Euskararen Gramatika

22.4.3.1. Askotariko adberbioak

Asko dira denbora galdetzaile horiei erantzuna ematen dieten adberbioak (batzuetan modu eta denbora adberbioen arteko mugak aski lausoak dira): agudo, antzina, ardura, arin, aspaldi, atzera, aurten, aurki, aurtemein, azkar, bart, behiala, behin, belu, berandu, berehala, berriki, berriro, berriz, beti, bihar, dagoeneko, egun, egundaino, egundo, etzi, etzidamu, fite, gaur, gaurgero, gero, geurtz, goiz, goizik, harrezkero, herenegun, honezkero, iaz, ja, jada, jadanik, jagoitik, laster, lehen, lehenen, lehenik, lehenbizi, maiz, orain, oraindik, orainik, oraindaino, oraino, orduan, ostera, sarri, sekula eta abar.

Adberbio horietako askok, nola edo hala, hiru ardatz semantikori egiten diete erreferentzia (unea, eguna, urtea), denboraren iraganean erakusten duten kokapenari dagokionez, eta erreferentzia hori orain (‘une honetan’), gaur (‘egun honetan’) eta aurten (‘urte honetan’) adberbioek markatzen dute. Horrela, gero, lehen, aurtemein, berriki, behinola, aspaldi, arestian, berehala, antzina, sarri (‘berehala’ esan nahi duela)… orain adberbioak ematen duen erreferentziaren inguruan kokatzen dira. Hori da lehen multzoa. Bigarren multzokoak (egun-en ingurukoak) dira herenegun, atzo, bihar, etzi, etzidamu, bart… guztiak gaur (edo egun) adberbioaren inguruan egituratzen direnak. Azkenik, iaz eta geurtz adberbioak aurten adberbioaren inguruan kokatzen dira, hirugarren multzoa.