Etim. Mg PAb 54 sugirió una posible explicación: Zetako emon euskuzan Jangoikoak amar atzak edo atzamarrak?
1.
(V-ger-ple-och-gip, G-nav; Lcc)
Ref.:
A;
EI
361;
Iz
ArOñ
;
EAEL
102;
Elexp Berg
.
Araña.
"
Baratxe, baratxe, jauna, amarratzak amarauna
, poco a poco, señor, la araña hace la telaraña (FSeg). Amarratzak egurasa, gaiñean euri-jasa
, las arañas de bureo, viene la lluvia luego (FSeg)"
A.
"Araña. Unos llaman a la araña de patas largas y cuerpo pequeño, otros a la que se esconde en agujero y otros a cualquier araña"
Iz ArOñ. v. amaraun
(2),
armiarma.
.
2.
(V-m; Mic 8v, Aq 823 (V), Añ),
amorrotx (V-ger)
Ref.:
A;
FLV
1980, 366
.
Pulpo.
"
Amorrotxa,
Octopus vulgaris, pulpo común, pieuvre"
Anasagasti "Itsas espezierik garrantzitsuenen Bermeoko terminologia" FLV 1980, 366.
v. olagarro.
Nasa edo otar oetan, langosta ezik, misera (abakando), sangurru, olagarro edo amarratz (pulpo), ta noizipeiñ aingiraren bat edo beste ere artzen zituzten.
Elizdo EEs
1926, 7.
3.
(Lar, Añ (G) A, H),
amaratz.
Cangrejo.
Karramarroa, txangurrua, amarra, amarratza.
'Cangrejo'
.
Izt C 205 (en una lista de peces).
[Atx tarteetan] daukie gañera euren bizitzea izkira, amarratz, olagarro ta beste janari mueta gozo askok.
Ag Kr 139s.
Atxartietako osiñetan arrapaten ebazan noizbait abrusko, karraspio, lula ta beste arrain txikitxoak; baitta iñoiz amarratzak-be.
Echta Jos 34.
Olagarruak amarratzari.
(V-m).
EZBB
II 105.
"Cigala, maganto (Nephrops norvegicus), langoustine, zigala, amarratza
"
FauMar
132.
"Écrevisse"
Lf GAlm
1957, 31.
Arrain estalgidunak ditu hazten; hala nola [...] zamarrak, amaratzak (langoustines), kamartzak eta otharrainak.
Herr 31-12-1959, 2.
4.
"(G-goi), cierta hierba perjudicial"
A.
5.
"Ocioso (?)"
Iz ArOñ.
.