Euskararen Gramatika

13.4.1. Aldaerak

13.4.1a Lehenbiziko eta bigarren pertsonei dagozkien izenordain horiek badituzte forma indartuak ere. Izenordain indartu horiek direla eta, bi arazorekin egiten dugu topo: izenordainen forma aldatu egiten da euskalki batetik bestera, eta forma horien erabilerak ere muga sintaktiko batzuk ditu.

13.4.1b Formari dagokionez, aldaera hauek guztiak aurkitzen ditugu tradizioko testuetan:

– singularrean: 1) ni → neu (neur), nihaur (nihau, nihauri, nehaur, niñaur, nihor, ñaur), nerau, neroni (neoni, neror, nerone, nedoni, negoni, nagoni, neuni, neone, neune, neroi); 2) hi → heu, hihaur (hiaur, ihaur, ihau, hihau, hiau, yaur), hihaurori, hioroni, heroni, herori (heori, hehori, heror); 3) zu → zeu (zeur), zuhaur, zerori; 3) berori berez da forma indartua eta horregatik aldaerak baizik ez ditu (bedori, beroi, bere-beroi);

– pluralean: 1) gu → geu (geur), guhaur (guhau, gihaur, ginhaur, gaur, gihau, guhar), gerok, geroni (guhoni, gehori); 2) zuek → zeuek (zeubek, zebek, zeurek, zaurek), zuhauek (zuihauk, zuihauek), zeurok (zeuok, zebok), zerok (zeok).

Hirugarren pertsonan bera erakuslea erabiltzen da, izenordain gisan. Ikusten denez, aldaera asko dira horiek. Horrek ez du esan nahi, hala ere, desberdintasuna euskalki kontua bakarrik denik. Euskalkien arabera aldaera bat edo bestea ikusiko dugu (bat baino gehiago, batzuetan), baina ikerketak egin behar lirateke noiz eta nola erabiltzen den aldaera bakoitza.

13.4.1c Aldaera horien artean, Euskaltzaindiaren Hiztegiak ontzat ematen ditu neu, nihaur, nerau; heu, hihaur, herori; zeu, zuhaur, zerori; geu, guhaur, gerok; zeuek, zuhauek eta zerok (horregatik azpimarra testuan). Eta espresuki baztertzen du *geroni. Beste aldaera guztiei buruz ez du ezer ere esaten. Beraz, aske geratzen dira egilearen esku, nahiz batasunak eskatzen duen onartutako aldaeren aldeko erabilera bultzatzea.