Euskararen Gramatika

31.5.3. Korrelaziozko perpaus erlatibo jokatugabeak

31.5.3a Korrelazioz eraturiko egituretan perpaus banatan diren galderazko izenordain bat eta erakusle bat aurrekari-anafora erlazio batean emanak dira, galderazko izenordaina daukan perpausa mendekoa izanik (ikus § 31.2.3, § 31.4.6). Egitura hori erakusten du honako adibide honek: Zer ere ikhusten baitugu bertzeer egiten, hari jartzen gare (Hiriart-Urruti). Mendebaldean, bait- menderagailuaren orde -(e)n erabiltzen da: Nola egiten dekan, ala izango dek (Azkue).

31.5.3b Baina batzuetan, errefrauetan bereziki, edo eredu horri dagozkion zenbait esapidetan, korrelaziozko egitura hori mendeko perpauseko aditza jokatugabea izanik aurkitzen da: Zer ikusi, hura ikasi; Otsoa non aipa, han gerta (Oihenart); Bakoitzak zer erein, huraxe bilduko du (Elizen arteko Biblia); Non gogoa, gazteak han du zangoa (Zerbitzari). Korrelaziozko egitura argia da adibide horietan guzietan, zeren galderako izenordaina eta erakuslea garbiki korrelaturik baitaude. Ohartzekoa da, halaber, adibide horietan guzietan adizki jokaturik ez dela galderazko izenordaina agertzen den ezkerreko perpausean, edo adizkirik batere ez delako (non gogoa), edo forma jokatugabe batean delako, izan dadin aditzoina (non aipa) edo partizipio burutua (zer ikusi).

31.5.3c Bestalde, adibide horietan guztietan mendekotasun erlazio sintaktikoa dago bi perpausen artean; galdera izenordaina eduki arren, ez dira egiazko galderak, ez dira galde perpausak bezala ahoskatzen. Beste batzuetan, aldiz, korrelazioa gerta daiteke alboraturik diren bi perpaus beregainen artean. Holakoetan, egiazko galdera da lehen perpausa eta galdera gisa ahoskatzen da: Zuk zer hartuko (duzu)? Nik ere huraxe nahi dut.