1.
(
G, AN-larr-erro, L-ain, BN, R-uzt; Lar,
Mg Nom 65
(G),
Añ;
aith- S;
SP,
Urt I 18,
Arch VocGr,
VocBN
,
Gèze,
Dv,
H),
autortu (
V; Lar,
Mg Nom 65
(V),
Añ,
Izt 28r,
Dv (V),
H),
atortu
Ref.:
A (
aitortu, autortu
);
Lrq (/áithort/);
Iz
ArOñ
(
autórtu
)
.
Confesar; reconocer.
AxN explica aithorraren emaitea (243) por aitortzea.
Tr. Documentado desde Dechepare, es de uso gral. En el s. XX desplaza casi totalmente a
konfesatu, tbn. en el sentido especializado de 'confesar los pecados en el sacramento de la penitencia'; v.
infra ejs. de 'confesarse', con aux. intrans. La forma
autortu se documenta en textos vizcaínos; tbn. la emplean autores guipuzcoanos como Guerrico, Iztueta o Arana (
SIgn 103).
Atortu sólo se encuentra en Ochoa de Arin. Algunos vizcaínos modernos como Lauaxeta (
BBa 42) o Gandiaga (
Elorri 128) emplean
aitortu. Hemos encontrado alguna forma sintética en G. Manterola (dautort, Goi 108). En
DFrec hay 250 ejs. de
aitortu, 6 de
autortu y uno de
aittortu.
O iaun hona, aitortzen dut bekhatore nizala / eta gaizki egitiaz ogen handi dudala.
E 41.
Guk dugu aithortzen eta erraiten ezen han behin batheiatu izan diradenak eztiradela berriz batheiatu behar.
Lç
Ins
G, 6r.
Eta aithorturik ezen arrotz eta estranjér ziradela lurrean.
Lç He 11, 13.
Eta aithor zezan eta etzezan ukha: eta aithor zezan, zioela, Ez naiz ni Krist.
Lç Io 1, 20 (He, TB, Dv, EvS, Ol, Leon, Or, IBk, IBe Ol ait(h)ortu, Ker autortu; LE konfesatu
).
Aithortzen dut ez-naizela zure errezibitzeko gai: ezagutzen dut neure indignetasuna.
Mat 252.
Urthean behin bedere aithor etzak gaizkiak.
EZ Man I 19.
Zure handitasunaren aithortzeko gogotik.
EZ Man II 85.
Aithor dezadan neure falta.
Harb 207.
Berek bere borondatez agertu zuten eta aithortu hanbat denboraz estalirik eduki zuten gaixtakeria.
Ax 440 (V 286).
Zor iakinari eta aithortuari.
Ib. 244 (V 164).
Ez egin zure burua iakin handi, aitzitik zinetan aitorezazu zure iakingabea.
SP Imit I 1, 3.
Franzia orok aithortzen du zu iaun handi bat [...] zirela.
Tt Onsa 2.
Gaztigatzen gaitutzunean, / aithortzen ditugu faltak.
Gç 217.
Bekhatore girela aithortü behar dügüla.
Bp I 142.
Jinkoari aithortzeko harganik dütügüla hon güziak.
Ib. 120.
Egia atortzea edo deskubritzea inportadu zebanean, eutzi ote zeban atortu bage.
OA 167.
Aithortuko dut ene buruaren kontra ene injustutasuna.
Ch III 20, 1.
Ezagutzen eta aithorzen dut eznaizela gai zure aitzinean agerzeko.
CatLav 1
(V 10)
Egian aithortzen dit, trüfak eta mesperetxiak merexi dütüdala.
Mst III 52, 2.
Diogun egi hau aitor dezakee jokalari ta edale gaisto [...], beren joko ta edate galgarri beretara itzulzen diranak.
Mb IArg I 95.
Luisek aitortu zion: orañ egiten ditudan penitenziak nere etxeko edo lengoen aldean ezer eztira.
Cb Just 45s.
Aithor-agun indar handia duela othoitzak.
Lg I 262.
Aithortzen dut ofensatu zaitudala gogoz, hitzez eta obraz.
Brtc 18 (tbn. en MarIl 46 y Arb Igand 192).
Aiziari aldiz so egiten badügü ikhusiren dügü ta aithortüren gizonak khozü baizik eztiala hasmatzen.
Egiat 195.
