Euskararen Gramatika

29.3. Menderagailuaren eta aditzaren arteko egokitze morfologikoak

Menderagailuak perpaus osagarriko aditzari lotzen zaizkio, esan bezala, eta horrek egokitze jakin batzuk eragiten ditu adizkietan, lotura gunean. Honako hauek dira egokitzapen nagusiak:

29.3.1 -n eta -la menderagailuekin: oinarrizko forma aurkituko dugu, oro har, bokalez amaitzen diren aditz formekin (dugun, dugula, dakiten, dakitela). -e- epentetikoa eskatzen dute kontsonantez amaitzen diren aditz formek (naizela, naizen; nabilen, nabilela), eta, bokalez amaitu arren, -ki amaierakoek (dakiela, dakien) eta -ke- dutenek (lukeela, lukeen; litzatekeela, litzatekeen; daitekeela nahiz daitekeen). Izan aditzarekin, -a + -eLA, -eN > -eLA, -EN (gara > garela, garen; dira > direla, diren).

Aditz erroekin ere -ela egiten da, bokalez amaitzen denean: dagoela, nagoela, dirauela, duela, dioela eta abar. Baina erroa a-z bukatzen bada, orduan -la egiten dugu: daroala, daramala eta abar.

29.3.2 Aditzaren amaieraren arabera besta egokitzapen batzuk ere gertatzen dira: -t > -d bokalartean (dakit > dakidala); -k > Ø (dik > diala); -n > -na (din > dinala). -n iraganaldiaren marka denean, berriz: -n > Ø (nekien > nekiela, nekien).

29.3.3 Bait- menderagailuarekin: bait- + d- → bait- (baitu, baititu, baitarama); bait- + g- → baik- (baikara, baikintuen, baikenekien); bait- + z- → baitz- (baitzen, baitzuen, baitzatoz); bait- + l- → bail- (bailuke, bailitzateke, bailiguke); bait- + n- → bain- (bainaiz, bainau, bainenbilen); bait- + h- → baih- (baihaiz, baihator, baihau).