Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 sapa.
    tradizioa
    Tr. La forma mejor documentada es sap(h)a (con aspiración en Duvoisin). Hay sep(h)a en Haraneder e Hiribarren.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (L, B, BN-arb-lab, S; Dv (-ph-), H (+ -ph-)); sepa (H (+ -ph-)) Ref.: A; Izeta BHizt2; Gte Erd 133.
     Bochorno. "Chaleur étouffante" Dv. "Bochorno, tiempo pesado y tormentoso. Leku au sapak artua dago, este lugar está dominado por tiempo caluroso" A. "Bero zakharra, au sapa!" Izeta BHizt2. . "Gaur sapa egin du (B)" Gte Erd 133. v. sargori. Tr. Documentado en Hiribarren, Duvoisin y autores septentrionales del s. XX. Al Sur lo emplean Olabide e Ibiñagabeitia.
    Egunazko sepharen ondotik heldu da ihintz perla dena lore, osto, belhar eta zuhamuentzat. Hb Egia 38. Jaunak jo bezaitza [...] beroaz eta saphaz, aire ustelaz eta herdoaz. Dv Deut 28, 22 (Ol sapa). Iguzkia, zabal, xuri, dixtirantarekin llilluragarri, xipiltzeko sapa zariola. JE Bur 10. [Lurra] kazkartzen du iguzkiaren sapak. Ib. 84. Hauxe duk sapa! Nork iraun holako beroarekin! Barb Sup 71. Burdin eta ikatzarekin borroka [...], erdi buluziak, suaren eta lanaren sapa bortitz hartan. StPierre 27. Oheko matelaza, egur azal hezez egina, gogorraren gainerat sapa bat emaiten baitzuen gorputzari leher egitekoa. Ib. 24. Bero izana gatik, bada aire; saparik ez dugu hautemaiten. JE Ber 40. Belhar gaixtoak ere iguzkiak eta zola gogorretik airatu sapak horailduak dauzkate. Ib. 18. Eguzki-sapak / erre uharteak. Mde Po 71. Euria ez da urrun. Zer sapa lanho apal eta itsusi horien azpian! JEtchep 49. Herria / eder eta erdi lo uda sapa huntan. Iratz 49. Artaldeak ozkirri ta itzala billatzen dituten garai ontan, Testilik ere [...] belar urrintsuak, mozten ditu sapa astunez nekatu itailarientzat. Ibiñ Virgil 34. Sapa gaitze dago. (B). Inza NaEsZarr 2086.
    azpiadiera-1.1.1
    (Con -zko, adnom.).
    [Zelaiko landaren] buru-gaina estaltzen diote, doidoi ezagun den sapazko langarño batek. Bainan zer ixiltasuna! JE Ber 99.
    azpiadiera-1.2
    2. Fervor, entusiasmo. "Zer saparekin ari den! (BN-lab)" Broussain ms. (ap. DRA).
    Jendeak galdu du giristinotzeko sapa. Prop 1894, 101.
    azpiadiera-1.3
    3. (BN-arb-lab ap. A). "Boga, aceptación, fama. Lurdeko beilak sapa handia du, la peregrinación de Lourdes tiene gran aceptación (está muy en boga). Iturri horrek sapa haundia du, esa fuente está muy en boga. Beila horrek sapa haundia du (BN-lab), esta peregrinación está muy en boga" A.
    Lengo sapa (izen, entzute, ospe) andia galdurik zuten. Zait Plat 29.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    (B, BN-arb ap. Gte Erd 133 ; H, A).
    Sofocante. "Bero sapha ari da, il fait une chaleur étouffante" H. "Bero sapa, calor sofocante" A. "Egun sapa da (B, BN-arb)" Gte Erd 133.
    Aize hego sapak xukatzen du gernu hura. Almanaka Berria 1880, 30. Eguraldi bero sapatan, aldapa gora. A Ardi 94. Iragan udako arratsalde sapa batez. GH 1927, 338. Bero-bero ta sargori dagola iruditzen zait [...]. --Saperoa, nere yaun ori, oso sapa dago. Amez Hamlet 169. Eta Buenos Airesen? Ango bero sapa ta itsaskorra! Or QA 48. Lurretik halako bero sapa bat atheratzen zunan. JEtchep 43. Babes ezazute bero sapatik ene artaldea. Ibiñ Virgil 52.
    azpisarrera-1
    SAPA BERO. "Sapha bero (L, BN, S), chaleur étouffante" Lh. v. sapero.
    azpisarrera-2
    SAPAN. a) (Estar, etc.) lleno de fervor, de ardor.
    Bihotz sepan dagoen eta ezagutzaz bethea den batekiñ [...] eskerrak bihurtzen darozkitzut. He Gudu 350 (Harriet traduce "un cœur plein de ferveur et de gratitude").
    azpisarrerakoSense-2.1
    Joanden larunbatez geroztik, ibilki dira arrantzariak sapha gorrian. [...] Arrain guti alpotxetan! Herr 7-3-1968, 3.
    --Zer zian, to, holako sapan, neska horrek? --Bihotza pixka bat hautsi zaiok, ikusiz hemendik urruntzen nukela! Larz Iru 108 (ref. a una muchacha que se cruza con un conocido sin saludarlo).
    b) Con calor bochornoso.
    Beherago eta beroago, airea bakhanduz zoan; oro sapan eta geldi. JE Bur 161.
    azpisarrera-3
    XAPA. "(BN-baig), (temps) lourd. Var. de sapa" Lh.

    sapa

    sapa
    << santutasun 0 / 0 1 sarrera >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper