OEH - Bilaketa

344 emaitza fama bilaketarentzat

Sarrera buruan (3)


Sarrera osoan (341)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
era.
sense-1
1. (V-gip, G, AN-gip; Ht VocGr, Lar, , H) Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg; Gte Erd 27 .
Modo, manera; clase, tipo; forma. Aparece con cierta frecuencia acompañado de gisa, modu. "Façon, era, ara, gisa" Ht VocGr. "Sa façon, bere era" Ib. (v. tbn. s.v. manière y trace). Cf. Lar: "Omnímodo, [...] eraguzitakoa". "(De) siete maneras, [...] zazpi erara, zazpi eratan" Lar. "Era, éra(r)a éra/ik, éri/a arrapau, coger la oportunidad de..." Iz ArOñ. "Ori bi aldetara hartu leike (G-azp), bi modutara, bi eratara, bi aldetara entenditu liteke (V-gip, AN-gip)" Gte Erd 272. v. ara (2), modu, gisa. Tr. De uso gral. en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII. En DFrec hay 567 ejs., todos menos 2 meridionales.
Beste era batera dio: Quia excordasti me [...]. Beste erara, Abstulisti mihi cor . Lar SAgust 14. Era bateko edo besteko trilla bukatu ondoan. Mb IArg I 203. Era, gisa, modua emen esaten dogu, eta Bizkaian, legez . Cb CatV 114. Erri atakuai deritxe ez dala bera baño adjutubagorik era guztietara. 'En todos los sentidos' . Mg PAb 167. Era edo modu bitan da Errosarioa. EL1 215 ( EL2 228 era bitara ). Lo egin bear izaten dabe nasturik era guztiko personak aposentu baten. LoraS 161. Egin dezakegu guk orrela, edo era orretan [...] Jaungoikoaren borondatea? Gco I 416. Ote zenduan era onik, irabazi garbi eta legezkoa ateratzeko? AA II 189. Atsegiñez beterik / nai degun erara, / eziñ obeto pozez / emen bizi gera. Echag 69. Lasaitasun geiagorekin era obean bizituaz. Izt C 3. Lora, larrosa edo beste era atako edergarrijakaz [apainduta] . Ur MarIl 1. Dabid zuzen-onak etzuen era artan odoldutako aulkirik nai. Lard 183. Lan gaitz au egiteko era eta bide egokiagorik arkitzen ez det. Arr GB 126. Liberalismoa izan da txartzat emona bere mueta eta era guztietan. Itz Azald 53. Gure izkuntza, oitura ta izateko erearen arerio diranak. Ag Kr 100. Gabona, bertsolari ta idazlariak era guztietara goratu duten gaba. Ag G 226. Elizkizunak betetzeko era guztioi errextutzea. KIkG 54. Otoitz au Bizkaiko erri guztietan bardin ez da esaten, era askotan baño: era guztietatik auxe autu dogu. KIkV 46. Ori ezta eskatzeko era! Inza Azalp 127. Era txarrean zegoan etxea: aldapa aundia igo-bearra ta arkaitzetan lauoinka [...] ibilli-bearra. Or SCruz 104. [Jantziak] ez dituk noski azkeneko erakoak ['de última moda'] izango. Alz Ram 105. Olerkariak, buru-belarri, era berriak sumatzen ari dira. Aitzol ( in Laux BBa X ). Zuzen eta egokiena deritzaion zergak tajutzeko era artuko du beretzat Euzkadik. "Sistema tributario" . EAEg 12-10-1936, 29. [Breizerak] garaituko du era orotako etsaien gatik. Mde Pr 286. Kanta onen beraren beste bertsio-(eraren) batzuek. Lek SClar 108. Evoluzioak prozedura bat, era bat, modu bat adierazten du, eta ez zergati bat. Vill Jaink 52. Bizikletan ibilten ikastea... erritik aldenduteko era bat zan. Erkiag BatB 61. Zineko zapi txurian era onean azaltzen dana ere gaizki artzen bai dute. MAtx Gazt 60. Willi eraberriko doñua abesten ari da. Lab SuEm 193 (cf. ib. moda berriko). Era ortako mutil kozkorrai / ezta errez erakusten. Uzt Noiz 108. Beren burua era txar artan ikusi zutenean. Berron Kijote 164. Len era bitara atrapaten zan [antxobea] . Etxabu Kontu 118. Ta asi omen zan kontua jartzen era ontara: zazpi arrautzetatik aterako ziranak, zazpi txita. JAzpiroz 100. Euskerak nai dau bizi / era ederrean. FEtxeb 119. Era askotara ageri da labur-behar hori. MIH 355. Era lotsagarrian jokatu dugula maiz euskaldunok. Ib. 280. Baldintzak, jakina denez, bi eratakoak dira: beharrezkoak eta nahikoak. Ib. 218.
azpiadiera-1.1
(Pl.). Modos, maneras, modales. Cf. Lar: "Atraidorado, [...], traidore erak dituena".
Zituen era politekin ta bere ezpañak irriz edo farrez eztiturik, asi zitzaion esaten: [...]. Mb IArg II 342. Jesusek [...] eskerrak eman zituen, Israeldarrak oitura zuten era eta itzakin. Lard 441. Erbestetarren tankera ta erak artzen dituztela. "El aire y las maneras" . Zink Crit 47.
azpiadiera-1.2
Educación, modestia, buena crianza. "(Sal), educación. Era-gabe, sin educación" A.
Erean dazaukijot bekoki bikaña. "Su frente noble la pudiera reconocer en la modestia de sus encantos" . Laux BBa 42.
azpiadiera-1.3
(Lar, H).
Forma. " Era ematea, donner la forme" H.
Erarik gabea era bihurtzeko. 'Transmutación de lo informe en una [...] cristalización de la forma' . MEIG IX 129 (en colab. con NEtx). [Marraztean] erak bere egitura hartzen du. "La forma recibe su factura" . Ib. 136 (id.).
azpiadiera-1.4
Disposición (de ánimo).
Ekusi zueneko etxeko nagusia era onean artarako. VMg 20. [Aur batzuek] adimentu argiagoa, aziera ta era obea due besteak baño. AA I 487. Gaur zaude kantatzeko sekulako eran. AB AmaE 399. Jaungoiko onaren serbitzura modurik erosoenean emateko era eta zabaltasun osoan ikusten zalako. Arr May 153.
azpiadiera-1.5
Orden. "(V, G, AN), orden, disposición, modo" A (que cita un ej. de bere eran; cf. infra ERAN (c) ).
Egiñen eta erazlearen, era ta adimenaren usterik ez bagendu. "De orden y de inteligencia" . Zink Crit 33. Eragaitz daudenean, ezinegonez daude: era onez dute atseden. "Ordinantur et quiescunt" . Or Aitork 385.
sense-2
2. (Como segundo miembro de compuestos). Cf. A: "Mendiburu se valió de él [de -era] para significar 'modo', aún sin tratarse de nombres verbales; lo cual no parece correcto: othoitzera 'manera de (hacer) oración'". Cf. Lar: "Mocedad, [...] gazte era".
Ez dala Jainko bakar bat, eta Jainkoarentzat agur-era bat baizik. Ub 44s (97 hizkuntz-era ). Azi era bik, aitu era bik, nai era bik [...] beti alkarregaz aragi baten izateko. fB Ic III 332. Bakotxak bere naijak ta gogo eraak daukaguzala. Ib. 313 (Ic II 183 entzun-era). Jainkoari jarri zitzaion, gerra era ark zer esan nai zuen galdez. Lard 29. Giza-enda --giza era, giza-erri-- bakoitzak eder-era berezia dakar ta, ondoz, erti-era berezkoa. Ldi IL 125. Metagnomi era horiek guziak eta telepatia alkarren ahaide dira. Mde Pr 325. Orren ikas-era politagaitik ez ete dogu merezi [...] ollandatxuen bat? Bilbao IpuiB 77. Zer tratamendu era da ori? Umekondo bat jo ta lurrera erastea? Erkiag BatB 29. Gurutzeko Joan deunaren mistika-era jator berezia. Onaind ( in Gazt MusIx 157 ). Ofiziala edo [...] den batu era. (In MEIG VI 42 ).
azpiadiera-2.1
Eleiza arro [...] gotiko eran oberik ezagutzen ez dauana. Erkiag Arran 194s. Hipotesi-eran mintzo naiz. Ib. 60.
sense-3
3. (V; , Dv (G), H) Ref: A; Etxba Eib; Elexp Berg. Ocasión, coyuntura, oportunidad; posibilidad. "Lance, ocasión" Añ. "Era badezu, vous avez le temps" H. "Ocasión, oportunidad, comodidad" A. "Eria badozu, esaixozu nundik eta zelan gabizen" Etxba Eib. "Era edarra euki neban Ameriketara joateko" Elexp Berg. v. infra ERA ON.
Era eder Jainkoak emanikako onezaz, Metodio txit ondo baliatu zan. Cb Eg II 202. Buruba ta barruba berotu daruazala larregi, ta ori eria dan guztijan. Mg PAb 45. Beti ta era guzietan. Mg CC 226. Noiz egongo da Jesus grazia geiago egiteko abagune edo era obeagoan! Ib. 239. Artu asmo sendo bat, lenengo era danean, au egiteko. LoraS 54. [Aberatsak] era geiago eta erraztasun geiago due, eren [...] griña gaiztoak kunplitzeko. Gco II 34. Ezkontzeko era agertzen bazan. AA II 70. Bakoitzak bere erriko Elizan Meza nagusia enzutea, era badu. Ib. 48. Deseatzen dezu denbora eta era ura lenbait len etortzea. Ib. 142. Errezebitzeko erarik ez badezu. Echve (ap. DRA ). Laga ditu asmo on oek guztiak, era obeagoren bat etorri dakion arteraño. Izt C 89s. Itxaroten ebela atarako era egokiya. Ur MarIl 34. Oraindik bizirik dagoz gure gomutan era atan [...] egin zendubezan eskiñijak. " En aquella ocasión" . (1860) BBatzarN 187. Balijau nairik daukagun era egokijagaz. " La oportunidad" . (1866) Ib. 221. [Herodias, San Juan] galtzeko asmoak artu, eta era-zai zebillen. Lard 378 (303 era-billan ). Konformatutzen bazera, / laster ezkonduko gera, / ez galdu orlako era. Bil 86. Adiskideak an izan zuten era naikua itzegiteko luzaro. Bil 86. Adiskideak an izan zuten era naikua itzegiteko luzaro. Bv AsL 189. Beste arkuntza edo era edo muga baten. A BeinB 60. Era txarra ez daukazu gaur edariya zenbateraño gustatzen zaion probatzeko. Moc Damu 25. Ezeukien erea makala aora jatorkoezan guztiak esateko. Ag Kr 173. Azoka da [...] albisteak jakiteko era ederra, lagun arterako beta egokia. Ag G 79. Ezta, ba, aski borondatea izatea egitteko era danean. Inza Azalp 140. Etsie erosteko erie dakot. Ort Oroig 88. Gosalartean itz-aspertu bat / egiteko ba dute era. Or Eus 229. Iñor be ez egoan eleizan. Era polita aldare ostean ezkutauteko! Bilbao IpuiB 142. Gosalartean itz-aspertu bat / egiteko ba dute era. Basarri 148. Era arrapatzian / [pelota] barrenera bota. Auspoa 39, 21. Ezin eitekean era oberik eskatu pintatzeko. Alzola Atalak 43. Bixitatxo bat egin zaiguzu / era datorkizunean. Olea 273. Zuk izaten badezu / ordaintzeko era, / beiakin bi itzetan / konponduko gera. Uzt Sas 236. Armak belatzeko era eman zitzaion. Berron Kijote 53. An be komentu barria zabaltzeko erea dauka. Onaind STeresa 95. Beranduago erdietsi zuen [...], lanbide bereziak hautatzeko astia eta era. MIH 285. Ez baitu inork, [...], horretarako erarik erraz izango. Ib. 319. Erakutsi egiten zuen era zetorkion guztian. MEIG IV 70.
v. tbn. VMg 82. JJMg BasEsc IV. fB Ic III 324. CatLlo 75. Kk Ab II 53. Enb 78.
sense-4
4. (Lar, Aq 1171, , H) Tiempo, época. "Era batean, en un tiempo, en algún tiempo, beste era batean egingo degu, harémoslo en otro tiempo" Lar s.v. era. "Zure eran bost orrelako egiña zaude, en tu tiempo [...]" Ib. s.v. tiempo. "Tiempo tras tiempo viene, erak era oi dakar" Ib. "(En la) estación presente, era onetan, aldia onetan" Ib. "De esta hecha, aldionetan, era onetan (G, AN)" Aq 1171. "Une certaine durée, un certain temps, saison" H. Cf. Ezale 1897, 44b.: "Aldia ta era, muga, ereti, arkuntsa ta erderazko época [...], erdi-bardinak dira".
Loreak agertu ziran gure lurrean, pudaren era etorri da. " Tempus putationis" . CantCS (G) 2, 12 (V denbra ). Urtearen lau erak. (1887). JFlor .
sense-5
5. (Lar, ).
Comodidad, capricho. v. infra ERA ON (b).
Zeintzuen [serbitzarien] neke ta bear egiñez dauden anbeste era ta jauntasunean. Mg CC 61. Atoz orain [...] Jauregi eder batera, non bizi naizan nere era guzietara. VMg 12. Mundu onetako era edo gusto guziak dituelako gaizki bizi diranak. Gco I 449. Gorputzaren era ta sentiduen atsegin-kontentuetan llilluraturik. AA III 605. Ezta gorputzaren erak nai izatea bekatu andia, era oek Jaunaren legearen kontra ezpadira. Ib. 605. Beartsu, ta emengo erarik gabe bizi zeratenak. Ib. 580. [Paradisuan] aurkituten ziran luurrian euki leizan era ta kontentu errazoezko gustijak. JJMg BasEsc 31. Munduko eraak gaiti, aragijaren engainubak gaiti. fB Ic III 320. Egunen batean ondasun eta era andien erdian biziagatik. Arr GB 88. Izena zuan bezela, Etxe-alai zan era guztitako. Apaol 22. Aragiaren era ta nai guztiak aseaz. Ag G 370. Beren buruen era bilatzen zuten oiek, bakoitzari gogoak ziona egin. Zait Plat 116.
sense-6
6. (L ap. A ; Ht VocGr 328, Lecl).
Aspecto, apariencia. "Apparence" Ht VocGr. . "Apparence, air" Lecl. AxN explica orthkhoia (87) por era.
sense-7
7. (V) Ref.: A; Etxba Eib .
Anverso, cara de un objeto. " Tela onek, amendik dau eria, eta bestetik itxulixa " Etxba Eib . " Kontuan eukizu eratik jostia ekarri detsuran telia " Ib. v. erata.
sense-8
8. Ventaja.
Zerbait era bear ta, gaiñezko du jorra. "Alguna ventaja es que no necesite de escarda" . Or Eus 103.
azpisarrera-1
HALAKO ERAN (Con oraciones consecutivas). "(De tal) manera que, [...] alako eran, eraz, non" Lar.
Zabaldu zan [...] gaitz bat, alako eran, non erabaki zuen kutxa israeltarrai biurtzea. AA I 429. Herodias mindu zan S. Juanen kontra alako eran, non artu zuan Santuari bizitza kentzeko asmoa. AA III 495. Amatu bear ditugula gure etsaiak, alako eran, non ala bear izatera, gure etsaiakgatik emango gendukean bizitza ere. AA II 107. Alako eran ondatu zituzten, non, iges-egin zutenak ere etziran elkarrekin bi gelditu. Lard 157. Alako eran itsutu zan, non, [...] aien gezurrezkoak eta idoloak [...] adoratu zituen. Ib. 215. Baturik egotea beste enparau meza-entzulleakaz alako eran eze, beste enparauak agertuten dituezan ezaugarriyetatik, ezagutu al deitekeala zetan doian Meza santua. Itz Azald 91. Gogamenaren esplikazioa baldintza oekin lotuegi azaltzen digute, alako eran, non, batzuen ustez, arima alperriko tresna billakatu da. Vill Jaink 67.
azpisarrera-2
HALAKO ERAZ (Con oraciones consecuivas). "(De tal) manera que, [...] alako eran, eraz, non" Lar.
azpisarrera-3
ERA HARTU.
azpisarrerakoSense-3.1
a) Tener oportunidad.
Baiña mezatarako erarik artu ezin dabenik badago, orrek ez dau pekaturik egiten. Etxabu Kontu 225.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Coger el tino. "Lanai eria hartu arte gaizki ibilli nintzan" Elexp Berg.
azpisarrera-4
ERA BATEAN.
azpisarrerakoSense-4.1
a) Del mismo modo. v. ERA BATERA.
Aren bazter guztietan era batean, ta luzaro txit, hitzegin zana. Lar DT 192. Su, berez beti-beti ta era batean ta berdin erretzen duena. Mb IArg I 255. Ikara baga, egia beti / Autortzen era batean. AB AmaE 189. Danok erabatean izkiratutea askozaz dala garbi, obe ta errezagoa. Ag Kr 9.
azpisarrerakoSense-4.2
b) En cierta forma.
Era batean bere erara bizitu etzan? Lar SAgust 6. Esetsi eutseen alkarri gogortasun ta amorrurik andijenagaz, eta era baten zirudijan goituak izan biar ebeela kristiñauak. Ur MarIl 51.
azpisarrerakoSense-4.3
c) (H).
" Era batean, en même temps, tout d'un coup, ensemble" H.
azpisarrera-5
ERA BATEKO. Igual. Cf. ERABATEKO s.v. erabat.
Guzien usteak etziran era batekoak. Ub 58. Badira beste barau-egunak ere, baña ez erri guzietan era batekoak. Ib. 187. Birtute guziak erabatekoak dira? Gco II 82. [Gure mendiak] beti dagoz bere berean, beti era batekoak. Ag Kr 213. Gure maitetasuna ezta danentzat era batekoa, ezta ere beti berdiña. Ag G 290. Haien baitan besteek zeukaten sinismena ez da beti erabatekoa izan. Mde Pr 309. Sustrai eta oiñarriak nolako, goiz edo berandu, fruituak ere alako [...]. Landare eta fruitu, sustrai eta ondore, dena da erabateko. Vill Jaink 83s.
azpisarrera-6
ERA BATERA.
azpisarrerakoSense-6.1
a) De la misma manera, igual, (el, lo) mismo. "(A todos por un) rasero, guziak erabatera" Lar. v. ERA BATEAN.
Gaitz guziak era batera sendatzen ez dira. Cb Eg III 387. Ordikeria kristau guzietan erabatera eta berdin da pekatu mortala? Gco II 61. Imajinazio guztiak ez dira berdiñak ta era batera moldatuak. AA III 626. Oraingoak eta lengoak [olerkiak] era batera taiutuak dira. Aitzol ( in Ldi UO 8 ). Ariotarren gogamena ez zuten euskaldun danak era batera itzuli. JMB ELG 77. Guk beti erabatera egiten dugu bidea [...]; zuek, aldiz, bide erdia zutik egiten duzute ta beste erdia buruz bêra. Or ( in Gazt MusIx 26 ). Amar urtez atzera be il ziranak botua emon ebela esan eikian, eta danak era batera "bai". Gerrika 126.
azpisarrerakoSense-6.2
b) (V ap. A Apend; Lar, Añ). Al mismo tiempo, simultáneamente; de una vez, de golpe; a la vez, junto; (todos) a una. "Ha adquirido al mismo tiempo fama y hacienda, [...], era batera omen ta ondasun erakarri ditu" Lar (s.v. adquirir; v. Añ s.v. (a un) tiempo, (a) una, (de una) vez). v. erabat (2).
Errezatu leiz nai amabost era batera, nai banakan. EL1 215 ( EL2 229 aldeereskan ). Iñok serbidu ezin leiz erabatera ugazaba kontrario bi. LoraS 24. Angeru ta gizon guztiak erabatera baño graziaz beteagoa. MisE 133. Aldats oneek guztiok era batera datoz neure burura. fB Ic I VI. Egizu orain era batera bekatu guztien konfesiño jeneral egiazko bat. EL2 28. Lantegi balioso onetatik egunoroko ogia ta alogera ateratzen zituztela ezagutu izan nituen, gutxienaz, irureun gizon bederik era batera. Izt C 67. Guziak era batera deadar egiñ zuten: Panagia Dei para adjuva nos . Arr May 176. Guziak era batera, dotriña berri gorrotogarri hura gaiztotzat eman zuten. Ib. 165. [Iretargiya] alda edo era batera yuango da nigaz Elantxobera ta zugaz Motrikura. A BGuzur 155. Euskera ta Kristautasuna era batera dabiltza. Ldi IL 52. Lantxuok liburu baten --guztiak era batera-- argitaratzeko. Eguzk GizAuz 6. Bik era batera ta uste bagarik gauza bat esanezkero. " Cuando dos personas dicen una misma cosa [...] al mismo tiempo" . A EY I 138. Erabatera, otoz-otoan, bapatean, aize-zurrunbilloa asi zan. Erkiag Arran 161.
azpisarrerakoSense-6.3
c) En cierta forma. "Elur au era batera ona da (V-gip, G-azp), alde batera" Gte Erd 230. "Era batera obe etorriko ez balitz" Ib. 307.
azpisarrerakoSense-6.4
d) En general, en conjunto. v. erabat (4).
Jaungoikoaren aginduak era-batera. KIkV 54 ( KIkG 37 aundizka ).
azpisarrera-7
ERA BATETAN. Definitivamente. v. erabat (3).
[Eren-sugea] il bedi erabatetan. "Muera definitivamente" . Or Eus 254.
azpisarrera-8
ERA BATEZ. Al mismo tiempo, asimismo.
Mutil zoli adimen argiduna ta era batez ikasi-zalia. Kk Ab I 112 (v. tbn. II 62). Erabatez, atzerako gogoeta guztiak azterkatu zituan. Anab Usauri 26.
azpisarrera-9
ERA BATZUETAN. A veces, en ocasiones.
Asko egoten dira oso urduriturik [...]; danak, era batzuetan, aoa zabalik. Ag Kr 31. Karobia zala, laia zala, [...] zeregin andia sortzen zitzaien era batzuetan. Ag G 21.
azpisarrera-10
ERA BEREAN.
azpisarrerakoSense-10.1
a) (G ap. A; AN-gip ap. Garbiz Lezo 23). De la misma manera; asimismo.
[Utsegiteak] aitortu bear dituzu zere biotzean arkitzen dituzun eran; [...], itzak itzak bezala, ta obrak era berean. AA III 527. Jainkoak esan zion era bere-berean egiñak. Lard 82. Jerusalenera ito-itoka joan zan, [...] era berean korrika kalbariora itzuli zan. Ib. 463. Parkatu eidazuz nere zorrak, nik neure zordunai parkatuten dautsedan era berean. Ag AL 22. Maite neban! Eta nintzan era berean maitea. Ib. 31. Gauzak beti era berean kontatzen baitzituen. Goñi 32. Gogoan dizu eraberean, aurtengoarekin datozela berrogei ta amar. Mok 5. [Arrai] guztiak koskaka [ogi puxka] ari oi zaioten bezela, era berean [...], ozte guztia alderatu egiten zan. Anab Usauri 23. Bearrizanok geitu diranean, irabaziak be era berean geitu daitezan. Eguzk GizAuz 140. Ordaintzak Arduradun Buruzagiak baieztuko ditu [...]. Era berean Arduradun Buruzagiak [...] guda-tresna, janzki eta jaki guzietaz erantzun bearko dute. " Asimismo" . EAEg 127-10-1936, 147s. Plazarik plaza eraman zenun [bertsolaritza] / leen nion garai aietan, / era berean sartu barnera / eliza aundienetan. Zendoia 239. Ezinezkoa dela hizkuntza idazle-hizlariek lantzea, era berean lantzen ez badituzte irakurleek beren buruak. MEIG III 137.
azpisarrerakoSense-10.2
b) Al mismo tiempo, a la vez.
Guziak [...] era berean aitortu zuten eze [...]. ' Estuvieron unánimes en declarar que [...]' . Aran SIgn 101s. Enperadore eta era-berean Errege zan Carlos V kanpoan zala. Ib. 7. Era-berean jakinde asko eskuratu nai izan zituen. ' A un tiempo' . Ib. 64. Olangoak gara: gizonari laguntasuna emotean gozamena billatu oi daroagunak, eta bide batez edo era-berean, [...] atzerritarrentzat Ernioko atxak baiño gogorragoko gizonak. Ag AL 49. Egon gaitezke zerbait ikusiz naiz entzunez, eta era berean, Iainkoa maitaro gogoratuz. Or QA 132. Lizardirekin badu antz pixka bat, baiña era berean zein ezberdiña! MEIG III 79s.
azpisarrera-11
ERA BERERA. De la misma manera. v. ERA BEREAN.
Kristaua, hau ikusi-eta era berera biziko othe da? Dv LEd 218 (Cb Eg II 121 beti era batera).
azpisarrera-12
ERA GABE. v. eragabe.
azpisarrera-13
ERAK AGINDU. Darse la ocasión, darse la oportunidad.
Ereak aginduten deutsun egunetan zoaz Elexara. EL2 89 ( EL1 79 astia dozun eguneetan ). Onezaz ostean edo Elexan edo etsean, ereak aginduten deutsunean, euki eikezu egunean egunean zeure gogarte edo adimentuzko oraziño apur bat. Ib. 17.
azpisarrera-14
ERAK EKARRI. Darse la ocasión, darse la oportunidad.
Esango dozuz urrengo orazinoetarik batzuk, edo orduan, edo beste aldi baten egun atan, ereak dakartzunean. EL2 174.
azpisarrera-15
ERAKO.
azpisarrerakoSense-15.1
a) (Tras gen.). Confome a, proporcionado a.
Mirabe ta aldamen menak, bere biotzaren erakoak. Lar Fueros 8. [Babiloniako legea] gezurrezko Jainkoai zegoten legea, zeagi-gurtea, idolatria edo sorginkeriaren erakoa [zan] . Ub 52s. Gusteetan jakuezan sabelaren ta aragijaren erako olgeetak. fB Olg 144. Bera da Grazijosua, bera da Karinosua, bera da guztien erakua. fB Ic I 41. Beren erako mugarri lakartxo bat. Ldi IL 84. Bere jasaren erako zeregiña emongo geuskio. Eguzk GizAuz 114. [Musua] bizi izan duenak ere ez ditu aren erako diran itzak arkituko. Txill Let 62.
azpiadiera-1.1
(Tras frase relativa).
Ardandegi kanpoan, aldatzak agintzen eban erako oin desbardiñeko aulki luze bat egoan. Etxabu Kontu 181.
azpisarrerakoSense-15.2
b) (Tras gen.). Parecido a, del estilo de.
Bizitu zen besteen erako gizon bat zirudiela. Mb IArg I 149. Zam [edo sorta] bakoitzean loturaziko ditu [...] elkarren erako mutil lapurrak. Ib. 202. Zor diogu amore, beraren amorearen erakoa. Ib. 105. Apaizen erakoak ziran Aaron ta bere semeak. Ub 30. Uberori barre egiten eutsen bere erako nagusiak. Ag AL 78. Oraingo euskaldunen giza-ezurren erakoak dira. JMB ELG 25. Home-n erako beste medium haundi bat. Mde Pr 330.
azpiadiera-2.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Provenza-erako ginbailtxoa. Or Mi 99.
azpiadiera-2.2
(Tras bere, etc.). "Bere erako (V-ger?), particular" A.
azpisarrerakoSense-15.3
c) (V-gip, G-azp; Dv A). Apropiado, conveniente. "Convenable, propice" Dv, que cita a Lardizabal (y que Azkue interpreta como Labortano). "[Erako jantzi], traje adaptado para el desempeño de una función u oficio, traje "ad hoc", uniforme, traje de gala [...]. Erako jantzian jartzen dira nunbait ortarako" Gketx Loiola, s.v. artako jantzia. "Apropiado" Elexp Berg. "Praka onek mendirako erakuak die" Ib.
Aziendaentzat txit toki ona eta erakoa zala ikusirik. Lard 61. Errazoezkoa eta erakoa da fedea? Itz Azald 14. [Landara] bere tokietan geroztik sartzeko erakoak. ForuAG 307. Idazki txiki apain bat egingo nuke [...], sakelerako erakoa. Ldi IL 33. [Bertsoak] politak dituzu, Errenderirako erakoak. Ldi ( in Or BM 12 ). Zubi ederra, berebil eta abar ibilteko erakoa. Etxabu Kontu 185.
azpiadiera-3.1
(V-gip ap. Elexp Berg). (Con reduplicación intens.).
Gure uste, gogo ta iritzikoa izan dedilla ta [...] edozeñ da era erako adiskide. Ag G 332.
azpisarrera-16
ERAKO EGON. "Estar de vena. Erako dago gaur gure gizona soño dantzarako, nuestro hombre hoy está de vena para música y baile" Etxba Eib.
azpisarrera-17
ERAN.
azpisarrerakoSense-17.1
a) (Precedido de genitivo o de frase relativa). Como, a la manera de.
Gelditu ziran erdi illak, edo illen eran. Ub 94. Ura beldur zan eran gertatu zaio Franziari. Gco II 435. Gauz ona txarrarekin nasturik onaren eran saldu dezun. AA II 184. Adiskiderik kutunenaren eran tratatzen zuela. Aran SIgn 23. Ezintzan aurkituko orain agoan eran Arribil-en bixi ixan baintz. Kk Ab I 41. Ixentau yakozan lanak, eta ixentau yakozan eran, egiten ezpa-dauz. ForuAB 145. Argatik zaude, Jesusen eran beartsuen zai. Jaukol Biozk 33. Nik gerra bear dan eran egiten det. Or SCruz 62. Gauzak datozan eran / Artu biar dira. Enb 98. Bakotxak al dauan eran. Eguzk GizAuz 140. Legoiak gordeko ez luketen eran zaindutako etxeak. Euzkadi 24-12-1936 (ap. Alkain 141 ). Margo denen ama argia dan eran, Egien Erregin / Fedea. Or Poem 537. Erabil ezazu nai dezun eran eta aldiz. NEtx Nola 3. Aurraren eran ikusten dut dena. Txill Let 111. Batzuk aukeran, nai daben eran, / beste batzuek sufritzen. BEnb NereA 257. Ez dizut kantatuko zoin polita zeran, / ez nizuke egingo hartze duzun eran. Xa Odol 315. Itzak beste batek esan eustazan eran daukadaz. Etxabu Kontu 99. Ume baten eran. Zendoia 140. Esan degun eran. Ib. 147.
azpiadiera-1.1
(Precedido de -ko ).
Lengo eran jarraituko degu. ABar Goi 48. Ni ere an nintzan ura entzuten / ia urteroko eran. Insausti 122.
azpiadiera-1.2
(Precedido de tema nominal nudo).
Jarten da bera antzar-eran arrautza ganian jezarrita. Otx 138. Lo dagi gotzon-eran, zerura begira. Laux BBa 94. Beste [kontagaillu] batzuk udalak ipiñi zituan, alokatze eran. Etxabu Kontu 204. Urkixok atera zuen argitara, [...], 1933ko RIEV-en, fac-simile eran. MIH 283.
azpiadiera-1.3
(Precedido de frase relativa). De modo que.
Atera zuan mingaña: bereala puztu zitzaion auan eziñ kabitu zitzaion eran, eta ala il zan. AA II 212.
azpiadiera-1.4
(Precedido de -tzeko ).
Argijak aurreko ta atzeko aldian [...], ondo ikusi al ixateko eran, ipiñi biarko dira. (1917). ForuAB 97. Emazte izutuak jo egin zuan ukalondoarekin alboan, ez ikusteko eran. Anab Usauri 49. Esaidazu entzuteko eran. Or Aitork 13. Azkenean be beste zati bat apurtuta ta ezer ez irakurteko eran dator. Etxabu Kontu 189.
azpisarrerakoSense-17.2
b) (Precedido de frase relativa). A medida que, al paso que.
Kristauak ugarituaz joan ziran eran egin bear izan ziran Eliza berriak. AA III 48. Gizonak munduan zabaltzen ziran eran, gaiztakeria ere berekin zeramaten. Lard 7. Urteetan elduaz zijoan eran, bertute guzietan aurreratzen zan. Arr GB 7. Barru berdintzen dijoan eran / ardua berriz gozatu. JanEd II 105. Urteetan elduz zioan eran, ikasbide guzietan aurreratzen zan Platon. Zait Plat 11. Lurreko gauzetan aurrera zijoazten eran, egiazko fede ori illundu egin zan. Vill Jaink 26. Begiak irikitzen dijoazkion eran, galdera ugariak sortzen zaizkio barrenean. MAtx Gazt 5.
azpisarrerakoSense-17.3
c) (A, que cita el ej. de Ur). (Precedido de bere, etc.). En (su) orden.
[Izenak] zeintzuk jarriko ditudan bakotxa bere eran obeto adierazteagaitik. Izt C 221 (v. tbn. 125). Israelko amabi tribuak [...] beren eran eta lau alboetan egoten ziran. Lard 84. Etxeko guziak bere eran ipiñi zituen: lenengo Bala eta Zelfa bi emazteak beren lau semeakin. (Gen 33, 1). Ib. 43. Jarri zituen bere eran Liaren eta Rakelen, eta neskame bien semeak. Ur Gen 33, 1.
azpiadiera-3.1
(No precedido de posesivo).
