Euskararen Gramatika

12.3.9. Izen bakunak, eratorriak eta elkartuak

Izen bat bere osagaien arabera ere azter daiteke: liburu, eskuliburu, liburugintza. Hiru izen ditugu hor. Lehenbizikoa izen soila edo bakuna da (liburu), elkartua bigarrena (esku + liburu), eratorria hirugarrena (liburu + gintza). Lehenbizikoa bakuna dela diogu, ezin baita izen horren azpian semantika aldetik esanahia izan dezakeen zati txikiagorik egin. Izen elkartuetan bi izen bereizten ditugu, biak beregainak direnak: eskuarekin hartu du liburua. Holakoak ditugu fabrika-langile, etxetresna, herri-eskola edo itsasgizon gisakoak. Azkenik, eratorrietan ere bi elementu ditugu, baina elementuetako bat da beregaina. Goiko adibidean: izena (liburu) alde batetik; bestetik, atzizkia (-gintza), bereiz erabili ezin dena, autonomiarik ez duena. Berdin gertatzen da, esaterako, beste hauetan ere, argazkilari, azterketa, zuritasun; horko -lari, -keta eta -tasun ez dira beregainak, eta izenari, aditzoinari edo adjektiboari loturik ageriko zaizkigu beti (ikus 4., 5. eta 6. kapituluak).