Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 biziki.
    tradizioa
    Tr. Documentado, ya desde Leiçarraga, en la tradición septentrional. Durante el s. XX se extiende a algunos autores guipuzcoanos y alto-navarros. En DFrec hay 82 ejs. (21 septentrionales).
    sense-1
    1. (B, L, BN, R, S ap. A; SP <uiciqui>, Urt, VocBN).
    Vivamente, fuertemente, intensamente, vehementemente. "Vivement, fortement" SP. "Acerrime" Urt I 97. "Vivement, fortement" VocBN. "Vivamente" A. v. biziro.
    Kausa hunegatik reprehenditzak hek biziki, fedean sano diradenzát. "Vivement". Lç Tit 1, 13 (He, TB borthizki, Dv garrazki, Ol zorrozki, Ker, IBk gogor, IBe zorrotz, Bibl gogorki). Ezen biziki garaitzen zaien Iuduei publikoki. "En grande vehemence". Lç Act 18, 28. Biziki erakuts diezón, nola herioan eztén deus. Lç Ins B 7v. Zein biziki begietaratzen derautazun ene salbatzaillearen herioa! "Vivement". SP Phil 132 (He 135 biziki). Biziki ahalke eta dolü dizüt zuri ogen eginez. Bp I 154. Biziki sentitzen ditugu eta gure hitzez berretzen bertzeen ganik pairatzen ditugunak. Ch II 5, 1. Tentazionearen denboran gogoan atxiki behar dugu biziki Ifernua. CatLav 132 (V 69). Gure miseriak biziki senditü dütüzüna. Mercy 22. Bertze zenbait gisatasun edo kalitate onek hain biziki ukitzen haute. Dh 239. Hertxatzen nauzularik biziki, zure graziaz, horren imitatzerat. JesBih 438. Etzaiteken, biziki hunkitua izan gabe, ikhus gazteria maitagarri haren kharra. MarIl 114. Aizoak hitzkatzen dira biziki / Oihuz, marraskaz / Eta debrukaz. Arch Fab 99. Beren izpirituak gaizki itzuliak, biziki berotuak. Elsb Fram 57. Antonio ta zillargiña buruz-buru biziki ari zirala-ta, beronen itzak karraxiak obeto ziruditela-ta. Anab Usauri 16. (Biziki). Ura asi da! Aski zuen kitakume ez erratea! TP Kattalin 184. Biziki dasa: "Gomuta ezilkortu nai dabe gizonak...". "Agudamente exclama". Aitzol in Laux BBa XII. Arretaz eta biziki ekin dio lanari. TAg Uzt 29. Papar arro abesten / ari zait biziki. EA OlBe 96. Gaitz au erasten zaio biziki insignis, [...] ta itxas piñuari. Munita 93. Zaunkari biziki ekin zioten. Etxde JJ 260. Bere gogoa erlijiñoaren birtutez apaintzen saiatzen baitzan biziki. Ib. 270. Etzituen egundaino bere amodiozko sendimenduak nehori biziki agertu. JEtchep 106. [Tratu txar oiek] gure zentzuak erabat eta biziki arbuiatzen ditu. Vill Jaink 167. Alkar biziki agurtu zuten urteroko uda-adixkideak. NEtx Antz 155.
    sense-2
    2. (Urt, Ht VocGr, Lar).
    Activamente, vivamente. "Alacre, alacriter, [...] biziki, azkárki, erneki" Urt I 470. "Promptement" Ht VocGr 410. "Vivement, activement" Dv, H. "Biziki beharren egite, travailler vivement" Lh.
    Ordea akzione espiritual hek guziak egin behar dira laburki eta biziki. SP Phil 118 (He 121 laburki eta biziki). Erretor eta Bikariek biziki eskoleraziren dütie bere parropietako haur gaztiak. Bp I 22.
    azpiadiera-2.1
    "Agiliter, arinki, ernéki, biziki" Urt I 438. "Ágilmente" Lar. "Lestement, prestement, vite. Biziki doha bidean, il va vite son chemin" H.
    Exeri-tokitik biziki jaiki ta apalategira abiatu zan erretore jauna. Anab Usauri 97.
    sense-3
    3. (B, L, BN, R, S; Dv) Ref.: A; EAEL 197.
     Grandemente, en gran medida, mucho. "(Par extension, famt.) beaucoup" Dv. "En gran manera" A.
    Laket baitzitzaion biziki, bere heietaz mintzatzea. HU Aurp 109. Pilota partidetan biziki lakhet baitzitzaion [Oxalderi] . Ox 201. Gaur, akhitu ahal zaizte biziki, egin duzuenaren egiten! Barb Sup 112. Alfertzen ari dela / biziki jendia! Etcham 180. Gertaera au biziki gaitzitu zitzaion gure gizonari. FIr 141. Be-Nafarroan, bereziki Garazin, biziki aipatuak dira ene herrikoak. Zub 115. Ikaratzen dira biziki. Or Mi 48. Guk uste, orai arte nehori erran ez duguna ez duen biziki balio zuri erraitea. "Qu'il vaille beaucoup la peine". Barb Leg 24. Bertze egun batez, bero ari zen biziki. "Il faisait bien chaud". Ib. 61. Asarretu zan biziki. Ir YKBiz 31. Herode poztu zan biziki. Ib. 488. Bein baño geigotan arinduagotu izan zitzaizkion biziki biotzaren taupadak. TAg Uzt 114. Aitor zuen hunek biziki akitua zela. Lf Murtuts 25. Barneko itomena ezkuta-bearrak, biziki makaltzen zuan Izar-en osasuna. NEtx Antz 158. "Gondolier" biziki gustatzen zaut. JEtchep 86. Lekuko bat arras idorra, bertzea ezin athertua, biek ere ez ditek ene baratzea biziki onduko. Larz Senper 30. Henri horri gustatzen zitzazkon biziki ardi joareak. Etchebarne 37. Atsegin zait biziki. Ibiñ Virgil 100. Biziki poztuko ninduke jakiteak. MEIG IV 101.
    azpiadiera-3.1
    (BN-baig-arb; H, Lh) Ref.: Satr VocP; Gte Erd 247.
     (Con adj., adv. o similares).Muy. "Muy. Biziki ona!" Satr VocP. "Biziki gogorra da, il est très dur" Lh. "Biziki lagunak dira (BN-arb)" Gte Erd 247. Tr. Documentado a partir de mediados del s. XIX casi exclusivamente en autores labortanos y bajo-navarros.
    Basarat yautsiren dire lehenago, eta biziki sainduago izanen dire! Hb Egia 75. Ohartzalea da biziki. HU Aurp 191. Jende behar askok uste zuketen biziki aberatsa zela. Ib. 111. Eskuaraz arizan zitzaukun au ere, ez biziki eskuara garbian. JE Bur 135. Biziki errex da. Ib. 51. Gu Frantzian biziki gehiago ginela bazterren nahasteko eta harrotzeko. StPierre 14. Unelako esakerak zaizkit biziki eder eta atsegin. FIr 156. Aroa sobera idorra doala, ereintzako biziki kaltekorra dela. Zub 122. Baiño ezin argirik atera, edo biziki nekez. Ib. 104. Holako zaldirik ez da / edo bakan biziki. Etcham 66. Teilatuko lau ixurkiak biziki gora dituzte eta xut. JE Ber 17. Haatik biziki aspaldikoa du Itsasuk eskualde pollit eta fruitutsu baten fama. Ib. 1. Zohala handik urrun, biziki urrun! Barb Leg 69. Biziki aspaldikoa du Itsasuk eskualde pollit eta fruitutsu baten fama. Lf Murtuts 1. Biziki polita da ipui ori. Etxde JJ 92. Biziki iguzki sartze ederra izan dun gaur. JEtchep 64. Biziki xuhurki jauntzia zen. Ib. 80. Biziki ausartago gira girixtinoak. Lf (in Zait Plat XIX). Egun, nik uste, ez gira biziki buruz-buru egoiten ahalko. Larz Iru 12. Biziki zintzoak dire. Larz Senper 60. Ikusten dut zirela / Biziki kuraios. LuzKant 125. Oheko lagun batek etzuena biziki kexu gau batez senditu? "Très agité". Ardoy SFran 140. Hiztegi arrunta biziki. Xa Odol 37. Biziki errex baita hamabortz urteko mutiko baten atakatzea. Etchebarne 50. Alegia biziki kexu. Larre ArtzainE 30. Biziki ezberdinak ziren, elkarrekin har-emanik ez zuten monada bakoitzak. MEIG IX 89.
    sense-4
    4. Vivamente, a lo vivo.
    Eztaki nornaik gaztelera ain apain ta biziki erabiltzen. Ldi IL 89. Giza-tankera biziki margozten dakiana da. TAg GaGo 52. Arras biziki, egoki eta, honela esan badaiteke, toleskabeki idatzia. MEIG III 59.
    sense-5
    5. (Con sust.).Mucho(s). "Buhame biziki ba zen (BN-ciz), lehenago anitz buhame bazen (BN-arb)" Gte Erd 15 (s.v. anitz). "Biziki denbora joaiten da lan hortan (BN-arb)" Ib. 76.
    azpisarrera-1
    BIXIKI (Con palat. expresiva). "Un peu vivement, avec un peu d'ardeur" Hb.
    azpisarrera-2
    BIZI-BIZIKI. Intens. de biziki.
    Orduan bizi-biziki gogoan landatuko zaizkit. Dh 127.
    azpisarrera-3
    BIZIKIAGO. Más vivamente, más intensamente.
    Hurbiltzen bagatzaitza, gero bigarrenean, bizikiago eta sendokiago deitzen eta thiratzen gaitu. Ax 102 (V 69). Gero zeruko gauzen bizikiago miratzen hari nadin. SP Phil 366. Eia hanitx ordüz zelüko inspirarzünek etzütienez bizikiago hunkiren, ezi ez hanitx pherediküren entzütiak. Mst XXII. Sentitzen ditu mundu huntan nihork erran edo gogoan har dezaken baino miletan bizikiago. Dh 156. Geroago eta bizikiago erre nezala. Dv LEd 131 (Cb Eg II 69 biziroago). Ez diteke ez lumaz, ez margoz, ez argazkiz, etxe-barne-ikuskizun ori bizikiago ikus-arazi. Markiegi (in Ldi IL 13). Len baño ere bizikiago ta zorrotzago. TAg Uzt 247. Estatuen izaera biziki aldatzen hasia dugu, gero eta bizikiago. MEIG VI 51.
    azpisarrera-4
    BIZIKIEN (Superlativo de biziki).
    Eta entseia ahalik bizikiena sentitzerat. Dh 60. Neskañoetan ederrenak eta tolesgabeenak esnatzen dute bizikien urietako piztitzarren iretsibearra. TAg Uzt 53.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Bizikienik).
    Horrek guziz gogortuko zaitu zure pendura gaxtoen kontra, bizikienik bekhaturat behartzen zaituztenean ere. Dh 205. Bere gogoa husten du lehenik [...] bizikien eta maizenik agertzen zaizkionak jasotzen ditu. Mde Pr 321.

    biziki

    biziki
    << biltzar 0 / 0 bizkaiera >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper