Harremana

    15 emaitza nagusi bilaketarentzat - [1 - 15] bistaratzen.

    nagusi
    1 iz. Etxeko burua; zenbait erakunde edo talderen burua; lantegi edo fabrika bateko jabea; jabea. Ik. ugazaba. Non dira orainokoan zerbitzatu dituzuen jaunak eta nagusiak? Baserriko nagusi gaztea. Morroi haren nagusia etorri zenean. Nagusien eta langileen arteko gorabeheretan. Gure lantegiko nagusia gizon ona da. Zerbitzari batek ezin bi nagusi zerbitza ditzake. Nagusiak agintzen baitu. Fraide-etxeko nagusia. Ontzi-nagusiak agindurik. Txakurrak ere abiatu ziren beren nagusien ondotik. Ez nagusi, ez mutil. Nahi duzun bezala, nagusi jauna; jipoitu behar banauzu, datorrela jipoia. Nagusi andrea salmahaiaren atzean dago, aurpegi ilunez.
    2 (Predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Ilobak dauzkat nagusi, indarrak joan ihesi, honez aurrera horien mendean beharko dut bizi. Kanpokoak nagusi eta etxekoak morroi agertzen zirelako. Nagusia etxetik kanpo, mutilak nagusi. Errusian boltxebikeak nagusi egin zirenetik hona. Hartzen duzu deabrua zure nagusi, eta ahalke zara haren mutil zarela esatera. Lehen sartu zitzaizun ezpata zorrotza, zure etxe-nagusi jartzean arrotza. Gizona emaztearen jaun eta nagusi izateko. Geure bizitzaren jaun, jabe eta nagusi bagina bezala. Hala eta guztiz ere, irakurlea da nagusi, inor izatekotan, eta idazlea zerbitzari. Nork bere sailean nagusi behar du izan, eta bestearenean mirabe. Bego hori guztien nagusi.
    3 (Gauza abstraktuez mintzatuz, predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Dakienak daki nolako giro negargarria genuen nagusi zenbait "Euskaltzaleen biltzar" zirelakotan. Gogorkeria izan omen da nagusi arazo honetan gure artean. Ausardia dute nagusi, nasaikeria adiskide, indarra lege.
    4 Garaile, gailen. (Predikatu-osagarri gisa, artikulurik eta kasu markarik gabe). Nor atera zen nagusi? Berdintasuna gerta dadin nagusi. Artoaren aldean garia nagusi, ogi gabe gizonik ondo ez da bizi. Askok espero zuten frantsesa nagusi, baina azpeitiarrak dio irabazi. Toki batean ageri da nagusi gales hizkuntza: elizan.
    5 iz. Ipar. Maisua. Ik. ofiziale; kontramaisu 2. Ikaslea ez da bere nagusia baino gehiago. Hargin-nagusia eta hargin-mutilak.
    6 adj. Garrantziaren, gorabeheraren arabera lehena dena. Meza nagusia. Herriko plaza, kale nagusia. Aldare nagusian. Donostiako Aste Nagusia. Euskal Herriko errepide nagusietan. Errenteriar batek bazituen bi sorterri: sorterri nagusia eta sorterri txikia. Orixeren poema nagusian. Jakinduriaren oinarri nagusia. Gure fedearen misterio nagusiak. Euskaltzaindiaren egiteko nagusia euskararen batasuna da. Perpaus nagusia eta mendekoak. Gipuzkoako Batzar Nagusiak. || Hotel dotore bateko atezain nagusi izendatu zuten.
    7 adj. Batez ere bizk. Jaiotzez lehena dena. Anaia nagusia.
    8 adj./iz. Adinez heldua. Pertsona nagusien artean. Nagusiek ere irentsi ezineko liburuak dituzte gure haurrek.
    9 adj. Larria, handia. Lagun hurkoari egin diozun kaltea nagusia edo handia bada. Gauza nagusi edo larrian.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Nolako nagusia, halako pagua.

    Aztergaia: nagusi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-07-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    Txostenaren laburpena

    "Ipar. ba al dago nausi besterik?" galdetu zen; erantzuna, baiezkoa da.

