Euskararen Gramatika

39.2.1. Kontzesiozko egituretako menderagailuen inbentarioa eta adibideak

39.2.1a Kontzesio perpausetan ager daitezkeen menderagailuak (atzizkiak eta aditz forma jokatugabeak) eta horiekin batera erabili ohi diren bestelako elementuak (markak, diskurtso markatzaileak, postposizioak, galdetzaileak, izenordainak…) konbinatuz lortuko ditugu kontzesio egitura guztiak.

Gaur egun gehien erabiltzen diren egiturak bakarrik bildu ditugu kapitulu honetan, gaur egungo euskal hiztunak eskura dituenak. Egitura zaharkituak eta gaur egun emankorrak ez direnak ez ditugu jaso: gehienez ere aipamen labur bat egin dugu. Erabilerari dagokionez, egiturak banan-banan aztertzen ditugunean ikusiko dugun bezala, egitura guztiak ez dira bata bestearen truke nolanahi erabiltzekoak.

39.2.1b Hona hemen, kontzesio egitura garrantzitsuenak literatura tradizioko zenbait adibidetan gauzatuak, hirugarren atalean agertzen diren hurrenkera berean, lehenbizi kontzesio gailuen arabera, eta gero menderagailuen arabera: Nahiz herrixka bat den, badu bizitzeko, eta asko herriri trufa egiteko (Hiribarren); Gizon honen izena esan bihar dautsuet, berari atsegin izango etxakon arren: Julian Abando (Kirikiño); Min hartu arren, eutsi dio sendo eta han gelditu da (Barriola); Ahoa nekatzen bada ere, bihotza ez da nekatuko (Duvoisin); Eginahalak eginda ere, ezin astoa mugitu (G. Mujika); Hitz laburtxoak izanik ere, horiek jakin behar dira noiz eta nola esan (Beobide); Hi urkamendian hagoala ere, Jainkoari beldurrik hartzen ez diok (Lardizabal); Diyotalarik ere nahitasun bikaina, nere amoriyuak falta du ordaina (Bilintx); Ez egizu hori esan, jauna, edozein euskaldunen aurrean, danak dakie baina (Agirre); Bolara baten emanagatik bertako uraren famak, ardo pixka bat beharrezko du osasun ona daukanak (Uztapide); Zernahi ere den, egiazko misterioa euskararen iraupena da, ez jatorria (Mitxelena); Urrikaldu zaitez nitaz, nornahi zarela ere (Atxaga); Baina zein ere handiak lirakeen irabazle horiek, ez lukee pits bat balioko (Mendiburu); Txahala esaten iako edozein behikumeri, dala arra, dala emea (Mogel); Datorrena datorrela, baietza emon bihotz-eske etorrenari (Erkiaga).