Euskararen Gramatika

21.8. [_PS … -KO] postposizio sintagma

21.8.1. -KOren eremu zabala

21.8.1a Azkenerako utzi dugu -ko postposizioa. Izan ere, -ko postposizioa ez da, berez, orain arte aztertu ditugun postposizioen modukoa: ez da, adibidez, -n inesiboa bezala, leku/denborazkoa, ez eta ere -gatik bezalakoa, nahiz eta leku/denborazko PSak eta leku/denborazko ez direnak hartzen dituen osagarritzat. -ko postposizioa beste PSei erants dakieke: Datorren urte-KO planak; Herrien askatasunari buruz-KO galderak; Zuregana-KO nire jarrera… PS ez direnak ere hartzen ditu osagarri: Itxura one-KO sagarra; Bost kilometro-KO ilarak…

21.8.1b Aurreko kapituluan izan dugu hizpide [_PS -(RA)KO] adlatiboa (§ 20.3). Beste begiradatxo bat eman behar diegu oraindik -kodun sintagmei. Adlatiboak aditz baten osagarri edo adjuntu gisa aurkeztu ditugu. Alde horretatik, -ra, -raino, -rantz eta -(ra)ko pareko postposizioak dira. -koren historia, ordea, ez da hor amaitzen. Izan ere, [_PS … -KO] PSa, aditz bati atxikia ez ezik (Gazta iganderako gordeko dut), izen bati atxikia ere eman daiteke: Igande(ra)ko gazta bihar erosiko dut. Aipatu ditugun lau adlatibo horiek joan daitezke izen bati atxikiak ere. Horretarako, ordea, -ko postposizioaren laguntza behar dute: etxe(ra)ko bidea; Erromarainoko bidaia; goranzko abiadura…; -ko hau beste PS askori ere eransten zaie, leku/denborazko nahiz bestelako izan: Erromaraino iritsi da diogunean Erromaraino PSa nolabait adberbiozkoa-edo da eta aditz bati atxikia ematen dugu. Berdin, Zurekin nago; Hemen jaio zen; Gero etorriko naiz; Beldurrez bizi da… diogunean. Baina holakoak izen bati atxikiak joatea nahi dugunean, -koren laguntza nahitaezkoa da: zurekiKO, hemenGO, geroKO, beldurrezKO… Beldurrez edo gaur adberbiozkoak badira, hauetatik eratorritako beldurrezko, gaurko eta abarrak adjektibozkoak direla pentsa liteke, nolabait: beldurrezko film bat eta film beldurgarri bat parekoak dira hein batean. Eta parekoak dira, halaber, beldurrez-ko eta ikaragarri.

21.8.2. -KO postposizioa, inesiboa osagarri duela: [_PS [_PS … -N] -KO]

21.8.2a Teilatuko katua edo atzoko bilera diogunean, teilatu-ko eta atzo-ko sintagmak PSak dira, mendiko txabola edo hamaika herritako alkateak… diogunean bezala. Adibideotan PSa ‘goragoko’ beste IS baten barneko osagaia da: [_IS [_PS mendi-KO] txabola]; [_IS [_PS hamaika herri-ta-KO] alkateak]. Horregatik, genitibotzat hartu izan da PS hau (Lafon 1965: 131-159), mendiaren itxura edo hamaika herriren arazoak sintagmen osagai diren mendiaREN eta hamaika herriREN sintagmen antzera; baina genitibotzat hartze hau eztabaida liteke.

21.8.2b Sintagma hauek leku adieran interpretatzen ditugu maiz: mendiko txabola edo herri guztietako alkateak sintagmen parafrasiak mendian den txabola eta herri guztietan diren alkateak izan litezke. Bestalde, -ko postposizioa zuzenean erants dakieke ohiko leku/denborazko adberbioei ere: hemen-GO, han-GO, non-GO… Beste adberbio inesibo batzuek ere, marka jakinik gabeak izan arren, zuzenean hartzen ahal dute -ko postposizioa: atzo-KO, beti-KO, bihar-KO, egunero-KO, gero-KO, hor-KO, noiz-KO… Hauetan guztietan, azpian, inesiboa edo beste leku/denborazko sintagma bat dugula onartzen ahal dugu. Menditik, mendira, zugaNdik, zugaNa… nolabait inesiboaren gainean eraikitzat eman ditugu (§ 20.1.5). -koren kasuan argi dago kontua: mendiko daukagun lekuan, mendian-ko inesiboa dugula onartzen dugu, eta inesiboaren marka ezabatu ondoren, mendi-ko < mendi-an-ko dugula.

Etxeko eta orduko bezalakoak, aspalditik aldarrikatu izan denez, ez dira soilik ‘mugatuak’, formalki agerian ez den artikulu batez hornituak, inesibo mugatuaren gainean eratuak baizik, ez etxe edo ordu oinarri biluziaren gainean. Bestela esan, orduko, balio honekin, ez dator ordu-tik, ordu-an-etik baizik: azpian, [[_izena {etxe / ordu}] + art. + [_ines -N] + [-KO] izango litzateke eta determinazio marka eta kasua ezabatuz, etxe-ko, ordu-ko gisa azaleratzen da eta ez, etxean + ko (etxean-go), orduan + ko (orduan-go) gisa (Mitxelena 1977b: 505). Beraz: [mendian + -ko] txabola > mendianko txabola > mendiko txabola; [[bost herritan] + -ko] alkateak > bost herritanko alkateak > bost herritako alkateak.

21.8.2c Hemengo berriak / nongo alkateak? / betiko kontua / aurtengo egitasmoak… sintagmetan ageri diren -kodun sintagmak ere leku/denborazkoak dira. Begien bistan da -koren osagarria zein den: hemen / non / beti / aurten… denak ohiko leku/denborazko adberbioak, oso-osorik emanak, inolako ezabaketarik gabe. Hala ere, PS hauen leku/denbora balioa ez zaio -ko postposizioari berari zor, osagarriari baizik. Hemengo edo nongo sintagmetan ez bezala, mendiko / bost herritako sintagmak inesibo markarik gabe ageri dira. Hala ere, denetan azpian inesiboa (edo beste leku/denborazko PS bat) dugula onartuko dugu eta leku/denbora balioa ez dio -ko postposizioak ematen, oinarrian dugun inesibo isil horrek baizik.

Hortaz, ‘azpian’ inesiboa dugunean, gainerako leku/denborazko PSentzat eman ditugun taulen antzera, -korentzat ere beste horrenbeste egin dezakegu, inesiboa ezkutuan duen PSak ditugula onartuz. Nolanahi ere, -koren oinarrian ez dago beti inesiboa, ez eta PS bat ere berehala ikusiko dugun bezala (§ 21.8.5): bihotz oneko gizona, lau hankako mahaia.

21.8.2d -ko postposizio sintagma: [_PS [_PS [_DS …] -N] -KO]

21.8.3. -KOren osagarria, inesiboaz bestelako leku/denborazko PSa

21.8.3a Leku/denborazkotzat hartu ohi diren PSen azpian maiz inesiboa badugu ere (Loiolako bilera < Loiolan egin zen bilera), beste askotan ez dugu inongo inesiborik. Zuri buruzko iritzia diogunean, beste zerbaitez ari gara, ez leku/denboraz ez eta ere inesiboaz. Honen azpian, zuri buruz duten iritzia edo dugu. Hala ere, Loiolako eta zuri buruzko sintagmak, funtsean, modu berean osatuak daude: [_PS [_PS {Loiolan / zuri buruz}] -KO]. Diferentzia bakarra ‘azpiko’ PSan dago: batean inesiboa da ([_PS LoiolaN]) eta bestean instrumentala ([_PS zuri buruZ]). Modu berean, etxerako bidea, zerutikako ezaupide bat eta abarretan ere -koren osagarrian inesiboa ez da ageri normalean, baina bai beste bat, beharbada: Etxe(ra)ko bidea hartu zuen (< etxera + -ko); Zerutiko ezaupide bat eskatzen zioten (Iraizoz) (< zerutik + -ko); Zerutikako dei ezti bat entzun zuen (< zerutik + -ko).

21.8.3b Azken adibide hauen pareko da honako hau ere: Zeruko dei bat izan zuela zioen. Holakoetan ohikoena isilpean inesiboa dagoela pentsatzea bada ere (zeruko < zeruan + -ko), ez da beti horrela izaten. Izan ere, zeruko deia izan liteke zerutik datorren deia. Modu berean, Parisko trenak motel dabiltza diogunean ere ondoko hiru hauetariko edozein interpretazio egin liteke, berez: a) Parisen dabiltzan trenak; b) Parisera doazen trenak, edo c) Paristik datozen trenak. Hortaz, inesiboa, adlatiboa eta ablatiboa, hirurak, -koren azpian ‘ezkutuan’ egon daitezke, neutralizatuak, nolabait. Hortaz, bost herritako alkateak sintagma [_PS [_PS bost herritan] + -ko] alkateak dugula onar liteke (‘bost herritan diren alkateak’, alegia). Baina, testuingurua nolakoa den, [_PS [_PS bost herritatik] + -ko] alkateak gisa ere interpreta liteke: ‘bost herritatik etorri diren alkateak’. Etorri aditzaren ordez beste bat bagenu, bidali adibidez, azpian adlatiboa dugula ere interpreta liteke: Bost herrita(ra)ko gutunak bidali dituzte. Nolanahi ere, azpian hiru PS horiek izan ditzakegu, berez.

21.8.4. Leku/denborazko ez diren postposizio sintagmak -KOren osagarri

21.8.4a -ko postposizioak izan ditzake, ordea, inesibo edo leku/denborazko PS ez diren osagarriak. Adibidez: Gurasoekiko lotura eten dute perpausean gurasoekiko sintagmak ez du leku/denbora adierarik, egitura berbera badugu ere: [_PS [_PS gurasoeKIN] -KO] lotura. Hemen ere, -koren osagarria ez da IS soil bat, beste PS bat baizik (gurasoekin), kasu honetan leku/denborazkoa ez dena.

21.8.4b Hortaz, inesiboaz gainera, bestelakorik ere bada -koren ezkerraldean: mendiko giroa < mendian den giroa bezala, zurekiko desadostasuna (‘zurekin duten desadostasuna’) (< zurekin + -ko); zuri buruzko galdera (‘zuri buruz egin den galdera’) (< zuri buruz + -ko); ganorazko lana (‘ganoraz egin den lana’) (< ganoraz + -ko); holako gauzak (‘hola(koak) diren gauzak’) (< hola + -ko); binakako partida (‘binaka jokatzen den partida’) (< binaka + -ko)… Sintagma hauetan -ko dugu buru eta buru honen osagarria batzuetan, inesiboa izan beharrean, bestelako AdbS edo PS ere izan daiteke: [_PS [_PS {etxe hartara / gurekin / zuri buruz / egia-z …}] -KO]; [_PS [_PS [binaka/hola …}] -KO].

21.8.4c -koren osagarria aski PS konplexua ere izan daiteke zenbaitetan. Adibidez, [[duela berrogei urte]-KO] kontuak; [[ordutik hona] [-KO] aldaketa; [[hitzez hitz] -e-KO] itzulpena; [[urtean behin] -GO] bilkura…

21.8.5. Zenbatzaile sintagmak -KOren osagarri

21.8.5a Zenbatzaile sintagmak ere izan daitezke -koren osagarri: bost metro (luze)ko horma (< bost metro (luze) den horma); bost urteko iloba (< bost urte dituen iloba). Sintagma hauen osaera argi dago zein den. Inesiboaren eta abarren beharrik ez dugu orain ere: [_IS [_PS [_DS bost urte] -ko] iloba].

21.8.5b Batean kopurua adierazteko zenbatzaileaz nahiz mugatzaile pluralaz baliatzen gara, edo biak balia daitezke: bost zaku (mugagabea) vs (bost) zakuak (mugatu plurala). IS hauek leku/denborazko PSen osagai direnean -ta- artizkia agertuko zaigu (§ 19.5.2): bost zakutan (-mug.) / bost zakuetan (+mug./+pl.); bere bi enpresatan (-mug.) / bere bi enpresetan (+mug./+pl.)… Zakuak, enpresak, gauza diskretuak dira: zaku bat, bi… bost; enpresa bat, bi…; -korekin agertzen direnean ere horrelaxe gertatuko da: bost zakutako (-mug.) / bost zakuetako (+mug./+pl.); bere bi enpresatako (-mug.) / bere bi enpresetako (+mug./+pl.).

21.8.5c Aldiz, neurriak adierazten ditugunean (bost kilometro, hamar urte, bi kilo…), kilometro, urte, kilo izenak ez ditugu nahitaez izaki diskretutzat hartzen: neurri izenekin, maiz, kopuru osoa hartzen da kontuan. Ez gara ari kilometro bakoitza zenbatzen. Bost arbola diogunean, berriz, bost arbola bereziz ari gara, ez neurri batez. Kontua da, neurriez ari garenean, holako sintagmak mugatu singular gisa eman daitezkeela: Bost kilometroan ez dugu inor aurkitu; Hamar urtean eraiki zuten katedrala. ‘Bost kilometroko tartea’ edo ‘hamar urte irauten duen epea’ edo antzeko zerbait esango bagenu bezala.

21.8.5d PSetatik kanpo ere, badira holakoak, kopuruak, prezioak eta abar adierazi nahi direnean: Bost urte ibili zen Argentinan; Bi kilometro ditu zubi honek. Kontua da holakoek -korekin ageri direnean, forma berari eusten ahal zaiola, -ta- artizkia baliatu gabe, singularra balitz bezala, alegia: bost urteko ibilaldia < bost urte + -ko (cf. bost urte iraun zuen ibilaldia); mila euroko bidaia < mila euro + -ko (cf. mila euro balio duen bidaia); lau hankako mahaia < lau hanka + -ko (cf. lau hanka dituen mahaia). Zenbait euskalkitan, hala ere, gauzak ohiko moduan ematen dira: bost urtetako ibilaldia; bi kilometrotako bidea; mila eurotako bidaia…

21.8.5e Gauzak horrela, erraz ulertzen da honako hiru esamolde hauen arteko diferentzia, eta samurra da erantzutea sor daitekeen zalantzari ere: hamar urteko ardoa (hamar urte-ko) ≠ hamar urtetako ardoa (hamar urtetan-ko) ≠ hamar urteetako ardoa (hamar urteetan] -ko). Batean ardoaren ‘adinari’ egiten zaio erreferentzia, bestean hamar urtetako ardoa daukat ‘hamar urte jakinetako ardoa’, eta azken hamar urteetako ardoa, berriz, hamar urteetan edo urte hauetan… egindako ardoa izan liteke.

21.8.5f Honako hauetan ere lehengo egitura bera dugula pentsa liteke: {bi urte / hogei euro / lau hanka} -ko. Kontuan izanik -ko buruak maizenik beste AdbS edo PS bat hartzen duela osagarritzat, pentsatzekoa da holakoetan ere horrela direla gauzak: Bost urte iraun zuen gerrak > bost urte-ko gerra; Hogei minutu egon naiz zain > hogei minutuko egonaldia. Horrenbestez, hemen ere honako egitura izango genuke: [_PS [_PS [_DS {bost urte / hogei minutu / lau urte…}] [_P Ø] -KO]].

21.8.5g Zalantzak gorabehera, tartean zenbatzaile numerala dugunean, gauzak erraz konpon daitezke: lau urteko lana ≠ lau urtetako lana ≠ lau urteetako lana. Arazoa pixka bat korapilatsuagoa gertatzen da zenbatzailea zehatza (numerala) ez denean: asko, batzuk, zenbait… Baina hauetan ere, -koren osagarri gisa inesiboa dugun ala ZenbS soila dugun kontuan hartzeak lagun diezaguke: a) Urte askotako lanak daude bilduak hemen (cf. urte askotan egindako lana(k)); b) Urte asko(ta)ko etxea erre da (cf. urte asko zituen etxea); c) Indar askoko potajia da Ernaniko eltzekondo (Txirrita) (cf. indar asko duen potajea). Hauen azpian zer dagokeen kontuan hartuz gero, arazorik ez. Dena dela, batzuk, zenbait, aski, eta holako zenbatzaile zehaztugabeekin nekeza da -ta-rik gabeko formak baliatzea. Bestalde, holako sintagmek, maiz, helburua edo adierazten dute.

21.8.5h Beste -ko bat ere bada, balio banakaria edo distributiboa duena: [_PS … -KO]. Adibidez: Hausten zuen plater bakoitzeko euro bat kentzen zioten; Zinegotzi bat jarriko dute batzorde bakoitzeko; Herri honetan hamabost taberna daude mila biztanleko. Kuantifikazio modu bat da: ‘zenbat plater, hainbat euro’; ‘zenbat batzorde, hainbat zinegotzi’ edo ‘zenbat biztanle, hainbat taberna’. Banakari deitu ditugu, hori baita duten adiera, zer proportziotan banatzen diren kopuruak alegia: ‘kilo bakoitzeko honenbeste emango dizut’, ‘talde bakoitzeko zinegotzi bat’, ‘euro bat, hautsitako plater bakoitzeko’ eta abar. Beraz, -ko destinatibotik oso gertu dago hau ere: hamabost taberna mila biztanleko esaten ahal den bezala, mila biztanlerentzat hamabost taberna esatea ez da urrunegi joatea. Zenbatzaileak aztertzean ikusi ditugun zenbatzaile distributiboen (-na atzizkia erantsiz sortzen ditugunen) oso antzeko balioa du -ko honek (§ 16.2.14).

Ehunekoak ematen ditugunean ere, egitura banakari edo distributiboaz baliatu ohi gara: Irabazien ehuneko bost (% 5) emango dizu bankuak, ‘ehun irabazi bankuak, zuri bost eman’ alegia. Egitura banakari honetan hiru osagai ageri dira: aditz bat (kendu, adibidez), zenbatzaile sintagma bat (euro bat) eta PS banakaria (hausten zuen plater bakoitzeko): [_PS Hausten zuen plater bakoitzeko] [_IS euro bat] [_A kentzen zioten].

21.8.6. IS soila -KOren osagarri

21.8.6a IS soila ere izan daiteke -ko postposizioaren osagarri. Hor ditugu bihotz oneko gizona modukoak ere, non [_PS … bihotz on-e-KO] sintagma predikatu lanetan ari den. Bihotz ona duen mutila bihotz onekoa dela esango dugu. Honen ‘azpian’ ez dago inesiborik: Jonek bihotz ona du = Jon bihotz onekoa da. Horregatik, hein batean ‘bihotz oneko’ eta ‘on’ kategoria bereko izan daitezke, biak adjektiboak nolabait. Hortaz, -ko postposizioa izanik ere, adjektibo kategoriakotzat har liteke (Altube 1929: 274). Eta goiko sintagman kategoria markarik jarri ez badugu ere, honela beharko zukeen: [_AdjS [_DS bihotz on]-e-KO]. Gramatika honetan ere atzizki adjektibo-sortzailetzat hartu dugu mota horretako -ko (§ 5.6.3).

21.8.6b Horrenbestez, -ko postposizioa PSari ez ezik, zuzenean ISari itsasten ahal zaio (Trask 2003). Bihotz oneko gizona; etorkizun handiko proiektua… bezalakoetan ezin gara hasi inesiboaren bila: bihotz oneko mutila ez da *bihotz onean dagoen mutila, adibidez, bihotz ona duen mutila baizik. Hauetan [[Izena + Adjektibo] -KO] taxua aurkitzen dugu, gehienetan: bihotz oneko mutila; itxura txarreko arraina; etorri handiko hizlaria…

Hala ere, badira salbuespen batzuk, zeinetan ez den beharrezko adjektiboa esplizituki agertzea: {adineko/sasoiko/patxada(z)ko…} gizona; kalitate(z)ko gazta. Adjektiboaren arrastorik ez egon arren, denak ere balio positiboa duen adjektiboren bat eramango balute bezala interpretatzen dira: ‘adin handiko’, ‘sasoi oneko’, ‘patxada ederreko’, ‘kalitate handiko’ eta abar. Hauetan guztietan, ez dago -koren ezkerrean inolako PSrik. Predikazio bat dugu, subjektuaren ezaugarri batzuk jasotzen dituena: Mutil hori bihotz onekoa da eta Mutil horrek bihotz ona du perpausetan modu bertsuan erlazionaturik daude subjektua eta predikatua. Horregatik onartzen dute erlatibozko parafrasia: bihotz onekoa den mutila / bihotz ona duen mutila (§ 5.6) (Mitxelena 1972a; Goenaga 2003). Azken batean, egin beharreko lana eta egin behar den lana modu berean erlazionaturik daudela pentsatzeko eskubidea badugu.

21.8.6c Hortaz, bihotz oneko mutila edo jakituria handiko irakaslea sintagmetan ez daukagu inesiborik, ez bestelako PSrik, IS arrunta baizik. Etxe oneko eta etxe onean jaiotako sintagmen arteko kidetasuna argi dago. Bihotz oneko-ren kasuan, ordea, nekez hasiko gara *bihotz onean-ko moduko ezeren bila; izatekotan ere, bihotz ona duen edo.

21.8.7. -KO zenbait predikatu osagarriri itsatsirik

Zenbait predikatu-osagarriri ere (bi metro luze, izarra baino ederrago bezalakoei) -ko erantsi ohi zaie DS barruan txertatuko badira: Bi metro luzeko gizona (cf. bi metro luze den gizona); Izarra baino ederragoko andrea joan zait ihesi (cf. izarra baino ederrago den andrea). AdjSa luzea bada, goiko adibideetan bezala, ez da eroso gertatzen sintagma hori izenaren ondoan txertatzea -koren laguntzarik gabe (?andre izarra baino ederragoa / izarra baino andre ederragoa…). Horretarako egoki da -ko lagun hartzea; esaldia askoz errazago prozesatzen da.

21.8.8. Mendeko perpausak -KOren osagarri

-ko, mendeko perpausekin ere erabiltzen dugu. Hor ditugu -(e)lako eta -tzeko perpausak -ko postposizioa agerian dutela (§ 30.6.4.1): Bilerara agertuko ez delako kontua aipatu du; Eskuinak hauteskundeak irabaz ditzakeelako mezua zabaldu dute; Bazuen baietz esateko beldur pixka bat. Holakoetan ez dugu leku/denborazko postposizio sintagmarik. [… -LAKO] perpausa izen baten osagarria edo da, kontua, mezua edo beldur pixka bat sintagmena, hain zuzen, [… -LA] perpausa (ez dela agertuko edo eskuinak hauteskundeak irabaziko dituela), predikatu baten (esan, zabaldu, mezua izan…) osagarria den bezala.

[_PS… -TZEKO] izenaren nahiz aditzaren osagarri izan daiteke. Goiko adibidean izenaren osagarri zen. Beste hauetan, berriz, aditzaren (§ 30.7.2.1) eta izenaren osagarri da, hurrenez hurren: Isilik egoteko esan nion; Isilik egoteko agindua eman zioten. Hemen -tzeko perpausa osagarria da (§ 25.3.3g). Baina adjuntua ere izan daiteke: Isilik egoteko ez da arrazoi handirik behar.

21.8.9. -KO, erlaziozko postposizioa

21.8.9a Har ditzakeen osagarri mota guztiak kontuan hartuta, -ko postposizioa ‘erlaziozkoa’ dela esan genezake (Altube 1929: 274; Azkue 1923-1925: 314-317; de Rijk 2008: 89-110). Hemen jaso ditugun sintagmak aurrean ditugula, hobeki ikusten da -koren izaera: erlazio bat ezartzen du predikatu baten eta honen argumentu (subjektu) baten artean, perpaus erlatibo baten bidez egingo litzatekeen antzera (Azkue 1923-1925; Goenaga 2003). Horregatik, -ko postposizio hau izendatzeko, ‘erlaziozko’ edo ‘erlatibo’ deitura egoki litzateke agian, edo, beharbada, aski litzateke adjektibo kategoriakotzat hartzea, adjektibozkoa baita nolabait, lehen ere esan dugun bezala (§ 21.8.6a). AdbSak AdjS bihurtzeko gaitasuna du nonbait, eta subjektu bati buruzko predikazioa bidera dezake.

Esaterako, arestiko adibideetan: [Duela berrogei urte (izan ziren) [kontuak]]; [Ordutik hona (izan diren) [aldaketak]]; [Hitzez hitz (egindako) [transkripzioa]], edo nahiago bada, argiago, Kontuak [orain berrogei urte-ko-ak] dira; Aldaketak [ordutik hona-ko-ak] dira; Transkripzioa [hitzez hitz-e-ko-a] da. Kontuak [larri-ak] dira; Aldaketak [berri-ak] dira; Transkripzioa [zuzen-a] da esaten dugunean bezalaxe, alegia. Larri, berri, zuzen… dagoeneko adjektibo kategoriakoak direnez, inolako ‘gehigarririk’ gabe lan egin dezakete adjektibo gisa.

Orain berrogei urte, aldiz, ez da adjektiboa, ezta DS arrunt bat ere, PS konplexu bat baizik. Baina, behin -ko ‘adjektibozko’ postposizioa gehituz gero, adjektibo bihurtua geldituko litzateke, nolabait: [_PS [_PS orain berrogei urte] -KO], [_PS [_PS aspaldi] -KO] bezalaxe. Alegia, [_IS [_AdjS orain berrogei urte-ko] kontuak], [_IS [_AdjS aspaldi-ko] kontuak]. Honek eskatzen duen bakarra da -ko postposizioa adjektibozkoa dela onartzea, perpaus erlatiboa den bezalaxe: [[_{P erl} balio handia duen] gizona] / [[_PS balio handiko] gizona] / [gizon [_AdjS baliotsu]a]. Ikuspegi honetatik, betiko lagun zaharrak nahiz gailurrerainoko bide neketsua sintagmak, adjektibo kategoriako bina sintagmaz eta izen batez osatuak leudeke. Kategoria gramatikalari dagokionez ez da alde handirik sumatzen aspaldiko eta zahar-en nahiz gailurrerainoko eta neketsu osagaien artean. -koren adjektibotasunaren alde letorke halaber (eta -en genitiboaren kasuan ere berdin), sintagma hauek predikatu osagarri gisa lan egiteko duten aukera. Lagun hauek Zarauzkoak dira (ez, *Zarauzko dira); Ogi hau herenegungoa da (ez, *herenegungo da); Liburu hori neska horrena da (ez, *neska horren da).

21.8.9b -koren osagarria inesiboa denean sintagmak hartzen duen forma gorago eskaini dugu (§ 21.8.2d). Orain hemen hizpide izan ditugun erabileren berri emateko arazorik ez dugu izango, gehienetan -ko postposizioa eransteak ez baitu inolako eraginik morfema segidan. Hortaz, hona hemen, laburbiltze aldera, [_PS [ _PS … ] -KO] sintagmak erakutsi ditzakeen zenbait forma: