Euskararen Gramatika

20.4. Leku/denborazko PSak laburbilduz


20.4. Leku/denborazko PSak laburbilduz

Beheko taulak jasotzen ditu leku/denborazko PSen atzizkiak eta modu bateko eta besteko ISei erantsirik hartzen dituzten formak:

Inesiboa

-an

-tan

-gan

herrian, igandean

etxe hartan, zein herritan…

herri hauetan, egun haietan, zein etxetan, zer urtetan

etxeetan, astelehenetan

gizona(ren)gan, horiengan, zugan…

Ablatiboa

-tik/-rik

-tatik/-tarik

-gandik

herritik, etxe hartatik,

herririk herri; jende hauetarik…

gizon horiengandik, zuengandik…

Adlatibo soila

-(r)a

-tara

-gana

negura, herrira, urrutira…

herrietara, etxe hartara, etxe hauetara…

Mikelengana, horiengana, guregana…

Hurbiltze adlatiboa

-rantz

-tarantz

-ganantz

herrirantz, etxerantz…

herrietarantz, adarretarantz…

etxe hartarantz, baso haietarantz…

gizon horienganantz, zuganantz…

Muga adlatiboa

-raino

-taraino

-ganaino

herriraino, ertzeraino, tontorreraino…

etxe hartaraino, herri hauetaraino…

haur horienganaino, zureganaino…

Adlatibo destinatiboa

-(ra)ko

-ta(ra)ko

eskolarako, herrirako…

zein etxetarako, etxe harta(ra)ko…

zein plazatarako, plaza honetarako, plazetarako…

egun horreta(ra)ko…

geroko, biharko, etzi(ra)ko…

Erlazio soilezkoa

-ko

Bilboko, herriko, igandeko…

etxe hartako, zein herritako, zer urtetako…

herri hauetako, egun haietako…

bihotz oneko, zuri buruzko, bost metroko…

Erlaziozko soila dei genezakeen -ko postposizioa ere bada. Maiz perpaus erlatibo baten bidez ordezka daiteke. Hala ere, jokamolde bereziak ditu -ko postposizioak. Gainera, -ko, berez, ez da leku/denborazkoa. Leku/denborazkoa, ondoan daraman PSa izango da, izatekotan: Arantzazu-KO irudiak, egun harta-KO gertakizunak… Baina bihotz oneko edo ganorazko diogunean ez da inondik ageri leku/denborazkorik. Horregatik, ‘erlaziozko’ deitu dugun -ko honek bere babespean (nolabait esatearren) leku/denborazko direnak eta ez direnak biltzen dituenez, hurrengo atalaren azkenean izango dugu mintzagai (§ 21.8.3).

Kapituluaren hasieran esan dugu inesiboa oinarri hartuta azal daitezkeela errazen leku/denborazko PSak (§ 20.1.5). Ondoko taulan ageri dira bai inesiboa eta bai inesiboari eransten zaizkion postposizio atzizkiak, sortzen diren formak eta bakoitzak duen adiera:

-N inesiboa

‘non’

[oinarrizko ‘kokagunea’… -N]

etxean / hemen / gainean /

itsasoan / zugan /

ikasleengan

-TIK ablatiboa

‘nondik’

[‘jatorria’ [oinarrizko ‘kokagunea’… -N] + -TIK]

etxetik / hemendik / gainetik

itsasotik / zugandik

ikasleengandik

-RA adlatiboa

‘nora’

[‘jomuga’ [oinarrizko ‘kokagunea’… -N] + -(R)A]

etxera / hona / gainera

itsasora / zugana

ikasleengana

-RAINO adlatiboa

‘noraino’

[‘azken jomuga’ [oinarrizko ‘kokagunea’… -N] + -(R)AINO]

etxeraino / honaino / gaineraino / itsasoraino

zuganaino / ikasleenganaino

-RANTZ adlatiboa

‘norantz’

[‘hurbiltzea’ [oinarrizko ‘kokagunea’… -N] + -(R)ANTZ]

etxerantz / honantz

gainerantz / itsasorantz

zuganantz / ikasleenganantz

-(RA)KO destinatiboa

‘norako’

[’helburua’ [’jomuga’ [oinarrizko ‘kokagunea’… -N] -RA] -ko]

etxerako / honako

gainerako / itsasorako

Oharra
Euskararen Gramatika Euskaltzaindiaren Gramatika Batzordearen ekarria da. Beraz, lanak ez du eragozten edo baldintzatzen Euskaltzaindiaren Osoko bilkurak etorkizunean ondu edo moldatu ditzakeen alor honetako bestelako lanak, arauemaileak ere aintzat harturik.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper