Euskaltzaindiaren Arauak

1 iz. 2 partikula. / AS: -ik eza, ez adituarena egin, ez bezala, ez entzunarena egin, ez eta... ere edo ezta (...ere), ez... ez..., ez ezagunarena egin, ez eze, ez ezen, ez ezik, ez ikusiarena egin.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ez entzuna egin, ez entzun egin, ez eta, ez-gramatikal, ez-gramatikaltasun, ez ikusi egin, ez zera!

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gerora landu beharko diren egitura batzuk: ez bezala; ezean; ez eta / ezta; ez... ez... (EGLUk argitzekoak dira egitura hobestekoak); ez eze / ezeze; ez ezen / ezezen; ez ezik / ezezik; ez- + iz. (cf. ezordu, ezurte, ezuste, etab.); ez- + izond. (cf. "induljenzia plenarioa eta induljenzia ez plenarioa": CatLav 307; "Sartzen zaio etxeko andre ez garbia": AA III 331; "[Pekatu] ilgarriak eta ez-ilgarriak edo arinak": Itz Azald 133); ez- + {aditu(arena), entzun(arena), ezagun(arena), ikusi} egin

Esapideei dagokien sistematika

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

adio sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ BAT ETA EZ BI (G-to, AN-larr). Sin más ni más; sin más preámbulo. "Ez bat eta ez bi agertu zitzaigun, se nos apareció inopinadamente, sin decir uno ni dos (G-to)" A EY III 305. "Inopinadamente; de buenas a primeras" Asp Gehi. Arkitu nintzan jaun batekin gau artan etorriya, eta gure etxandriak, ez bat eta ez bi, sartu zuen nere gelan. Iraola 16. Lengo egunian, ez bat eta ez bi, sartu zait nere lan tokiko gelan emakume bat. Ib. 28. Ez bat eta ez bi, Allandek galdegiten dio Durundako nagusiari. Etxde JJ 46. Allanderi abagune guzitan menderatu zitzaion gizona, ez bat eta ez bi bulartu egin zitzaion. Ib. 83. Oso gutxi-etsitzea da ez bat eta ez bi burruka-joko ontako garaipena zaldun aundiki oien eskuetan uztea. "Sin más ni más". Berron Kijote 85. Eta gero, ez bat eta ez bi, elkarrengana abiatzen dirala eriosuan. Ib. 147

ez bat eta ez bi 11: Elkar 3 (“Eta, ez bat eta ez bi, bide bazterretik irtenda errepideko erreian bertan jartzen da besoa aterata, erpurua luze-luze eginda”), Berria (“35 pezetan erosi eta 1.000tik gora saldu zen ez bat eta ez bi Getariko taberna horietako batean, adibidez.”), EiTB (“Lopez de Uraldek adierazi duenez, tratu "oso zorrotza eta ulergaitza" jaso du preso egin dituen 20 egunetan. Bere hitzetan, ezin da onartu pertsona bat 20 egunez atxilotua eduki eta gero, ez bat eta ez bi, aske uztea”), Jakin (“Eta ez bat eta ez bi, autoa hartu, Sevillara joan, aldizkaria hartu eta ekarri nuen Gernikara”), Argia 4 (“Tokitan zegoen, baina ez bat eta ez bi, joan egin zen. Gidaritza –Oihenart beraren azken diskoa lagun– lasaigarria egin zitzaion, eta paisaia bihotz altxagarria, eta Irunberriko Arroilara iritsirik, harrika jaurti zuen telefonoa”), Erlea (“Pablo Iturria Sorozabal ikusi orduko, ez bat eta ez bi, hitz hauexek esan nizkion agurtzerakoan: “Hoy tengo la impresión de ser un impostor. Porque el verdadero Txillardegi eres tú, no yo””).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez bat eta ez bi : Berria (“Gure historia asmatzen saiatzen ari garen honetan», adierazi zuen Koldo Izagirrek atzoko aurkezpenean, «alegia, ez bat eta ez bi, denok monarkiko bihurtu garen honetan eta ez naiz Espainiako printzearen ezkontzaz ari, Erdi Aroko erregeei monumentuak eraikitzen dizkiegun honetan, gure intxixu modernoen historian murgiltzeko proposamena dakar Anjel Lertxundik”), Patxi Zubizarreta 25 (“Ez bat eta ez bi, mezulariak bidali ditu, baina batek ere ez zuen Nur Al-Dinen albisterik ekarri. "Errua nirea da”), Patxi Ezkiaga 7, Txillardegi 5, Xabier Olarra 4, Karlos Zabala 3, Patxi Iturritegi 3, Juan Kruz Igerabide…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ez sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ BESTE (V, G, AN-gip, L, BN; Lar, Añ, H; ez bertze B). Ref.: A; Asp Leiz; Gte Erd 35. a) Aparte de, excepto. "(Todos marcharon), sino yo, sino dos, ni ez, beste guziak joan ziran" Lar. "Menos matarlo todo lo demás ha ejecutado con él, il ez beste guztia egin deutso" Añ. "Excepto esto o aquello, au edo ori salbute, au ez beste guztiak" Ib. "Ni ezbesteak yan zuten, comieron todos menos yo" Asp Leiz. "Mariak ez bertze guziek ongi dakite ori" Gte Erd 35. v. beste (2). Tr. Empleado por Mendiburu y autores guipuzcoanos posteriores; a partir de principios del s. XX (y, en mayor medida, desde la segunda mitad de éste), se encuentra tbn. en vizcaínos. Arritu ziran bat ez beste guziak. Mb IArg I 127. Jauna ez beste Jainkorik ez ezagutzeko. Ub 31. Nere nagusiak zu ez beste gauza guztiak utzi ditu nere eskuetan. AA III 331. Josue ta Kaleb ez besteak Ejipton zeuden. Ib. 297. Judas ez beste edozeñen biotza bigunduko zuten. Lard 443. Il ez beste guzia egin. Ib. 454. Galilea guzia, Jotapatako erria ez bestea. Ib. 540. Veneziaraño igarotzeko bear zutena ez beste guzia utzitzeko. Aran SIgn 74. Ostalariya ez beste guziyak. Sor AuOst 82. Oial saltzallea ez besteak. Ag Kr 94. Bi ez besteak gazte ile-beltzak. A Ardi 107. Aragi, aragi-salda ta arraia ez beste edozein janari. KIkG 64 (KIkV 79 izan ezik). Berak ez beste iñork egin eztezazken arrigarri naiko. Inza Azalp 30s. Gorputzez eta arpegiz ez beste gaiñerakoan azpikoz gora aldatu zaio. Mok 19. Noe ta bere familia ez beste gañerako gizon eta emakume guztiak. ArgiDL 30. Santa Cruzi ez beste guziei kastigu bat eman omen zien. Or SCruz 20. Pantxika ta Apaiz jauna ez besteak. Alz Ram 59. Petersen ez bestiak / Egin zitun ausi. Enb 129. Burua ez beste soñ guztia estaltzen. JMB ELG 70. Neskatxak ez beste lengoak eta Teseu. Zait Sof 132. Nere biotzaren arrenkura ez beste danak beera dijoaz. Txill Let 94. Arrasatearrak ez beste guziak. NEtx Antz 65. Lau ormak ez besteak, etxe osoa [...] erre. Erkiag Arran 157. Etxe-yaunek, zazpik ez besteak, ezetzera yo eudien. Akes Ipiñ 10. Bat ez beste guztiak alkarraitzeko. SM Zirik 33. Kontatzen zituan bera ez beste danak. And AUzta 87. Atera ziren Mayi ez bertzeak. Izeta DirG 122. Brozastarra ez beste guziak auzipe erori ziran. Gazt MusIx 58. Gizakiak ez beste guziak lege oieri [...] jarraitu bearrean arkitzen dira. (Sin det. ni suf. casual). Etzun uste berari orrenbeste gaitz eta kalte egiteko etsairik euki zezakeanik, Piarres ez beste. Etxde JJ 213. Ez ziela miñik eman, mandoari ez beste. Anab Poli 103. Erri aundia, aidetik ez beste, ez nuan ikusi. Anab Aprika 102. Jaungoikoa beltza da, / begiak ez beste. Azurm HitzB 45. b) Otro (...) que, diferente de. Emakume, bere senarra ez beste batekin atzitu zutena. Lard 413. An gelditu zen ertsirik etxeko ez beste izkuntzarik itzegiten zun yenderekin. Or Mi II. Zuk ez-beste sorkari adidun etsai batek ernarazi ta antolarazi zitula. Or Aitork 416. Animadunak, baserridunak, / zaldunak gaituk gu ere. / [...] Euskalerriko odolgarbiko / aitunen seme, eu ez beste. SMitx Aranz 71. c) (Ez bestea(k) y (alena(k)) ez bestena(k), precedidos de adjetivos o sintagmas compuestos de sustantivo y adjetivo (empleados generalmente como insultos), sirven para reforzar la intensidad de la expresión). "Ez beste, ez bestea, más que... . Se emplea para recalcar el adj. calificativo, repitiéndolo. Txoro, ez beste txoro, ¡loco, más que loco! Txoroa, ez bestea!" Asp Leiz2. "Ergela ez bertzea! (B) [...] ergela ez betena! (AN-gip) [...] kirten alena ez bestena (G-azp) [...] ergela alena ez besteena (G-azp) [...] txoro ez beste txoroa (AN-gip) [...] tupina, ez bertzea (BN-lab-arb)" Gte Erd 287.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1900-1990 aldiko testu "ez beste" lematizatu guztiak 'x-z beste' modukoak dira (ik. ondoan testuinguruak): K. Basabe, Zam, Muj, Txill 2, Goazen Lourdes'a, SMitx Unam, Txill HetaH, F. Zubiaga, J.J. Arrizabalaga, B. Latiegi, I. Begiriztain, Ataño Zigor; PGoen, M. Pagola, J.M. Txurruka, EuskEgoeraIpar, J. Sudupe 2, X. Kintana, Azurm, M. Onaindia, OinEntz/5, Sagardoa, A. Valdes, P. Sastre, J.A. Arrieta, X. Monasterio, L. Izagirre, D. Urbistondo 2, Goiz-Argi 1983 2, ZArg 1974, Hizkuntza/OHO, Ugalde, R. Etxezarreta 2, EHAA 1988, Herria 2000 Eliza 1988, Satr, AKManifestua 1980, ArauErab 1988 // Ez dugu 'alaena, halakoa' indargarri-adierakorik aurkitu.

adib.: beste 5 (Salbuespena adierazten duten testuinguruetan). Hura ez beste guztiak hil zituen. Judas ez beste edozeinen bihotza bigunduko zuten. Jauna ez beste Jainkorik ez ezagutzeko. Nire ona besterik ez du nahi. Nahi izanez gero, ez zuten beren arteko konponketa egin besterik, nork berea jasoz. Zu besterik inor bizi al da? Garai haietan ez bainuen nik Basarri beste lagunik. Jainkoak bestek ez daki.

ez beste : Deia 2 (“Mozorrotuta, bikain mozorrotuta, azaldu ziren Olagarro elkartera bertsolariak ez beste afaltiar guztiak”), Elhuyar (“Haiek ez beste inork ez zuenez uste Kretazeoaren amaieran espezieak asteroide baten talkaren ondorioz desagertu zirenik, adiskide egin ziren”), Elkar (“Eta horrek apur bat atzera eragiten zidan, ia gauza segurua baitzen jai hartan ez nuela topatuko Koldo ez beste inor ezagunik”), Consumer (“prezioetan dagoen konpetentzia, Santanderren ez beste hiri guztietan, sarritan oso eskasa izaten da hiri bereko autoeskola batetik bestera”), Berria (“Hirugarren sailean ez beste guztietan aurretik aritu zen, eta zazpigarrenera iritsi zen bakarra izan zen”), EiTB (“Protesta ekitaldian ezker abertzalea ez beste alderdi guztiak izango dira”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez beste : Berria (“PPCk ez beste alderdi guztiek deitu dute biharko kontzentraziora”), Asisko Frantzizko (“Coccorano herriko emakume bat ohatilan eraman zuten aita dohatsuaren hilobira; izan ere, mihia ez beste gorputz-atal guztiak ezinduak zituen”), Imanol Unzurrunzaga (“Jauna ez beste Jaungoikoren bati sakrifizioak eskaintzen dizkiona erabat suntsitua izango da”), Elizen arteko Biblia (“Jauna ez beste jainkoren bati sakrifizioak eskaintzen dizkiona erabat suntsitua izango da”), Patziku Perurena (“"alkik zakarrana ez beste guzia garbittu ditek" inguruko azindek, alegia”), Anjel Lertxundi (2 Hermann ez beste guztiok zapata-dendara sartu ginen erakusleihotik”)…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Gramatikak argitu beharrekoa

Gramatikak argitzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke beste sarreran (eta beste 5 adierako ez beste formadun adibideak azpisarrerara pasatu eta hortik kentzekoak dira).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ez eta beste sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gauzak lehen ez bezala begietaratzen zitzaizkion.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ez sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bezala sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez bezalako (eta bezelako, ez-b. 17, ezbezalako 3) 159: EZ Man II ("Arren eriari heda diozozu hazkuntza, / Manaz ez bezalako har dezantzat othuruntza"), Ax 3 (adib.: "Zeren anhitz izan baita orainokoan, eta baita orai ere, ni ez bezalakorik"), SP Phil ("Inspirazioneak konsenti detzatzun baino lehen kontuzko, extraordinariozko eta lehen ez bezalako gauzetan"), Gç ("Erregiñen ez bezalako, / Birjinen balsa garbian, / pausu saindua hartzen duzu / lili xurien erdian"), Ch ("Jainkozko konsolazioneak, gizonen konsolazioneak ez bezalakoak"), Mst ("Zeren gizonenak ez bezalako beitira Jinkuaren jüjamentiak"), Mb IArg 4 (adib.: "Munduan egiten ziranak ez bezalako diru zenbait"), Cb EBO 2 (adib.: "Beste Izkerak ez bezalako neurri justu, ta simetria egiñ egiñean"), Lg II ("Mundu guziak behatzen zion bertzeak ez bezalako gizon bati bezala"), Ub ("Gelditu ziran guziz biotz-aldatuak, len ziran ez-bezalakoak, ta bestelakoak"), Mg CC ("Juduak egin zuten bekatua zan egiaz belz itxusia, ta besterik ez bezalakoa"), AA 2 (adib.: "Egin zitzakean Jaunak beste ezin konta al anima gu ez bezalakoak"), Dh ("Hain dire batzu bertzeak ez bezalakoak munduko bizi-moduak ta hekiei datxeizkoten eginbideak"), Echag 4 (adib.: "Atzeneko paguba / ezta izan gaiztoa, / iñork munduban aitu / ez bezelakoa"), Bordel 2 (adib.: Herri huni errekontru / onak eman balako, / errespetu behar zuen / orai ez bezalako"), Izt C 3 (adib.: "Bestek ez bezalako doai on andiak / Dauzka Gipuzkoako baztar maitatiak"), Gy ("Espos bat izandun, gazte, gisakoa, / Gan dena ez bezalakoa"), Lard 8 (adib.: "Oietan Jainkoak besterik ez bezalako bat arkitu zuen, Abran zeritzana"), Dv 2 (adib.: "Biltzen dituzte guk ez bezalako bihi-aldeak"), Ip 2 (adib.: "Oh, zoin guriak ez bezalako diren Mariaren gogoak eta egitatiak!"), Hb Egia 2 (adib.: "Orai ez bezalako aroak"), Laph 3 (adib.: "Hauta zazue ni ezbezalako bat"), Arr 10 (adib.: "Estebanek bere aurtasunetik au egiñ zuen, bestek ez bezelako biguntasun eta amodioaz", "Ezen aur ark besterik ez bezelakoren bat bear zuela irten"), Zab Gabon ("Orain ere ekarri dezu zuk etxera erraiñ aberatsa, eta guri ez bezelako kukurruku jotzen dizu ollarrak"), Sor AuOst ("Bai, ni naiz Donosti eder artakua, katillu zillarrezkua, parerik gabekua, munduan besterik ez bezelakua"), Bv AsL 6 (adib.: "Artuko det esposa bat besterik ez bezelakua"), Zby ("Dantza hek gureak ez bezalakoak dauzkate"), Jnn SBi 9 (adib.: "Zenbatez ezta beraz gu ez-bezalakoa!"), Arb Igand 9 (adib.: "Hortik, mintzai nahastekatu guziek ez bezalako premia du Eskuarak"), HU Aurp 4 (adib.: "Zoin gozoki, zer itzuli bertzek ez bezalakoarekin derabiltzan eskuarak"), Moc Damu ("Ni ez bezelako zentzuz apaindurik zaude"), JE Bur ("Su gaitza ginduen bethi, hirian egiten ohi diren ez bezalakoetarik"), A Ardi 2 (adib.: "Leaburu, besterik ez bezelakoa al da?"), Inza Azalp 4 (adib.: "Bera beste egilleak ez bezalako Egillea da"), Barb Sup 2 (adib.: "Nafar arnoa Nafar astoak ez bezalakoa duk!"), Tx B II 2 (adib.: "Zuk orañ dezun txurreru ori / ez bezelako gizona"), Zub ("Ohartu bide zizte, irakurleak, herrixka guzietan badirela bi gizon bitxi, besteak ez bezelakoak direnak"), Alz Burr ("Musian eta prantzesez beste bat ez bezelakua dek ordia"), Ldi 3 (adib.: "Iguzkik ezin urtuzko egoz, / Ikarek ez bezelakoz, / goazeman zerura igoz"), Ir YKBiz ("Bere Elizaren legea, lurreko erregena ez bezelakoa"), Or 4 (adib.: "Onik eta bizkorrik zebillanean ez-bezalako poza gertatzen da"), ABar Goi 2 (adib.: "Ori ez bezelako neskak ugari arkituko dizkiagu"), TAg Uzt 2 (adib.: "Besterik ez bezelako arrautzagillea"), Lf Murtuts ("Deliberatu zuen prediku berri bat aterako zuela, sekulan ez bezalakoa"), SMitx Aranz ("Aurrak aman altzoan ez bezelakoa"), JAIraz Bizia 2 (adib.: "Lur aberatsak besterik ez bezelakoak"), MEIG 18 (adib.: "Pake-egunetako leialtasuna ez bezalakoa behar da", "Badirela linguistikak ez bezalako egiturak dituzten jakiteak"), Munita 4 (adib.: "Eta eman du iñork uste ez bezelako aberastasuna"), Lek SClar ("Izkuntza bakoitzak baditu bere itz ederrak; beste izkuntzetan ez bezelako itz ederrak"), Mde 4 (adib.: "Ipuin bat txit ez bezalakoa haur gazte batzuei kondatzeko!"), Zait Plat 5 (adib.: "Uste ez-bezalako erabaki eder bat artu zuen"), JEtchep ("Beste gizonek ez bezalako solasak baluzke aphez batek"), Anab Aprika ("Lilluratuta gelditu nintzan, alako uste ez bezelako tokiaz"), Larz Iru ("Halere, han, hemen ez bezalako aisetasunik du, artzaingotik nahi badu diru egin!"), Gazt MusIx ("Zeru goiaño oan / mendizut, bean ez bezelako / lanarte gozaleku"), Ibiñ Virgil ("Ekaitzaldietan ez bezelakoak gertatzen dira biotz-taupadak"), Ardoy SFran ("Sekulan ez bezalako... zezen lasterkak!"), Etxba Ibilt ("Ordainduko detsut, ziur, bestek ez bezelako neurrixan"), Berron Kijote 2 (adib.: "Gau onen illuna ta bestetan ez bezelako isilla").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez bezalako (eta bezelako, ez-b. 4, ezb. 2) 80: J.I. Uranga ("Nola etzuten bada maiteko bere gurasuak umilltasun eta ontasunez besterik ez bezelakua bazan?"), Eskual 1914 ("Aide hun, phausu gozo, bestetan ez bezalako hur argi, arhin, eta barne xahazale"), Barb (OEHko testuinguruetako bat), Elizdo Atzetorkia ("Lesm.: Etorri dediñean arrera on bat egin bear diogu. / Sinfo.: Orixe bai, bezteri ez bezelakua"), Ldi IL (OEHko testuinguruetako bat), El Día 1934 ("Uste ezbezelako jipoi garratza"), Herr 1946 eta 1987 3 (adib.: "Lapurdik eta Xuberoak ez bezalako har-emanak zituen Baxenabarrak Frantziarekin"), JE 2 (adib.: "Bizkar-muinan bai eta buru-hezurraren barnekoan aurkitzen direla zelula batzu, bertzeak ez bezalakoak"), Ayalde ("Ni ez bezelakoak ere bai"), Ibiñ ("Eguzkia bera arpegi alaiagoz datorkigu bestetan ez bezelako errañuak dariozkala"), Etxde ("Guk ez bezalako graziz eta ederrez jazten dute euskal-literatura"), D. Landart ("Roxali - Zer haiz, hi, besteak ez bezalakoa?"), Garm Inauteria ("Bestetan ez bezelako eguzkialdeko jazkera ikusgarria"), Uxola ("Ia, ia zure anai Joxanton ez bezelakoa zeran"), AKManifestua 1980 ("Inbasioak eta gurutzadak ez bezalako espedizio oso nabariak"), J.M. Irigoien ("Don Esteberen erlijioa ez bezalako beste mila erlijio mota zegoken"), Geografia/OHO ("Bizkaikoa ez bezalakoa da Gipuzkoako egoera"), J. Gaztañaga ("Bide bikoitz ori ez bezelakoa, berria, Ebangelioan oiñarritua"), I. Begiriztain ("Zuk eman zenizkion ukabilkadak ez bezelakoak izango dire nik emango dizkiodanak"), A. Arozena ("Beste iñoz ez bezelako jeiñu ta orrelako andiputzkeriak"), PAlt 2 (adib.: "Azter dezagun gure poetaren hizkera nolakoa den [...] herriaren hizkeraz den bezala baliatzen denarena ala herriak ez bezalako lege eta arauak betetzen dituenarena"), Iratz 2 (adib.: "Bere alaba emanen dio emaztetzat eta haren etxekoeri nihork ez bezalako eskubideak"), A. Lertxundi ("Nobelak ez bezalako erritmo etengabe, juxtua"), J. Lizarralde ("Problema bereziak eta espezifikoak planteatzen direla, euskara idatzian ez bezalakoak"), B. Urkizu ("Hizkuntz ikaskuntzaren prozesuak beste ikaskuntzaren ez bezalako ezaugarriak ditu"), HezkSaila 1984 ("Ikaslegoaren gehiengoari ez bezalako tratamendua eskaini"), KultUrtekaria 1985 ("Kontuan hartu gabe hemen herri bat badagoela, Madrilen uste duten ez bezalakoa"), J.M. Torrealdai ("Inguruko telebista arruntek eskaini ohi dutena ez bezalako produktua"), J. Arratibel ("Bazkaria behin ere ez bezalakoa"), Otoizlari 1986 ("Nehoiz-ez-bezalako Bazko-gaua"), Amaiur 1986 ("Esan leike Afrikakoa beste iñungo ez bezelakoa dela"), UZEI 3 (adib.: "Ohituretan aita ez-bezalakoa zen"), Hemen 1987 ("Aipatu lehenik [...] bi filmek merezi izan dutela [...] besteek ez bezalako harrera abegitsua"), K. Garmendia ("Kimu berriak, guk geuk eta gure aurrekoek bizi izan ditugun ez bezalako garaitan etorritakoak"), J. Apalategi ("Tradizioa duten kulturek, gaur egun sortzen dugun kulturak ez bezalako sozial statusak [...] eta usaia bereziak ohi dituzte"), L. Egia ("Guztietatik aparta eta oraindaño izan diranak ez bezelakoa"), X. Kintana ("Autore askok onddoen talde haundia [...] landareen eta animaliena ez bezalako erresumatzat jotzen dute"), J. Butron ("Gaur egungo baldintzak ez bezalakoetan sortua"), Azurm ("Arras geroago ez bezalako interpretazio eta balorazio bat egiten dio Erreformari"), GAO 1989 2 (adib.: "Aurreko paragrafoan ezarritakoak ez bezalako konpentsazio ekonomikoak"), MAgenda 1990 2 (adib.: "XIX. mende hondarrean eta XX.aren hasieran ordura arte ez bezalako ekinaldiak"), J.M. Zunzunegi ("Hauek ezbezalakoak agertzen dira sinesgabe baikor edo optimista esan genituen haiek"), K. Mujika ("Jende gehienaren ez bezalako arrazakoak ziren"), J. Agirre ("Seaskak bizi duen etapa berriaren seinale, auzapez eta hautetsien bileran ere aurrekoetan ez bezalako partaidetza eman zen"), BiMailMorfol ("Badira ingelesa ez bezalako hizkuntzentzat garatu diren ordenadorezko analisi morfologikorako sistemak"), Jakingarriak 1991 ("Auzokoak ez bezelako beste animalia batzuk"), E. Larre ("Lehen ez bezalako giro eta hazkurriz"), J. Cillero ("Anaiari jarraiki bizian egon arren, anaia ez bezalakoa irten da"), Esaizu/BBB1 2 (adib.: "Erditzeak ere bitxiak dira, lehorrekoenak ez bezalakoak"), U. Larramendi ("Elkarrizketatu hauek beste hizkuntz ikasle asko ez-bezalakoak dira"), E. Agirre ("Jauna, eskerrak eman nahi dizkizut besteak ez bezalakoa naizelako"), Beleko ("Badirudi oraingo erreforma honetan galdegai batzuk izan direla besteak ez bezalako indarra hartu dutenak"), I. Murua ("Zarautz eta Getariaren arteko galtzada [...] Euskal Herriko beste galtzada guztiek ez bezalako ezaugarriak dituena"), S. Ott ("Kontzeptu hau etxenkuak [...] deitutakoa ez bezalakoa da"), I. Laka ("Hizkuntza bereko beste edozein hizkuntz formaren esanahia ez bezalakoa"), I. Aranbarri ("Galdera berrituak ordura arte ez bezalako indarra hartuko zuen"), Gipuzkoako flora ("Azpiespezie edo espezieak ez bezalakoak sortu dira"), J. Garzia ("Olatu bortitzak ari ziren, uda guztian ez bezalakoak"), Goenkale ("Inork uste ez bezalako norabidea"), I. Ugarteburu ("Horra, zinean bertan ere ez bezalako nahaspila"), P. Iztueta ("Jendearekin zuzenean harremanetan jartzeko aukera, agian beste edozein literatur generok ez bezalakoa"), A. Bolinaga ("Emakumeok ez gara beste gizakiak ez bezalakoak"), LMuj ("Aspaldi ez bezalako bazkari bapoa"), J. Garzia ("Euskarazko perpaus bakunen ordenamendu erdaraz ez bezalakoa"), P. Salaberri ("Sinonimoen erabilera oparoak, esaterako, hizkuntza normalizatuetako idazlanetan ez bezalako garrantzia hartu bide du Axularren obran"), EUEstat 1997-98 ("Aurrekoek ez bezalako funtzio bereziak egiten dituzte"), Emakunde 1998 ("Neskak etxeratzeko ordutegia mutilena ez bezalakoa izatea"), Enbata 1998 ("Beharrik badituztela Hegoaldean gaur, guk ez bezalako indarrak ihardesteko!"), Sexua ("Emaitza oroitzapen arruntetan ez bezalakoa da"), J. Alonso ("Zalantzan aurkitzen ahal dugu besteak ez bezalakoa izatearen erroa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ez bezalako : DFrec 27 (eta ez bezelako ezbezalako, ezbezelako, adib.: "baditu bestetan ez bezalako berezitasunak"), HiztEn (adib. s.u. bezalako) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ez bezalako : EuskHizt (AS s.u. bezala), ElhHizt (AS s.u. bezalako), HiruMila, Lh DBF (adib. s.u. bezalako), DRA (ez-bezalako) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, PMuj DVC.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: uste ez bezalako aldakuntzak dakartzate urteek.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mirakulu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ez da harritzekoa.

Erabilera-oharrak

baiezko perpausetan ere ager liteke, mirakulu da zu hemen agertzea bezalakoetan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mirari sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

ez da harritzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

misterio sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg.

Forma baten adiera(k)

ez da harritzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Zerrendako forma onartuaren parekoak

ezta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ez sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez eze : Cb EBO, Añ EL, Mg CO, VMg, Gco, fB Olg, AB AmaE, Azc PB, Mok, Etxba Eib, MEIG; ez-eze : Etxde JJ, SM Zirik; ezeze : TAV, ConTAV; Cb EBO, Añ LoraS, A BeinB, A BGuzur, Ag AL, Kk Ab, Zink Crit, Altuna, Otx, Eguzk GizAuz, Bilbao IpuiB, Osk Kurl, Alzola Atalak

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez eze : 16 ager. (B 5, G 1, EB 8, EgAs 2); ez-eze : 3 ager. (G 1, EgAs 2); ezeze : 9 ager (B 5, G 1, EgAs 3)

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

lotuta ala bereiz idazten den ikusiko da (bi osagaiak gero eta lotuago idazteko joera suma liteke kasu honetan; eta ezezen/ez ezen eta ezezik/ez ezik kasuetan? Batera jokatzea litzateke egokiena)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez ezen : Lar SAgust, Ub, Mg CC, VMg, Lard, Or SCruz, Ol, Or Aitork, MIH; ez-ezen : Ibiñ Virgil; ezezen : Ub

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez ezen : 11 ager. (B 1; G 3; EB 7); ez-ezen : 1 (G); ezezen : 1 (EB)

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

lotu/bereiz?

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ EZER. (Precedido o no de eta). Ni nada, ni ninguna otra cosa. [Gure gizonak] etxea galdu du: ez umeen konturik ta ez ezer. Cb Eg III 369. Ta joan zan toki atatik, dirurik ez ezer baga. Echta Jos 106. Etzan agiri an ez biztanlerik, ez abererik, ez zugatzik ez ezer, lur igerra baño. Kk Ab I 81. Atso gaixo ura, zarra, ergela, errena, ez sukaldezai ta ez ezer zan. JAIraz Bizia 58. Hitzen hauzi hau ez da, nere ustez, ez hauzia ez ezer. MIH 78. v. tbn. ez ezer: Altuna 24. Otx 153. Lab EEguna 62. Ez lanerako ta... ez ezertako. Ogiya ateratzeko ere ez. Sor Bar 82

adib: behinik behin lok. Behintzat. Erostunak baditu behinik behin, eta irakurleak izango ahal ditu. Hitzen auzi hau ez da, nire ustez, ez auzia ez ezer; ez luke behinik behin izan behar. Estatuaren zerbitzari bihurtzeko asmotan zebiltzan behinik behin.

ez ezer : Aizu (“Horiek ez dira ez euskaldunak, ez espainiarrak, ez ezer!”), Deia (“Zaharrak dira eta hitz hori erabiltzen dute beraien artean, leungarririk gabe, ez hirugarren adin ez ezer”), Elhuyar (“Eremu sakonera edo kamerak irudian sartzen duen angelua ezin dira kontrolatu; ez zoom-efekturik, ez ezer”), Elkar (“Ez dago gutunik, ez zintarik, ez ezer”), Berria (“Espainiar agintariek ezker abertzalearen Alternatiba Demokratikoa zapuztu eta zigortu zutenetik, herri honetan ez Lizarra ez Garazi ez ezer!“), EiTB (“Hasieratik jokatuko ez nuela jakin nuenean harrituta geratu nintzen, baina ez amorratuta ez ezer”), Jakin (“Besteetatik apartatu eta txarto ibili ginen, ez dirurik, ez lekurik, ez ezer”), Argia (“Oraingo upategi handiek ez dute ez mahastirik, ez traktorerik ez ezer. Hori da kontua”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez ezer : Xabier Mendiguren Elizegi (“Ez musurik, ez ezer”), Antton Olano (“Zuk ez kemenik ez ezer ez duzunez, halaxe da eta, zertarako gezurretan ibili, ezta?”), Jon Maia (“Hemen ez da ezer aldatu, Vicente! Ez dago lanik, ez Azañak agindutako lurrik ez ezer!”), Luis Elberdin (“Horrela ez dago ez plazer, ez komunikazio, ez maitasun, ez samurtasun, ez ezer”), Eider Rodriguez (“ez atzapar gihartsurik, ez tripa puztu iletsu eta zain lodiz betetakorik, ez lan osteko zirririk bere emazteak ezagutzen ez duen Euskal Herria kaleko apartamentuan, ez sudur zabaleko gazterik Kubako hondartza batean, ez saunarik, ez ordu txikietako eskusartze alkoholiko eta anonimorik modaz haratagoko diskoteketan, ez ezer”), Joseba Sarrionandia (“Arianek ez zuen egundo ulertuko ez armena, ez enbarkazio usteldu harena, ez ezer”), Lopez de Arana (“Nahi baduk, lo egitera etor haiteke, oso mozkortuta ez bahago, eta ez ekarri ez lagunik, ez emakumerik, ez ezer”), Hasier Etxeberria (“Frantziako lautadaren gaitza da hori: behin gure herria atzean lagatakoan, ez mendirik, ez bihurgunerik, ez ezer”), Joan Mari Irigoien (“Nik, ordea, ez dut amets handirik, ez txikirik, ez ezer...”), Bernardo Atxaga (“Horregatik ezin naiz maistra izan nire ahizpa bezala eta gainera ez daukat ez ezkontzerik ez ezer”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ezer sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez ezik : Mb, Dh, Izt, Lard, Dv, AB AmaE, Alz STFer, JMB ELG, Munita, Lab EEguna, SM Zirik, Gand Elorri, Ibiñ Virgil, MEIG; ez ezikan : Arti Tobera; ez-ezik : Lar SAgust, Aran SIgn, EusJok, Aitzol, Ldi IL, SMitx Aranz, Etxde JJ-AlosT, Anab Poli, Or Aitork, SM Zirik, Vill Jaink, Arti Ipuin, Berron Kijote; ezetzik : TAg Uzt; ezezik : AA, Arr May, Erkiag BatB, Gazt MusIx, Vill Jaink

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez ezik 84 aldiz agertu da (G: 11; EB: 50; EgAs: 23; beste 5 aldiz 'izan ezik' balioz); ez-ezik 36 aldiz (G: 8; EB: 16; EgAs: 12); ezezik 103 aldiz (B: 1; G: 17; IE: 1; EB: 62; EgAs: 22; beste bat 'izan ezik' balioz)

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

lotu/bereiz?

[hain] hain laster 2 adb. (ez hain laster... non... esapidean, 'bezain laster', 'berehala' adierarekin). Ipar. g.g.er. Berri ikaragarri hori ez zen hain laster barreiatu herrian, non aurpegi guztiak goibeldu baitziren: berri ikaragarri hori herrian barreiatu bezain laster, aurpegi guztiak goibeldu ziren.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ez hain laster... non... egitura azpisarrera egitea komeni da eta oharrean ageri dena definizio gisa jaso. Adibidea eta azalpena mantendu, baina azpisarrera berrian.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ HALA No así. Ongi arzen du eriak hitz onak dituen adiskid-ekuslea, [...] ekarzen badio aren gaitzari dagokan lurreko sendaga [...] bat [...]. Ez ala, guziak beinzat, animakoa [...] ekarzen diona. Mb IArg I 187. Iragoten badira lur koipatsuko basora, ezta esatekua zeinbat irabazi daruen [...]: ez ala lur gozatsuti badaruez lur agorrera. Mg PAb 126. Arropa zuri ta garbi piñ baten ezagun da mantxa edo loirik txikiena, ez ala zatar trebes baten. Mg CC 221. Leneko legean / guztiok bizi giñan / gloriyan pakean: / ai, ai, ai ez ala / gaurko egunean. Echag 167. Galdurik indarra, / Ez hala beharra. Oxalde in Ox 205. Auek gezurra artu dezakete egitako; ez ala Jaungoikoak. Inza Azalp 24. Allandek bere egarria osoro edo erdizka beñepein ase bazizun, ez ala Mattin bere illobak. Etxde JJ 170. Aren mintzaerak oro arritzen baititu; ez ala biotzondoak. Or Aitork 58. Ipui guziak, ori bai ziran; ipui utsak. Elbarriarena, ez ala. NEtx LBB 92

ez hala : Berria (“Urte hartan bereganatu zuten frankoen tropek Pirinio iparraldeko Baskonia. Ez hala, ordea, mendilerroaren hegoaldeko Baskonia zatia, Karlomagnoren kronikari Eginardok honela idatzita jaso zuenez”, “Kolokan dauden estatuetan egon dira batez ere demokratak azken egunetan,baina ez hala errepublikanoak”), Euskaltzaindia (“iraupen gutxiko gauza erakargarria besterik ez da berez bertsopapera. Ez hala, ordea, lore jokoetako kantua edo bertso liburua, hartzaile erosoagoa dutenez bai kulturaz eta bai diruz ere, eta autore jantziagoa eskatzen dute eskuarki aldizkariak eta bertso liburuak, bertsogintzaren iraupen luzeagoa”), Argia (“Sozialista iraultzaile eta lehen kooperatiben mugimenduko kide ere izan zen Mauss. Ez hala ere marxista. Barrutik ezagutu zuen Sobiet Batasun jaio berriko sistema, eta ikaratuta etxeratu ei zen”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez hala : Herria (“Haurrak alegera ziren, bainan langilea eta laboraria ez hala”), Berria (“Kaleko jantziekin atera ziren gainontzeko trikitilariak, ez hala dantzariak”), Juan Garzia (“Aitortu du kontramaisu burukraskatuaren kontu hura gezurra zela, baina ez hala Holandan zain zeukan urkamendiarena”), Irene Aldasoro (“Egitura txiki pasibo batzuk arazorik gabe inplantatu ahal izaten dira batzuetan; ez hala sistema mugikorrak edo barne-organo edo - ehunetara ondo itsatsirik geratu behar duten gailuak”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Pixkanaka isilduko ziren gure barreak; ez hala ahopeko komentarioak, ileen kontu hura axola handikoa baitzen guretzat”), Xabier Olarra (“Mendien laiotzetan, elurra dago, ez hala eguteretan”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hala sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan AS gisa: Lar SAgust("Nor? San Agustiñ? Ez orixe", "Ez orixe, dio San Agustiñek"), Cb Eg("Orrelako gauza horrela artu? Ez orixe. Eternidade guzia horrela? Ez orixe"), Gy ("Gizonak dio: ez horixe"), Sor Bar("Emendik aurrera naiko artua ta gaztaña duben baserritarra ez dago gaizki. Ez orixen"), Moc Damu ("Etzaio aztuko [...] ermitan sartu-atera bat egitia, ez orixen"), Ag Kr ("Sasikoa dala uste al dau geure Mañasi? Ez orixe"), Goñi ("Zer esan nai du onek? Ez dugula sartu nai [...] esamiñ zorrotz [...] batean? ez orixe"), Kk Ab ("Neu ixillik? Ez orixe!"), Ill Testim ("Ez bada alperra dalako, ez orixen, ez du kupirik lana goizetik arratsera egiteko"), Alz Txib("Arpegi guziya ondatzeko? Ez orixe!"), Inza Azalp (Indarrez? ez orixe"), Altuna ("Ez orixe! Neuk egingo dautzut"), Lab EEguna ("Ez da sortu irrintzi botatzen eragotziko didan "guardia civil"ik. Ez orixe!"), Otx ("Etxauk lagunik bihar ixango; ez orixe!"), Ir YKBiz ("Yauna, ez orixe, etzaitzu olakorik gertatuko"), Eguzk GizAuz ("Baña biak, bardin lan-egin ete-dabe? Ez orixe!"), TAg Uzt ("Erregegaien batekin bearko [...]. Ez orixe!"), Etxde JJ ("Lur eman? Ez orixe!"), Erkiag Arran ("Ereti berebiziko orri iges egiten-laga? Ez orixe, iñundik al bazan"), Bilbao IpuiB ("Ni gaur goserik neure abiara? Ez orixe!"), SM Zirik ("Gu ezin geike aintxiñako moduan ibilli; ez orixe"), Zait Plat ("Gizon arraio ura etzan amutsa, ez orixe"), Ibiñ Virgil ("Etzaie, ez orixe, iturri gardenik paltako"), Alzola Atalak ("Etxako oraindiño aiztu. Ez orixe"), NEtx LBB ("Eztu merezi gure errukirik; ez orixe").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ez horixe : HiztEn (AS), LurE (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ez horixe : EuskHizt - ElhHizt (AS), PMuj DVC(adib. gisa: ez orixe) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CEeta EF/FE , HaizeG BF , Casve EF , DRA, Lh DBF

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez (h)orixe : Inza Azalp 2 (adib.: "zerorrek igarritzen diozunaz edo zerorri ondo edo txarto irudi zaizunaz edo oartzen dezunaz? Ez orixe"), Junior 1927 2 (adib.: "Txepela zeralako ez da bada izango! Ez orixe!"), Urruz ("Ez orixe ;erantzun zion Joxepiñaxik"), El Día1934 ("Ez orixe!"), Bilbao IpuiB- SM Zirik (OEHko agerraldiak), I. Unzurrunzaga ("Ikusgarriak bai ezin obe jasoko ditu mundu guziaren aurrean, baña ain ongi ez daudena itz erdika poliki eztali? Ez orixe!"), Lab ("Nik ez dut ukatuko! Ez orixe!"), Alz Burr("Ez naiz nai bezin laster bakarrik gelditu. Ez, orixe!"), Ibiñ ("Baiña sail ortako olerki oro ez dira erri xearenak, ez orixe"), Zait ("Ez orixe, enetxo!"), Bide izkutua ("Anderetxoa samindu? Ez orixe"), Azurm ("Ez nintzan haren prezioaz asko akordatzen, ez horixe"), J. Gaztañaga ("Ez orixe"), Elhuyar 3 (adib.: "Matematikaren parte desberdinak, ez horixe!", "Ez horixe; beste zerbait gehiago ere egin dugu: eragiketa horien propietateak aztertu, alegia"), Aurraitz ("Illargi zuridun gaba, eguna baizen argia dala esango deusk baten batek. Ez orixe"), B. Latiegi 3 (adib.: "Ez zan ua, Baiona'ko borrokalarien billeretako giroa; ez orixe!", "Ez dira, ez orixe, txantxetako gauza"), G. Egaña ("Baiñan jateagatik soilki, len esan dudanez, ez giñake berriz Istanbul'era itzuliko, ez orixe!"), M.M. Zubiaga ("Ez orixe! Esate baterako: zuk oso maite zenduan baten eriotza buruan darabilkizu"), Tx. Garmendia ("Ez orixe!"), K. Zubizarreta ("Ez dik, ez orixe, Jainko eder, ez dik ez bizitza alaia"), E. Agirretxe ("Baserriko mutillaren kultura edo jakituria eskaxa dalako ote da? Ez orixe"), J.L. Iriarte ("Bestaldetik, nai-ta ere etzendukean egiterik berdinketa edo konparaketa iguingarriagorik! Ez orixe!"), J.Altuna ("Eta ez ezjakiñagaitik, ez orixe! beti Españi'ra begira bizi zalako baiño"), HezkSaila 1982 ("Hasera zikloan landu diren kontzeptu topologikoak ez dira bazterrean utzi behar oraingo honetan, ez horixe, aitzitik bere ezagutze prozesuan sakontzea dugu ziklo honen helburua"), R. Saizarbitoria ("Bizitu ez zuenak ez daki haren berri. Ez horixe"), J.A. Mujika ("Ez horixe! Herri osoa zegoen han"), I. Elias 2 ("Ez horixe! Jo aitzurrarekin eta kito!", "Entzun zuen Benitok nolatan deitu zion bi bider, baina ez zen erantzuten ausartuko. Ez horixe!"), etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

bai horixe indargarria jaso ez denez, hau jaso behar ote da?

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ HORRATIK. No, ni hablar. --Ba, ezezkorik erantzuten badau, eztau gurean geiago ankazurrik sartuko. --Ori ez orraitiño. Ag Kr 127. Ez zion iges egingo eraille ark! Ez orratik! Loidi 44. Tranpia kendu biozula ta itxaitzeko? Ez orraitxiok! SM Zirik 121. Zer arraio darabik, Kaxkurrio? Angulatan ez orraitiok! Ib. 121

adib: horratik lok. Hala ere. Ik. haatik; horregatik. Ez da hemen sortua: badu, horratik, zerikusi berezirik euskaldunokin. Abiatu baino lehen, horratik, gaiari zuzen-zuzen dagokion oharren bat edo beste egin beharrean naiz. Hori horrela izanik ere, aitortu behar da, horratik, beren gisa ibili izan direla "estrukturalista" direlakoak. Hiztegi batetik hitz zahar eta zokoratuenak bildu eta parrastaka ereitea gauza atsegina izan daiteke, ez horratik irakurlearentzat.

ez horratik 9: Berria (“Izenak berak -ez, horratik, lehendakarigaiarenak, espainiar gobernuburuarenak baino-, aski lilura du, nonbait”), EiTB (“Baldin gerta baledi Erromako Pontifizeak bere zereginari uko egitea, baliotasunerako galdatzea da, ezen ukapena izan dadila libreki egina eta taxuz agertua, ez horratik izan dadila inork onartua”), Jakin (“Tristea? Horixe ez, horratik!”), Argia 4 (“Bi anai, nobela motza, nubela, 85ekoa, Obabakoak anaia handiaren itzalak, ba hori, itzaletara kondenatua, baina ez horratik balio gutxikoa”), Erlea (“Etsi ote dute bere atzetik zebiltzanek? Ez horratik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez horratik 8: Juan Garzia 2 (“Poesia itun, arrats-beherati eta ez horratik halako ederrak idaztea, inguruan mundua sugarretan zegoela, ez zitzaigun iruditzen ez harrigarri eta ez lotsagarri ere”), Iñaki Segurola (“(Poza bera ere, aurreneko begiratuan, bai-gauza bat dela esango genuke, baina ez horratik bizipozaz ari bagara: biziaren kutsuak gogo bat eransten dio pozari erremedio gabe, eta orduan, poz horrek berekin ditu eza eta gabea)”), Xabier Montoia (“Behin edukiko oliotik urrun egoteko aukera, eta ez nintzen hara joango, ez horratik!”), Jon Alonso (“Ez nintzen kikilduko, ez horratik”), Hasier Etxeberria (“Aberatsa duk, baina tontoa ez horratik”), Josu Zabaleta (“-Ez horratik!”), Markos Zapiain (“Ez horratik naturak irainduena, ez da Asisko Frantziskoren leinukoa”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da horratik sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ HOTZ ETA EZ BERO. a) Regularmente, ni bien ni mal, no demasiado bien. Bizi zen, mundutarren eran ezpazen, relijiotar onen gisan ez, ta bizi zen ez otz ta ez bero bezala. Mb IArg I 280. --Eztaiak ondo, Juana? --Ez otz eta ez bero, Katalin. Pake-pakean joan dira. NEtx LBB 20. b) Indiferentemente, sin entusiasmo ni rechazo. Benitok [...] etzuan ezertarako ganorarik. Entzun zion emazteari eta an gelditu zan ez otz eta ez bero, bere zozokerian. NEtx LBB 68. Olatu bat ez da ezer neretzat, ez hotz eta ez bero gelditzen naiz harekin. MEIG IX 136 (en colab. con NEtx).

adib: hotz 4 (Adizlagun gisa). Ez hotz eta ez bero. Hastekoan entzuleak hotz; geroxeago, alde egin zuen hoztasunak; luzaro gabe malkoak ere ikusi nizkion bati baino gehiagori. Helenak burua hotz eduki zuen.

ez hotz (eta) ez bero 26: Deia (“Halakorik ezean, ez hotz ez bero”), Berria 20 (“Gauza higuingarria zela entzuna zien noizbait emakume batzuei, eta gizonezkoen ohaide izatea baino hobe zela moja sartzea; berari ez zitzaion iruditu halako gauza nazkagarria, baina ezta poema batzuetan aditzera ematen zen esperientzia zoragarri eta parerik gabea ere; besterik gabe, ez hotz eta ez bero geratu zen”), EiTB (“Obamak ez hotz ez bero utzi ditu israeldarrak eta palestinarrak”), Argia (“Ez bero ez hotz, zero graduan mantentzen den poemarioa da, irakurleak enpatia sano handia sentitzen ez badu behintzat idazlearen kezkekiko”), Erlea 2 (“Robert Mapplethorperen lanak ez du inor ez hotz eta ez bero uzten”), DiarioVasco (“Eguraldi ezin hobea, ez hotz ez bero, eguzkia laino tartean, Arri-tzagako igoera bildutakoen begien gozagarri izan zen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez hotz ez bero 14: Berria 11 (“Reala, berriz, ez hotz ez bero dabil azken sei edo zazpi sasoietan”), Migel Angel Mintegi (“Estreinako bafadarekin zorabio modukoa sentitu zuen; bigarrenarekin ez hotz ez bero; hirugarrenarekin, ordea, gustua hartzen hasi.”), Fernando Rey (“Ez hotz ez bero uzten zaituzten gramatika bateko esaldiak, besterik ez”), Anjel Lertxundi (“Ez hotz ez bero utzi ninduela, horixe zen, ordea, nik Coppolaren filmaz gogoratzen nuen gauza ia bakarra, baina ez nion deus esan”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kendu oharra eta gehitu adibide gehiago ez hotz eta ez bero 2 adieran. (2021-11-23).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da hotz eta bero sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin: -rena.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

jakin 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Bizk. Ik. ez bezalako.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

lako 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZ ZERU(RA)KO ETA EZ LURRE(RA)KO. (Estar, etc.) perdido, colgado, ni para un lado ni para otro. Adarrean buruko ille luzeak nastuta, zinzilika gelditu zan [...] Soldadu batek ikusi zuen nola airean zegoan, ez zerurako eta ez lurrerako. Lard 200. Bi urte bete buruan iru gorputz atera zituzten gure etxe artatik. Tristura ederra utzi zuten. Anai-arrebak an gelditu giñan bakar-bakarrik, iñoiz esaten dan bezela, ez zerurako eta ez lurrerako. Salav 24. --Pastilla oikin etzo iñoloko kuido bearrik andrea!-- esanta, antxe uzten nen ez zeruko ta ez lurreko. Ixillik utzi? Beharko utzi ixillik! (AN-gip). PPer FLV 1987, 192.

adib: aire 2 iz. Nahastura horrek lur gainean betetzen duen bitartea. Itsasoko arrainak eta aireko txoriak. Airean ez da erraz ibiltzen hegoak moztuta. Airean gora abiatu. Kolore bizienak eta minenak histen dira aire handian. Airean zegoen, ez zerurako eta ez lurrerako.

ez zerurako (eta) ez lurrerako 4: Berria 2 (“Eta orain hor dago egitasmo erraldoia, ez zerurako eta ez lurrerako”), EiTB (“Ez zerurako ez lurrerako”), Argia (“Eta, ohi bezala, ezer irakurri ez banu baino okerrago geratu nintzen: ez lurrerako, ez zerurako, hainbestekoa baitzen kritiken arteko desadostasuna”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez zerurako (eta) ez lurrerako 31: Patxi Zubizarreta 22 (“Afifi anderea ez zerurako ez lurrerako geratu zen eta begi arranpaloekin begiratu zion adiskideari”), Aingeru Epaltza 2 (“ez zerurako ez lurrerako nengoen, loria bidean nintzela uste eta, tartekorik gabe, putzu beltzera erroiztua”), Iñaki Segurola (“ez horren seguru: ekonomiak eta diruak, zuriak eta beltzak, beste zerbaiten ordezko edo sublimagarri izaten badakite, eta hortxe utziko ditugu, ez zerurako eta ez lurrerako.”), Xabier Mendiguren Elizegi, Migel Angel Mintegi, Elizen arteko Biblia, Jokin Urain, Anton Garikano, Karlos Linazasoro.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, ez zerurako ez infernurako adibidea gehitu infernu sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kendu oharra eta bihurtu definizio. Horrez gain, adibide gehiago jaso (oharreko utzi eta egon falta dira). (2021-11-23).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da zeru eta lur sarreretan.

LB: 509; ETC: 212

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: ez-betetze: iz. incumplimiento / Labayru: 0 / NolaErran: eginbidearen ez betetze.

Erdaretako formak

es incumplimiento; fr non-respect: Elhuyar: s.m. ez betetze; hauste / Adorez: 1 ez betetze, ez egite; 2 infracción: urratze, hauste; incumplimiento de la ley: lege urratzea / Labayru: ez betetze | egite; infracción hauste, urratze / NolaErran: (eskubide-, arau-) urratze – ez errespetatze.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: incumplimiento.

Tradizioan finkatu gabea

ez- + iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Badirudi zuzenbidean behar dutela. Jasotzekoa izan liteke dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Zuz.

LB: 250 (eta ez-egitez 25); ETC: 35

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: ez-egite iz. omisión ez-egitezko bekatua: pecado por omisión; ez-egitezko delitua: delito por omisión / Adorez: 1 omisio, ez egite; incumplimiento de deberes por acción u omisión: betebeharrak, egitez edo omisioz, ez betetzea; la omisión de alimento: janari gabe uztea. 2 negligencia: ahazte, ez egite, ez esate, ... gabe uzte; la omisión del acento puede modificar el sentido de una palabra: azentua ez egiteak (azentua egin gabe uzteak / azentu gabe uzteak) itzaren esanahia alda dezake. 3 de omisión: ez eginezkoa, hutseginezkoa; pecado de omisión: ez eginezko bekatua / Labayru: ez-egite | -esan | -agertu, ahazte (olvido), utziketa / NolaErran: ez egite – ez aipatze omission.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: omisión.

Tradizioan finkatu gabea

ez- + iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta ez soilik zuzenbidean. Jasotzekoa izan liteke, baina markarik gabe.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

Ik. oharra s.u. euklidear.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Mat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ez sarrerari dagokion azpisarrera.

Jakite-arloak

Gram.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ez sarrerari dagokion azpisarrera.

Jakite-arloak

Gram.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez-hitzezko formarik.

ez-hitzezko 37: Argia (“Gorputzaren komunikazioan %75 ez-hitzezkoa da, eta bestearen inkontzienteak jasotzen duena ere gorputzarekin adierazten duguna da”), Elkar (“Gero, etxerakoan, aitari kontatzen zion, badaezpada, eta azkenean, galdera ez zèn galdera bat egiten zion, ez hitzezkoa baina bai keinuzkoa, maistrari entzundako baieztapen ezin biribilagoetan zalantza baten aztarna aurkitu balu bezala:“), Laneki 17 (“Errepikapena : keinuen bidez esaten dena (ez-hitzezko mezua) hitzaren bidez esaten denaren (hitzezko mezua) berdina da”), UEU 18 (“Ez-hitzezko komunikazioaren transkripzioa egiteko, Cuadrado k (1992) zehaztutako kategorizazio sistema erabili da, hezkuntza testuinguruetan gehien ematen diren jarrerak deskribatzeaz gain, haien interpretazioa ere ahalbidetzen duelako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ez hitzezko 1, Xabier Arregi (“Era horretako arkeologiak, bere eginbeharrean arrakasta izango balu, erakutsiko luke nola dauden jardute diskurtsibo jakin bati lotuta debekapenak, bazterketak, mugapenak, balioespenak, askatasunak, sexualitatearen arau-hausturak eta bere hitzezko, edo ez hitzezko, agerpen guztiak”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, hitzezko forma sarrera bihurtzekoa da (orain azpisarrera da). -zko atzizkidunen kokalekua berrikustea komeni da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

akonfesional 1, J-L. Davant (markatua: "Marxisma-Leninismari begira, beren burua sozialista-humanistatzat daukaten zenbaitek hau diote: "akonfesionala" izan behar duela sozialismak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

akonfesional : AB38 1, AB50 1, HiztEn; akonfesionaltasun : Euskalterm 1; ez-konfesionaltasun : Euskalterm 1; ez-konfesional : Euskalterm 1; ezkonfesional : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

akonfesional, akonfesionaltasun : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrendako euskal forma onartuaren pareko mailegua

Sin. akonfesional.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

ez- + izond.

Kategoria

izond.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

kontributibo forma aztertzerakoan, hau ere jasotzeko izan litekeela aipatu da, kontributibo forma proposatu berriaren azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa kontributibo sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: ez metal

Atzizkien araberako erabakiak

ez- + izond.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Kim.

LBeh (2011-03-03): ez-ofizial 8 ager.: Arantxa Elizegi (“Iturri ez-ofizialek nabarmendu dute”), Urtzi Urkizu (“herriko historia ez-ofiziala gure erara ari gara kontatzen”), Urtzi Urrutikoetxea 2 (“Ipar Kurdistango hiriburu ez-ofizialean jendetza bildu da ospakizunetan”, “kurduen hiriburu ez-ofizialean jarri dute xedea”), Irune Lasa (“estekak askoz modu eskuragarriagoan dituen ataro ez-ofizial berri bat”), Berria (“horra antifolk mugimenduaren lelo ez-ofiziala”), Juan Luis Zabala (“Mugimendu kultural ez-ofizial baten beharra du herriak”), Ixiar Zubiaurre (“iturri ez-ofizialek adierazi dutenez”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

ez-gramatikal, ez-gramatikaltasun, ez-egiteko, ez-konfesional, ez-metal, ez-ohizko* e. ezohiko, ez-organiko.

Tradizioan finkatu gabea

ez- + izond.

Baztertzekoa da, beste bat nagusitu baita

hedatua da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: ezohizko / LurE: - / ElhHizt: ezohi(z)ko / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. ezohiko.

Euskaltzaindiaren Arauak

Kim.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Zub.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gorderik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ezin/-gaitz.

Kategoria

izond.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: borrador / MilaHitz / PUrib: "ezabagailu/ezabailu".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri, egokia, eta oso-gardena (ezabailu "trinkotua" ez bezala).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

Idazkera egokia eskaintzen du, ez baitagokio behialako hots-legea

ez dago ezabakaitz hobesteko arrazoirik, forma berria izaki.

Jatorrizko forma

ezabagoma, borragoma.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. borragoma, goma.

Sinonimoa(k)

borragoma, goma.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Zub.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gorderik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezabapen EB 9 (S. Goñi 2: "Ezabapena, idazpena eraginik gabe gelditu delako edo faltsoa delako gerta daiteke", "Ezabapen-idazpenen bidez, idazpen bat desagertu egiten da; oso-osorik ala inskripzioaren zati bat bakarrik"; M. Ensunza 2: "Material diamagnetikoetan, atomo bakoitzaren elektroien disposizioak efektu magnetikoaren ezabapen globala sorterazten du", "Material paramagnetikoek, ez dute efektu magnetikoen ezabapen globala aurkezten, materialaren atomo bakoitza iman txiki modura aritzen delarik"; GAO 1990: "Etorkizuneko araztegi baten funtzionamendu normala oztopa dezakeen sustantzia ororen ezabapena (produktu toxikoak)"; Argia 1989: "Birus on bat detektatu eta desegitea ia ezinezkoa da normalean sistema osoaren ezabapena eskatzen du sistema oso berregin behar delarik"; AdminLan (zerrendatu batean); LanSaila 1993: "Berenezko edo agizko bazkideak, borondatezko bajagatik edo Borondatezko Gizarte Aurrezaintzako Erakundearen deuseztapen eta ezabapenagatik, honengatik eskura ditzan kopuruei lan pertsonalaren etekin eritziko zaie, eta ordainketa bakarrean eskuratuz gero errenta irregular gisako trataera izango dute"; A. Gabikagogeaskoa: "Izan ere, nazionalsozialismoak gizabanakoaren ezabapena predikatzen baitzuen nazioaren ahalmen nagusian, gizabanakoa guztiaren menpe jartzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezabapen : AB38 2, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 12 (hauetan e. dialitiko, e.-erreakzio, hondakin-e., etab.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezabapen : HiruMila, ElhHizt, Casve EF, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-keta/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

ezabatu, ezaba, ezabatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ezabatu, ezaba, ezabatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta/-pen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: ez-adostasun: desacuerdo. // EEgunk: "ezados (ezadostasun)".

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

desadostasun proposatua du lantaldeak, hedatuagoa dela uste baitu, eta bakarra aski delakoan.

Lexema baztertuaren ordaina

Ik. desadostasun.