Euskararen Gramatika

18.5.1. Zer den partitiboa

18.5.1a Euskal gramatiketan, oro har, partitiboa kasuen artean sartu izan da beti, “deklinabide” deitzen zen horretan, alegia (ikus EGLU-I, esaterako). Hemen beste esanahi bat emango diogu, egokiagoa, gure ustez. Partitiboa marka morfologiko bat baizik ez da (-ik), eta determinatzaile mota bat izan daiteke (oihanik), edo adberbioak sortzeko bidea (zutik). Baina ez dugu kasuen artean sartzen, determinatzaile zehaztugabea denean berez absolutiboaren aldaera bat baizik ez baita (§ 18.2.4).

18.5.1b Partitiboa (Negativus deitzen zuen Oihenartek 1638an) beti zehaztugabea da, eta forma bakarra du. Ez du hartzen artikulurik, ez pluralik ere, hortaz. Forma -ik da, sintagmako azken osagaia kontsonantez bukatzen bada. Eta aurretik loturako -r- bat hartzen du (-rik) osagai hori bokalez amaitzen denean: Ez baitzuen gizonik ezagutu bere biziko egun orotan (Duvoisin); Nik ez dut andrerik (Labaien).

Badirudi jatorria ablatiboan duela. Gaur egun ere, zenbait mintzotan, arautua den -tik markaren ordez -(r)ik erabiltzen da, batez ere pluralean, ekialdeko hizkeretan: Mendieta(r)ik handiena hango hura da; Nor da zueta(r)ik zaharrena? eta abar.

18.5.1c Noski, zehaztugabea izanik, aditzarekin beti singularrean egin behar du komunztadura, eta inoiz ere ez pluralean: Ez dut andrerik ezagutu / *Ez ditut andrerik ezagutu.

18.5.1d Partitiboaren marka, ohi denez, sintagma osoari ezartzen zaio: Dena dela, ez genuen gehiago buru hauste handi-handirik (Zerbitzari); Soldadu batentzat ez da hain heriotza ederrik nola arma eskuan etsaiari buruz hiltzea (Lafitte); Ezik zein da haren manamenduetan gogor egon-eta, bazterrerat utzia izan denik? (Duvoisin).