Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    entzute.
    sense-1
    1. (Lcc (-nz-), Gèze, H).
    Oído, sentido del oído.
    Baldin gorputz guzia begia bada, non izanen da enzutea? Lç 1 Cor 12, 17 (He aditze, TB enzuki, Ker, IBe, Bibl entzumen). Sentido Korporaleak dirade borz: Ikustea, Enzutea [...]. Ber Doc 91v. Gorputzaren zensuek ere, zein baitira bista, enzutea, usna, gustua eta ukitzea. Ax 586 (V 377). Hek hitzez oihü eta herots egiten dizie, zük aldiz enthelegiari entzütia emaiten. Mst III 2, 2 (parece una trad. errónea del original "auditui intelligentiam tribuis"). Prestau egizu entzutia. fB Ic I 78. Ütsier emaiten zian bista; mintzoa mütier, entzütia gorrer. Ip Hil 153. Entzutea ta ikustea biak batera etorri ei-jakozan. Alzola Atalak 37.
    azpiadiera-1.1
    Ikusiko zetunagu bertatik bertara bezala Iainkoak egiñak oro, oraingo urrun-ikuste ta urrun-entzute auekin baño obeki.Or QA 197.
    sense-2
    2. Audición, acto de oír.
    Beraz fedea enzutetik da: eta enzutea Iainkoaren hitzaz. Lç Rom 10, 17 (Dv entzutetik; He, TB aditzetik, Bibl entzunetik). Fedearen entzutea ezin dateke baizik Jainkoaren hitzez. ES 383. Konfesi-komunio, mez-entzute ta gauz onak. Mb IArg II 271. Egiija aituten emotia da neure lanaren ta zeubeen entzutiaren geija. fB Ic I app., 5s. Ez othe laiteke gizonentzat eginbiderik hertsiena Igandetako Mezaren entzute hori? Arb Igand 99. Zer onturre lezake aipuak edo izen ederraren entzute utsalak? Zait Sof 112. Ondarroan izan zan gure entzute eder ura. Lek SClar 107. Zorionaren entzute onek / danok pozik jartzen gaitu. BEnb NereA 89.
    azpiadiera-2.1
    Milla gaiski-esate ta gaiski entzuteren sutraija.fB Ic II 196.
    sense-3
    3. (V, G-azp; -tze V-gip; H) Ref.: A; Etxba Eib (entzute-aundikua, entzutzia); Gte Erd 122, 174.
     Fama. Tr. Documentado en autores vizcaínos desde principios del s. XIX; en el s. XX tbn. aparece en algunos guipuzcoanos y alto-navarros. En DFrec hay 13 ejs., la mayoría de esta acepción.
    Arako gizon enzute ain andiko. Mg PAb 213. Nere izen enzute andikoa. VMg 19. Entzute altubaren gurarija. fB Ic II 253. Jakiturijaren entzute edo fama andija. JJMg BasEsc 2. Ain ospetsu ta entzute andikuak. Ur MarIl 45. Eurak eurén birtute eta egitade ederrakaz itxi eutsen eurén ondoringuei aparteko izen edo entzute andi bat. "La distinguida nombradía" (1858). BBatzarN 179. Osterantzean, non da / Beste Gernikarik / Arboleaz ainbeste / Entzute daukanik? AB AmaE 90. Entzute txarrik bakoak. Azc PB 126. Mutiko onek artu eban entzute andia. Echta Jos 98. Osalari entzute andidun bati. Kk Ab I 22. Gai onetan notiñak zer entzute daukan jakitea. Zink Crit 51. Ez al dok entzute ori zabalduko. Or Tormes 77. Izenik, ospe ta entzuterik billatu baga. Eguzk GizAuz 49. Entzute aundiko egite ariek. TAg Uzt 255. Mundu guzian geuren izkuntzak / entzute garbiya du ta. Yanzi 276. Eibar-ek entzute txarra dauka kanpuan. SM Zirik 124. Agur bere entzute ona. Bilbao IpuiB 99. Entzute anditxoa artuez yoan zalako. Akes Ipiñ 7. Iñoiz galdu ez dedin bere entzutea. Basarri 46. Jakituria ta azeri entzutea baldin ba eban. Erkiag BatB 33. Entzute aundia iritxi zuen erromatarren artean. Ibiñ Virgil 24. Entzute aundiko pintorea. Alzola Atalak 143. Aldi baten, Antiguako kanpaiak erritik kanpora be entzutea ba-eukeala esan leiteke. Etxabu Kontu 92. Ospe ta entzute ori zala-ta, [...] asko ta eurrez joakezan kontseju ta otoitz billa. Onaind STeresa 86. Urte aretan baserriko ogi zuriak entzute aundia eukan. Gerrika 121. Itzul lanetan irabazi duen entzute merezia. MIH 354.
    v. tbn. Astar II III. A BGuzur 113. Itz Azald 112. Ag Kr 168. ArgiDL 108. Altuna 77. Enb 123. EA OlBe 89. Ol Gen 11, 4. BEnb NereA 69. Zait Plat 39.
    sense-4
    4. "Intelligence. Entzute gaitzeko gizona, un homme très compétent" Lh.
    azpisarrera-1
    ELKAR-ENTZUTE. "Elgar-entzute, mutuo acuerdo o entendimiento, mutua consulta" DRA.
    Nun nahi eta geroago eta gehiago ari dira sortzen, egiazko "elgar-entzute" batzu, ez bakarrik auzoen artean, bainan ere ofiziokoen artean. Ardoy Herr 20-6-1963 (ap. DRA ).
    azpisarrera-2
    ENTZUTEA DENEZ; ENTZUTEA ZENEZ (etc.). Según se dice (se decía, etc.).
    Urrundik ekarriak diralako entzutea danez. Erkiag Arran 12. Entzutea zanez, irutarik bat berea ei eban untzi ta garaitiko gai ta tresnetan. Ib. 88. Entzutea danez, Ipiñeburuko etzalde baten, ateraldi baten zazpi mille langa edo trabez atara eudiezan. Akes Ipiñ 24.
    azpisarrera-3
    ENTZUTEA EMAN. Prestar atención. Tr. Documentado en autores vizcaínos del s. XIX.
    Erregubei enzutia emonik. CrIc 165. Itz gogorra, nork enzutea emango dio? Mg CC 198. Ez eutsan iñori enzuterik emoten. Mg CO 193. Ez zaiela enzuterik eman bear itz labañ ta astingarriai. VMg 17. Ez enzuterik emon asmugilla ero askori. Añ LoraS 134. Koitaubari, luur jota daguanari, entzute gitxi emoten deutsagu. fB Ic I 56. Dan modukua dala, guztiai entzutia emoten deutsee Jaungoikuak. Ib. 52. Nik sarri ta askotan entzutea emon daroiot. Añ EL2 76. Emoten ez jagelako entzuterik. Ur CancB III 100.
    azpisarrera-4
    ENTZUTEA IZAN ( -tzea V-gip ap. Etxba Eib; H); ENTZUTEA EDUKI. Tener noticia, haber oido. "Badot entzutzia nola autua izan zan" Etxba Eib. v. ENTZUERA IZAN, ADITZERA IZAN. Tr. Documentado ya en unos versos de 1688, es usado por autores vizcaínos, bajo-navarros y suletinos, además de por algunos guipuzcoanos desde principios del s. XX. Entzutea eduki parece ser exclusivamente vizcaíno. El complemento suele ser una oración completiva o un sintagma nominal en caso genitivo (sólo hemos encontrado un ej. en caso instrumental).
    Enzutea dot izan zala / giza eralla andia. BBizk 18. Adret izala armetako / badiat enzütia. Xarlem 911. Enzutea dot bekatariz inguraturik zebiltzala. Añ EL1 160. Gaiazko zerenak nik entzütia badit / Eritzen dütiala neskatila gaztik. Etch 376. Agotak badiadila badizüt entzütia. ChantP 174. Entzutia badut nik / Zaharretarikan, / Surik ez den lekutik / Ez dela kerikan. LuzKant 56. Euskaldun bada-ezpadakoa zarean entzutea dot. Ag Kr 120. Entzutea daukadanez. Echta Jos 191. Nik entzutea dedanez. A Ardi 37. Entzuta yaukoat orko baso orretan bizi dokela. Bilbao IpuiB 194. Entzutia daukagu / ondo bizi dana. BEnb NereA 214. Entzutea daukagunez, beko bide-zabalaren gaiñeko aldean [egoan pelota tokia] . Etxabu Kontu 179 (ib. 110 entzutea dodanez).
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Con compl. en gen.). "Ez dut horren entzuterik, je n'ai pas connaissance de cela" Dv.
    Daukee aita Palaziosen enzutia. Mg CO 292. Arauz badün hik ere / Dorleaux Dükiaren entzütia. Mustafa 61. (ap. DRA) Bai, zerbaiten entzutea badot. Ag Kr 192. Apaiza Santa Kruzen entzutea ba zuten noski. Or SCruz 127. Ez dozue, irakurleok, Bertoldinen entzuterik? Bilbao IpuiB 245. Baliteke zuetariko batek baño geiagok oraingo bere entzuterik eukitea. Ib. 93. Arako Robinsonen entzutea edo, ba eban Nikanor-ek. Erkiag BatB 19. Bazuen nonbaitetik Pouvreauk hitz horren entzutea. MEIG VII 50.
    azpiadiera-1.1
    (Pl.).
    Nik ez nuan ezagutu; baña bere entzuteak baditut. Ataño TxanKan 79.
    azpiadiera-1.2
    Ordurako, Basarri eta Uztapideren entzute aundia nuen. Zendoia 234.
    azpisarrerakoSense-4.2
    (Con compl. en instr.).
    Entzutea baduzu nitaz lehen ere. Oxald (in NafEKZ 248).
    azpiadiera-2.1
    Zerbait entzute banuen ene nausi berriaz.Larre ArtzainE 242.
    azpisarrera-5
    ENTZUTEA KENDU. Difamar, poner mala fama.
    Entzuterik iñori / ez deutsat kenduten, / baiña zer pasatu dan / noia ni esaten. Ayesta 22.
    azpisarrera-6
    ENTZUTEZ. Por medio del oído.
    Ikhustez eta enzutez egunetik egunera tormentatzen zuen bere bihotz iustoa, haien obra gaixtoén kausaz. "Oyant & voyant". Lç 2 Petr 2, 8. Entzutez entzunen duzue eta ez duzue adituko. He Act 28, 26. Mosuz, eskuz, ikustez, entzutez edo bestera izan dozuzan argaltasunak. Añ EL2 147. Gerora, entzutez ta irakurtzez, ikasi nitun emengo gorabera pozgarriak. Ldi IL 134. Beharriz eta entzutez, Benveniste baztertuz gero, ez naiz inoren ikasle izan. MIH 369.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Dv, H; -nz- SP, Lar, Añ).
    De oídas. "Enzutez ezagutzea, connaître par ouï dire" SP. "(De) oídas" Lar, Añ.
    Guziek ezagutzen dute Robespierre, entzutez bederen. Hb Egia 23. Entzutez badakit. Ikusi ordea, iñoiz ezpainun ikusi. Zait Sof 60.

    entzute

    entzute
    << entzuera 0 / 0 era >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper