Euskararen Gramatika

4.2.7. -sa

Izen bizidunak hartzen ditu oinarri ipar-ekialdeko testuetan erabili den atzizki honek; zehazkiago esateko, pertsona adierako izenak: alarguntsa, artzaintsa, laborarisa, medikusa… Atzizkiak badu alomorfo bat, -tsa, sudurkariaren ondoren ageri zaiguna. Baditugu euskal iparralde huntan laborarisak, artzaintsak ere bai, gizonkiari zorrik ez dutenak (Larre); Damaseko alharguntsa aberats batekin ezkondu (Zerbitzari); Soldado amerikano bati agradatu zaio medikusa bat (Herria). Laborari, artzain, mediku, alargun… emakumeak adierazteko baliatu da -(t)sa. Horrelakoa da jainkosa ere. Euskarak oro har genero markarik ez duen arren, halako eginkizuna du -sa atzizkiak. Azken urteetan alkatesa hedatu da euskara batuan ‘alkate andrea’ adierazteko. Horietako gutxi jaso ditu Euskaltzaindiaren Hiztegiak. Izan ere, batasunerako hedatuagoak diren andre artzain, dekano andre / andre dekano hobetsi dira lanbide jakin bat duena emakumea ala gizonezkoa den zehaztu nahi denerako (Hitz Elkarketan, “Aposizio egiturako elkartuak” aztertzean ari gara horrelako egiturez: § 7.2.8).