Euskararen Gramatika

23.4.3. Behar izan

23.4.3a Aditz modal honetako izenak ere zuzenean hartzen du aspektu prospektiboko -ko: esan beharko diguzu. Hori da molde nagusia, behar izango moldeak oso adibide gutxi ditu corpusetan bestearekin alderatuta.

Alegiazko -kedun adizkiekin, aukeran izaten da -ko prospektibokoa eranstea edo behar soila erabiltzea: etorri beharko luke, jakin behar genuke. Corpusetako datuek erakusten dute paretsu dabiltzala bi formak, behar luke / beharko luke.

Ote morfema funtzionalarekin erabil daiteke (modalitate epistemikoa): Hau ere etxean sartu behar ote zait? (Elizen arteko Biblia).

23.4.3b Partizipioa+behar izan hurrenkera hauts daiteke behar modala aurreratu eta galdegaiaren eskuinera eramanaz: Banekien haiekin zelan jokatu, zenbat eta noiz behar zitzaien eskupetik ordaindu (Montoia); Espezialistak bere sailekoak behar ditu jakin (Mitxelena).

23.4.3c Adierari dagokionez, batetik ‘obligazioa’ adieraz dezake (ikasi egin behar dut). Bestetik, geroaldia ere adieraz dezake, batez ere ondoan esanahi horretako adberbioren bat doanean nahiz behar izan aspektu prospektiboan ageri denean: Bihar Donostiara joan beharko duzu; Zer egin behar duzu gaur arratsaldean?

Iritzia edo ustea ere adieraz dezake (modalitate epistemikoa, § 10.4.1b, § 26.6.3.2): Orain dela bi ordu alde egin du; Etxean behar du honezkero; Eguerdia izan behar du; Munduko jokalaririk onena izan behar du.

23.4.3d Ezezko perpausetan ‘debekua’ edo obligaziorik eza adierazten dute: Gaur ez dute lanera joan behar; Ez dugu gezurrik esan behar. Beste batzuetan bide morfema modalaren baliokide dela esan daiteke (ikus § 23.5): Gauez amets egin dut, eta egunez ezin dut gogotik kendu zaldun gaztearen iduria: neska izan behar du (Satrustegi). Adibide horretan berdin esan daiteke neska bide da. Modalitate epistemikoa adierazten du horrelako erabileretan.