1.(V-gip, G; Lar, H (+ ph-), Hb), bitzatu (V-gip), pitsatu (Lar DVC 279). Ref.: A; Elexp Berg (brintzatu).
Hender(se), rajar(se); resquebrajar(se); sajar. "Hender", "rajar" Lar. "Hacer grietas" Ib. (s.v. grieta). "Cortar, partir, hacer rondijas" Lar DVC 279. "Fendre. Orma zar alde gustietatik pitzatua, [...]. Otzak ezpañak pitzatuta miñez nago jatean, [...] le froid m'ayant gercé les lèvres. Bero gaitzak lurra dauka pitzatua, la forte chaleur a fendu, crevassé la terre" H. "Dabill egurra bitzatzen. [...] Aiziak pitzatu eitten dau [gaztaia]" Elexp Berg. "Pitzatu (pitzetu ere bai). [...] Astillar la madera" TxKE 94.
Jesusen bizi guzian egondu zen haren Bihotza, bizi zeño ta ondotik artzeko zegoen neke ta txarkerien aranzaz pitsatua. MbJBDev 323s.
Illagatik ez dezute pitzatuko zuen aragirik, ez dezute ere egingo zuen gañean irudirik, ez markarik. UrLev 19, 28 (Ker, BiblE ez egin ebakirik
).
Beste [txertu] batzuek ere egin litezke bean: oetatik bat, oña pitzatuta egiten dana da. [...] Erdi-erditik, goitik bera, lau zentimetroan pitzatu. EEs 1917, 52.
Abotsa pitzatzen asia badu ere. LdiIL 46.
Barkaitarren gurdia buruz buru tupust yo zuten, eta bertan, bataren erruz, pitzatu ta buruzbera bata bestearen gain erori ziran. ZaitSof 30.
Gure onerako ala zoritxarrerako izango ote litzaiguke su au piztea? Amaika alkarte ausita edo pitzatzeko arriskuan ikusten ditugu beintzat. NEtxNola 31.
Borontzezko ontziak pitzatzen dira. IbiñVirgil 101.
Eguzkiak lurra pitzatzen duenean. Ib. 103.
Izotz gogorrak ez al dizkitzu oiñazpiak pitzatuko!Ib. 63.
Oporra, kaikua eta abatza [...] konbeni izaten da, aldi batean, geldi edukitzea, legortu arte. Bestela pitzatzeko arrixkua dute. GarmEskL I 100.
Gaiñeko tellatua, txorrotx-txorrotxa, egurrak pitzatu ta ipiñita. BasoM 121.
[Pagoa] bota ta moztu, ta pitzatu ta barrura txabolara sartu. Ib. 86.
Zurezko aulkia puskatu diteke ta arrizkoa pitzatu ere bai.EZBB II 147.
Egun batean [maiaren] ertza pitzatu. Zendoia 177.
Burniaren gorputza pitzatzen hasten da. MEIG IX 121 (en colab. con NEtx).
(Part. en función de adj.). "Hendido", "rajado" Lar. "(G), lo sajado, hendido" A. Zintzarri pitzatu baten otsa bezelako motela. A Ardi 94. Bizitokiak beti zar, ormak beltz pitzatuak. Ib. 6. Aots bizi-pitzatu batek eztarri meea lakartu ta eten-bear ziolarik. Ldi IL 29. Ezur-langintzako tresnetan aipagarriak dira ezten-pitzatuak, ezten-burudunak, makil zulatuak. JMB ELG 30. Kanpai pitzatuaren soiñua. NEtx LBB 20. Kainabera pitzatua ez du hautsiko. IBk Mt 12, 20 (Lç, Ip zart(h)atu, Dv, Echn, Leon kraskatu, He arraillatu, Ol irrikitu, Ker brintzatu, BiblE printzatu).
"Ari belarri bakoitzean bein pitzatua, moutons qui a chaque oreille fendue une fois" H.
sense-2
2.
(V-gip, G)
Ref.:
A;
IzArOñ(itzebaixak);
ElexpBerg(brintzatu)
. (Sust.)."La hendidura"A.
"
Itzebaixak, euri-ondoan legorrakin egiten diran lurraren pitzatuak"Iz ArOñ..
"Hendedura, resquebrajadura"Elexp Berg..
Beko txertu oien izenak, oek dira: begiko txertua, pitzatuko txertua ta azaleko txertua. EEs 1917, 33.
Oñaren erdi-aldera apur bat okertuta, ta oni egindako pitzatua ziriaren zabaleroan ondo betetzen duala lotu bear da ziri au. Ib. 52s.
Etendunak, etena sendatu datzaikioten, aritz baten pitzatutik iru aldiz igarotzea. JMBELG 80s.
[Labanakin egurrari] pitzatu bat egiten dio aurrena. GarmEskL I 54.
Pitzatu haundiz zulatutako arteak gogora dakarzkite. MEIG IX 126.
(en colab. con NEtx)
sense-3
3."(G-to), un estigma en la oreja del ganado vacuno"A.
Ardijabe batek bere artaldeari ifinten diozka ezagungarri, belarri bietan Pitzatu bana.IztC 222.
Eskuiko belarrian bakarrik pitzatua ta txulo bat. Ib. 223.
sense-4
4.
(V-gip, G-azp). "Zoratu. Are(k) dauka pitzatua
"AntzHizk.