Euskararen Gramatika

43.8.6. Tradizioa, testu mota, erregistroa…

43.8.6a Gaur egungo euskara estandarrean, hain zuzen (ere) da —alde handiz, gainera— birformulatzaile erabiliena zehaztaileetan. Bereziki azalpenezko diskurtsoan erabiltzen da. Askozaz ere maizago erabiltzen da hizkera zainduan, lagunartekoan baino; eta askozaz ere maizago idatzian, ahozkoan baino. Dena dela, badirudi funtsezko bereizketa ez dela erregistroari dagokiona (zaindua/lagunartekoa), testu edo diskurtso motari dagokiona baizik.

43.8.6b Zehazkiago eta haren tankerako birformulatzaileek (zehatz-mehatz, zehatzago esanda, zehatzago esatearren…) askozaz ere maiztasun apalagoa dute egungo estandarrean, eta, hain zuzen birformulatzailea bezala, azalpenezko diskurtsoan erabiltzen dira batik bat. Haietako batzuek (zehatzago esanda, zehatzago esateko), gainera, tradizio laburra dute, ez daude guztiz finkatuta edo lexikalizatuta esapide birformulatzaile gisa (zehatzago esanda/esateko/esatearren), eta ez daude jasota hiztegi eta gramatiketan.

43.8.6c Hurrenez hurren birformulatzailea, berriz, maizago erabiltzen da egungo euskaran⁴⁷²; baina, eskatzen duen eragiketa anaforiko konplexuagatik, batez ere, diskurtso planifikatu idatzian erabiltzen da (hizkuntza akademikoan eta azalpenezko testuetan bereziki). Ahozko hizkuntzan ez da erabiltzen birformulatzaile gisa.

⁴⁷² Beste birformulatzaile batzuekin gertatu den moduan, badirudi itzulpengintzak eragina izan duela birformulatzaile honen sorreran eta erabileran.