(L, BN, S ap. A (+ -zaiñ) ; SP, Urt I 464, Ht VocGr 372, Hb, Dv, H, T-L); baratzetzain; baratzezai; baratzazai (Añ (G, AN), H); baratzain (A DBols); baratzai (G ap. A ; Lar, Añ (G, AN)).
Hortelano; jardinero. "Jardinier, baratzezaiña" Ht VocGr 372. "Hortelano" Lar, Añ. "Jardinero" Añ. v. barazgile, ortuzain.
Hark ustez ezen baratzezaina zela. Lç Io 20, 15 (He, TB, Dv, EvS, IBk baratzezain, LE baratzezai, Ol baratzai, Arraind baratzain, Leon baratzetzain; IBk baratzelaria, Ker ortu-zaiña). Egin zuen inkontru baratze-zain probe baten emaztearekin, eta haren ur-isuriaz begiak ukitu zituen bezain fite, argitu zen. Ax 410 (V 267). Arren erradazu, Prinze handien baratzezainek ez othe dadukate kontu geiago bere karguan dituzten baratzeen erneki lantzeaz, [...] bereak balituzte baino? SP Phil 269. Magdalenak etzuen Jesus ezagutu: hobia zen baratzeko baratze-zainarentzat hartu zuen. Lg II 287. Donibaneko barran lau urthe huntan trabaillatzen dena, zeiña egoten baita Ziburun Pierres Bereret, barrako entreprenuraren baratze zaiña baitan. DonibOh 168. Eta asko [da] baratzazai batek belar gaixtoak beiñ, edo berriz jorran ebakitzea. AA III 633. Ez dakit, esan zion, / nola dan astorik, / baratza-zaia nausi / izan nai duenik. It Fab 128. Baratze-zaiñak utzia [astoa] , kurtidorrak hartzen du. Gy 60. Maria Magdalenak uste izan zuen, itzegiten ziona baratza zaia edo hortelanoa zuela. Lard 468. Baratzezainek badakizkite oraino bertze molde asko, bainan erran ditudanak aski dira guretzat. Dv Lab 388. Orroitu behar liteke batbedera baratze zain hartaz, zeinak ikustean khuia herrestan landare flox batetik, [...]. Hb Egia 30. Arthatzen zituen, baratzezain batek bere lore-landareak arthatzen dituen bezala. Arb Bok 27. Usoa uxatu nairik, baratza-alboan dabil / gau t'egun etsaia: / ez daki berak nunbait, aingeru bat detela / nere baratzaia. Jaukol Biozk 62. Uztaritzeko komentuko baratzezainaren jazko tipulak. Zerb Ipuinak 82. Berak zakien baratze tipi batera eldu zen eta andik baratze zainaren etxolan sartu, ango emakumeari ur tanta bat galditeko. FIr 148. Bai-bainun amona xâr bat / zazpi begiko baratzai; / deadarkari yaioa / marrubi-lapur nenkusanetan... Ldi BB 144. Oi, enen errukarrija! Eztautsot, ba, baratzañaren astuari belarrijak ebagi? Otx 175. Gizon ura ango baratzezaia zalako ustean. Ir YKBiz 521. Konde zar batek ba-omen zuan, / etxean yaioa, baratzaia. Monzon Urrundik 175. Nork daki, bertzalde, fama handiko aita misionest ala nihork ez jakin anai baratzezain, nor den heien artean Jainkoari maitagarrienik eta munduaren salbamenduko baliosenik? Othoizlari 25-11-1954. Baratzezainek Printzeari erran zioten xerriak eta loreak biak ezin zitezkeela. Mde Pr 91. Eta baratzainak izena dauka Miren: / bere begietan lore guztiak ziren. Arti MaldanB 204. Hazpandar baratzezaina. Larre ArtzainE 200.