Euskararen Gramatika

21.4.3. Adiera

21.4.3a Aditzaren ekintzari dagokion ‘onuraduna’ adierazten du, ekintza edo gertaera baten onura (edo kaltea) nork jasotzen duen alegia: Seme-alabentzat ekarri ditut opariok; Edozein ikastolarentzat kaltegarri izan liteke hau.

Sarritan, hala ere, norentzat? eta zerta(ra)ko? edo norako? galderak elkarren lehian ibil daitezkeen bezala, etxearentzat eta etxerako PSen artean ere erabakitzea zaila izan daiteke: Proiektu hau {herriarentzat/herrirako} ona litzateke. [_PS… -RAKO]-k badirudi ‘lekuari’ egiten diola erreferentzia, [_PS… -RA]-k bezala. [_PS … -EN-TZAT]-ek, berriz, ‘onuradunari’. Dena dela, batzuetan -entzat eta -rako, egiazki, esanahi bertsukoak gerta daitezke: Proiektu hau herrirako ona da (cf. Proiektuak herrira onura ekarriko du), baina Proiektu hau herriarentzat ona da (cf. Proiektuak herriari onura ekarriko dio). Proiektuak norbaitentzat edo norabaiteko onuragarri izan daitezke, nonbait.

Beste batzuetan, ordea, ez dira trukagarri: Txartel hau Gernikarako da (cf. Txartel hau Gernikara joateko baliagarri da) baina *Txartel hau Gernikarentzat da (cf. *Txartel hau Gernikari entregatzeko da), baldin eta Gernika deiturako norbaitez ari ez bagara behintzat.

Oro har, esan daiteke, -(r)entzat bizidunekin edo nolabait bizidun gisa interpreta daitezkeenekin (herria edo Miren, adibidez) ondo doala eta onuraduna adierazten duela; -rako, berriz, bizidun ez direnekin. Horrela, onuraduna baino areago, helburua adierazten du. Horregatik, zilegi da -(r)entzat leku/denborazko ez direnen artean kokatzea, hemen egin dugun bezala. Aldiz, -rako leku/denborazkoen artean kokatu dugu (§ 20.3.1.4).

21.4.3b Badu adiera ‘ebidentziala’ ere. Hola, Niretzat ez da ona badiogu, esaldi hori anbiguoa da: balio dezake, adibidez, niri kalte egiten didan zerbaitez mintzatzeko, ‘niri ez dit onik egiten’ edo esateko. Baina baita ‘nire ustez, ez da ona’ adierazteko. Adiera hau oso ohikoa da: Hegazkina, niretzat, hegazkina da (J. A. Arrieta). Ebidentziala edo izango litzateke, beharbada. Holako osagaiek hiztunak egiten duen baieztapenaren ‘ebidentzia’ edo oinarria eskaintzen dute: Mozkortuta iritsi omen da; Axularren ustez, gauzak ez dira geroko utzi behar; Gure amak zioenez, hariak jostorratzak baino luzeagoa behar dik eta abar. Axularren ustez edo Axularrek zioenez esatea bezainbat litzateke Axularrentzat esatea. Hauei deitzen diegu ‘ebidentzial’.