Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiko landare-izenetan: San Benito belar: Geum urbanum; San Joan iratze: Osmunda regalis; San Joan lore: Leucanthemum vulgare; San Jorge lore: Centranthus ruber; San Jose lore; udaberri-lore: Primula sp.; San Jose lore goiztiar; udaberri-lore goiztiar: Primula vulgaris; San Jose lore usaindun; udaberri-lore usaindun: Primula veris; San Martin ziza: Clitocybe geotropa; San Robertoren zaingorri: Geranium robertianum.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. saindu.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-mb-/-nb-.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

San Bernardo: J. Artaraz (“gogoratu San Bernardo txakurrak”), E. Azkue («"San Bernardo bat", azaldu zion. San Bernardo erabat bitxia! jarraitu zuen. "San Bernardo bat...?" Aitak barre egin zuen», “Horrelako San Bernardo batek paseo asko behar ditu!”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

San Bernard zakur: Herria ("San Bernard zakurra"); San Bernardo: K. Navarro ("errebolberrak eta San Bernardoak ekarri"); I. Zaldua ("beste batzuetan dogo bat deskribatzen zuen, eta behin batean San Bernardo bat zela aipatu zigun"); Gte ("zakurra askaziz San Bernardo zela"); A. Garikano ("San Bernardo bat gelan sartu"); san bernardo: J. Gabiria 4 ("Barrieren san bernardoa horrela deitzen zen", etab.); sanbernardo: Gte ("dalmata, sanbernardo, boxer, collie", etab.); sanbernardo txakur: J.M. Irigoien ("Baina sanbernardo txakurrak dauden bezala, gurea sanpedro edo sanpaulo bat izan daiteke").

Erdaretako formak

OfQuLF: saint-bernard || race de chien || col du Grand-Saint-Bernard || endroit où cette race de chien a d'abord été utilisée pour le sauvetage.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

San Bernardo: Harluxet (tamaina handia eta ile sarria duen txakur-arraza, antzina elurretan galdutako pertsonak bilatzeko erabili zena), LurE (San Bernardo zakur: zakur mota handia eta gihartsua, uste denez, Asian sortua eta erromatarrek Europan sartua).

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu aurkitu ap. NekHizt.

Proposatua du lantaldeak izen propioen eratorriak aztertzean, ohartxoarekin.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak eta Arrazak

Grafia lotu/bereiziak

sanbernardo grafia dagokio, noski, txakur motaren izendatzaileari (ik. 125. arauaren 9. puntua; eta Onomastika batzordeak landu dituenetan ageri den praktika: Saint John's, San Jose, Sao Tome bezalakoak, batetik, eta bestetik, saintjohnstar, sanjosetar, saotometar bezalakoak).

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: sandalo : Santalum sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

Santalum sp.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-alo.

Landare eta animalien taxonomi izena

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sandinismo 2: Goiz-Argi, M. Asurmendi; sandinista 10: Argia, J. Gaztañaga.

Bigarren itzulikoetan proposatua du lantaldeak, eta sandinista ere bai.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. saindu.

Euskaltzaindiaren Arauak

Naf. h. santu.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Naf. Ik. santu.

Erdaretako formak

OfQuLF: mets composé d'aliments placés entre deux tranches de pain || John Montagu, comte de Sandwich || le cuisinier du comte de Sandwich a inventé ce mets pour permettre au comte de manger sans arrêter de jouer aux cartes.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

w; ch.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: saneamendu-hutsaldi.

Onartzekoa da, Heg. edo Ipar. markarekin

Heg. marka dagokiola uste du lantaldeak, eta baita saneatu markarik gabe arautuari ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu saneamendu(-)sare formarik

saneamendu(-)sare 69: Aizu, Berria 7, DiarioVasco 16, EiTB, Elhuyar 7, Goiena 3, Laneki 34.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

saneamendu sare 5, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: saneamendu-sare (Ingurumena (TN); Hirigintza).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Libre samarra da, baina adibide bat jaso liteke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

estolda-zulo forma aztertzean adibide dena azpisarrera egitea proposatua.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-sare.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa saneamendu sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa saneamendu eta sare sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

saneatu (eta saneamendu) testu batean azaldu da (Egin 1988: "Spantax-en saneamendua. Spantax konpainia saneatzeko eta lanpostuei eusteko berehala parte har dezan eskatu dio Gobernuari Baltasar de Zarate, CDSko diputatuak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

saneatu :DFrec 1, AB50 12, HiztEn, Euskalterm 6 (enpresa saneatu; balantze saneatu;saneamenduko obrak,saneatzeko obrak).

Euskaltzaindiaren Arauak

saneatu, sanea, saneatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

saneatu, sanea, saneatzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

juduen antzinako gobernu-kontseilua, 71 kidek osatua, Apaiz Nagusia buru zuena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ausardia, odol hotza.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sangratu (sangaratu, -adu, -au) 17, 'odol-ateratzea egin': Astar II 2 ("Mediku, eta osagile, edo Zirujaubak egin leije euren ofizijuari dagokijona, kuradu, sangradu, aiudak emon", "Egiten dabe pekatu mortal, arako neskatila seindun geraturik seina galduten dabeenak, edo galzeko aleginak egiten ditubezanak, euren honria ez galzerren, nai dala sangradubagaz, nai dala edatekuen bat artubagaz, nai dala karga pisutsubak eruanagaz"); Bordel ("Herri huntan ba ditugu / ofiziale hunak, / larrurik zilatu gabe / sangaratzen dutenak"); It Dial ("Eri badago eta gizena arkitzen bada bereala bear da sangratu" — Ur: sangrau; Dv: sangratu; Ip: señatu; "Nekazariak bear luke jakin aberea sangratzen estutasun baterako" — Ur: sangretan; Dv: sangratzen; Ip: señatzen); Dv Dial 3 ("Biharamunean nahi du sangratu eta yanhari hurrian egon" — It-Ur-Ip: purga eman); Ur Dial 2; Gy ("Hunek zion, eri hunek eman dezake onera; / Harrek ez, abian da hau zenduen ikhustera: / harrek zio: bedi purga, hunek ez, bedi sangra: / Ondikoz segituz hunen ordenantza hazkarra, / ustekabean eria badoa bertze aldera"); Xe ("Batek oju egin zuben / denak sangratzeko, / bazala motibua / sustotik iltzeko; / zezena etzeguan / berriz barkatzeko, / lanzeta zorroztubak / tripatik sartzeko"); AB AmaE 3 ("Bai, Jauna, alantxe da, eskerrak berorri, / Osasuna ekarri eustalako niri; / Baña besotik sangrau oraiñ egiñ arren, / Egingo naz jaubetu ni kapotearen? / Bai, zelan bere Anton, ez euki dudarik / Obeago batena egingo zaitut nik, / Sangretan bazaitudaz, baña ez besotik, / Ezpada ango ordez, gaur patrikaratik, / Andik ateraten dan odolagaz dendan, Zuretzat kapote bat emongo dabe an", "Ay ene galdua da gaur nire arrana, / Neure ontzurre gorri berreun daukazana, / Ene elastikoa eta bardin prakak, / Dira itsuak eta diru-toki bagak; / Eta arrana sangrau baña len On Juan, / Obeko dot mundutik negu onetan juan"); Elsb Fram ("Guziek badakigu ez dela izan bethidanik Yuduak bezalakorik yende baten, herri baten, populu baten, nazione baten sangratzeko, azken xortaraino"); HU Zez ("Bainan ez; nahi bazuten eta ez, bi buruetarik sangratu behar moltsatto hura; batetik azkarki beren eskola hura berenetik berek egiteko; eta bertze aldetik, herri-eskola Jainko gabe hura... hura ere aitzina, eta lehenik hura pagatuz, ezen zergadun guziek jasaiten dute hura, hara moltsa gaixoa bi buruetarik odola dariola"); Ardoy SFran ("Orduko eritasun gehientsuen sendagailu bakarra: sangratu zuten"); sangratzaile , -tzalle 2: Elsb Fram ("Yuduak dire, berriz diot, beren fagoretan, non nahi izan diten, sangratzailerik abilenak, uxaran, itxain, edo odol edale goseenak"); Iraola ("Oraintxe urte batzuek dirala, esaten ziran Don Rufinok, barbero sangratzalle fama aundikua eta korrikalari bikaña, nola Madrilla eraman zuten iru aldiz Sagastari enplastuak jartzera"); sangrador(e) 2: Mg PAb ("Iru titulu emon eusteezan Madrilen [...] Naz bada Barberuba, Sangradoria ta Zirujauba"); Hb Egia ("Eri sendatzeko ere haukien pikor batek balio ditu ehun Sangrado [sic] eta Apuntador, erran nahi da, ehun barber eta aiutatzaile"); sangria (eta sangeria, sangrea) 18: Cb Just ("Berrogei ta amabi sangria ito etzedin, egin, da etsi ta medikuak utzi zuten"); DurPl ("Lelengo egunian sangrija besuan beste egunian purga goxeko bostetan"); Mg PAb 7 (adib.: "Ibilliko dira gaisuen artian odolak mantxau eztagizan bildurrez sangrija bat egin biar danian", "Zer daki medikubak guk baño geijago nos biar dan sangrija?"); fB Ic II ("Ordu erdijan, edo ortu [sic] betian projimuaren azur guztiai, odol guztiai, laugarren belauneraginoko senikera guztiai eraginda, guztiak gaiti gaiski-esanda, aren kleitu guztia ostikopetuta, azkenian zeure gaiski-esaaldijari ezarten deutsazu txaplatia, barberak sangrijari legez, projimuaren pamiari deutsazun epaija osatuteko, esanagaz: Neuri mesede baino, ez deust egin"); Astar II 2 ("Ez bakarrik egingo dau pekatu au egin daijan neskatiliak, baita bere onetara lagunduten deutsanak, edatekua aginduten deutsan medikubak, sangrija emoten deutsan barberubak, edatekua konponduten daben botikarijuak", "Eztakije gatxa ezagututen; eta ezagutu arren eztakije zelan osatu; aginduten dabe itxumustuan sangrija batetik, purgia besteti, jakin baga on, ala gatx egingo deutsan"); It Dial ("Sangria, purga, errakaia eta zurda dirade oskaiak gaitzik geienentzat" — Ur: sangrijia; Dv: sangrea; Ip: señadura); Dv Dial; Ur Dial; Gy ("Herbiak derro, arreba, burutik egiñ zaitzu, / Sangria baten beharra nere ustez badukezu: / Zoiñ lehenka zuk niri!"); AB AmaE ("Sangria bat ederra zendulako artu / Etziñean orduan bertatik osatu?"); Noe ("Ikusi dutenian / etxeko txerria, / denak esaten zuten: / "Lastimagarria!" / Obia da segidan / egin sangeria, / bota baño askoz obe / aprobetxatzia"); cf. supra señatu 2 eta señadura 1: Ip Dial.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sangratu 1, Herr 1946 ("Diario Basco Donostiako kasetak berriz [zioen] Frantziarat heldu diren español guziak preso altxatuak direla eta galeretan ezarriak. Aski flakatu artio sangraturik behar den hazkurria gabe, lan bortitzenetan ararazten ditugula eta holako"); xangratu 1, Herr 1965 ("Toulon-en ohoin batzu sartu dira Banketxe batean diru-kutxa xangratu beharrez"); sangria 1, Zerb Landareak ("Zaharrek uste zuten landare hau [Aihen-xuria] baino hoberik ez dela "xangriaren" sendatzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sangratu : AB38 1 (sangrar) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sangatu : PMuj DVC (hacer sangría); sangeratu : HaizeG BF; sangratu : EuskHizt (1842; sangradu 1818 _ Zah. _ odolustu, odol ateratzea egin); Lh DBF (saigner); sangratzaile : Lh DBF (saigneur) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

ElhHizt: 1 odola jario; odoletan egon; odoletan izan/eduki; 2 odola atera; 3 ebakia egin; izerdia atera _ árbol; 4 xixkatu _ fig.; 5 koxkatu _ Art. Gráf. // HiruMila: 1 perder sangre: odola isuri, odola galdu, odola jario; 2 practicar la sangría: odola atera, odol-ateratzea egin; 3 dar salida al desagüe: erretenera isuri, hustu; 4 Inform. koska atera // Lur EG/CE: 1 odola atera; 2 odola galdu, odoleztatu, odolustu // Lur EF/FE: 1 odola atera, odola galdu; 2 odoleztatu; 3 odolustu // XarHizt: sangratu , odol-hustu, odol-hartu, odol-ixuri // Casve FE: odola elki; odolgabetü; odolüstü; odolgaldü, odolüstü; azken txortala odola elki _ saigner à blanc; diharütze elki _ saigner à blanc, fig.; hurelki, txükatu _ drainer // HaizeG FB: odol-hustu, odola galdu; odola atheratu, sangratu // PMuj DCV: 1 odola atera _ aterazi, galdu, odol-ustu, odolgabetu, zaiña ebaki, zaiña ideki; 2 odola galdu, odoletan egon, odol-gabetu, odol-utsitu; 3 ustu, ura kendu, ur-bideak eman; 4 jematu, lerdatu, zarrastatu _ resinar los pinos; 5 ñapurtu, xixkatu, imurtxi, okatu _ hurtar, sisar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma erabilia da, giro batzuetan "ahantzia" izan arren

bizirik dago forma (batez ere Iparraldean).

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

sangra, sangratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

odolustu, odol-ateratzea egin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 odol-ateratzea. 2 urardo azukreduna.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-dade.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Adiera mugatzeko zailtasunak

definitzen zaila dirudi.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sanidina: Harluxet; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

sanidina: ZTC 3 (EHU, Geologia HE 2: "sanidina [...] Feldespato potasikoaren polimorfoa. / en sanidine / es sanidina / fr sanidin [sanidine ap. Wikipedia] / [cf.] feldespato") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): sanidina, it (S. Carbonell): sanidina, sanidino // Ez dugu aurkitu ap. de (Langenscheidts), fr (DLLF; ap. WebMineral: sanidine), en (Collins).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta arloa mugatuz onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkoa iruditzen zaio lantaldeari.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ario.

Forma baten adiera(k)

1 izond. 'osasunari dagokiona'. 2 iz. (bainugelakoak).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

iz. propioak hiztegi arruntean.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lore.

Landare eta animalien taxonomi izena

Leucanthemum vulgare.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: San Jose lore Sin. udaberri-lore. / San Jose lore goiztiar Sin. udaberri-lore goiztiar. / San Jose lore usaindun Sin. udaberri-lore usaindun.

Bigarren itzulikoetan proposatua du lantaldeak (baita sanjuan-lore ere).

Euskaltzaindiaren Arauak

cf. sanjuan-su, santiago-bide, etab.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lore.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Landare eta animalien taxonomi izena

Primula sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond. 'osasuntsua': gizon sanoa; sagar sanoa. 2 Bizk. adlag. Herr. 'oso; asko'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

izenondoaren adierak osatzeko eskatuz: "1 izond. 1 `osasuntsua' [...]. 2 `(pertsinez mintzatuz) tolesgabea'".

Forma baten adiera(k)

1 izond. osasuntsua; 2 adlag. oso.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko sanokeria sarrera: 1 "Mot ironique équivalent à grosse naïveté. Zer sanhokeria! Quelle naïveté!" Dv. "Gansada, gamberrada suave. Elexp Berg ("Sanokerixa batzuk esatia zer da? Erozer gauza esatia ero. San Martzialetan, lenengo erroskilla batzuk jan, sanokerixa batzuk eiñ eta illuntzian etxera); 2 "Gizon sanua agertu zan gerran eta sanokerixa asko kontatzen dira beriak, [...] se cuentan muchas valentías suyas" Etxba Eib.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

xanokeria 3, MAtx (adib.: "Eztabaidagarriak eta eskandalagarriak gerta daitezkeen jokabideak ohiturak eta xanokeriak eraginda gertatzen dira askotan", "Bestela gure xanokeriak, ergelkeriak eta kirtenkeriak etxe-kalte bihurtuko dizkigute").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

sanokeria : Casve EF - HaizeG BF (sanokeri: naïveté), Lh DBF (naïveté), DRA (san[h]okeria: palabra irónica equivalente a candidez muy grande), PMuj DVC (candidez, simpleza, ingenuidad) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

idazle bakarragan jaso da (MAtx), baina egokia iruditzen zaio lantaldeari, eta onartzea proposatzen du (eta horretarako, sano izenondoari bigarren adiera gehitzeko eskatuko da).

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ergelkeria, kirtenkeria.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 47.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-nskr-, -ito.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. saindu.

Euskaltzaindiaren Arauak

:santa sekula(n)'sekula santan'.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

santa sekula(n) (erabilia balitz).

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. sekula.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

santa sekula IE 1 (Xa Odol); santa sekulan 4: B 1 (Alzola Atalak), G 2 (Tx, Urruz), IE 1 (Ox). Ikus beste esapideak s.u. sekula.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. erabilia den, santa sarreraren azpisarrera gisa emateko.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

santifikatu, santifika, santifikatzen. da/du ad. g.er. 'santutu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

santifikatu, santifika, santifikatzen.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. santutu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ifikatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Batera bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa da

hori da B eta G batera, eta, beraz, hobestekoa; bigarren mailan onartzekoak dira saindu (L-BN) eta sandu (Naf.).

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: Santu Guztien Egun .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SANTU EGIN (Ref. a personas). Hacer(se) santo, convertir(se) en santo. "Santificar, [...] santu egin" Lar y Añ. v. santutu. Fazoiñ huntan penitentzia / bethi urruntzen dukela / [...] uste duk / saindu egiñen aizela? Gç 103. [Iob] alde guzizko saindu egin zen eta bertutetsu bertute guzietan. SP Phil 181. Bere sabeleko seme maitea santu egiñik ikusi ta aldarean adoratu zuen. Cb Just 21. Ordentzen danak, artzen du, bere burua santugiteko grazia. Ub 217. Gu santu egiñ nai ginduke; baña ez bortxaz. Arr May 103. Nere burua santu egin ta / ez naiz asiko ezertan, / guziyak gera pekatariyak, / ezta dudarik orretan. Xe 362. Gaur ez dago besterik, iñor juzgatzea / ta norberen burua santu egitea. AB AmaE 400. Il gabe, eztago santu egiterik. EZBB II 17. Liburu on bat irakurri zuelako santu egin zan Loiolako Iñazio. ArgiDL 3. Sakristauentzako eztau premiarik / aparte ipinteko altara barririk; / santu einda an jarteko zarrik ez gasterik, / izan leiteke baña neuk eztot usterik. Enb 163. Kristoren amodioak eta graziak dituela saindu egiten. Ardoy SFran 9. Gazte batzuek harizan dira [...] beren buruak zeruan ezar, / bestiak ifernu labean. [...]. Gure buruak ez saindu egin / gauza horien gainean. Mattin 63. v. tbn. Mg CO 245. Añ LoraS 61. Ur MarIl 57. Itz Azald 47. SMitx Aranz 163. Saindu: Jaur 376. (Ref. a cosas). v. santifikatu. Kredoa esatea da orazioa egitea? --Bai-ta haren izena santu egitea ere. Ub 167. Nola santu-giten edo santifikatzen da Jainkoaren izena? Ib. 160 (v. tbn. 169 santu-gitea). Berak santu egindako egunak, geuk bere santututeko. fB Ic II 238. Emoten ditu grazija bi. Bata, arimia santu egiteko ta bestia [...]. fB Ic III 341. Grazia habitüala edo saintü egiten gütiana. CatS 63.

adib.: halakatu da/du ad. Ipar. Halako bihurtu. Baldin santu egin izan badira, ez dira bere ahalez ez indarrez halakatu. Aita ohoina zuen eta semea ere halakatu zuen. Baina ez dira urrikalkizun, zeren bere faltaz halakatu baitira. Miresteko da nola dakizularik, neurri batera helduz gero ardoak iragaten zaituen, ez zaren berriz halakatzetik begiratzen.

santu egin 20: Elkar (“Berriro diot, Goi-argiak besterik ezin ditu ideia horiek ariman ezarri; eta horrenbestez, Jesukristo gure Salbatzailearen Ebanjelioa, Jainkoaren Hitza alegia, eta Jainkoaren Izpiritua dira, bere herria gidatu eta santu egiteko Hark eskainiak, gizonen arimen ezinbesteko argitzaileak, Jainkoaren ezagupen salbatzailea eta salbaziorako bidea lortzeko”), Berria 7 (“1622 Irailaren 12an, Inazio Loiolakoa santu egin zuten”), EiTB 7 (“Ama Candida Santu egiten duten bosgarren gipuzkoarra da”), Jakin (“Eta santu egiten dutenerako, proposatzen dut gizarteak izendatu dezala sustatzaile sozialen patroi”), Erlea (“Adibidez, bat santu egin zutela putzu batean erori zelako zaldi gainean zihoala”), DiarioVasco 2 (“Nola ulertu 1521ean, gaztelarren alde ari zen Loiolako Iñigo, gero erlijio kontuetara pasa eta santu egingo zutena, nafar leialek zauritu eta etxera joaten utzi izana?”), UEU (“hildakoen artetik piztu zenez gero, santu egiten duen Espirituaz Jainkoaren Seme ahaltsu egina izan da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

santu egin 18: Berria (“Aita Santu Ona deitzen ziotena santu egin zuen Joan Paulo II.ak”), Asisko Frantzizko 5 (“Erreparatu, ordea, aitortza debotoaren balioari, santu egin ez ezik, santutasuna adierazi ere egiten baitu”), Elizen arteko Biblia 4 (“Izan ere, bai santu egiten duen Jesusek, bai honek santu egiten dituenek, Aita bera dute denek; horregatik, Jainkoaren Semeari ez dio lotsarik ematen hauei senide deitzeak”), Joan Mari Lekuona 4 (“Beregana erakartzen gaitu santu egin gaitzan eta bizitza zoriontsua izan dezagun, betiko zoriontasunean”), Joan Mari Irigoien 2 (“santu egin aurretik idoloaren erlikia bat nahi balute bezala; beste zoko batean, finean, emakumezko poeta ikusi nuen, elastikoa eskuan zuela...”), Patxi Iturritegi (“Zöeren begitarteak, ordea, ez du inolako kezkarik adierazten, dagoeneko oso eta santu egiten du lo, REM fasetik pauso gutxi batzuetara”), Txiliku (“Hilda printzesa abadesa santu egin zuten”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa santu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SANTU-EGUN a) Fiesta del santoral. [Kristinau barrijak] bere asi zirian euren santu eguneetan Eleisaan Santubak ondrauta, Eleisakua eginda gero, plazaan jentileen olgeetak egiten. fB Olg 144 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). Iturri orrek dauka ermita San Fernando, eta gazteak egiten dute berendo bat santu-eguna ori urbilena dagoen jayian. Auspoa 77-78, 286. b) Santo (de una persona). Ez nintzan akordatzen biyar nere santu-eguna zanikan. Moc Damu 8 (v. tbn. 5).

santu(-)egun 3: DiarioVasco 2 (“Otsailean sartu gara eta berarekin hainbat Santu egunen ospakizunak datozkigu”), Berria (“Halako santu-egunen azpian benetan dagoenaz hitz egin genuen batean etorri ginen lehenengoz, erdi txantxa legez eta erdi pagano sentitzeko tentazioari men eginez, fifty-fifty, baina bigarren horretan berak nik baino fede sendoagoa erakutsiz”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

santu(-)egun 3: Edorta Jimenez (“Ez nago ziur horrek espainolez zer esan nahi duen, urtebetetze eguna den ala zerikusiren bat ote duen norberaren bataio-izenarekin eta izen hori jartzeko tenorean gogoan izan duten santuaren izenarekin, eta hortixe santuarena; haren urtegunak edo santu-eguna zen, bada”), Txillardegi (“Karlos Setimoren santu-eguna anaiaren ondoan, eta Lizarran, handiro ospatzekotan omen zetorren Alfonso Carlos”), Karlos Zabala (“Gizon haren santu egunean, Quenuk lore sorta bat eramaten zion, eta hamar soseko txanpona jasotzen zuen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Egokia izan liteke azpisarrera jasotzea OEHko bigarren adiera jasotzeko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa santu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

santugil(l)e 3 aldiz azaldu da (Ub eta MEIG 2); santugin 2 aldiz (Erkiag Arran).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

santugile :LurE.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gile/-gin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

itxura hutseko santutasuna.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.