Leku-izenak

(...)
Haitz 'harkaitz' eta zuloa ditugu hemen. Aldaera batutzat tz-dun aldakia aukeratu dugun arren, [tz] soinuaren adierazle garbia den ch bezalako grafemarik ez dugu sekulan aurkitu. 1633an, dena den, tz-ren adierazle datekeen -zc- multzoa duen ayzculua agertzen da. Erdal azentuaketaren ondorioz jatorrizko Aitzuloa Aitzulua ([aitzúlwa] ahoskatua seguruenik. Cf. aipatu 1633ko ayzculua edo 1787ko ayzulua) bilakatuko zen, eta hau gero Aizulba (cf. Iruñe ondoko Mutiloa > Mutilva, Eslabako bereko Bideburua > Bideburba edo Gezariburua > Gezariburba). Aizulba-tik egungo Izurba [izúrba] aldaeraren aitzindaria den Yzulba sortu zen 1780rako. Izulba > Izurba aldakuntza ohizkotzat jo daiteke, Eslabako bereko eta inguruko herrietakoak aintzat hartzen badira: Zabalzigar > Zabarzigar Eslaban bertan, Valmayor > Marmayor, Valmenor > Marmenor San Martinen, edo Valcervera > Varcevera Oibarren. Zubitzan Jimeno Juríok dokumentazioko Ayçuloa (1598), Aizçuloa (1601), eta Aichuloa (1691)-ren ondorengoa den Atxulba [achúlba] bildu du [TCPCG, 377. or.]. Autore honen arabera Aitzuloa harpe edo hartzulo artifiziala da: "En la roca se abre la «Cueva» o «Casa Aculba», concavidad artificial, al parecer, de unos 2'50 ms. de fondo. Se asciende por una corta senda entre encinas. Sirvió de refugio a labradores y pastores. Está frente a Tiebas y a la «Cueva la Lecea» (sic) de Aláiz" Gure informatzaileek diotenez Aitzuloa-n ez dago harperik, eta etimologia gardena bada ere ez du euskarririk errealitatean. Dermioko erreka oso sakona da, eta ez dakigu honek hein batez behintzat ez ote duen izena justifikatzen. Reta Janárizek oraingo forma desitxuratu hutsean oinarrituz (arrisku handiz beraz), leku-izen honen etimologia egiten saiatzen da, eta esperatzekoa zenez ondorio okerrak ateratzen ditu: autore honen arabera izura 'izaia', eta -be, -pe 'behe'-ren aldaera omen den -ba dira toponimoaren bi osagaiak. Masu Nittak ere egungo forma besterik ez bide du ezagutzen, eta Retak bezala ondorio faltsuak ateratzen ditu. Honela diosku autore honek [Notas lingüísticas sobre vasquismos léxicos y topónimos de la zona de Eslava, Nafarroako Foru Aldundia, Burlata, 1980, 19-20. orr.]: "Según creo, este toponimo debe de consistir en el vasc. ISURI, ISURKI, 'vertiente' y BE(H)E 'suelo, parte inferior' con art. -A. Compárese con Ichuribehere (Michelena, Apellidos, nª 341)" Barranco de Aitzuloa egungo Barranco de Zabalzigar-en hasiera zen. Aitzuloa Tastaran, Larrasoil, Zabalea, Zabalzigar eta Juandelusaiets-en artean dago.
(...)