    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    -g-duna (ere) erabili duten IEkoak: Gç, ES, Bordel, Gy, Hb, Elzb, Elsb, Jnn, Arb, Ox, Etcham, Zub, Iratz, Mde, JEtchep, Izeta, Larz, Ardoy, Xa, Mattin, Casve.

    Bestelakoak
    Jatorrizko forma

    hauzitegi nagusi; letra nagusi, (hizki nagusi).

    Jatorrizko forma

    zirkulu nagusi; zirkulu nagusi baten buruak.

    Jatorrizko forma

    ugazaba, nagusi.

    Zerrenda osagarriak

    a) (adj.) HezkAdmin: principal capital (adj.)/central. / IparKazet (Justizia): audience solennelle: auzialdi nagusi; pourvoi en cassation: gorte nagusiari/gorenari dei; b) (iz.) HezkAdmin: patrón (dueño); arrendador. / EEgunk: "nagusi". / HitzIrud: "nagusia = amo, patrón". / IparKazet (Gizartea): parrain: nagusi (/peonak).

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    kategoriak gehituz: 1 iz. 2 izond.; eta AS gisa gehituz: nagusi egon , eta adib. gisa, hala onartuz gero: nagusi-langileak, nagusi-morroiak.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: (H2.2 / 2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.

    nagusi-etxekoandre
    iz. pl. Etxeko jauna eta etxekoandrea; etxeko jaunak eta etxekoandreak. Zaharrak eta nekatuak aurkituko dituzu Azkarragako nagusi-etxekoandreak. Morroiek nahi dute nagusi-etxekoandreak bezala bizi.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusi-etxekoandre

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2011-06-28
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-03-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Lantaldearen irizpideak
    Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

    dudazkoak edo mugakoak dira hau bezalako dvandvak; adibide gisa eskain liteke, eta, aukeran, lehenago jasoko lituzte lantaldeak beste batzuk, gaur baliagarriagoak direlako edo: nagusi-langileak, nagusi-morroiak.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [K201]: "Bitxi egiten zait. ETXEJAUN-ETXEKOANDRE izatekotan" (2008-07-18)

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: (H2.2 / 2011-06-28): nagusi-etxekoandre azpisarrera gisa, nagusi eta etxekoandre sarreretan.

    nagusi-langile
    iz. pl. Nagusia eta langilea; nagusiak eta langileak. Zein dira nagusi-langileen arteko haserreen iturburuak?
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusi-langile

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2011-06-28
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-03-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    dvandva mugakoak.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: (H2.2 / 2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.

    nagusi-morroi
    iz. pl. Nagusia eta morroia; nagusiak eta morroiak. Holako eta holatsuko solasetan pasatu zuten gaua nagusi-morroiek.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusi-morroi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2011-06-28
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-03-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    dvandva mugakoak.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: (H2.2 / 2011-06-28): Onartu da lehendik araututakoa.

    nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten
    du ad. Nagusitzera behartu. Adimena nagusiarazi beharrez, horra zertaratu den gure ameslaria.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusiarazi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-01-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Euskaltzaindiaren Arauak

    nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten. du ad.

    Informazio osagarria
    Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

    nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten.

    nagusigo
    iz. Nagusitasuna. Kristau sinestearen nagusigoa ez da alferrik zabaldu mundu osoan, hain nabari.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusigo

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1996-01-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -go/-tza.

    nagusikeria
    1 iz. Nagusitasun gaitzesgarria; jauntxokeria. Erdi Aroko aho poesia, hainbeste belztu ohi dugun Ahaide Nagusien nagusitasunarekin —edo, nahiago baduzue, nagusikeriarekin— batean joan zitzaigun. Kristau zintzoa da, baina ez du maite apaizen nagusikeria elizatik kanpo. Ugazaben nagusikeria eta zekenkeria.
    2 iz. Haur batek eginiko gizonkeria.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusikeria

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-01-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
    nagusiki
    adb. Batez ere, gehienbat. Herbehereetako enpresek jaso dute diru horren zatirik handiena eta, nagusiki, makinak konpontzeko eta instalatzeko erabili da. Iazko solasak, sasoi honetan berean, aro txarraz genituen nagusiki.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusiki

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1996-01-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Informazio lexikografikoa
    Erabilera-oharrak

    berria da; orain arte, batez ere, gehienbat bezalakoak erabili izan dira.

    nagusikiro
    adb. Nagusiari dagokion eran, dotoreziaz. Nagusikiro zeruan, kaioa hegazka.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusikiro

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-03-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ki-ro.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    nagusiari dagokion eran.

    nagusiorde
    iz. Nagusiaren hurrengoa edo ordekoa. Etxeko kontulari edo nagusiordea.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusiorde

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1996-01-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    -orde.

    nagusitan
    adb. Heg. Helduaroan. Ik. handitan. Nagusitan zer izango zara?
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: nagusitan

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2015-10-30
    Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2010-06-15 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Ez dugu aurkitu.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    nagusitan 4: Baietz/2 (“Nagusitan 2 metro eta 35 zm. zituen eta 232 kilo izatera iritsi zen”), K. Biguri (“Nagusitan zer izango den ikusten ote du?”), J. Arretxe (“Bakarrik geratu zen eta nagusitan suge ikaragarria bilakatu zen”), Erlijio katolikoa (“Kristau izateko lehen urratsak nagusitan egitean, hiru sakramentuok batera ospatzen dira eta ordena honetan: Bataioa, Sendotza eta Eukaristia").

    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila.

    Informazio osagarria
    Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

    -tan bizialdia.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-10-30): Onartua: nagusitan adlag. Heg. [AS s.u. nagusi].

    nagusitasun
    1 iz. Nagusi denaren nolakotasuna; nagusi denak duen lehentasuna edo aginpidea. Jainkoaren nagusitasuna. Nafarroa Behereak Lapurdiren aldean, jendez eta eremuz, orain duen nagusitasuna. Bere buruaren nagusitasunaz aspaldi jabetua zen Larramendi. Erdi Aroko aho poesia, hainbeste belztu ohi dugun Ahaide Nagusien nagusitasunarekin —edo, nahiago baduzue, nagusikeriarekin— batean joan zitzaigun. Nolanahi ere, elizgizonen nagusitasuna gure artean oraindik ez da bukatu. Hitzen forma zaharrago eta berriagoen artean, zaharragoei dagokie nagusitasuna euskara batuan. Badira bi nagusitasun; lurrekoa aski da enetzat. Nola kendu nahi diote Elizari bere nagusitasuna? Atxiki dezagun hemen, gure sorterrian, gure lurrean, gure etxeetan, gure nagusitasuna. Nagusitasun osoa eman zion infernuko espiritu gaiztoen gainean. Aita santuaren nagusitasuna onesten ez dutenak.
    2 iz. Seme zaharrenaren eskubidea, oinordekotza, premutasuna. Bere nagusitasuna saldu zion Jakobi.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusitasun

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1996-01-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
    nagusitu, nagusi/nagusitu, nagusitzen
    1 da ad. Nagusi bihurtu edo gertatu; nagusitasuna hartu. Etxean nagusitzen den morroia. Mairuak ez zirela inoiz Euskal Herrian nagusitu. Baina turkiarrak nagusitu ziren hamahirugarren mendean Palestinako lurrez.
    2 da ad. (Gauza abstraktuez mintzatuz). Ik. gailendu. Azkenean egia nagusitu zen. Badela iraultza ezagun bat, XVII-XVIII. mendeetan Europan barrena nagusitu zena. Beharrik, ez zaigu nagusitzen etsipena. Infernuko indarrak ez zaizkit nagusituko sekula. Erdara ari zaiola nagusitzen euskarari.
    3 da ad. Adinez nagusi egin, heldutasunera iritsi. Hazi eta nagusitu baino lehen.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusitu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03 1996-01-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Euskaltzaindiaren Arauak

    nagusitu, nagusi(tu), nagusitzen. da ad.

    Informazio osagarria
    Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

    nagusitu, nagusi(tu), nagusitzen.

    nagusitza
    iz. Nagusigoa. Datan eta Abironek Moisesi nagusitza berentzat kendu nahi zioten.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusitza

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau91
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10 1996-01-23 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -tza/-go.

    nagusitze
    iz. nagusitu aditzari dagokion ekintza. Nagusitze nahiak Alemaniaren zatiketa eta gerra hotza ezarri zituen 40 urtez.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: nagusitze

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-03-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -tze.

     

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper