Euskararen Gramatika

31.4.5.2. Erresunptiboen forma (agerikoa edo ez-agerikoa)

31.4.5.2a Ikusi dugu nola, erakusleak ager daitezkeela izenordain erresunptibo gisa bait-erlatiboetan. Horrela gertatzen da maiz. Beste batzuetan, ordea, erresunptiboak beste forma bat ere izan dezake. Helduko da eguna, zeinetan esango jatan, abiatu, ta presta nadilla ondo ilteko; Jinen dira egunak, [Ø herriari gosea igorriko baitiot] (Añibarro). Pentsa dezakegu badela bigarrenean ere erresunptiboari dagokion sintagma bat, aldi honetan agerikoa ez bada ere. Hitz batez, bait-erlatiboetan izen sintagma erlatibatua osoki isildua izan daiteke (izenordainik ez: ez erlatiborik eta ez erakuslerik): Bizpahiru egun bereziki hor iragan dire, [Ø beldurtzeko baitzen, [etzadin gehiago trein bat higi nehorat, ez aitzinerat ez gibelerat]] (Hiriart-Urruti). Erresunptiborik gabeko jokabidea errazkiago erabiltzen da, noski, isiltzen dena egiturazko kasu batean denean eta adizkiak komunztaduraz seinalatzen duelarik hura: Ezagutzen ditut apezak, [Ø buruhauste ederrik baitute [hamabi urteko haur batzuek egin galderi] xuxen ihardetsi beharrez] (Hiriart-Urruti); Nahi baduzie jin, badira “Ranchero” nausi eder batzu, [Ø oroz gainetik, eskualdun alabak nahi baitituzte emaztetzat] (Larzabal).

31.4.5.2b Halere, kasu gramatikala duenean ere agerikoa izaten ahal da erresunptiboa: Ni deitzen naiz Roland, Charlemagne-en gizona / [harek balio baititu, Otsoa bezalako dotzena] (Larzabal); Hanitz aldiz aditua nakon erraiten amari, [hau ere harriturik baitzagon] (J. Etxepare). Erresunptiboa erakusleaz beste izenordain bat ere izan daiteke: Nik ikusten ditut hemendik neskatxa frango […] [denak kasik erdaraz ari baitira solasean] (Larzabal). Erresunptibo gisa, hartan moldekoak ez ezik, han moldekoak ere erabil daiteke: Ostatu handi batzu idekirik badauzkote, [su, ohe on, jateko garbi, soinekorik beharrenak han ediren baititzazke merkeenik] (J. Etxepare); Ipar aldetik maldatzen dute dena bazka-leku diren munho batzuek, [handik erregebidez itzainek jausten baitakote ardien ilea] (J. Etxepare).