Euskararen Gramatika

39.3.12.3. -eta

Har ditzagun honako perpaus hauek:

– Euskalduna da, eta ez du ia euskaraz egiten (KONTZESIOA-ADBERTSATIBOA)

– Gaixorik dago, eta kalera doa (KONTZESIOA)

– Gaixorik zegoen, eta ez da kalera irten (KAUSA-ONDORIOA)

– Lana bukatu du, eta kalera irten da (DENBORA)

Perpaus juntatuak ditugu guztiak; beraz, adibide bakoitzaren ondoren jarri ditugun kontzeptuak ez dagozkie maila sintaktikoari, mendeko perpaus motei, baizik semantikari, izan dezaketen balioari. Ez dira mendeko perpausak; perpaus juntatuak dira. Egia da, baina, eta juntagailuaren bidez juntatutako perpaus konplexuek gehientsuenetan izan dezaketela ñabardura bat: kausa-ondorioa, hurrenkera kronologikoa, adbertsatiboa… Beraz, perpaus juntatuen erlazioaren araberako balioa izango dugu perpaus juntatu konplexuan.

Hala ere, ezin esan dezakegu mendeko perpausak direnik.

Mendeko perpausak dira, nolanahi ere, hurrenez hurren kontzesiozko perpausetan eta kausazkoetan aztertu ditugun baina eta eta enklitikoa dutenak: Arropa asko jantzi dut, bero dago baina; Aurten ez naiz oporretara kanpora joango, diruz larri nabil eta.