Euskararen Gramatika

39.1.3. Aurkaritzako diskurtso markatzaileak eta kontzesio perpausak

39.1.3a Kontzesio perpausen ordez, EGLU-III liburukiak (93-133) aztertzen dituen aurkaritzako diskurtso markatzaileak erabil daitezke (hala ere, badarik ere, hargatik, haatik, guztiarekin…): alegia, bi perpaus beregainen arteko oposiziozko edo aurkaritzako lotura, erlazio adbertsatiboa.

39.1.3b Ekar ditzagun hona hasierako adibide sortako perpaus batzuk, eta ikus dezagun beste era batera nola antola daitezkeen: Nahiz bizkarreko mina duen, kirola egitera joan da; Betebehar asko baditu ere, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat.

Horiek aurkezteko beste modu bat honako hau litzateke: Bizkarreko mina du; hala ere, kirola egitera joan da; Betebehar asko ditu; hargatik, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat.

Bi esaldien arteko erlazio horren berri emateko, egitura sintaktiko bat baino gehiago erabil daitezke. Egitura horietako bat menderakuntza dugu: nahiz … -en, -tu arren, ba-… ere, -tuagatik… menderagailuen bitartez txertatzen ditugu mendeko perpausak perpaus nagusietan; bigarren aukeran, perpaus beregainak ditugu, juntaduraz nahiz alborakuntzaz juntatuak, eta horiek semantikoki elkarri lotzeko diskurtso markatzaileak erabiltzen dira (hala ere, hargatik, haatik…). Azken hauetan, parataktikoki lotutako egitura hauetan, bigarren perpausean kokatzen da diskurtso markatzailea, menderakuntza (kontzesio perpausa) erabili izan bagenu perpaus nagusia litzatekeen horretan, hain zuzen. Diskurtso markatzaile horiek anaforikoak ditugu, aurreko perpausaren erreferentekide diren anaforikoak: Bizkarreko mina du; hala ere, kirola egitera joan da. Bizkarreko mina du; hala [bizkarreko mina duela] ere, kirola egitera joan da.

Jar dezagun beste adibide pare bat: Gaztea da; haatik, badaki burua non duen; Gaztea da; haatik [gaztea izanagatik], badaki burua non duen; Betebehar asko ditu; hargatik, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat; Betebehar asko ditu; hargatik [betebehar asko izanagatik], beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat.

39.1.3c Aurkaritza adierazteko bi modu horiek bateragarriak ere izan daitezke: esaldi berean, enfasi edo indar berezia lortzeko edo, erabil litezke bi baliabideak, menderakuntza bidezkoa eta diskurtso markatzaileen bidezkoa.

Hona literatura tradizioko adibide batzuk: Nahiz hertsia den, baituke ordean eremu puska bat halere (Hiriart-Urruti); Nahiz gaba zen, halarik ere Apez Handiaren etxe hartarat bilduak ziren populuko aintzindariak (Joanategi); Nahiz hekien mintzaiak ez ditezken berdinak, halarik ere biak elkarren heinekoak dire, direlakotz bada Europa guziko zaharrenak (J. P. Arbelbide).

Adibide horietan, mendeko kontzesio perpausak ditugu, baina, horretaz gainera, perpaus nagusian aurkaritzako diskurtso markatzailea ere agertzen zaigu. Halako egitura misto enfatikoak erabiltzea, hau da, bi baliabideak (kontzesio egitura eta diskurtso markatzailea) batera erabiltzea, oso baliagarria izan daiteke zenbait kasu berezitan; adibidez, mendeko perpausa luze samarra izanik, perpaus nagusiaren haria berreskuratzeko; edo, orobat, kontzesioa adierazteko erabili dugun egitura guk nahi bezain indartsua ez den kasuetarako ere: alegia, argi uzteko hor kontzesio balioa eman nahi izan diogula, eta ez beste bat⁴⁰⁶. Aurkaritza egituren metatze hori arrunt samarra da aztertzen ari garen perpausetan.

⁴⁰⁶ Gauza bertsua gertatzen da juntagailuekin ere: hauei ere gehitu ohi zaie diskurtso markatzaile bat (ikus EGLU-III (Lokailuak) liburukia: 27).