OEH - Bilaketa

344 emaitza fama bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (341)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
garraiatu.
tradizioa
Tr. La forma garraiatu es propia de la tradición labortana y bajo-navarra: hay, con todo, karraiatu en Duhalde (180) y Jauretche (387), karreatu en Leiçarraga, CatLan (43), Lopez (AR 363), Iraultza, Laphitz (50), Etchamendi, J.B. Etchepare y Larzabal (Iru 90), y garreiatu en Joannateguy, Arbelbide (Bok 243; junto a garraiatu ), Barbier y en un ej. de Prop (1891, 206). La forma más empleada en textos suletinos es karreiatu. Al Sur domina la var. karriatu, aunque hallamos karraiatu en FamInst, Lizarraga, Iturriaga y Labayen, karreatu en Cardaberaz, Afrika (53), y Albeniz, y karraitu en J. Azpiroz (199). En DFrec hay 6 ejs. de garraiatu, meridionales, y sendos de karreatu y karreiatu, septentrionales.
sense-1
1. (L-côte, B; SP, Urt I 19, Lar, H), karraiatu (L-ain, B, S; Lar, kh- Dv, H), karriatu (V-gip, G-azp; kh- Ht VocGr 413, VocS 144), garreiatu (H), karreatu (V, G, S (kh-); SP (kh-), Lar, H (+ kh-)), karreiatu (S (+ kh-); kh- Ht VocGr 433, H), karraitu Ref.: A (garraiatu, karraiatu, karreatu); Lrq /khaReiace/; SM EiTec 150; Etxba Eib y Elexp Berg (karriau); Izeta BHizt; ZestErret (karriau) .
Acarrear, transportar, llevar; llevar consigo. " Garraiatzea, charroyer" SP. " Ura kharreatzea, haurire aqua, puiser (Io 2, 9)" Ib. "Transporter" , "rapporter" Ht VocGr. "1. charrier, voiturer ou porter une charge, n'importe la manière: Orgaz, gurdiz, bizkarrez garraiatzea, charroyer, porter à dos. Ibaiak zur, arraun eta bertze garraiatzen du: la rivière charrie bois, rames et d'autres objets. 2. entraîner après soi, à sa suite, occasioner. Eskumikua zeiñak baititu plaga hauk garraiatzen ondotik (EZ), l'excomunication qui amène ces calamités après soi" H. " Orbela, iria eta egurra, baserrixan urrindik karriau biar izaten dira " Etxba Eib. " Ori makiñiori karriatzen kontuz ibiltzen ezpazadie kantoi guztiak urratukotsazuez (detsazuez) " SM EiTec1 150. " Atzo bi burkara garo karriau giñuzen " Elexp Berg. " Harri hura tellendegi gañea karriatzeko " ZestErret. " Beak daka enpeñoik handiyena jendia, baserritarrak eliza karriatzeko " Ib. Cf. VocS 144 nota: "Kharriatü, kharraiatu esateko, gaur karreiatu, kharreatü erabiltzen dugu eta frantsesez 'voiturer' ordez 'transporter' esaten da". Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos.
Ura kharreatu zuten zerbitzariék. Io 2, 9 (Dv ekharri). Faltarik ere eztio Iongoikoak barkhatzen / bañan berekien ditu guztiak garraiatzen. EZ Man I 117 (v. tbn. 92). Apartadi hain gaitz perillosetik / zeñak baititu plaga hauk garraiatzen ondotik. Ib. 33. [Bekhatoreak] bere buruari garraiatzen dioen damua eta kaltea. Ax 263 (V 175). Ibaiek untzi handiak eta marxandiza aberatsak garraiatzen tuzte. SP Phil 242 (He 244 jasaten eta garraiatzen). Zure armak [...] karreia itzazu. Tt Onsa 25. Janhariaren eta edariaren sabelera sartzeko, garraiatzeko. ES 381. Bizitze gastatü hunen karga [...] kharreia dezan. Mst III 18, 2 (Ch garraia, Ip kharreia; Leon jasan). Khorpitz erorkor haur kharreiatzen dügüno. Mst I 22, 5 (Ip kharreiatzen; SP darabillaguino, Ch dakarkeguiño, Leon dakarkeguno). Arria eta karea karreatzen. Cb SIgn 10. Karraiatzea eta erematea bere anaia bertze astoen larruak tanatzera. FamInst 924. Bere sorbalden gañean garraiatu nau. Mih 57. Bihotzean garraiatu / beti umiltasuna. Monho 106. Karraiatus etxeko kontuak kanpora ta kanpokoak etxera. (108). LE-Ir (cf. infra (2)). Ezin gare-ale bat / karraiaturika. It Fab 54. Yendea othe diteke hura? Ez othe du zenbait aberek sabelean garraiatu? Hb Egia 46. Hek dire munduak! Nihor ez othe dute garraiatzen? Ez othe da hetan adimendudunik? Ib. 39 (refiriéndose a las estrellas). [Zaldiak] indarrik ez daka, / ezin karriatu du / karro bat kaka. Bil 42. Etxera karriatu / diruba ugari. JanEd I 90. Tabernaklea zen garraia ziteken aldare suerte bat bezala. Dithurbide 48. Behar zuen garreiatu gurutze dorphe bat mendi gain hartarat. Jnn SBi 6. Bihotzmin bat handia garraiatzen zuen aspaldian berekin. Arb Igand 136. Behar dugula bakotxak gure kurutzea garreiatu. Barb Sup 7. --Gurozue jentez bete daigun? [...] --Eta jentie ara, nok karriau? Kk Ab II 38. Lurra saskitraka bizkarrian garraiatzeko. Zub 51. Ikatz-karriatzeko [kamioia] . Alt LB 53. Arizan zen egur karrea-ta-karrea, labe ziloan sar-eta-sar. JEtchep 21. [Ijitoei] karriatzea gustatzen zaie / ezer dagoan lekutik. Basarri 113. Egur-garraiotzen, ikatz egiten ta abar. Auspoa 77-78, 52. Aientzako janaria etxeratu edo karreatu bear zan. Albeniz 53.
v. tbn. Gç 76. Gy 201. Lap 50 (V 27). Zby RIEV 1908, 766. K(h)arreatu: Larrasquet Larraja RIEV 1935, 139 (khareatu). GH 1922, 364. Kharreiatu: UskLiB 40. Etch 664. Arch Gram 73. Ip Hil 163. Abraham (ap. DRA). Karriatu: Munita 60. Etxde JJ 55. Anab Poli 121. And AUzta 44. Ibiñ Virgil 98. BasoM 170. Karraiatu: Lab EEguna 112.
azpiadiera-1.1
Aguantar, soportar (el peso de algo).
[Baratze zain batek] uste zuen khuia hobeki izanen zela haitz adarrean, errexkiago garraiatuko zuelakotz haitzak. Hb Egia 30. [Eliza] pisuegia da gizonentzat, egin bide dorphegiak ditu, ezin altxatu edo garraiatua da. Ib. 152.
azpiadiera-1.2
Soportar, aguantar (una enfermedad, una situación penosa, etc.), llevar (una vida). "Supporter, endurer, être chargé, affligé de: Eritasun, gaitz, ardura asko garraiatzea, supporter beaucoup de maladies, maux, soucis. Syn. iasaitea, egartzea " H. " Mozkorra karriau ezindda ikusi neban " Elexp Berg.
Miserableki bizi baitzira eta zure zekuria karreiatzen. Tt Onsa 15. Desditxatü izatia dolorereki kharreiatzen. Mst III 21, 3 (Ip kharreiatzen; SP eraman, Ch iasan). Desertian bizitze hersia eta praubia kharreiatü. Mst I 18, 2 (SP, Ch, Ip eraman). Nahiagoz hauzo erresuman / karreatu azken miseria. Iraultza 18. Eriek garraiatzen ixilik min tzarra. Hb Esk 6. Bakotxak bere zortia karreiatzen du. EZBB I 58.
azpiadiera-1.3
Llevar (una prenda de vestir).
Aphez arropa dute biek garraiatzen. Hb Esk 144. Eztezagun uste izan aski zaikula haren [Andre-dena Mariaren] medailaren eta arroparen garreiatzea. Jnn SBi 51. Koroa lehen erregek / ziteian karreatzen. Etcham 53.
azpiadiera-1.4
(Con izen, fama... 'tener, llevar el nombre (de), tener fama (de)').
Behiñere ez balu egiñ [...] / duen fama tzarra segur, ez zuken garraiatu. Gy 123. Odol hoberenetarik Darrigol ilkhia / garraiatzen du izen osoki handia. Hb Esk 113 (v. tbn. 65, 8). Damestoy izena dute garraiatzen. Ib. 152 (v. tbn. Hb Egia 56). Jakintsunaren aiphamena kharreatuz, ez othe niteke salba? Laph 129. Zorigaitz ni bekhatorosari zeren hain gaizki garreiatzen dudan fraidearen izena! Jnn SBi 118 (v. tbn. 158, 75). Badire [ur-arteak] [...] erregeren izena garraiatzen dutenak. Prop 1904, 183.
azpiadiera-1.5
Guardar, llevar (un secreto).
Deusik haiñ pisurik nola sekretu bat / garraiatzea urrun da gaitz andreentzat. Gy 148.
azpiadiera-1.6
Azitzekó nórk bére húmeak, ez ainberze usteagátik bere ondasúnen heredero, nola karraiatzeagátik Jangoikoaren esklábo ta esklába.'Para procurar siervos y siervas de Dios'. LE Matr2 82.
sense-2
2. Contar, comunicar.
Ekhartzen dio berri franko: [...], direnak eta eztirenak garraiatzen derautza. Ax 358 (V 237). --Zer egin behar dü zerbait medisenzia inzün dienak? --Eztü behar sinhetsi arinzki, ezetare berzetara kharreatü sekülan. CatLan 98. Amak garraiatu zion senharrari zer gerthatu ziotzaion. Hb Egia 72.
sense-3
3. Ganarse (la vida, el sustento).
[Bizitzea] bethiereko lanez eta eskez baizen garraiatzen ez dutelarik. Ch I 22, 3. Oneski ta nihor behartu gabe bere bizia kharraiatzeko ahaletan ezartzerat bere buruak. Dh 72.
sense-4
4. Mostrar (agradecimiento, reconocimiento, etc.). v. ekarri (I, 2).
Ene hunki eginer kharreia zenezan bethi zure ezagützia. Mst III 13, 3 (Ip esker ekhar).
v. tbn. Mst XII y III 8, 3.
garraiatu
<< garbi 0 / 0 gaskoitu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper