(
V, AN, L, BN, S; Volt 56,
SP,
Urt III 333,
Ht VocGr,
Añ,
Arch VocGr,
VocBN
,
Gèze,
Dv,
H),
itzai (
G, Sal; Lcc,
Lar,
Añ,
H),
itzei (
G-nav, AN-ulz),
idizain (
Urt III 419
(-añ),
Añ,
H),
idizai (
Añ,
H),
irizai (
VP
39r),
itxain (
H)
Ref.:
A (itzain, itzai); EI 384, 386. Lrq; Iz ArOñ, Als, UrrAnz, Ulz (itzéye); Etxba Eib; ZestErret (itzai)
.
Boyero; carretero.
"Boyerizo"
Lar.
"Carretero"
Añ.
"Boyero [...] que habita en un pueblo y con ganado uncido"
A (que lo opone a unai, "pastor de ganado suelto en los montes").
"Vaquero"
EI
384.
"Gurdizaleari, eta baita uztar-idiakin lanean dabillenari ere itzaia deitu oi zaio, idi-zaia alegia"
JMB ELG 68.
Tr. Encontramos
itzai, además de en los textos alto-navarros y guipuzcoanos, en Goyhetche (junto a
itzain).
Idizai(n) es poco frecuente. En
DFrec hay 11 ejs. (9 dialectales guipuzcoanos) de
itzai y uno de
itzain .
Aurkitzera zenbait [...] itzain.
"Charretiers"
.
Volt 214.
Galdegin dezezu bidea itzañer.
"Vachers"
.
Ib. 142.
Itzaia ukan den bezala.
(Lónguida, 1659).
ReinEusk2
169 (el ed. da la lectura yzaya veanden
).
Gelditu zitzaiola harginetan eta xarpanteretan eta itzainetan hirur hogoi eta hirur libera.
(1739).
SenperEus
145.
Itzain batek bere idiakaz kargaren bat burdian nunbaitera eruan.
msOñ 27r.
Itzaina garraiotik ontzen da.
Dv Lab 235.
Txertubi itzaia da / entero bikaña.
Ud 154.
Bera zan itzaiña.
A BGuzur 109.
Erregebidez itzainek jausten [...] ilea.
JE Bur 198.
Itzain-lagunak giñan.
Enb 177.
Morroi itzai edo artzai bat.
Ir YKBiz 310.
Ango idi-zaiñari itaundu.
Bilbao IpuiB 203.
Itzainek [...] idien ona begiratu ta oiek gizendu ta zaintzen dituztela.
Zait Plat 135.
Aristeu errege ta itzaia.
Ibiñ
Virgil
80.
Aita edo otto izanen zen itzaina gehienetan.
Larre ArtzainE 50.
Idi-probetan itzai jokatzen ibiltzen zan gizon morrosko aundi bat zan.
Albeniz 211.
v. tbn. Mg PAb 129. Añ NekeA 218. Gy 11. Prop 1880b, 19. AB AmaE 209. HerVal 209. Zby RIEV 1908, 87. HU Aurp 200. Ag Kr 136. Barb Sup 136. Etcham 190. Lf Murtuts 18. Itzai: VMg 66. Izt C 178. Gy 11. Ag G 82. Tx B II 112. Lab EEguna 97. Ldi BB 102. Or BM 50. TAg Uzt 264. Munita 101. Lek SClar 105. Txill Let 54. Anab Poli 81. Auspoa 97, 14. Uzt Noiz 30. Berron Kijote 118. Ataño TxanKan 103. JAzpiroz 19.
(Fig.).Guía.
Itzai adimena gai ez.
Or MB 56.
Zer nolako itzaiak / gure agintariak!
MendaroTx 85.
Gure bazkun onen xuxpertzalle ta itzai.
(In Ldi IL 5
).
Gezurra itzain gizon batzuek / nahi gintuzten nahasi.
Mattin 92.
Berrogei bertso eder idazten / izan zalako itzai on.
Zendoia 57.
(BN-baig).
El Boyero, Bootes (constelación).
"
Itzaina bere idiekin, el carro de la Osa Mayor"
Satr VocP (s.v. izar).
Artur, Itzaiaren izarpilloko izarrik argi eta aundiena.
Ibiñ
Virgil
80n.