Jatorrizko forma

sorterri, aberri.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: herri(-)errepublika: Aljeriako Herri Errepublika Demokratikoa, herri(-)gizon, herriko etxe, herriko mutil, herri(-)lan, herri(-)zerbitzu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: herri(-)bide, herri(-)kanta, herri(-)kirol, herriko alaba, herriko seme, herri(-)literatura, herri(-)lur, herri(-)medikuntza, herri xehe, herri xume, herri(-)zor .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

herriko etxe, herriko mutil, herri-gizon.

herri(-)administrazio 769: Aizu 12, Arabako Batzar Nagusiak, Argia 7, Berria 70, Deia 8, Deustuko Unibertsitatea 107, DiarioVasco 10, Europar Batasuna, Euskal Herriko Agintaritza 271, EiTB 42, ElCorreo 3, Elkar 7, Consumer 23, Espainiako Gobernua 127, Euskaltzaindia, Eusko Legebiltzarra, Gipuzkoako Batzar Nagusiak 3, Jakin 14, Karmel, Laneki 20, Nafarroako Gobernua 2, UEU 38.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)administrazio 46: Berria 16, Iñaki Mendiguren 29, Amaia Lizarralde

Zerrenda osagarriak

Katal: "Herri-Administrazioa: Administración Pública".

def: [s.u. hizkuntza] hizkuntza eskakizun, hizkuntza-eskakizun Admin. Lan edo zeregin jakin bat betetzeko eskatzen den hizkuntza-maila; bereziki, Euskal Autonomia Erkidegoko herri administrazioetako zenbait lanpostu betetzeko eskatzen den euskara-maila. Bigarren hizkuntza-eskakizunaren ezaugarriak 86/1997 Dekretuak ezartzen ditu. Estoniako Gobernuak 2000. urtean hizkuntza eskakizunak arindu zituen eta bertan behera utzi zuen lanpostu publikoetarako nahitaez estoniera ongi jakiteko betebeharra. // kargudun iz. Kargu jakin bat duen pertsona, bereziki herri administrazioan. Herriko kargudunak. Elizan kargudun direnak. Ananias apaiz nagusia eta beste kargudun batzuk. Zama astunen azpian lanpeturik dabiltzan kargudunak. Kargudunak hautatzeko.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta jasotzekoa izan liteke administrazio publiko formarekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HERRI-AGINTARI a) (Usado gralmte. en plural). (Las) autoridades (civiles). v. herriburu (2). Erri-agintarien ondoko aulkian [Elizan]. Ag Kr 208. Amezketako erri-agintariak. Muj PAm 67. Ugazaba ta langilleen arteko auzi onetan erri-agintariak eztabela sartu bear. Eguzk GizAuz 163. Erri agintariak jakiñen gaiñean jarri ondoren, [...] Mayanaren billa asi zan. Etxde JJ 252. Eleiz agintari ta erri agintariak. Basarri 5. Aldatutakoak bizi bearko diran uri-barrutietako Erri Agintariak. "Autoridades civiles". EAEg 6-11-1936, 231. Nolako erri-agintarien menpe zegoan gure bizi bear izatea. AZink 125. Azkeneko hitza, noski, herriak izango du [udal izenen auzian], eta mintzatuko zaigu hontaz eta hartaz ezin bestean izango ditugun herri-agintarien bitartez. MEIG VIII 118. v. tbn. Or Mi V. NEtx Nola 11. Mde Pr 258. Zait Plat 15. Herri-agindari: TAg Uzt 222b) Oficial de milicia popular. Erri-gudarien erri-agintari dan edonor sartu diteke ikastaro oietan. "Oficial en las milicias populares". EAEg 22-12-1936, 613.

adib: herri 4 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriko erakundeei dagokiena; herritarren multzoarena edo multzoarentzat dena. Ik. publiko. Herri agintariak. Herri agintaritza.

herri(-)agintari 22: Aizu (“dakienak ez dakienari irakatsi, ulertzen duenak dakienari erabiltzeko aukera eman, herri agintariek denei ikasteko abagunea eskaini...”), Bizkaiko batzar nagusiak (“”eskatu leikio edozein herri-agintariri”), Elhuyar, Berria 6, EiTB 2, Karmel 4, Argia 3, Laneki 3, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)agintari 26: Berria 3 (“«Ondo legoke herri agintariek programa argi bat lantzea, eraikinak egiteko eta berritzeko benetako eskakizunak jasoko lituzkeena»”), Asisko Frantzizko 9 (“Herri-agintariei gutuna”), Elizen arteko Biblia 7 (“Jaunak agindu zion Jeremiasi: "Zoaz eta erosi buztinezko pitxer bat. Eraman zeurekin herri-agintari eta apaiz-kontseiluko batzuk”), Pello Salaburu 3 (“Gizarteak dituen herri agintariek ziurtatu behar duten zerbitzu publikoaren interes nagusi eta orokorrek bat egin behar dute unibertsitatearen funtzionamendu autonomoarekin”), Iñaki Mendiguren, Amaia Lizarralde, Bernardo Atxaga, Inazio Mujika Iraola.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri sarreran.

LBeh (2014-04-03): herri-akusazio 65: EiTB 63 (adib.: “Gemma Zabaleta Gizarte Gaietako sailburuak proposatuta, Gobernu Bilerak oniritzia eman dio herri-akusazioa izateari”), DiarioVasco 2 (adib.: “Horretarako, Usurbilgo udala kasuan herri-akusazio gisa aurkeztea”); herri akusazio 231: Berria 155 (adib.: “Herri akusazio gisa aurkeztu zen AVT”), EiTB 61 (adib.: “Doktrina horren arabera, herri akusazioa soilik ez da nahikoa epaiketa egiteko”), Argia 15 (adib.: “herri akusazioarekin bakarrik ezin dela epaiketarik egin dion argudioari “arrisku abstraktua” duela esanez erantzungo dio”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herri(-)akusazio 76: Berria 75 (adib.: “Ustezko delitua egin zenetik herri akusazioak”), Jokin Urain (“Ez diet erantzungo ez fiskalari ez herri akusazioari, haien helburua euskal gazteria kriminalizatzea delako”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es acusación popular / fr: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Konposatu egokia eta erabilia.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa herri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HERRI-BASO (V-arr-oroz-ger-gip, Gc ap. A). Ejido, monte comunal. Cf., para Guipúzcoa, J.I. Lasa Aranzazu 1967, 329. Cf. ETXE-BASO. v. HERRI-SAIL. Baagoz inguruban usa edo erri-basuak. Mg PAb 110. Erri-basoetan aukeratuta dauzkagun toki berrietan [landarak] sartzeko. ForuAG 307. Oñatiko legeak zorrotz debekatzen baizuten bere erribaso oietan etxeak jasotzea. EgutAr 22-7-1956 (ap. DRA). Aritz on bat erri-basoan botako zutela. BAyerbe 127. Mallabiko erri-basuak garbitu eta piñu sartzen ibili giñan. Gerrika 41. v. tbn. Akes Ipiñ 25. Gazt MusIx 191

adib: herri 9 iz. Hiria edo herria erakundetzat hartua. Herriko agintariak. Baserri hori, herriz Mendatakoa, elizaz Arratzukoa da. || Herri basoak: herriarenak diren basoak. Erruz zen burdinola herri lurretan eta ingurukoetan.

herri(-)baso 6: Berria 3 ("Bestetik, Gipuzkoako lurraldearen %20 herri basoak edo lur publikoak dira”), Argia 2 (“Ende eskualdean, Malin, herriko baso eta zuhaitzak Barahogon deitu nekazari batasunak kudeatzen zituen; gurean ezagutu diren zilegi lurrak eta herri basoak oroitarazten ditu barahogon horrek”), DiarioVasco (“Herri-basoetan horrelako pago asko daude oraindik zutik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri-baso 1, Xabier Kintana (“Leku batean bizitzeak esan nahi du hor luzaro egotea; horrela, animaliak bere egotaldia herri-basoan zein jabe bakarrarenean, luzatzen duenean, hartaz esan ohi da "bertan bizi dela", nahiz eta, segur aski, ibilian ari”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke, adibide azaldua denez.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri sarreran.

LBeh (2016-10-26): herri(-)bazkari 763: Elkar 2, Aizu 4, Deia 20, HABE, Berria 403, EiTB 31, Argia 11, DiarioVasco 291.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herri(-)bazkari 110: Herria 46, Berria 64.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: herri bazkari, herri afari (bazkari herrikoi*, afari herrikoi*).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, oso erabilia. Jasotzekoa azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa herri sarreran.

LBeh (2013-06-10): herri-epaimahai 44: Berria (“berdintasuna egia bihurtu dela uste dutenek Nagore Laffageren kasuan herri-epaimahaiak emandako epaitza arretaz aztertu baino ez dute”), EiTB 42 (adib.: “Adin nagusiko inputatuak herri-epaimahai batek epaituko ditu”), DiarioVasco (“Herri-epaimahaiak erabakitako argazki irabazlearen egileari erakusketaren itxiera egunean plaka bat entregatuko zaio”); herri epaimahai 35: Berria 10 (adib.: “herri epaimahaiak bi aukera izango ditu”), EiTB 25 (adib.: “Oraingoan ez du herri epaimahai batek epaituko Mikel Otegi, horretaz Auzitegi Nazionaleko epaileak arduratuko dira”); zinpeko epaimahai 69: Berria 64 (adib.: “Horregatik uste du agian auzia ez zela zinpeko epaimahai batek epaitzeko modukoa”), EiTB 5 (adib.: “Instrukzioko epaileak zinpeko epaimahai batek epaituko duela jakinarazi dio ustezko hiltzaileari”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herri epaimahai 3, Berria 2 (adib.: “Lau urte iraun du ikerketak, eta hala, herri epaimahai baten aurrean eseriko dira Lay eta Skilling”), Patxi Zubizarreta (“Berehala Esther txaloka hasi da eta epaileak oroitarazi behar izan dio herri epaimahaiaren partaidea dela eta epaia eman arte ezin dituela bere iritziak kanporatu”); zinpeko epaimahai 31: Berria 30 (“Hiru audientzia eginen dira zinpeko epaimahaia osatu ahal izateko, eta 33 herritarren artean 12 aukeratuko dira”), Harkaitz Cano (“Zinpeko epaimahai batek errugabe jo zituen Diallo tirokatu zuten lau polizia zuriak”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es jurado popular / fr jury populaire: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Zerrenda osagarriak

20.29: BerriaEL2013: jurado 2* e. zinpeko. Zinpeko itzultzailea, zinpeko zaintzailea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Konposatu egokia da, eta horren premia dago.

Kategoria

iz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa herri sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Aljeriako Herri Errepublika Demokratikoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

eskola * Herri-eskola jainko gabe hura. HU Zez 111. herri (Como primer miembro de compuestos). "Herri-eskola (EskLAlm 1882, 2), école communale" Dv. "Erri-ganadue iñorena eztan abereari deritxo" Larrak EEs 1927, 93 nota. Cf. HERRI-BASO, HERRI-SAIL. * Herri eskolak edo eskola komunalak frerer eta serorer idekiak asko tokitan. EskLAlm 1883, 1. Herri-eskola Jainko gabe hura. HU Zez 111.

LB: 1432 “Kasu honetan zigor bikoitza pairatu behar izan dute herritarrek; herri eskolak ematen duen aberastasuna galtzeaz gain, beharrezkoa ez den distantziaren deserosotasuna irabazi dute, euskara ikasteko Gareseraino joan behar baitute.” (Argia); EPG: 52 “Baina jakizu legea bultzatzen ibili zirenek baldintza bat jarri zutela ororen gainetik: sare publikora pasatzeko aukera egingo zuten ikastolei ezin zitzaien herri eskoletako D eredua baino gutxiagorik eskain” (Pello Salaburu); ETC: 1921 “Mondragon Unibertsitateko Huheziko kideek eta Antzuolako herri eskolako eta Pasaia-Lezo lizeoko irakasleek gidatuko dute ikastaroa.” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: escuela pública.

eskola 1 iz. Lehen irakaskuntza irakasten den ikastetxea; gai berezi bat irakasten den ikastetxea. Ik. ikastola. Eskolako atean. Eskolara joan. Sei urterekin hasi zen eskolan. Eskolako haurrek ere badakiten gauza. Eskolan aurrera nindoala. Herriko eskola. Zeanurin eskola bat baizik ez zegoen. Lehen Hezkuntzako eskola. Lanbide eskola. Nekazari eskola. Algortako bertso eskola. Antzerki eskola. Herri eskola: eskola publikoa. Auzoko haur eskola berria. Giristino eskolak (Ipar.): Elizaren azpiko eskolak. Eskolako gelak. Igande eskoletan Biblia irakasten da. herri 4 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriko erakundeei dagokiena; herritarren multzoarena edo multzoarentzat dena. Ik. publiko. Herri agintaritza. Herri arazoak eta Eliza. Herri iritzia. Herri ondasuna. Herri garraioa sustatzeko. Herri eskolak eta eskola pribatuak.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta eskola sarreretan.

LBeh (2014-04-03): herri-galdeketa 35: Berria 9 (adib.: “Herri-galdeketak ere legez kanpo daude”), EiTB 22 (adib.: “Igande honetan herri-galdeketa egin dute, eta botoen %94,2 zenbatuta, boto-emaileen %54,36k erreformaren alde egin dute eta %45,36k aurka”), DiarioVasco 4 (adib.: “datorren asteburuan izango duten herri-galdeketan parte hartzera deitu dute”); herri galdeketa 557: Berria 426, EiTB 51, Jakin 2, Argia 16, DiarioVasco 62.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herri(-)galdeketa : Berria 269 (adib.: “Herri galdeketak bakarrik ez, badaude beste mekanismo eta prozedurak batzuk, metodologikoki konplexuagoak izanda ere, parte-hartze zabalagoa bermatzen dutenak”), Herria (“Leitzako udalak herri-galdeketa edo erreferendum bat egingo zuen erabakitzeko Herriko Etxeko balkoinean ikurriñarik ezarri behar zenez”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -arena. Batzuetan, alferrik eransten zaio '-arena' atzizkia aditz izenari. Asmo batzuk ez direla aldatuko ohartarazi zuen; herri galdeketa egitearena, esaterako*[e.] Asmo batzuk ez direla aldatuko ohartarazi zuen; herri galdeketa egitea, esaterako.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es consulta popular / fr: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Konposatu egokia eta erabilia.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa herri sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HERRI-JAKINTZA a) "Folklore" C. Villabaso Revista de Vizcaya 1-4-1886 (ap. DRA). Nere itzaldi onetan errijakintzaren edo Folkloren zati bat bakarra azaldu nai nuke. JMB LEItz 90 (v. tbn. explicado con Folklore en Or Mi V e in MEIG I 64). Gaurko etnografi edo errijakintzan argitzen zaizkigun zenbait antziñatikako aztarnak. JMB ELG 102. Erriko jendien aotik errijakintza artu gurarik. Alzola Atalak 124. Ainbat ipuin, esaera, bertso ta beste errijakintzako gauzakin. Ib. 115. v. tbn. Mde Pr 285. b) Cultura del pueblo. Erri-yakintza sakontzeari ekin. Ldi IL 166.

adib: herri 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriari dagokiona; askotan, goi mailakoa edo landua ez den herri alderdiari dagokiona. Ik. herrikoi. Herri demokrazia. Herri batasuna. Herri jakintza herriarentzat nahi. Herri kantak. Herri literatura. Herri kirola eta atletismoa uztartuko dituzte bi kirolariek. Liburu horretan, Euskal Herriko tradizioak, herri medikuntza, erran zahar eta ipuinak bildu dira.

herri jakintza 18: Aizu, Deia, Consumer 4, Berria 6, EiTB, Argia, DiarioVasco 4. // LB: 65, EPG: 9, ETC: 149

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)jakintza 9: Berria 3, Herria, Xabier Olarra 2, Aingeru Epaltza, Bernardo Atxaga 2. // Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0

herri 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriari dagokiona; askotan, goi mailakoa edo landua ez den herri alderdiari dagokiona. Ik. herrikoi. Herri demokrazia. Herri batasuna. Herri jakintza herriarentzat nahi. Herri kantak. Herri literatura. Herri kirola eta atletismoa uztartuko dituzte bi kirolariek. Liburu horretan, Euskal Herriko tradizioak, herri medikuntza, erran zahar eta ipuinak bildu dira. Ez dago gure artean urdail betekada gabeko herri-jai onik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa herri sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta jakintza sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 129, EPG: 41; ETC: 391.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: herri-kanta (pl.) cantos populares, canciones populares herri-kantak abestu behar dira: hay que cantar canciones populares; Adorez: herri-kanta/herri kanta: iz. canto / canción popular; Labayru: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

herri 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriari dagokiona; askotan, goi mailakoa edo landua ez den herri alderdiari dagokiona. Ik. herrikoi. Herri demokrazia. Herri batasuna. Herri jakintza herriarentzat nahi. Herri kantak. Herri literatura. Herri kirola eta atletismoa uztartuko dituzte bi kirolariek. Liburu horretan, Euskal Herriko tradizioak, herri medikuntza, erran zahar eta ipuinak bildu dira. Ez dago gure artean urdail betekada gabeko herri-jai onik. kanta 2 iz. (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa). Eliz kantak (Ik. kantika). Hernaniko eguberri kanta batean. Herri kanta ederrak. Ermita zaharrean hil kantak entzuten ziren. Gudu kanta. Maite kanta ezti bat. Eztei kanta. Artzain kantak. || Virgilioren unai kantak eta alor kantak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kanta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta kanta sarreretan.

herri(-)kirol 2459. // LB: 1.918; EPG: 158, ETC: 5.157.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)kirol 158. // Elhuyar: herri-kirol deporte rural; Adorez: 0; Labayru: herri-kirol 1 iz. deporte rural

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "Deportes populares".

adib: herri 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriari dagokiona; askotan, goi mailakoa edo landua ez den herri alderdiari dagokiona. Ik. herrikoi. Herri demokrazia. Herri batasuna. Herri jakintza herriarentzat nahi. Herri kantak. Herri literatura. Herri kirola eta atletismoa uztartuko dituzte bi kirolariek. Liburu horretan, Euskal Herriko tradizioak, herri medikuntza, erran zahar eta ipuinak bildu dira.kirol iz. Gorputz ariketa berezkoa duen jarduna, eta, bereziki, jokoa, bakarka edo taldean egiten dena; jardun horren era berezi eta arautuetako bakoitza. Futbola eta gainerako kirolak. Kirolak oso onuragarriak dira osasunerako. Kirolean aritu. Herri kirolak. Itsas kirolak. Euskal kirolak. Kirol zelaia. Kirol jaialdia. Kirol lehiaketak antolatu. Kirol elkarteak. Kirol arrantza. Kirol gaiak saltzen diren denda. Kirol hegazkina. Partidaren ostean, amari eramaten dizkio kirol jantziak garbitzeko

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kirol.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta kirol sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Idazkera hedatuena da

lotu/bereiz.

herri(-)literatura 204.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)literatura 36.

adib: literatura 1 iz. Hitzaren bidezko adierazpenean, ahozkoan nahiz idatzian, oinarritzen den artea; era horretako idazlanen multzoa edo multzo jakin bat. Zinema eta literatura. Idatzirik dagoen guztia da literatura. Irakurlearen atseginerako egiten den literatura ederrean. XIX. mendeko frantziar literatura. Latinezko literatura. Munduko literatura. Euskal literaturaren historia. Herri literatura. Ahozko literatura. Literaturari buruzko literatura. Literaturako eskuliburuak

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta literatura sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HERRI-LUR (AN-gip ap. Garbiz Lezo 25). a) Terreno vecinal. Masabiellko arkaitz aiek guziak erri-lurrak zirala. Goñi 72. Erri-lurretan basetxe barrijak egitteko. "Terrenos comunales". ForuAB 115. Erruz zen burdinola herri lurretan eta ingurukoetan. MEIG IX 41. v. tbn. Munita 112. b) "(G-to), pueblo natal" A. Ez ote-ziñan bearrekoa, / gure aiten Euskalerri, / erri-lurretik alde egin bage / biur zindezen mende-erri? "Sin abandonar tu suelo". Or Eus.

adib: herri 9 iz. Hiria edo herria erakundetzat hartua. Herriko agintariak. Baserri hori, herriz Mendatakoa, elizaz Arratzukoa da. || Herri basoak: herriarenak diren basoak. Erruz zen burdinola herri lurretan eta ingurukoetan. // lur 3 iz. Lur eremua. Lur berriak ikusteko. Aaron ez zela lur aginduan sartuko. Venezuelako lur beroetan. Ternuako lur elkorrak lehenbiziko aldiz ikusi zituzten europarrak. Hemen egin nituen adiskideek lotu ninduten lur honetara. Lur haren jabe egiteko. || Herri lurrez jabetzeko. Eta hiltzen direnean, uka dakiela eliz lurra.

herri lur 33: Berria 21 (“Enpresen esku geratuko diren herri lurren eremua”), Argia 8 (“Iberiar penintsula osoan berezko xarmak Bortzirietan, Arantzako mugan bertan Igantziko herri lurretan dagoen San Juan Xar leize-ermitaren inguruan eta Bidasoa ibairako pendizetan bakarrik omen ziren”), DiarioVasco 4 ("Mendi ibilaldi berezia herri lurrak ezagutzeko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)lur 11: Berria 3 (“Hor sartzen dira, besteak beste, herri-lurrak”), Elizen arteko Biblia 35 (“Hebron hiria eman zieten, Juda lurraldean, hiri inguruetako herri-lurrekin batera”), Joan Mari Irigoien 2 (“ediktu bat bitarteko, Zuberoako herri-lurrak salgai jarri baitzituen”), Xanti Iruretagoiena (“Baiaseko lurretan sortzen da Vesuvio mendiaren inguruan dauden herri-lurretan”).

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Herrilurren Atala: Sección de Comunales; Herrilurrak Babesteko Bulegoa: Negociado de Defensa del Comunal; Herrilurren gainean Toki Erakundeei Aholku Emateko Bulegoa: Negociado de Asesoramiento a las Entidades Locales sobre Comunal" / EEgunk: "herrilanak, herrilurrak, hirilurrak".

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lur.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu

LB: 15, EPG: 3, ETC: 71.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: herri-medikuntza: medicina popular; Adorez: herri-medikuntza: medicina popular; Labayru: 0.

Zerrenda osagarriak

Katal: "Herri-medikuntza: Medicina popular".

herri 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Herriari dagokiona; askotan, goi mailakoa edo landua ez den herri alderdiari dagokiona. Ik. herrikoi. Herri demokrazia. Herri batasuna. Herri jakintza herriarentzat nahi. Herri kantak. Herri literatura. Herri kirola eta atletismoa uztartuko dituzte bi kirolariek. Liburu horretan, Euskal Herriko tradizioak, herri medikuntza, erran zahar eta ipuinak bildu dira. Ez dago gure artean urdail betekada gabeko herri-jai onik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-medikuntza.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta medikuntza sarreretan.

herri(-)mugimendu 959.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

herri(-)mugimendu 126.

adib: eragile 4 iz. Ekonomian, politikan, hezkuntzan edo gizarteko beste alorren batean parte hartze aktiboa eta eragin zuzena duen pertsona, talde edo erakundea. Elkarte feministak gaiari buruzko gogoeta egiteko eskatu zien hainbat gizarte eragileri: herri mugimenduko taldeei, sindikatuei, irakaskuntzako talde eta langileei, kazetariei eta kulturgintzako eragileei. Ardura herritar guztiona da, baina agintari eta eragile politikoek dute erantzukizun gorena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herri eta mugimendu sarreretan.

LBeh (2014-04-03): herri-musika 165: Deia (“Herri musika sorta”), Consumer 2 (adib.: “hala nola antzerkia, herri-musika, koplak, kanta espainiarra, zartzuela, kontzertuak, dantza, hitzaldiak eta zinema”), Berria 61 (adib.: “Brasilgo herri musikaren erakusle nagusietako bat hil zen atzo Rio de Janeiron goizeko seietan”), EiTB 20 (adib.: “Haidouks izena ematen zitzaien Robin Hood-en tankerako bidelapur ongileei eta pertsonaia horiei buruzko erromantzez josita dago ijitoen herri-musika”), Jakin 3 (adib.: “Herri musikaren biltzailea”), Argia 13 (adib.: “Herri musika, kaleko antzerkia eta arte plastikoen inguruko proiektuak aurkeztuko dituzte Gipuzkoako herrian”), DiarioVasco 66 (adib.: “Galiziako herri musikara sarrera emango du Pablo Carpintero Trio osatzen duten musikariek"); herri musika 14: Consumer (“Tenore eta sopranoek kantatzen dutena herri musika komertzialeneko doinu ezagunak ez diren arren, opera ez genuke ikusi behar belarri fin edo oso landuentzako ikuskizun minoritario, zail eta aspergarri gisa”), Berria 5 (adib.: “Herri musika falta da”), EiTB 2 (adib.: “Herri musikatik eta bandek jotzen zituzten kanpoko doinuetatik elikatuta osatu zuen soinu txikiak errepertorioa XX. mende hasieran”), DiarioVasco 4 (adib.: “herri musikari egindako ekarpena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herri(-)musika 68: Berria 59 (adib.: “Herri musikak eta dantzak hezkuntza sarean duten eragina aztergai”), Herria 3 (adib.: “Herri musika eta bertsularitza elkarturik"), Txiliku (“Baina ez elizako edo lanerako musika, eguneroko pena ugariak eta poz laburrak kantatzeko herri-musika baizik”), Iñigo Aranbarri (“Andoain bazen nor herri musikan”), Xabier Amuriza (“Kepa Junkerak, artean gaztetxoa zala, Rufino, aurrez aurre, Iurretako urteroko herri musika jaian ezagutu eban”), Koldo Izagirre (“hainbat bazterretako herri-musika garatzeko balio izan zuen”), Patziku Perurena (“herri musikan, bertsokantaritzan, kontukontaritzan, kuranderitzan”), Felipe Juaristi (“euskal herri-musikaezagutu zuen eta berarekin bat egin”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: cante hondo. Andaluziako herri musika bat da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Konposatu egokia eta erabilia.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa herri sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-xehe.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(h)erri(-)xume 21: SP Phil 2 ("Villareteko herri xumean gure mendi gaitzenen erdian", "Bertze aldi batez gertatzen garta herriz kanpoan zenbait herri xumetan, non gauza guziak eskasten baitira"), Gy ("Amorio zeritzon herri xume batean"), Zby ("Gure herrri xumetan / Zenbat hitzuntzi"), Elsb Fram 2 (adib.: "Zer gerthatu zen Baxe Nabarreko herri xume batean"), Barb Sup ("Gure herri xumetan"), Zub ("Holako gizon hanpotuari etzaio laket herri xumea"), SMitx Aranz ("Arantzazu'ko Amak egindako mirarietan bi ezagunenak, oetxek ditu erri-xumeak: euria ta pakea"), Or 5 (adib.: "Erri xumeak siñesten zizun ikaraz, aien esana", "Erri xumearen arteko, ta eraman zutenen lagun, ez zan etorri bezalakoa"), Zait Plat 2 ("Erri xumeak baietz uste zuen, axaletik gauzak ebatzi oi baititu", "Erri-xumeak aintzat dituen goganbear eta asmabideok"), Ibiñ Virgil ("errixumearen mailatatik asi eta senatoreen mailataraino bikoiztuz"), Vill Jaink 2 (adib.: "Munduaren bazter-aldeetan eta batak bestearen berri jakin gabe bizi diren erri xume auek"), MEIG 2 ("herri xume jatorrari goitik behera begiratzen dioten horietakoak", "Ezin uka zezakeen, batipat, herri xume horrek artean ezagutu duen ordurik larrienean jaio delako").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)erri xume 5">Or ("Baiña nork, Olabidetar amorratua ba'da ere, nork goraintziko dio erri xumeari Itun Berria edo Zarra irakur dezan"), I. Oñatibia ("Werner'en jauregian, goizeko adiskidetasun-txurruta artzen zegoen nagusia erri xumearekin"), M. Azurmendi 2 ("Herri xumeak ez du heraldikaren beharrik izan", "Herri xumean ere "lumero" gutti, eta orduan ere animalia ageri"), MAtx ("Eta lurra eta hiztunak galtzen ari zen euskal herri xumeagana begiak bihurtzearen ondorioz, Lizardi eta Orixeren literatur jarrerakiko mirespena eta atxikimendua ibituxe zituela, herri xumeagana iristeko honen mintzairatik hurbilagoko literatur eredua idoro nahiz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herri xume : DFrec 4, AB38 eta AB50 bana (pueblo llano), LurE (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errixume : PMuj DVC (vulgo, populacho, plebe, vulgacho, pueblacho); herri xume : EuskHizt (adib. gisa); erri-xumeko : PMuj DVC (villano, plebeyo, vulgar) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

Jatorrizko forma

herri zerbitzuak.

Hitz-elkarketari dagokion grafia

herri-zerbitzu

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(h)erri-arteko 2: Anab Aprika ("Ez det beñere atsegin izan goiz jeikitzea; baño an erri-arteko bideak luzeak eta beartuta egoten ziran goiz asitzera"), Arti Ipuin ("Beste lurralde batzuetan jentea igandekari futbolera doa, baina Errokaltarren herri-arteko, populu-arteko burrukaldietara joaten zen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)erri arteko 5: Onaind ("Baita izan zituen erri arteko ta nazio arteko istillu ta goraberak ere"), J.M. Torrealdai ("herri arteko txapelketak, bertso-eskolak, etc"), Casve Amikuze ("Gizon trebe baten lan handia, Joanes Errekartek piztu zuena: Herri arteko elkartasuna lanbide guztientzat"), Saioka/5 2 (adib.: "Herri arteko jaialdia / Euskal Herria"); herriarteko 15: A. Alonso 14 (adib.: "1972ko edizioak txapelketa honetan jaun eta jabe izan den delegazioaren aurkikuntza egin zuen Herriarteko Txapelketarako, bere gora behera guztiekin, jakina"), E. Otamendi ("Bi udalek bat egin dezaten eskatzen dute herriarteko antolaketa bat egiteko"); erri-arteko J.M. Bastarrika ("Erri-arteko Elkartea osatzen duten erriak amalau dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erri-arteko : DFrec 1 ("erri-arteko bideak apaindu"); herri arteko : AB50 1 (herri arteko txapelketa 'interpueblos'); herriarteko : DFrec 7 ("herriarteko txapeldunen erronda finala", "herriarteko loturak", "herriarteko alkartasunaren asmo", "herri desberdinetako langileek herriarteko legez elgar lagundu behar dutela", "herriarteko dirudun haundi-maundi", "herriarteko txapelketa" 2); HiztEn (nazioartekoa); AB50 2 (1 herriarteko txapelketa 'interpueblos'); Euskalterm 1 (interurbano); herriartekotasun : DFrec 1 ("langileen herriartekotasuna") // Ez dugu aurkitu ap. AB38; LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremukoak: herri arteko (interurbano), herri arteko ibilbide (trayecto interurbano): HezkAdmin // Ez dugu aurkitu ap. AgAld hitz-bilduma; AdmMila; AdminEL; EurItune; LurraldeAntol; AdmHizt.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erri-arteko : PMuj DVC (internacional); erri-artekotasun : PMuj DVC (internacionalismo); herriarteko : ElhHizt (internacional); HiruMila (relativo a entre pueblos, interpueblo); Casve EF (international); herriartekotasun : HiruMila (internacionalismo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; HaizeG BF; Lh DBF; DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: interurbano; herri arteko ibilbide: trayecto interurbano / PUrib: "herri arteko / herriarteko".

Hainbat irizpide gurutzatzen dira

lantaldearen ustez, forma libre, lexikalizatu gabea da eta, beraz, bi hitzetan idaztekoa; baina hiriarteko arautu eta formaz hurbila eredutzat hartuz, hitz bakarrean idatzia eskain liteke.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-arte-ko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

herri bildu : 5 ager., IE (O Po, JE Ber); hiri bildu 1, IE (JE Ber).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

herri bildu : ager. 1 (M. Atxaga); erribiltze : ager. 1 (M. Olazar: "Jordania'n. Erruben, iges egindakoen erribiltze batean bizi da"); hiribildu : 20 ager. (EB); hiribildugo : 2 ager. (EB).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herribildu : HiztEn-LurE; hiribildu : DFrec: 4 ager.; AB38: 5; Euskalterm: 13; HiztEn-LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

h. hiribildu.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. hiribildu.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. hiriburu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)errigabe (eta erri gabe) 3: Euzko Deya 1937 ("Iñoiz eriotz lotzagarri ta itxura gabekorik egin bada iru apaiz jaun errigabe oiek il araztea izan da"), J.M. Etxebarria ("Uritar eta baserritarren artean izkuntz aldaketa, auzotuta dagozanen eta erri gabe diranen artean"), M.E. Laboa ("Ekialdean, Ozkor Basamortuan Gizon Herrigabeak, eta mendebaldean Izotzaren mundua, Gizon Zuriak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herrigabe : DFrec 1 (Deia: "denbora askoan herrigabe izan da gizona"), HiztEn (aberrigabea) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

herrigabe : ElhHizt - HiruMila (apátrida), Casve EF (apatride), PMuj DVC (erri-gabe: 1 forajido, que vive desterrado; 2 nómada, errante, errático; 3 apátrida) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

aski da aberrigabe.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

herrigune EB 7: OinLegBizk 1990 3 ("Sakabanatuta dagozan herriguneen erdirakotzebako arduralaritza lortzeko", "Oraintsu sorturiko herriguneak diranean, euron arduralaritzearen erantzupena izan behar dabela uste danean", "beste herrigune batzuk Udal horreikaz bat egin daitezenean"), BizkBizikl ("herrigunetik irten eta bi kilometrotara"), J. Zabaleta 2 ("kanpotik datorren jendeak eta bertako demografiaren hazkundeak berak, herriguneari izaera tinkoagoa ematen diote", "gaur egun Astigarraga den lekuan hiru herrigune zeuden definituak"), EHAA 1984 ("teknika-egitasmoaren arauera eta herrigunea eratzeko zernolakoak biltzen ez direla kontutan izanik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herrigune : AB38 1, AB50 7, Euskalterm 4 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

herrigune : EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Ongi eratua da

forma berri-egokia.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

HERRIKO ETXE (V, G, AN-5vill-erro, B, L, BN, S; Añ (V), Dv, H). Ref.: A; AEF 1926, 3; Lh; Iz Als (erriko etxí); Etxba Eib; Satr CEEN 1969, 209; Garm LexEV 88. a) Ayuntamiento, casa consistorial, casa del concejo. Para entender algunos ejs., téngase en cuenta que en ella se solía encontrar la taberna (cf. AEF 1926, 3), la posada (cf. Garm LexEV 88) o la cárcel del pueblo. "Más común Konzejua" Etxba Eib. "Casa consistorial, Erriko-etxea" EEs 1917, 150. Cf. Urt I 296: "Aedium [...] aedificiorum publicorum, [...] herriko etxezáña, [...] herrikoetxe arthadúna". * Herriko etxekotz haritz bat. (1754). SenperEus 102. Herriko etxean, Kapitulu jeneralean (1792). Revol 153. Adiskideak alkarturik batutzen dira jai egun batean Erriko etxera. Izt C 237. Hitztorio hau herriko-etxeko liburu handian etzana duk. Elzb PAd 72. Erriko etxeko arkubak. Alz STFer 112. Lanerako artzia nai duten gaztiak juan biarko dute, bada, Erriko Etxera. EEs 1917, 77. Noizik bein Eskalantek / kartzelan sartzian, / sermoia egiten du / erriko etxian. JanEd II 93. Herriko etxean segretario zelakotz. Barb Sup 2. Aramaioko erriko etxearen goiko sapaillotik. Or SCruz 66. Erriko etxera gazte- / ri aundiya bildu. Yanzi 197. Alkatiaren aginduz guztiyak erriko etxera yuateko. Kk Ab II 172. Behar dute [...] gure herrikotxean agertu. Herr 11-12-1958, 2. Karlisten batzokia beste leku batera aldatu eben: errikoetxera. Alzola Atalak 75. Konzejal batek eraman nindun erriko etxeko balkoira. Uzt Sas 142. Irungo Erriko-Etxe aurrera. MMant 17s. Buruz-buru egin nuen Herriko-Etxeko plazan [...] Aita Xabier Diharcekin. Larre ArtzainE 284.

LB: “HENDAIAKO Herriko Etxeak Chimères antzerki taldearen laguntzarekin antolatzen duen Antzerkiaren Maiatza jaialdiak 30 urte beteko ditu aurten” (Aizu); EPG: “Urte bat eterdi huntan, Euskal Konfederazioa ari da lan eta lan, euskararen erabilpena sustatzen Iparraldeko Herriko Etxeetan”(Herria);

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: herri-etxe, herriko etxe ayuntamiento, casa consistorial herri-etxeko idazkaria: el secretario del ayuntamiento herriko etxean biltzen dira: se reúnen en la casa consistorial; Adorez: herriko etxea: ayuntamiento; Labayru: herriko etxe casa consistorial, ayuntamiento.

Jatorrizko forma

herriko etxe, udaletxe.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

etxe 3 iz. Erabilera jakin bat duen etxea, askotan jendartekoa. Herriko etxea: udaletxea. Fraide, moja etxea. Auzi etxea: auzitegia. Salgai dago Euskaltzaindiaren etxean, Bilbon. Euskal etxea: atzerrian, euskaldunak biltzen diren etxea. Kultur etxea. Gaua igarotzera emakume galduen etxe batera. Bilboko Ellakuria etxean. [herri] herriko etxe iz. Udaletxea. Herriko etxean idazkari zen.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatu adibidea eta azalpena, azpisarrera gisa jasoa baitago lehendik herri sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa etxe sarreran ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G-IE dira (h)erriko seme 19: ES 2; Hb Esk; Zby; Arb Igand; HU Aurp; JE Bur; EusJok II; Ldi IL; Zait Sof 3; Erkiag 4; Munita; Ugalde Iltz; Xa EzinB; erriko seme-alaba 1: Mok; (h)erriko-seme 2: Erkiag Arran; MEIG IX; errikoseme 3: Erkiag; OEH argitaratuan, gainera, F. Labayen in Munita; Zby RIEV 1908.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)erriko seme 17: Argia 1931; SM Eztenk; Garm Bidaso; Goiz-Argi 1969; Basarri; Etxahun Iruri; J.B. Aierbe 3; Ugalde; Deia 1983; VozEusk 1984; Herr 1985-1992 bitarteko 3; BerTxapel 1986; I. Zubizarreta; (h)errikoseme 4: El Día 1932; J. Gorostiaga; I. Linazasoro; OñatiLib 1982.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herriko seme : DFrec 3; AB50 1; Euskalterm 1 ("ohorezko -"); herriko-seme : AB50 1; herrikoseme : AB50 2 // Ez dugu aurkitu ap. AB38; HiztEn; LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

herriko seme : EuskHizt (adib.); PMuj DVC (erriko seme) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt; EskolaHE; HiruMila; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

herri sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

herrikoitu, herrikoi(tu), herrikoitzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

herrikoitu, herrikoi(tu), herrikoitzen.

Idazkera hedatuena da

lotu/bereiz.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Atzizkien araberako erabakiak

-ño

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

herriratu, herrira(tu), herriratzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

herriratu, herrira(tu), herriratzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

izlag. 5: Egiat (“herritar ontzi bat ere bathürik”), Monho (“Herritar kalitatea”), Hb Esk (“herritar semekin”), HU Aurp (“bere herritar boz-emaile biarnesen aitzinean egin du mintzaldi bat”), Etcham (“Nere herritar pertsulari hau”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a1) Basarri (“Erritar maixuari”), Mde (“herritar eskolatu gabeak”), JE GH (“herritar hilen alderako orhoitzapena”, “herritar soldadoa”), Zabal 1973 (“herritar langileak”), Oihenart Taldea (“herritar jendetzaren maioria”), J. Arriola (“herritar jauntxoen kontra”), Herr (“hirur herritar eskolier”, “herritar abeslari hoberenak”); a2) J. Etcheverria (“herritar askatasuna”), B. Albizu (“erritar usai goxoz ornitua”), Zabal 1973 (“herritar populua”, “herritar klase xumeak”), P. Zabaleta (“Herritar omenaldi egiazkoa”), NekazArkit (“herritar kutsu sendokoa”), SM Landuz (“Herritar artea”), Egin (“Herritar mugimendu bat”), Onaind (“erritar mugimentuaren buru”), Lantziri (“herritar eskubideez desjabetua”); b1) Euzkadi 1919 (“abertzale erritarrak”), N. Mujika (“euskaldun herritarrek”), Anai elkarte bat (“emakume herritarra”), A.M. Toledo (“pertsonaia herritarren ahotsean”); b2) Urteko Domeca (“guda erritarra”), Ldi IL (“Lan ertitsu erritar”), I. Sarasola (“liburugintza herritarraren pisua”), Azurm (“lan-tresneriaren jabego herritarrean”), Zabal 1973 (“Bangladex-eko Errepublika Herritarra”), E.L. Adan (“harmada herritar-gorriak”, “borroka herritarrak”), UZEI (“forma herritar eta politizatuetan”, “Kultura herritarrak”, “oinarri herritar hori emanez”), Kide Aurrezkia (“gestio herritarrezko Ikastegi publiko”), E. Zabala (“Euskara herritarra”), NekazArkit (“eskualdeko arkitektura herritarra”), Elhuyar (“klase herritarrenen altzoan”, “mugimendu herritarra”), Egin (“jai herritarrak”, “Errepublika Herritarra”, “bazkari herritarra”, “fronte herritarrek”), VozEusk (“antzerki herritar proiektu batean”), Azurm (“Demokrazia Erritarrak”, “literatura herritarra”), J.A. Letamendia (”euskera erritar batera”), X. Arzelus (“gudalozte herritarra”, “polizia herritarra”), Punto y Hora (“Erakunde herritar guziak”), A. Azkargorta (“gerra herritar luzea”), A.M. Toledo (“Osagai herritarrak”), P. Agirrebaltzategi (“eskola herritarraren sinboloa da ikastola”), Egunk (“iniziatiba herritarra”), X. Gereño (“euskal kultura erritarra”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Erlijioa Hiztegia ("Eliza herritarra").

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

gentilizio forma aztertzerakoan, sartzeko proposatua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa herritar eta izen sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

herritartu, herritar(tu), herritartzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

herritartu, herritar(tu), herritartzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

herritxo 9: Monika Madinabeitia 2 (“Moses Lake herritxora joan zen bizitzera”, “herritxotan gelditzen dira, nekazal balioak mantentzen dituzte”), Mikel Asurmendi 2 (“Paisito edo gure herritxoa”, “Eta guk euskaldunok ere paisito bat osatzen dugu: herritxoa”), Ane Muñoz (“mendiko herritxo batean”), Mikel Ayerbe (“Goio eta Garazik hiria utzi eta herritxo bateko etxearen jabetzari egin beharko diote aurre”), Agurtzane Belaunzaran (“Llyca izeneko herritxora eramango nauen autobusaren zain nago”), Fredi Paia (“Ibarrakaldu bezalako herritxoetan auskara pastilla eferbeszenteen moduan disolbatzen zen”), EiTB (“Gantetik hurbil dagoen herritxo batean piztutako sutearen ondorioz”). // herritxo 86.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: herritxo 46: Berria 2, Josu Zabaleta 18, Koldo Biguri 4, Asisko Frantzizko 4, Edorta Jimenez 5, Joseba Sarrionandia 3, Rataplan, Xabier Montoia, Iñigo Aranbarri, Karlos Zabala, Xabier Mendiguren Elizegi, Bernardo Atxaga, Aitor Arana, Jon Arretxe, Txillardegi, Koldo Zuazo.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

adib: berdingo1 adj. Bizk. Bitartekoa, artekoa. Bere herritxoan, mutiko berdingoa zenean, zeukan egote baketsuaz gomutak egin ditu. // bizitzez 1 adb. (bizitzez jarri, joan eta kideko esapideetan, 'nonbait kokatu, nonbait jarri bizitzen, norabait joan bizitzera...' adierekin). Pella zeritzan herritxo batera joan, eta bizitzez jarri ziren. Korintora bizitzez joan zenean. // estadio 1 iz. Luzera-neurria, erromatar miliaren zortzirena. Jerusalemdik hirurogei estadioko bidean dagoen Emaus izeneko herritxoan.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibidea da lehendik eta aski izan liteke. Komeni da herri sarreran ere gehitzea.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa herri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

-xka 50 / -ska 6:( h)errixka 50: B 1 (Erkiag Arran), G 27 (Ldi IL; Ir YKBiz 7; Zait Sof; SMitx Aranz 2; Etxde JJ; NEtx 5; Anab 4; Zait Plat; Ibiñ Virgil 2; Berron Kijote 3), IE 20 (Hb Esk 4; Laph; JE 4; Ox; Zub 4; Lf Murtuts; Mde Pr 2 (bat J. Chahoren eskutitz batean agertua); Ardoy SFran 3), EB 2 (Arti Tobera); (h)erriska 6: B 2 (Erkiag BatB), G 2 (Anab Poli), IE 1 (Mde Pr), EB 1 (MEIG); herrizka 2 (Harb; Lg II).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

-xka 74 / -ska 35: (h)errixka 74: B 1 (I. Zubiri), G 11 (Anab in Euskera, 1930; J. M. Barandiaran; Vill in Aránzazu, 1965; Erkiag; NEtx LBB 2; Haurren idazkaritza 2; Latxaga; N. Agirre 2), EgAs 5 (A. Donostia 2; Goiz-Argi 2; Eskualduna), IE 7 (P. Xarritton; D. Dufau; Otoizlari 2; Iratz; B. Berho 2), EB-EgAs 52 (Amazonetako indioak 3; J. Oregi; J. Zarautz; K. Errotaetxe; Lantziri; J. Apalategi; T. Ureta; E. Ozaeta 6; Txill; L. Alkain 2; P. Zabaleta 3; E. Zabala; E. Vascas-eko Taldea 2; Vill; I. Zaldua; J. A. Agirre; I. Aldabe 2; J. M. Barandiaran; J. Millox 4; HU; J. L. Egireun 3; J. Lasa; J. Lizarralde 2; I. Urbieta 2; D. Urbistondo; J. L. Lekunberri; Egin; Herria 2; Zeruko Argia; Herriz Herri); (h)erriska 35: EgAs 1900-1939 2 (Euzkadi, Eskualduna), G 2 (B. Latiegi; S. Onaindia), EB-EgAs 31 (J. Azurmendi; Gizarte-zientziak 2; K. Igea; Oihenart Taldea; UZEI; J. Arrizabalaga; J. Intxausti; Eskura; Euskal kulturaren urtekaria 89; K. Alkorta 5; BITEZ; Euskal Herriaren historiaz 2; J. Azurmendi; J. Sarrionaindia; X. Monasterio; X. Gereño 2; Etxde; M. Landa; J. M. Irigoien; Egin 2; Habe; J. Alberdi; P. Chavarri); herrizka 1 (I. Urbieta).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

herriska : DFrec 4; AB38 7; AB50 11; HiztEn; Euskalterm 5; herrixka : DFrec 15 (eta errixka 9); AB38 8; AB50 9; LurE.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-xka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Herrizaingo Saila: Departamento de Interior".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain-go.

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Herrizaintza: Gobernación; Herrizaintza Batzordea: Comisión de Gobernación".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain-tza.

Euskaltzaindiaren Arauak

herrizaletu, herrizale(tu), herrizaletzen.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

herrizaletu, herrizale(tu), herrizaletzen.