[Bekatuak] aitortu ta agertu behar diozka Konfesariari.
Ub 208.
(s. XIX)
Hoben hori / biek zuri / nahi ginautzuke aitortu.
Monho 46.
Aitortu edo agertu bear du konfesatuko danak zer egin duen.
Mg CC 102.
Baña ez deutsube autortuko euren erruz dala.
Mg PAb 219.
Aitortu nai ez zuen bere ezin artua, ta dio estalgarritzat: mordo oek ez dira oraindikan ondo eldu.
VMg 64.
Autortzen dezue [...] Jaungoiko egiazko bakar bat baizik eztala.
Gco I 395.
Bekatuak aitortu gabe.
AA I 443.
Zeren bera dan on guziaren emaillea, eta nai duan artzalleak ontartea ezagutzea eta aitortzea.
AA II 41.
[Bekhatu] guziak garbiki aithortzeko.
Dh 129.
Autortu ta konpesau esan dirian dantzaak pekatu mortaleko okasinoe urrekuak diriala.
fB Olg 104.
Gizonak ezagutu ta autortu egijeen Jangoikua zala gustieen jaube ta agintarija.
JJMg BasEsc 32.
Aithortzen dizüt, Jauna, enizala digne.
UskLiB 65.
Aithor dezagun gaitzaren handitasuna eta erremedioaren ezin bertzeko beharra.
Jaur 147.
Gipuzkoatarrak leialak [...] izan dirala, Españako Errege guztiak autortu izan dute nork bere txandan.
Izt C 212s.
Negarrakaz autortu ta agertuten deutsaz bere bizitzako pekatu guztijak.
Ur MarIl 59.
Baña gogor zeuden beren gaizki-egiña aitortzeko.
Lard 471.
Izpiritu dutela guziek aithortzen.
Hb Esk 144.
Nola barkha etsaiei, nola aithor bekhatuak?
Hb Egia 152.
Aithortzen dut egia, egia dohakabeko hori.
Dv LEd 94.
Ahalkegarri da, bena aithortü behar düt eztakidala.
Ip Dial 112.
Amoriyorik gabe / pasatu eziñez, / nik damak maite ditut, / aitortzen det ziñez.
Bil 75.
Goraki aithortuz bertze Jainkorik ez dela aita handiaren Jainkoa baizik.
Laph 207.
Konfesatzera juanda / zenbaitek zer dauka? / txikiyenak aitortu, / aundiyenak uka.
Ud 92.
Gau artan bertan aitortu zituan bere pekatuak konfesiuan.
Bv AsL 108.
Emen autortu nai dot / nazala euskalduna.
AB AmaE 178.
Zenbat on eta grazia zerutik artu zituen, guziak Mariaren bitartez zirala, aoa betean aitortzen zuen.
Arr May 173.
Zuk aithortu gabe ikhusten dut zure barneko mina zer den.
Arb Igand 107.
Bere bekhatuen aitortzeko behar zuen kuraia.
Jnn SBi 76.
Zeruaz mintzatzen hastearekin, behar dugu berehala gure ahal eskasa aithortu.
Lap 419 (V 191).
Baina euren lapurretak / autortu ezinik.
Azc PB 347.
Eta emetik dator bearrekoa eta naita naiezekoa izatea pekatuak autortea edo konfesinoa.
Itz Azald 134.
(s. XX)
Autortuten dot, begian aurrean daukagun egia data, danok erabatean izkiratutea askozaz dala garbi, obe ta errezagoa.
Ag Kr 9.
Autortu doa iñoiz ezkontza gogorik edo geroagorako ustantzarik?
Echta Jos 48.
Baziran sugurrak barbariñak ziruritenak [...], eta alare etzuten aitortu nai baztanga eruak juak zirala.
Iraola 137.
Hobeak othe gira hoik baino? Aithor dezagun ezetz.
JE Bur 167.
Ogei bat urte aitortzen ditu / gorderik beste ainbeste.
Urruz Zer 76.
Oben astunen bat lotsaz autortu barik isten dauana.
KIkV 99.
Illero beintzat zure pekatuak aitortu itzatzu.
ArgiDL 10.
Hiltzerakoan bakarrik aithortu zion hori bere semeari.
Barb Sup 180.
Hire gezurrak oro alderat aithorzkik.
Ox 119.
Behar üken zian aitortü etzela latian trebe.
Const 38.
Eta zorra aitortzea, ordaintzeko biderik egokiena da.
Muj PAm 24.
Bere mutil mordoxka non zan aitortzen ezpazun, bost, lau, iru minutoko bizia zedukala.
Or SCruz 45.
Txadon orretan goxian, / Autortu eta Jaunartu dogu / danok alkarren pozian.
Enb 33.
Izkuntza danak gurgarri dira, / autortu nai dot egia.
Ib. 45.
Nik edadia aitortuko det / bautismuan dan bezela.
Tx B II 36.
Mundu guziak aitortutzen du / gerala gizon pizkorrak.
MendaroTx 317.
Baña, lenbait-len aitor dezadan, errez-zale aserrekoiok ere bear-bearreko ta nai-ta-naiezko zaitutegula.
Ldi IL 109.
Pilatok ezagutu du ta aitortu ere bai ainbeste aldiz, Yesusek obenik eztuela.
Ir YKBiz 490n.
Gauzai truketako nai saltzeko dauken balioa, langillearen lanetik datorkiela autortu bear da.
Eguzk GizAuz 52.
Egiazkoa al-zan Zitok Malentxori aitortzen zion maitasuna?
TAg Uzt 186.
Beso hori muskildu-ta, hil nahi dut aitorturik: / "Maitatu dut Sort-Herria".
Iratz 36.
I izan aizela aitortzen ezpadion.
Etxde AlosT 27.
Beste ikaste-leku berezi-bereziak ere, oindiño ba dirala autortu bear, dana dan lez argi esateko.
Erkiag Arran 133.
Bizkaiko euskereak badau grazia berezi bat ipuiñetarako. Beste eskualdeetakoak be gogo onez autortzen dabe au.
Vill (
ib. 7
).
Bere flakia aitortu bear.
Txill Let 131.
Neure bizitza zelangoa dan / egiten nua autortu.
BEnb NereA 170.
Ordu beren aitortu ginian zoin maite ginuen elgar.
JEtchep 65.
Zendako gauza ez aithort den bezala!
SoEg Herr
27-4-1961 (ap. DRA
).
Bere asmoa aitortu bear izan zion.
Zait Plat 16.
Eta aitortu dezagun: egia zan guzti ori.
Vill Jaink 43.
Antonek aithortu dauku bere krima.
Larz Iru 80.
Biar Auzitegian nere txarkeriak aitortu bearko ditudala.
NEtx LBB 117.
Bereala aitortu genien zer egin genduen.
MMant 26.
Neuk be neure utsa autortu biarra daukat.
Gerrika 184.
Segan zeñekin ikasi zuan ez du aitortu nai izaten.
Albeniz 238.
Gurean [...] ez dira asko izan egiazko lirikoak. Lotsarik gabe aitor dezakegu.
MIH 175.
Orixerekiko zorra ez aitortu nahi izatea bezalatsu bailitzake.
Ib. 290.
Maisua, aho batez aitortuko zuketen guztiok, andoaindarra zen.
MEIG V 107.
(Aux. intrans.).
Confesarse.
Aitortzen natzaio Jainko aalguzikoari.
CatBurg 46.
Autortu zaite lotsa bagarik, / arbola entzutetsua, / autortu zaite, etzara zu zeu / aretx danetan santua?
AB AmaE 74.
Autortu edo konfesau zan unean.
Itz Azald 148.
Zortzian beñ autortuten zan, euskaldun abade on baten oñetan.
Ag Kr 116.
Andonigaz autortzera joan zan mutil batek amari ostikada bat emon eutsola deunari agertu eutson.
Belaus Andoni 12.
Zer egin bearrean gelditzen da dongaro autortu dana?
KIkV 99.
Oben-nekea betetzeko asmorikan gabe aitortzen danak.
KIkG 75.
Illabete [...] da azkenekoz aitortu nintzala.
ArgiDL 38.
Aitortutako pekatariok, / gau-bijiliaren ondoz, / Pasio-osteko Berbizte-billa / orain jaunartzera gatoz.
SMitx Aranz 175.
Damuturik aitortuta il ziranak.
Or QA 115.
Toribio errotaria bera be autortu zan-da.
Bilbao IpuiB 238.
Ondo aitortzen bazera ta aitorleak esaten dizun guzia betezen saiatu.
MAtx Gazt 95.
Ni, pekatari au, aitortzen nazaio Jaungoiko Alguztidunari.
NEtx LBB 172.
Abadea etorri ta gaxoa autortuten zan.
Etxabu Kontu 74.
Elizako atea zabaldu [...] ta antxe aitortu omen itun.
Ataño
TxanKan
261.
Sarri autortu oi nintzan.
Onaind STeresa 45.
Inguru aretako abade eta praile an ziran, gure autortzak entzuten. Eundik gora autortuko ziran.
Gerrika 96.
Proclamar la fe en algo o alguien.
Deabruék Krist ezagutzen eta aithortzen.
Lç Lc 4, tít. (cf. ib. 4, 41: zioitela, Hi aiz Krist Iainkoaren Semea
).
Nork-ere aithorturen bainau gizonen aitzinean, gizonaren Semeak ere aithorturen du hura Iainkoaren Aingeruén aitzinean.
Lç Lc 12, 8.
Aithorturen diát haren izena neure Aitaren aitzinean.
Lç Apoc 3, 5 (He, Dv, Ip, Ur (G), Ol ait(h)ortu, Ur (V), Ker autortu
).
Iainko Semea aithorturen du bizi den guztiak.
EZ Man I 76.
Iustuen partaletasun aithortzen dut saindua.
Ib. 200.
Aithortzen eta ezagutzen diala Ienkoa ezpaiñez eta mihiaz solamente.
Tt Onsa 28.
Egia hauk siñhesten tugu / Eta aithortzen publiki.
Gç 116.
Jesüs-Kristen fedia goraki lotsa gabe haren etsai gaistoenen aitzinian aithortü behar dügüla.
Bp I 65.
Kristiñabak daukagun Fede au berau autortu edo konfesetako.
Cb CatV 19s.
Prometatzen dutela goraki ahoz, mundu ororen aitzinian haren [Jesu-Kristo] aithortzeko, eta aithor edo fede hartan hiltzeko.
AR 230s.
Sinistu ta aitortu behar ditu Kristau-Dotriñak erakusten dituan egia sinis-beharrak.
Ub 195.
Gure barruan sinisten ditugun fedeko misterioak eta egiak kanpotik edo agerian aitortzea edo deklaratzea.
Gco I 28.
Osasuna danean, / bai ere indarra, / gizonak egin oi du / Jaungoikoaz farra; / baña galtzen baditu / bat eta bestea, / orduan aitortzen du / ark bere jabea.
It Fab 159.
Kristinauak daukagun Fede au autortu edo konfesetako.
CatBus 12
(
CatLlo 15 fedi-au konfesetako
)
Bada nork ere aithortuko bainau gizonen aitzinean, eta nik ere hura aithortuko dut ene Aita zeruetan denaren aitzinean.
HeH Mt 10, 32 (
TB, Ur, Ip, Ol, Leon, Or, IBe ait(h)ortu, Ur (V), Ker autortu; Lç aboatu, He, SalabBN ezagutu, Dv aithor bihurtu, Echn salatu, IBk nire alde atera)).
Jainkoa askok bertatik aitortu eta alabatu zuten.
Lard 508.
Haren kontre jaiki ziren eta egiazko fediaren sinhestiak goraki aithortü zütien.
Ip Hil 92.
Badaukagu Fedea agirian autortuteko eginbearrik?
Itz Azald 19.
(s. XX)
Onesimo ta Timoteo Pauloren ikasleak ere aldi ontan aitortu zuten itzez eta odolez Kristoren sinistea.
J.M. Tolosa EEs
1913, 163.
Naita-naiezkoa da aittortu gendun siñesmenean irautekotan, zer aittortu gendun jakittea.
Inza Azalp 18.
Ordun aserrea gaindu zen, eta martiriak siñesmena aitortu zuten.
Or Mi 128.
Aurrenik Iaungoikoa, egun oinbestek uka ta iraintzen duten Iainkoa, nik, albait, aitor ta eder nai nukena.
"A quien yo deseo, en lo posible, confesar y glorificar"
.
Or BM 16.
Akerra ukatzen dugu, Bildots Aurra aitortzen.
Or Eus 287.
Beti ta nonnai lotsarik gabe aitor dezagun beraz gure siñestea.
Ir YKBiz 201n.
Sadukarraik, ba, berbizkunderik eztala, ezta gotutsik, ezta gogorik esan dasae; parixetarraik, barriz, orreik bijoik dautorrez.
Arriand Act 23, 8 (Lç aithor dituzte
).
Ez da Euskalerrin neri burua / makurtuko ez didanik. / Bearko ik ere, kristau erromes; / aitor nazak ik ere, ik.
SMitx Aranz 20.
Indarraren eskubidea garaitu nai bada eta eskubidearen indarraren indarreraiño iritxi, Jainkoa bearko da aitortu.
Vill Jaink 185.
v. tbn. Añ CatAN 16. Echve OngiB 142. CatB 23. Autortu: Ag Serm 75.
Reconocer, aceptar.
Moises-en legea lenago aitortu bear zutela, eta gero Jesus-enean sartu.
Lard 499.
Jaun oneik, sozialista izena daroen arren, bakotxaren jabetzea ezautu ta autortu dabe.
Eguzk GizAuz 164.
Aldi oro senarraren autoritatea aitortua eta ezagutua izan da.
Vill Jaink 163.
Ik ematen diok legea ire buruari. Gizonak eztu beste legegillerik aitortu bear.
Ib. 95.
(
Dv,
H) .
(Con -tzat, tema nominal nudo, etc.).
Reconocer a alguien como algo.
"
Aithortzen [sic] zaitut neurri gabe alduna (Echve), je vous reconnais infiniment puissant"
Dv.
"Avouer, reconnaître pour"
H.
Iainkoaren egiazki on guziaren Iabe eta emaile bihotzez ezagutzea eta ahoz aithortzea.
Lç
Ins
E 8r.
Hoberentzat aithorturen dute Kristau legea.
EZ Man I 72.
Ezen Iesusek umetzat ez au aboaturen, / non ez nauken ni lurrean amatzat aithorturen.
Ib. 31.
Profeta dela falsoa dute predikaturen / Eta Kristotzat eztadin aithor denekaturen.
Ib. 71.
Monarka guztien hura / daiteke Nausia; / hura aithortuko dute / bere buruzagia.
EZ Noel 34.
Zu mundu hedatuaren / iaun puxantzat aithortzen.
EZ
Eliç
186.
Loriaren Erregetzat / Kristo zaitut aithorzen.
Hm 75.
Bihotz baten izateaz / Errege zare aithortzen, / Eta mundu ttipi batez / Jongoikotzat adoratzen.
Gç 79.
Jesu-Kristo Erredentoretzat ezagutu ta aitortu nai izandu etzuen Juduak.
Ub 112.
Jesus Mesiastzat ezagutu eta aitortu zuen.
Lard 377.
Gaitzusai guzitik oso libre ta bagetzat Ignazio autortu ta eman zuben.
Aran SIgn 103.
(s. XX)
Pedrok Jaungoikoaren Seme aittortu aurrean, otoitzean arkitzen zan Jesus.
Inza Azalp 124.
Simon onek bere lagun guzien aurrean eta beraien izenean Jaungoiko biziaren Semetako aittortzean.
Ib. 88.
Sarri billauko neban bixitza bidian / ta edertzat aitortu beraren gorputza.
Laux BBa 42.
Iñork ura Mesiatzat aitortzen bazuen, sinagogatik egozteko.
Ir YKBiz 331.
Apaizak alakoa satsu aitor beza.
Ol Lev 13, 11 ((Ker loitzat autortu, BiblE kutsatutzat aitortu; Ur loitzat eman, Dv lohitzat atheratu, Bibl lohietsi
.
Burgosko Batzorde biurria Españako Jaurlaritzat aitortu duten Laterrietako ordezkari, eragille eta erritarrak.
"Que hayan reconocido [...] como Gobierno"
.
EAEg
10-12-1936, 508.
Asaldaritzat aitortu diranak.
"Declarados facciosos"
.
Ib. 18-12-1936, 578.
Jende xearen kide bereko / [jauntxoak] burua aitortuz aurrenik.
SMitx Aranz 76.
Aintziñako Enperadoreak, jainkotzat aitortuak.
Vill Jaink 129.
Auxen aukeratu zuan, bere amets guzien anderetzat aitortzeko.
Berron Kijote 39.
Pablo Vlgarren Aita Santuak Elizako Irakasle autortzea on eta egokitzat etsi ebanean.
Onaind STeresa 124.
Baina zer da euskaldun izatea? Aurrena, beste arraza guziengandik berezi bizi den herriko-seme bere burua aitortzea.
MEIG IX 131
(en colab. con NEtx)
v. tbn. Zait Sof 187. Ibiñ Virgil 42.
(Con completiva).
Osagille-Epailletzak gudaritzari buruz ezertarako gai ez dirala aitortu dituanak.
"Los que hayan sido declarados inútiles totales"
.
EAEg
2-12-1936, 438.
(Aux. intrans.).
Declararse.
Zure zordun aithorturen naiz neure bizitzean.
EZ Man II 119.
Hilltzerano aithortzen naiz zure zerbitzaria.
Ib. 56.
Gizon ura ardiaren jabe aitortu zan.
AZink 37.
(Part. en función de adj.).
Confeso, declarado.
"Confeso"
Lar.
Pillipe da nere anai aitortua eta egiyazkua.
Ill Pill 12.
Reconocer como propio.
Autoraren sinadura ez dakharken exenplario bakhotxa ez da izanen hartaz aithortua.
"Seront réputés contrefaits"
.
Gy II.
Bazteriak jarri da bi andreren jabe, / bainan ez du aitortu haurrikan batere.
Oxald (
in
AstLas 73
).
Betoz nai duten kastiguak; bañan nik erri guztiyan aurrian aitortuko zaitut!
Ill Pill 12 (dirigiéndose a su padre).
2.
(
Mg Nom (G),
HeH Voc,
H),
autortu (
Mg Nom (V),
Izt 27v,
H).
Conceder, otorgar.
"Conceder"
Mg Nom.
"
Aithortzea, egia erratea; galdatua emaitea"
HeH Voc.
"Accorder, concéder"
H.
Eta hek ethorri ziradenean Iesusgana, othoitz zegioten afekzionatuki, zioitela, ezen digne zela nehork hura aithor liezón.
"Qu'il était digne qu'on lui octroyât cela"
.
Lç Lc 7, 4 (TB gai zela hau ardiesteko, Dv merezi du hori egin dezazun harentzat
).
Arren aithor diezaguzu presenteko galdea.
EZ Man II 134.
Eskatu bezain sarri zaik / aithorturen nahia.
EZ
Eliç
177.
Aithor dietzakitzula / zeure nahi guztiak.
Ib. 276.
Aren Dibina majestadiak [...] autortu eutsan Adaneri eskubidia, Paraisoko fruta guztietatik jaateko; bat bakarra ukatu eutsan.
msOñ 4v.
Bialdu eusten Espiritu Santuba, zerura igo baño lenago autorturik itzi eusten legez.
Ib. 10v.
Jesus Dibinoak berak dauka autorturik bere Ebanjelio Santuban San Pedrori [...] Espiritu Santubaren laguntasuna eta argitasuna.
Ib. 16v.
Pilatos presidentiak autorturik [...] Agintari nagusien eskabidia.
Ib. 21v.
Gizonak autortu begio zorra emaztiari, eta orobat emaztiak bere gizonari.
Ib. 223v.
Itxaroten dogu emongo deuskula Jaunak osasuna, bizitzia, ondasunak [...], baña ezteuskuz Jaunak autortu edo konzedietan.
Astar II 13.
Bada eurai bakarrik autortu edo konzedidu eutsen Jesu Kristok ogi eta ardaua bere gorputz eta odol biurtuteko eskubide edo potestadia.
Ib. 210.
Gai da bere galdea aithor diozozun.
HeH Lc 7, 4.
Eskabide au autortu ta emongo ez balebee.
"No se acceda a esta demanda" (1850). BBatzarN 169. Bizkaijak ez dau egon biar burdin bide onek beste Probinzijetara eruan biar dituban mesede andi eta probetxuzkuak bagarik; eta alan zubei bere autortu deutsubee. "Los hicieros extensivos" (1856). Ib. 175. Markinako Batzokiari pelota-lekuaz eta zineaz baliatu al izatea aitortzea. "Ceder"
.
EAEg
7-4-1937, 1452.
(-th- Dv, H).
Conceder, reconocer.
"
Ez diot holako zuzenik aithortzen, je ne lui reconnais pas de tels droits"
Dv.
Aithor diotzogun egin / darozkigun ungiak.
EZ
Eliç
296.
Junta Jeneralak autortu ta adierazo dagijala alabantzarik andijeneen diñaak dirala [...] neurrijak.
(1850).
BBatzarN
169.
Auzia aurrera eramateko txirotasuna aitortu ez bada.
"Sin beneficio de pobreza"
.
ForuAG
237.
Eskubide bat aitortzeko edo ukatzeko.
EAEg 1937, 754.
Bakoitzari berea aitortu bear zaiok eta i, iñori laguntzeko edo mesede bat egiteko gizon ona aiz.
Etxde JJ 125.
Eta ezta nolanaiko doaia gizonari aitortzen diotena.
Vill Jaink 65.
Fama txarrikan ez nioke nai / eman moda berriari, / onurak ere aitortu bear / zaizkio dituanari.
Olea 97.
Ezin aitor, ordea, horrelakorik Mendibururi.
MIH 384.
Barojaren euskalduntasuna aitortu berria da, edo salatu berria, gutxien uste genduen aldetik.
Ib. 270.
Zail ote litzateke bakoitzari berea aitortzen saiatzea?
MEIG VII 171.
Zor zaiona aitortzen badiogu egiari, gainera, eskasia eta are gabezia ez dira euskararen edo euskal hiztegiarenak, euskaldunonak baizik.
Ib. 188.
3.
"(G-or) [G-goi? G-bet?], mentar, hacer mención"
A.
Eleiza txiki bat, non erregututzen zioten Aita San Blasi, len aitortu dedan auzokoak.
Apaol 22.
Bi agindu sail degu abertzaleok. Arana-Goirik aitortzen zitunak berberak: Yainkoaren aginduak eta aberriarenak.
Ldi IL 156.
4.
Señalar.
Bego arri meta au [...] zu oroitarri ontatik onuntz bein ere igaroko ez zerala aitortzeko.
Ol Gen 31, 51s (
(
Urt
lekhuko eta señale izan,
)
(
Dv,
Bibl,
BiblE
lekhuko izan,
)
(
Ur
testigu izan
)
).
Representar, simbolizar.
Agintaritzari dagozkion Bazkun guziak, Euzkadi aitortzen duten ikur bakar oiek erabilli bearrean arkitzen dira.
"Únicos que representan"
.
EAEg
21-10-1936, 100.
Revelar, ser indicio de.
Bere begien sakontasun eta bizitasunak bakar-bakarrik adimen argiko mutilla zala aitortzen zuten.
Etxde JJ 9.
Belardi onek auxe aitortzen du, emendik urruti gabe iturriren bat ba dala.
"Dan testimonio de que"
.
Berron Kijote 215.
5.
Confesar, oír en confesión.
Zuk orain dauzkatzun urte oiek berak izan zitun zu aitortzen zaitun apaiz orrek ere.
MAtx Gazt 92.
Eguna egin zanean, autortu egiala eskatu eutson Aita Antoniori.
Onaind STeresa 108.
AITORTU ERAGIN.
Hacer reconocer.
v. aitorrarazi.
Autortu eragin biar deutseegu, obeto aituko gaitubela geure olagizon, arotz, argiñ, errementari eta baserritarrak.
Mg PAb 195.
AITORTZEKO.
a)
Que debe ser confesado, reconocido.
"
Aithortzeko da ezina nausitu zaiola, il faut avouer que l'impossibilité s'est imposée à lui"
Dv.
Ene Iauna, egia da / aihortzeko duguna.
Arg DevB 24.
Ongi axola gutikoak garela aithortzeko dugu.
Dv Lab 293.
Badaukala eskuarak zerbeit onik aitortzeko litake.
HU Aurp 191.
Aithortzeko zinuke xedea bethe zutela osoki.
JE Ber 63.
b)
Confesable, que puede confesarse, declararse.
"
Etzen hori aithortzeko, ce n'était pas là une chose à avouer ou avouable"
Dv.
AITORXETAN.
"
Aithorxetan (S), avouer un peu"
Lh.
EZIN AITORTUZKO.
"
Ezin-aithortuzko, inavouable"
Dv.
Ba zekien aski zuela sakonkixeago pentsatzea, berriz ere bihotz-min ezin aitortuzkoa eratortzekotz.
Mde HaurB 12.