Harremana

    OEH - Bilaketa

    344 emaitza fama bilaketarentzat

    Sarrera buruan (3)


    Sarrera osoan (341)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zarata.
    sense-1
    1. (V, G-azp, AN-5vill; Añ (V), Dv (que cita a AB), H (V), Zam Voc); zaata (V-gip; H (que cita a fB)); zagata; zata (V-arr, G-azp); sarata (V-ger-arrig; H (V)); saata (V-gip) Ref.: A; Ort Voc; EI 91; Iz ArOñ (saáta); Elexp Berg ; Gte Erd 4 y 213.
    Ruido. "Ruido de cosa que se percibe o siente" Añ. "Zateak logurea kendu (V-arr, G-azp)" Gte Erd 213. "Ruido, grito" Elexp Berg. . Tr. Documentado en la tradición vizcaína desde principios del s. XIX. A partir de 1900, y especialmente desde 1950, se extiende a la guipuzcoana. Hay zaata en fray Bartolomé y en un cuento tradicional de Aránzazu, sarata en Lauaxeta y zagata en un ej. de una publicación moderna. En DFrec hay 36 ejs. de zarata.
    Asmetan daben bakotxean oñatz edo zarata bat. Añ LoraS 72. Zaata andi bategaz esnaatuko dot munduba. fB Ic II 290. Baia zaratea asmau, ta arinka / igesten dau laur-oinka. Zav Fab RIEV 1909, 29. Mallu zaratak. AB AmaE 203. Zarata bat entzun eban Batxik beren etxe-inguruan. A BGuzur 145. Txirristada edo larrapastada baten zaratea. Ag AL 145. Jakiebenean zer izan zan ango zaratea. Echta Jos 301. Antxe soñu, eresi edo kantu, dantza ta zarata. Urruz Zer 52. Etxea goitik bera zetorkigula uste nuenerañoko zarata entzun nuanean. Zink Crit 50. Landetxeetako egatzak erauzten ditue. Zer zarata! Or Mi 78. "Dra-dra-dra", entzun zan zarata bakan bat etxe-barruan. Kk Ab II 87. Jolas saratak. Laux BBa 34. Aien egal-zarata, gudara tarrapatan diyoazan zaldi askodun gurdiena zan. Ol Apoc 9, 9 (Lç, Ur (V), Ker, IBe hots; He, TB, Ur habarrots, Dv harrabots, Ip herots, Echn asots, IBk burrundara). Amaseikuak, gero, pixo onekuak ixan biar dabe, ta zarata onekuak, entzun? Otx 86. Etxe-barrutik aur-zarata balebil. Ldi IL 16. Olaen zarata-artian. Laux AB 81. Garraxi galgarriz ots egiten zuten txorien zarata ta iskanbilla. Zait Sof 189. Itz oek entzutean ikaragarrizko zarata ta ixkanbilla sortu zen areto guzian. Etxde JJ 95. Orroaka hasi zen Isabela [...]. Baina ez zion kasu egiten [gizonak] haren zaratari. Mde HaurB 42. Lenengo zaata bat, geo argitasuna. (V-gip). Gand Eusk 1956, 215. Kalte geiago egin daroasku barruko zarateak kanpokoak baiño. EgutAr 7-8-1957 (ap. DRA ). Zarata alderantz fusilla ipiñi. Bilbao IpuiB 107. Burua orrela ustu ondoren, kanpoko zarata oro isillarazi ondoren. Vill Jaink 139. Errekatxoaren zaratea bakarrik entzuten zan. Alzola Atalak 46. Makiña-zarata. NEtx LBB 139. Kaleko ots eta zagatagandik urruti. Agur 7-4-1973 (ap. DRA ). Burruka-zarata nabaritu zuan. Berron Kijote 180. Desorduetako kalejira ta zarata arek. Etxabu Kontu 173. Ango bei-marru ta zarata! Ataño TxanKan 133. Kamioien zarata. AZink 169. Zarata edo burrundada gitxien egoan lekuetatik eldu nitzen San Felicísimo-ra. Gerrika 113. Zaratarik gabe, har izkutuaren antzera, azpilanean ari den denbora iheskorrak erauzi du [Orixe] gure artetik udaren erdian. MIH 259.
    v. tbn. JBDei 1919, 176. Belaus Andoni 11. TP Kattalin 194. JMB ELG 82. ABar Goi 75. Txill Let 146. Anab Poli 55. SM Zirik 78. BEnb NereA 103. Ugalde Iltz 45. Arti Tobera 279. Gand Elorri 69. And AUzta 54. Osk Kurl 68. Gazt MusIx 99. Onaind ib. 155. Etxba Ibilt 467.
    azpiadiera-1.1
    Au ixan da zaratazkua! Ako zarraparrea atera dabena andra zoro ergelok, eta ezeri eztala, atan be! "Fracasso".Otx 28.
    sense-2
    2. Fama, rumor; publicidad. "(G?; Arr), ficción [interpr?]" A. Cf. EgutAr 15-3-1971 (ap. DRA): Andra eder eta aberatsa, edo zoro edo zarata, versión de RS 134 andra eder ta aberatsa, edo ero edo farata.
    Orduban da ondria jasotia, ta beste sarri entzun oi dirian zaatak. fB Ic III 358. Zeuretzat nagoala / dago zaratea. Azc PB 190. Zer egingo degu ba, Jaungoikoa il dan zaratarik ez da ta? (G-azp). EZBB II 142. Bere lenengo txonitz, sermoiak, egin eben zaratagaz, alde guztietatik aldra aundiak entzutera etorkoozan. Belaus Andoni 11. Guda-goraberak eta burrukako zarata entzungo dituzute. Ol Mt 24, 6 (Lç, Ur (V), Ker, IBk, IBe hots; He, Ur ospe, TB arrabots, Dv, Leon haro, Ip herots, Echn asots). Opor-zaratak txaide zabalan. "Rumores de huelga". Laux AB 81. Zorioneko gau illuneko / ibilleria dala-ta, / eleiz-gizonak aspalditxuan / babille naiko zarata. BEnb NereA 161. Gauza barriak berez dakar zarata, arrigarri yakulako nunbait. Onaind STeresa 70. "Pelizilina", "estratomizina" orren izenak ebizen askoren aotan, karu zarata aundiagaz baña. Gerrika 129. Film honek, guregana baino lehen, bazekarren aurretik zarata eta zalaparta. MEIG I 187.
    azpiadiera-2.1
    Elexa Santa Erromakoak zelebretan dauela ots eta zarata andiyagaz [...] yaiya.Ur BulaAl 16. Zarata gitxi... ta lan askogaz, / maitez laguntzen Amari. Enb 148. Arantzazun zaratarik gabe burutu zitekean ezkontza ura. NEtx LBB 58.
    azpisarrera-1
    ZARATA ATERA (V-arr-gip, G-azp); ZARATAK ATERA (etc.). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 304. Hacer ruido. "Zaratak etara, hacer ruido, gritar. Mesedez eta faborez, ezizu zarataik etara" Elexp Berg. "Zata andie ateraten dau (V-arr-gip), orrek ateratzen duen zarata! (V-gip, G-azp)" Gte Erd 304.
    Saguak batu zirean gero / euken bildurra igaro-ezkero / isil isilik, ta zaratarik / atara barik. Azc PB 44. Ate guztijetan arrika ta makillaka zarata andijak atararik. Kk Ab I 57. Eleiza guztian atara eban egundoko zarata. Or Tormes 111. Berebiziko zarata atera oi zuten zintzarri, idi-adar eta pertzakin. Etxde JJ 171. Larrutu bear bazituzten baño zarata geiago ateratzen [olloak] . Anab Poli 114. Erantzi zituan oñetakuok eskillaretan zaratarik ez ataratzeko. SM Zirik 25. Ta, barreari eutsi eziñik, zarata andiagoak ataraten asi yakozan. Bilbao IpuiB 246. Zarata handia atheraten dualarik [goitiberak] . Osk Kurl 78. Zer da kale ortan orrenbeste zarata ateratzeko? NEtx LBB 166. Txikia zan [egazkiña], baiña zarata andia ataraten eban. Etxabu Kontu 217. Ortxe bizi zaigu Orion, zarata aundirik atera gabe. Zendoia 236.
    azpisarrera-2
    ZARATA BATEAN. Con alboroto, gritando.
    Yuan zan arin-arin bere koñata bategana, ta zarata baten esautson. Kk Ab II 76.
    azpisarrera-3
    ZARATADUN (El, lo) que hace ruido (de).
    Etsai-gizonak elkartu ta laistertxo burneorizko zaratadun guda eraikiko duten tokian, ai-nengoke! Zait Sof 136.
    azpisarrera-4
    ZARATA EGIN (Vc ap. A); ZARATAK EGIN (etc.). "Hacer ruido, meter bulla. Lapurrai bildurra sartuteko eztago gauza erazkoagorik etxe-barruan zarata egitea baiño: zeinbat andiago, ainbat obeto (V-m)" A.
    Pozgarri ez da euren zarata / [zugatzak] aixetan eiten dabena? AB AmaE 466. Ioan zirean / euren bidean / egin barik zaratarik / ez alkarregaz berbarik. Azc PB 163. Ain bare ta geldi egoan itxasoa, zein atxetan bere ezeban zaratarik egitten. Echta Jos 83. Sarten bi ta mazkillu bat, onek be zarata egiteko. Kk Ab I 57. Zarata gor bat dagi euriak. Gand Elorri 151. Piperrak prijitzen zitualarik, zarata berdin berdina egiten zuan. Osk Kurl 128. Bigarren tirua jaurti dau Nikanor-ek, lenengoak baiño zarata aundiagoa egin dauana. Erkiag BatB 143.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Fig.).
    Guztiak pensauko balebee ondo, ta sarri: zer dirian, zetati dirian, nor gaiti dirian, zetaragino dirian, ez leukee egiten dabeen beste zaata munduban egingo. fB Ic I 3. O Libertade mundu guztian / zarata egindakua. AB AmaE 32. Izparringiak zarata egin eben, eta asi zan irakaskuntzia Irallian irureun baño ikasle geiagogaz. Kk Ab II 107. Era berian alper litzake / gure euzkera zar maitia, / ilgo balitz bein, piztu dedilla / guk zarata egitia. Enb 46.
    azpisarrera-5
    ZARATA-JAI. Cencerrada.
    Ezkongaiak zutenean aldi, zarata-jai au ezkontz-bezperaraño egin oi zien. Etxde JJ 171.
    azpisarrera-6
    ZARATAN. Haciendo ruido.
    Batzuetan beerganatu ta ixillago esaten nizkion nere gogozko gauzak, batez ere norbait oju ta zaratan ari bitatrean. Anab Usauri 27.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Con adj. o determinantes).
    Erakusteko gure fedea [...] toki guztietan [...]; baiña ez gerra zaratan [...], ezpada eze bake soiñuan. Ag Ioan 91. Erritar, ezagun, adiskideak alkarri eutsika, kaixioka, galdezka ta agurka, egundañoko izots, zurrumurru lazka zaratarik bizienean. Ag G 180. Bat-batean non azaltzen dira gazte batzuk zarata bizian, txerpolariak! oju-egiñaz. Anab Poli 94. Bideko zakur guztiak asi ziran bere aldiko izugarrizko zaratan. Ib. 115.
    azpisarrera-7
    ZARATA-HOTS. Ruido.
    Alango zarata-otsera etxea bete jente batu zan. Or Tormes 107. Aren jausikereak uretan atera eban zaratots ixugarrijaz. Otx 157. Arraiñez kanpo, salerosketarik ia ez egoan, bai baiña upelgiñen zaratots ugari izugarria. Agur 30-9-1972 (ap. DRA ). Ur-amillaren zarata-ots aserrea. Berron Kijote 215. Aako zarata-ots izugarri ura. Ib. 226. "¡Viva Cristo Rey! ¡Viva España!" oju egiñaz, sekulako zarata-otsarekin datozela. Alkain 62.
    azpisarrera-8
    ZARATA-HOTSEAN. Estrepitósamente.
    Aulkiari oiñak okertu edo ausiaz, an joan ziran danak ankaz gora zarata otsean. Etxabu Kontu 181.
    azpisarrera-9
    ZARATARA (Precedido de gen.). Al son (de).
    Igelak, diruben zaratara, abarrots andijagua ateraten eben. Otx 134. Munduko uraundi ibiltarien zaratara. Alzola Atalak 80.
    azpisarrerakoSense-9.1
    (No precedido de gen.).Al ruido.
    Zaratara laster azaldu ziran inguruan biarrian ebizan baserritar batzuk. Gerrika 169.
    azpisarrera-10
    ZARATA TXAR (V-m-gip). Ref.: Etxabu Ond 109; Elexp Berg. "Zarata txarrak, malos rumores" Extabu Ond 109. "Zarata txarra euki, zurrumurru txarrak ibili. Fabrika orrek zarata txarra dauka (gaizki ote doan, edo)" Elexp Berg.
    Eta nola lanaren zarata txarrak ziran Plaentxian, "pelotia" eitxe alde, bere lagun bati esan zetsan eruateko a aingiria fabrikako nausiari. SM Zirik 101.
    azpisarrera-11
    ZARATAZ. Haciendo ruido.
    Doa zarataz [Fama]: beste Guzmanik iñon ez dala. AB AmaE 445. Malladian gora zarataz zatozenean. Anab Usauri 53. Udagoen azkena, orbel zarataz doan bitartean. Gand Elorri 192. Ariñak arin soltau ziran baserritar aita-semeak euren ganadu ausart odolberoaren atzetik, deika ta zarataz. Erkiag BatB 52.
    azpisarrera-12
    ZARATA-ZULO. Lugar ruidoso.
    Erriko lagunabar eta zaratazulotik aienatu ziranean, Xalbatek itxoin zion bere adiskideari eta bidetxigor abarotsu batean murgildu ziran. Etxde JJ 207.

    zarata

    zarata
    << zapatari 0 / 0 zer >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper