Euskararen Gramatika

42.18. Diskurtso markatzaileak: laburbilduz

42.18a Diskurtso markatzaileak (DMak) solas mailako loturaren zer- nolakoaren adierazgarritzat jo ditugu, berek berez perpausik lotzen ez badute ere. Esan nahi baita, DMak gorabehera, bi perpaus jadanik juntatuak egon daitezke, juntadura bidez nahiz alborakuntzaz. Kasu honetan diskurtso markatzaileak ñabarduraren bat erantsiko dio loturari: ez da berdin, adibidez, beraz erabiltzea edo hala ere erabiltzea: Nik amaitu dut neure lana eta zuk, beraz, ez duzu zer eginik hemen; Diru asko galdu du eta ez dio, hala ere, askorik inporta.

Alborakuntzaren arrimura ere etor daitezke: Nik amaitu dut nere lana, zuk, beraz, ez duzu zer eginik; Diru asko galdu du, ez dio, hala ere, askorik inporta.

Bigarren perpausari dagokion elementua da betiere DMa eta ez du berak juntadurarik gauzatzen. Juntagailurik baldin bada, juntadurari ñabardura jakin bat eransten dion elementua izango da DMa; bestela, berriz, alborakuntzari erantsiko dio ñabardura hori. Elementu hauei ezarri dizkiegun deiturek, hortaz, honako oinarri hau dute: diskurtso markatzaileak testu mailako lotura (semantikoa, funtsean) gauzatzen dutenak lirateke. Perpaus elkarketa, berriz, juntagailuz eta menderagailuz gauzatzen da, eta denak ere koherentziaren zerbitzutan daude. Jakina, juntagailuaz gainera DMa ere ager daiteke. Hori da hain zuzen diskurtso markatzaileen eta juntagailuen arteko bereizketa egin ahal izateko erabil daitekeen irizpide nagusienetarikoa. Zeren juntagailu bi ezin baitira juntadura batean metatu: *eta edo, *eta ala, *baina edo… Zenbait juntagailuri, egia da, eta eransten zaie ondotik: edota, baizik eta, nahiz eta… Horrelakoetan, ordea —antzeko kasu guztietan bezala—, emendiozko balioa galdu egiten du eta juntagailuak, aurrekoaren indargarri edo bilakatuz.

42.18b Perpausak lokabeak ere izan daitezke, perpaus elkartu izatera iritsi gabe. Orduan diskurtso markatzaileak perpaus batetik besterako “hariari” bide ematen dio, hemen ere goragoko ñabardura erantsiz: Haizea dabil. Beraz, ez naiz hondartzara joango; Haizea dabil. Ez naiz, hala ere, hondartzara joango.

Bi perpaus horiek, biak, guztiz arruntak dira, lehen begiratuan ezetz badirudi ere. Aski dugu egoera desberdinak pentsatzea. Esate baterako, lehenbizikoan pentsa dezakegu haizea ibiltzea ez dela hondartzara joan ahal izateko egoerarik aproposena, eta horregatik, hautatzen dugu beraz bidezko lotura: bigarren perpausa lehenbizikoaren ondorioa baita. Bigarren adibidean, berriz, eman dezagun windsurf zalea naizela eta, horrenbestez, haizea behar dudala neure kirola egin ahal izateko. Egoera honetan, noski, hala ere aurkitzeak ez gaitu batere harritzen. Hortaz, presuposizioak eta abarrak tartean sartzen direlarik, pragmatikaren munduan erabat murgilduak aurkitzen gara diskurtso markatzaile horiek direla medio.

42.18c Eta azkenik, berez juntagailu direnak ere nola-halako markatzaile gisa aritzen ahal dira, bi perpausen arteko gramatika-lotura (perpaus elkartu bat osatuz) gauzatzen ez badute ere, eta hiztunak bien arteko erlazioa nola ikusten duen esaten digute.

Hortaz, edo perpaus lokabeetan agertuko zaizkigu —aurrekoarekin duen harreman semantikoaren berri ematen digutela— edo jadanik “juntatuak” —juntagailu bidez nahiz alborakuntzaz juntatuak— dauden perpausen arteko harremanaren xehetasunen bat eskaintzera etorriko zaigu diskurtso markatzailea.

42.18d Hemendik aurrera, lehenago esan dugun gisan, EGLU-III liburukian lokailu deitzen ditugun hitz eta esapideei —emendiozkoak, hautakariak, aurkaritzakoak, ondoriozkoak eta kausalak— dagokien materiala bilduko dugu, nahiz, eman ditugun arrazoiak direla eta, diskurtso markatzaile (DM) deituko ditugun aurrerantzean. Ondoren, DM horien atal bat, birformulatzaileena, landuko dugu bereziki. Liburu hartan lokailutzat jotako batzuk ageri dira orain birformulatzaileen artean: aurkezpen atal honetan aipatu besterik ez dira egingo halakoak, eta birformulatzaileetara bidaliko dugu irakurlea.