Zirkiñ eta iduriak eran iokatuz. " Propter ordinatas commutationes motionum atque formarum"" . Or Aitork 350.
azpisarrerakoSense-17.4
d) Nada más, tan pronto como. "Yaio ta eran il zan, murió a continuación de haber nacido (V-m). Erreta eran sabeleratu dogu, lo hemos metido en el vientre a continuación de asarlo (V-m)" A EY III 265.
Sartu zan eran berealdiko belarrondokoa eman zion (G-goi). Eta esneok ekarri eran egiten genduan gosari bat. Gerrika 31. Artutako txanponok emon eran, errial bi emoten eustazan. Ib. 28.
azpisarrerakoSense-17.5
e) "(gral.), en ocasión" A. "A mano" Asp Leiz. "Eran jarri, erara datorrenian" Iz ArOñ.
azpisarrera-18
ERAN HARTU. "Zaindu (Alzo EusHabl 236)" ELok 234.
azpisarrera-19
ERAN-ERANGO. "Ordenado (G-nav)" A Apend.
azpisarrera-20
ERA ON.
azpisarrerakoSense-20.1
a) (Mg PAbVoc, Añ). Oportunidad, ocasión propicia. "Era onian etorri zirian, en buena ocasión vinieron" Mg PAbVoc s.v. irona. "Sazón, ocasión oportuna" Añ.
Eriotzako ordu au etorri baño len, Jainkoak leku ta era ona ematen badizu ere. Cb Eg III 219. Nola izan zuan astia ta era ona, osasun on ta entendimentua argiarekin [konfesatzeko] . Mg CC 180 (v. tbn. CO 270). Gauza batek zurtu nau, ain ardao gitxi edatiak, emen era ona eukita. Mg PAb 193. Denporeak opa deutsun era ona. EL1 49. Saul iltzeko era ona askotan izan bazuen ere. Gco II 69. Irabazian dirua ipintzeko era on gutxi izan oi da. AA II 189. Zeren ura era onaren zai dagoan, gu gaitzera amil-erazteko. AA III 567. Ustezko era ona gaiti umia ez jagokan [...] estaduban imintera. fB Ic III 321. Balaan diruzalegia zan, ain era ona nola-nai galtzeko. Lard 101. Arrebari egindako bidegabekeria [...], lenbizi zetorkion era onean, berak nozierazo nai izan zion. Ib. 194. Itxasoz joateko era on bat itxodonik. Aran SIgn 74. Auxe izango da era ona urte guztiko konfesinoe bat egiteko. Itz Azald 206. Ezeben era on ori galduko, ez orixe! Ag Kr 173. Era ona ointxe yuagu ba ori ikusteko. Kk Ab II 177. Ura zan lengo kalamidadeak aztutzeko era ona. AZink 118.
azpisarrerakoSense-20.2
b) Comodidad.
Konbenienziak, era onak eta atsegiñak zein gauza laburrak [...] diran. Gco II 70. Kutizia, onra, era on ta estimazioen ansia. AA III 625.
azpisarrera-21
ERA ONEAN. Bien, adecuadamente, a conveniencia; oportunamente. "Pronunciar bien o mal [...], era onean, era gaistoan, edo era onez, era gaistoz hitz egin" Lar. "Era onean, oñ onean ifini" Añ s.v. acomodar. "(A buen) tiempo", "cómodamente", "oportunamente" Ib.
Etxea uriaren ertzean zegoan, [...] artarako txit era onean. Lard 108. Si acaso no pudiesen/ saldu era onean / guardan para venderlo / biaramonean. Azc PB 188 (en la vers. de Ur PoBasc 277 modu onian ). Gau guztian itz bi era onean ez nituan esan. Ag AL 39.
azpisarrera-22
ERA ONEKO (V-gip, B ap. A; Mg PAbVoc). Adecuado, ventajoso. "Irona, era onekua, cosa del caso, ventajosa" Mg PAbVoc. "Eraoneko (FSeg), cómodo, dócil" A.
Bertako kaia izanik aiñ era onekoa, bazirala onzitegi egokitsuak. Izt C 128.
azpisarrera-23
ERA ONEZ (Lar, Añ). A tiempo, oportunamente. "(A) buen tiempo" Lar y Añ.
Adiuntzaz ta era onez, edo asierati gatxari bidera urten biar jakola. Mg PAb 124.
azpisarrera-24
ERARA.
azpisarrerakoSense-24.1
a) (V; Lar, Añ, H). Ref.: A; Iz ArOñ; Gte Erd 3; Elexp Berg.
Adecuadamente, apropiadamente; a satisfacción; a mano. "(A) placer", "a pelo" Lar. "(A) satisfacción" Añ. "Erara ez nago, je ne suis pas à mon plaisir, à mon goût" H. "Eran jarri, erara datorrenian" Iz ArOñ. "Erara berba egin dau (V-gip)" Gte Erd 3. "Baloia erara etorri jatan eta txute galanta jo notsan" Elexp Berg. Cf. A: "En el juego de naipes, se dice de una brisca que encarta en la carta del contrario. Erara jo, encartar" y "hablar sin salir del asunto". v. 1 egoki (II) .

Lendanaz apaindurik / erara jarria, / dago plaza ederki / barreraz itxia. Echag 231. Gipuzkoako mugape guztia da [...] egoki ta erara ezarria. Izt C 25. Arrobi eder naigarri anitzekin guztiz erara eta txit ondo janzia. Ib. 48. Ur bedeinkaturik bear bestean ta erara ezpadago, edozein ur garbigaz bateatu bear da. CatBus 53. Estu eta artega zaukaz buruko min batek, [...] erara ez jatortzun egoera batek. Ur MarIl 19. Guztija erara ta eskura bajatortzu. Ib. 30. Noiz erara arrepatuko zuan aren aurrian zabaltzeko zeraman kapa. Bv AsL 27s. Nire gogamenak erara ta egoki adierazotea. A BeinB 35. Etxeko andratxoa bakarrik eta erara billatu ebanean. Ag AL 62. Au poz-atsegin bijotzekua! / Gauzak erara yatozak. Enb 122. Aize biguna erara oso edo beintzat [...] lagungarri izaten ebenetan. Erkiag Arran 78.
azpiadiera-1.1
(Con suf. comparativo).
Lukijak be gexo-buru daki egitten sarri, ollaskuak erarago dakijozan etorri. Otx 67.
azpiadiera-1.2
A gusto.
Usteko dezue zuen zoriona dagoala [...] erara edo gustora bizitzean. Gco I 1s. Ezlitzatekez guztiz erara biziko Mendiola zan lango iauregi batean. Ag AL 60. Gizon bat egoan bazkalostean arte arte edo guztiz erara. Ezale 1897, 93b. Etzanda bean, / Bedar ganean, / Egoten guztiz erara. Echta Jos 194. Erara nabil ta gogoz ari naiz diru biltzen. A Ardi 2. Oro erara aseko zerate. Ib. 37. Biak erara daudela ta ez diotela elkarri galarazten. Or QA 157. Ostatuko nagosia ez dago guztiz erara. Erkiag Erkiag 169.
azpisarrerakoSense-24.2
b) (V-gip, G-azp; Lar, , H) (Precedido de genitivo, de frase relativa o de suf. -ko). A (mi, su...) aire; a gusto de; como, a la manera de. "(Dar pan y) callejuela, bere erara utzi, bere eskuko egin" Lar. "Estoy a mi modo, a mi gusto, nere erara nago" Ib. "A fuer de hombre de bien, gizon prestuaren [...] erara" Ib. "A gusto y placer de todos, guztien erara" Añ. "Conforme a eso: (c.) orren erara" Ib. "Egiaren erara, conformément à la vérité. Syn. araura, arabera" H. "Norbaiten erara iartzea, se conformer au bon plaisir de quelqu'un" Ib. "Eibarko erara berba eittia Eibarren ez da mira eittekua" Etxba Eib. "Parixko erara moduztatzen da neska ori" Gketx Loiola s.v. moduztatu. AxN explica arauaz (118, 140, etc.) por erara.
Era batean bere erara bizitu etzan? Lar SAgust 6. Emen ere zuek gaztelauen erara hitzegin bear. Lar Cor 152. Txit aisa, ardura gabe, ta bere erara azi zuten. Cb Eg II 188. Orañdaño, Jauna, [...], nere erara bizi izan naiz. Ib. 49 (Dv LEd 98 erara ). Jangoikoak... espirituain gisara nai du zerbitza dezogun... ez gorputzain ordes ta onen naikundeen erara. (168). LE-Ir. [Parabisuan] neke gabe bizi beharrak ziran eren erara. Ub 6. Billatutia beste zelan alango [konfesore] bat bere era edo gustora berba egingo deutsana. Mg CO 213 (v. tbn. CC 144). Aragijaren edo gorputzaren erara bizi bagera. Gco II 57. Zure ume edo mirabeai utzi diezun ezkutariarekin beren erara egoten. AA II 123. Baztarretako guzur ta saltsa guztiak batuta, [...] bere erara ta guztiai min emongo deutseen modura kontetia. fB Ic II 210s. Euren dotriñia izanik labana, erraza ta aragijaren erara datorrena. JJMg BasEsc 169. Konponduko dizkiat / nik nere erara, / ire aitari gusta / oi zaizan gisara. It Fab 243. Izatea duten gauza danak beren erara negar egin [...] zuten. Lard 462. Hilen erara, Jainkoaren deiei gor balinbazagode. Dv LEd 256 (Cb Eg II 144 illak bezela ). Aien erara gure besook / Beti goruntza eraiki. AB AmaE 54. Pedro Marik, bere erara, gauza pozgarrizkoren batzuk esan eutsazan. Ag AL 156. Biziten bazare aragiaren erara. Itz Azald 196.
(s. XX) Santa Kruzek bere gisa ta bere erara egin nai gerra. Or SCruz 109. Peru ta Mariyen aldiko erara yantzi biar ete daben. Kk Ab II 56. Burubaz makurkeri batzuk mendiko erara bakandereari egiñez. Otx 148. [Ezkurdi] barnean izkutaturik nago nere erara. Or Eus 47. Anaidiok gaur be antxinako erara dabiltz. Eguzk GizAuz 193. Indianuen erara bizi izango da. Erkiag BatB 170. Sar-bidea oso polita zan, Sudandarren erara egiña. Anab Aprika 93. Etxe luzea, zuria, Sudango erara egiña. Ib. 43. Nere erara itzuli dut ango gauza asko. Vill Jaink 10. Onekin ez degu esan nai beren erara utzi bear zaiela. (In MAtx Gazt, 6 ). Lengo erara ez iaku iñor / jolastu eta apaintzen. BEnb NereA 185. Andaluzak asi ziran dantzan beren erara. BBarand 130. Eta txapela aitonen erara jantzita. Zendoia 225. Al dabenak al daben erara bizia salbetako. Gerrika 75. Nork bere erara, modura eta moldera. MIH 138.

v. tbn. Belaus Andoni 3. Etxabu Kontu 124. Ataño TxanKan 90. Onaind STeresa 78. JAzpiroz 69.
azpiadiera-2.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Otarraina Amerika-erara. (1929). DRA . Len era bitara atrapaten zan [antxobea]: bat, geienetan, mandtxuba erara. Etxabu Kontu 118. Japones erara idatzia dagoenez gero. MEIG IV 111. Euskaldun erara hitzetan laburra. MEIG III 108.
azpisarrerakoSense-24.3
c) (Estar, etc.) de acuerdo, conforme; (estar, et.) acorde. " Erara badao, si está en disposición" Iz ArOñ 97.
Yainkoak ematen dunarekin erara egon bear! Or Mi 88. Badakizu, nagusi jauna, zure erabagiekin erara ibiltzen naizela beti. TAg Uzt 71. Jaungoikoarekin beti erara ibiltzen ikastea. Ib. 281. Oro erara daude doatsu naiean. Or Aitork 271. Nere neurketaz eta begiz arkitu arrazoiak aienekin erara ez baiña bestera zeuden. Ib. 105. Ontan ez gatoz erara Gaztelu eta ni. " No nos ponemos de acuerdo" . Or ( in Gazt MusIx 48 ).
azpisarrerakoSense-24.4
d) Del derecho. " Erara jantzizu soñekuori, itxulittara daukazu ba jakia " Etxba Eib. " Egurra erara ebagi ero kontrara ebagi, alde ederra dago " Elexp Berg. Cf. supra (7).
[Ogiari] ebagiaren gaiñetik eta erara kendu neutson axal bat. " Al pelo que él estaba" . Or Tormes 47. Gizartea osoro barriztauko ei dabe, iruntzietara dagoana erara ipiñiaz. Eguzk GizAuz 80.
azpisarrera-25
ERARAKO (Vc ap. A). Adecuado, proporcionado.
Jaungoikua da guztien erarako adiskidia. Ta au gaiti [...] amau biar dogu. fB Ic I 74.
azpisarrera-26
ERATARA.
azpisarrerakoSense-26.1
a) Convenientemente, adecuadamente. v. ERARA.
Janari au nire ixakereari eratara yatorkana dalako. Otx 97. Ezarri dausten asmaketa bateri eratara erantzun eztagijodan artian. Ib. 152.
azpiadiera-1.1
Kutxatillea zeuk emon zeuntsenian itxirik eguan era-eratara ta ezegattik be idegi egin ixan barik. Otx 51.
azpisarrerakoSense-26.2
b) (Tras gen.). Al modo de, según.
Egizu, Jesus Jaun orrek, beti zure sendi (famili) santuaren eratara bizi gaitezala. Ker EMeza 68 (ap. DRA ).
azpisarrerakoSense-26.3
c) "Eratara ipiñi, poner al derecho" A.
azpisarrera-27
ERA TXAR. Mala racha.
Aberats batek, era txarrak jota, daukana galduten dabenian. fB Ic III 263. Era txaarra edo nai bagia zeuben bizitzan dakuszunian. Ib. 363. Amaika era txar eta onez / izana da Alemani. Insausti 254.
azpisarrera-28
ERAZ.
azpisarrerakoSense-28.1
a) (V, G; Lar, Añ, H). Ref.: A; Etxba Eib. A mano; cómodamente; adecuadamente, apropiadamente; en orden. "(Juega con) aire, (canta con) aire, eraz jokatzen, eraz kantatzen deu" Lar. "Con conveniencia" Lar DVC 226. "Cómodamente", "oportunamente" Añ. "Eraz eta benaz, de la bonne et vraie manière. Eraz ipintzea, mettre, placer comme il faut. Eraz bizitzea, vivre à son aise, à son loisir" H. "Eraz daukat (V), lo tengo a mano" A.
[Janlekuban] subaren ondoan egon, lapikua eraz ta urrian euki. Mg PAb 104. Argi bizi bat indazu, [...], neure bekatu guztiak eraz negar egiteko. EL1 197. Aisian eta eraz bizi diran jendeak. AA III 616. Eraz badauke urrian olaren bat [...] bialduten ditubee euretara alaba edo krijadaak. JJMg BasEsc 120. Jeptek eraz erantzun zien, eta bere eginbidea garbituaz. Lard 137. [Arrainjakirik] eraz ez badauke edo ezin aurkitu al badabe. Itz Azald 116. Bere idazkelea garbirik eta eraz eukiteko ardurea emon eutson. Kk Ab I 84. Gauzak ondo ta eraz / Irakastiarren. Enb 128. [Bazkidetza] ingurtiak banatu ditzazuke, baña eraz, baiezkoa eman dezatekenen artean. Ldi IL 152. Itzok eraz, euskal-belarri arauz yostekotan. Markiegi ( in Ldi IL 13 ). Auzotegi onetako baserritarrak naikoa eraz ta polito bixi zirean. Akes Ipiñ 22. Iakintzaleak gauzok lerroz-lerro ezarri nai lituzke, [...], dana eraz ikusi nai luke. Zait Plat 43.
azpiadiera-1.1
(Con suf. comparativo). "(Arguye más en) forma que el otro, besteak baño erazago arguitzen du" Lar; en el DVC 226 lo traduce por "con más conveniencia". "Erazago (Vc), más oportunamente" A.
Nai aberatsago edo beintzat erazago bizi dana, nai estuago ta ez-eukiago dabillena. Akes Ipiñ 3.
azpisarrerakoSense-28.2
b) (Lar, Añ, Etxba Eib). "(A) tiempo" Lar. "(A buen) tiempo" Añ. "En tiempo oportuno, oportunamente. Amaittu detsa eraz, aindutako lana" Etxba Eib.
azpisarrerakoSense-28.3
c) "(Sal, R), poner al derecho un objeto vuelto" A. Cf. supra (7).
azpisarrerakoSense-28.4
d) (Tras frase relativa). Como, del modo que. v. ERAN.
[Kortak] barriztau ta biar dan eraz ipinteko. (1917). ForuAB 89. Txirua eruateko biarkuna dauke [...], len esan dan eraz. Ib. 131. Alkarri didar bat edo beste egiten ixan dautsie, ulertu ezi leikian eraz. Kk Ab I 12. Oi dan eraz amarrenak eta asikiñak Eleizeari emotea. KIkV 80. Gauzak aukeratzeko biar daben eraz. Enb 178. Eztakit idazten errijak egitten dauan eraz baño. Otx 96. Alkargo aek [...] aldiak eskatzen eban eraz atondu balira. Eguzk GizAuz 20. Arrano batek lezaken eraz / ikusi oi det urruna. EA OlBe 24.
azpiadiera-4.1
(Tras gen.).
Neronek gertatuko dizutet, biar bazkaritako, Californiarren eraz. A Ardi 115. Kistar zintzoen eraz. Enb 98. Itxuen eraz argatik nabil / zeru alderuntz begira. EA OlBe 86.
azpiadiera-4.1.1
(Tras tema nudo).
Euzkeldun eraz jolastuteko / alaiki, azke ta garbi. Ib. 56.
azpisarrera-29
ERAZKO (V, G ap. A; Lar, Añ, H). "(Hombre de) forma, erazkoa, moduzkoa, gizon mena" Lar. "Agraciado en sus palabras, acciones, etc., [...], moldatsua, erazkoa" Ib. v. ERAKO (c), egoki.
Erakasi nai dutena [...] eskribitzea, askorentzat txit erazko, konbeni dan bidea da. Cb EBO 51s. Abagadune txito erazkua da illunzeti ta apal orduraño sutondoko inguruban berba egiteko. Mg PAb 153. Denpora guztiak dira erazkoak ta adiontzazkoak bakeak egiteko. MisE 250. Zeñetan ezarriak dauden itz erazko oek. Izt C 271. Dolare eder galant erazkoak. Ib. 138. Eginkizun onetarako San Juan baño erazkoagorik arkitzea, erraz etzan. Lard 371. Ezetedago Lekeition Txantonentzako lagun erazkorik edo aiuturik? A BeinB 45. Beren berbetea etzan izaten, [...], bear zan baizen erazkoa garbia ta arteza. Ezale 1897, 4a. [Aginduak] errazago gorde eta utsik ez egiteko, erazko biderik badago? Itz Azald 198. Artzaiak ordu onak eta ordu neketsuak oi ditu, erazko egunak eta egun larriak. Ag G 150. Erazko ulerpide ta zentzungarriak ezarriko dautsaz zuen asmakari orrei. A EEs 1916, 110. Gorde egin eban kurrukea kolkuan erazko abagadunea etorri eikijon artian. Otx 36. Jokaera orri ez eritxan egoki ta erazkoa. Erkiag BatB 24. Bizimodu erazko baten jabe egiteko. Ib. 175. Lodia argal baiño geiago, eta soin-atal guztietan ondo egokitu ta erazkoa. Onaind STeresa 12.
azpisarrerakoSense-29.1
Correspondiente.
Libru bat itsasoz dabiltzanentzako [...] non ifinten zituen toki guztietako izen erazkoak. Izt C 465.
era
<< entzute 0 / 0 1 eraman >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper