Euskararen Gramatika

25.2.6. Beste erabilera zenbait

25.2.6a Partizipioa aipamenezko forma da egungo hizkera guztietan, bai erdarazko aditz baten ordaina ahoz ematean, bai hiztegietan. Ez bide da beti hala izan, Erronkaribarrean eta Zuberoako herri batzuetan aditzoina bildu izan baita. Gogoan izan dezagun, baita ere, Iparraldeko hiztegi zahar askotan aditzak aditz izenaren itxuran agertzen direla.

25.2.6b Desafiatzeko baietz edo ezetz erabiltzen da, eta hizkera batzuetan ikusmiran ezartzen den gertaera edo ekintza partizipioaren bidez adierazten da: Larri ibilli baietz (Kirikiño); Ezetz harri hau altxatu; Ezetz harrapatu!; Apustu egingo dizut nirea baietz bota arbola-ipurdi hura baino urrutirago (I. Mendiguren).

25.2.6c Partizipio huts-hutsa erabil daiteke egin eta irudi-rekin ere: Badakit […] ez ikusi egingo deutsazuna (Otxolua); Ez ikusi iduri eginik (Axular).

25.2.6d Tituluetan eta zenbait modismotan ere partizipioa adizki laguntzaile barik erabiltzeko joera izaten dugu. Hala ere, behar izanez gero, geroaren marka erants dakioke horrelakoetan: Eusko Jaurlaritza bihar bilduko; Poliziak 200 kg heroina aurkitu; Geroak erranen; Gero ikusiko; Ikusiak ikusi; Erranak erran; Abiatuan abiatu; Hasian hasi (J. B. Etxeberri); Sartuan sartu (J. B. Etxeberri).

25.2.6e Forma jokatugabeak fokalizazio baten ondorioz ere ager daitezke. Zenbaitetan partizipioa dugu orduan kausitzen, eta beste batzuetan, berriz, aditz izena: Lapurrak ba geure gauzea ostatua daroa bana geu ez garoaz, ta barriz, bakaldun orrek dagiena da: gizonak eurak ostu osagun guztiakaz, gizonai aberria ostu (Kirikiño); Ez dauke gogoan beste gauzarik: il, erre, apurtu, kiskaldu, birrindu, ezereztu, … Odola ixuri, negar eragin, ikaratu ta beldurtu mundu guztia (Kirikiño); Sobera akitu gabe egin zuten errepublikanoek erresumaz jabetzea (Hiriart-Urruti gaztea); Bertze gauza bat, erreboluzioneko gizonek, gure mendean egiten dutena da kargu guzietarik khentzea Eliza gizonak, berak heien orde edo plazan emaiteko (M. Elizanburu).