1.
(AN-gip ap. BUArano),
yayo (V-gip ap. IzUrrAnz
; ZamVoc(G)),
yaio,
jaio . (Ref. a seres animados).Excelente, bravo; muy hábil."Excelente; eximio"ZamVoc.
"
Yáyua, el habilidoso (?)"IzUrrAnz.
"Ingenioso"BUArano.
Tr. Aparece en textos guipuzcoanos desde fines del s. XIX; hay algún ej. en vizcaíno en el s. XX. En DFrec hay 11 ejs.
Iaiua zala agertu zan gidari bezela. BvAsL 199.
Biyar lege-gizon argia, sendagile yayua [...] izatera iritxi ziñezke. ArgiDL 5s.
Ura añako zaldun iaioak. "A tan buen caballero"
.LdiRIEV 1929, 207 (Or ib. 6 on, AIr RIEV 1928, 599 andi, Anab ib. 608 jator).
Laister gure Extebe arrantzale yayoa diñagu. OrMi 106.
Ta ara zein borrokalari yayoa zan Katamotza. AnabUsauri 76.
Idazleak erruz ta gero ta yaioagoak ditu. LdiIL 71.
Lanari iaio bat opako dio Idazkola bakoitzari. "Funcionario capacitado"
.EAEg 15-1-1937, 810.
Gipuzkoako txistularirik iaioenak. EtxdeAlosT 16.
Gaston gorritu egin zen, gogamen argiko bezain bihotz aratzekoa baitzen mutil jaioa. MdePr 180.
Andereño txukun eta yayo itxurako bat. AltLB 65.
Patxik iñoren esanari begiratu? Ortarakotxe zegoen gure Ezkurrako seme yayoa. NEtxLBB 182.
Orobat enaratxo / bizkor ta iaiua.Olea 21.
Artzai ta zakur iaioak, ardien ondoan jaioak. EZBB I 44.
Txomin Olano, nere musika-erakuslea, iaioa benetan.Alkain 26.
Bidelagun iaioa aukeratu du honek. MEIG II 47.
v. tbn. Ag G 343. EusJok 171. Muj PAm 13. Uzt Sas 147. JAzpiroz 19. Yayo: AB AmaE 396. EusJok II 155. Auspoa 39, 48. MAtx Gazt. Basarri in Uzt Noiz 51. Yaio: TAg Y 1933, 23. Uzt EBT 95.
azpiadiera-1.1
(Ref. a cosas). Lengoan oso jardun yayoa izan zenuala berarekin izketan. AnabUsauri 96.
--Zure lanak atseginez irakurtzen ditut. --Eskerrikasko! Utsa dira! Zureak bai iaioak. LabEEguna 85.
Ona emen, [...] adizkide mamiaren lantxo yaioak. (In LdiIL 5
).
Ipui yaioa. Aitzol(
inLdiUO 6
).
[Lizardiren bertsoei] zegokien idazburu yaioa. Ib. 3.
Edertasun yaiogorik darioten bertso-mordoak baditu amaika "Biotz-begietan". Ib. 8.
Txirrindulari gazte ta azkarren ekitaldi jaioak. ErkiagBatB 186.
Ganixek sukaldean bere esku yayoa agirian utzi zien. NEtxLBB 63.
Azken urtetan naiz inguratu / ainbat aurrerapen iaio. Insausti 291.
v. tbn. Zait Sof 15 (yayo).
azpiadiera-1.2
(Acompañado de ines. o de -t(z)en
). Batetan bakarra bear zun yayoa: gaizki egiten. OrSCruz 20 (Aitork 78 iaio).
Gazte ezkontzak zerratzen ere / iaiua zaude. TxB I 269.
Bizkarrak uzkurtzen ain yaioak geranontzat. LdiIL 106.
Sendagilletzan apika asko jakingo ez zuana, bañan gazteak dantzatzeko piano jotzen iaioa. JAIrazBizia 22.
Yayoa ta azkarra zuaitz eta baso-kontu ta arazoetan. FLab(
inMunita 5
).
Ai, pastelak! Eta tartak! Artan nagusia zan iaioa. AnabPoli 77.
Baziran labaiña dantzatzen oso yayoak ziranak. NEtxLBB 40.
Bertsotan oso gizon iaioa zala. BerronKijote 137.
v. tbn. Lab EEguna 106. Yayo: ABar Goi 18. Zait Sof 29. Lab SuEm 209. Yaio: Or in Zait Plat 154.
sense-2
2.yayo (G-to-bet ap. A; Zam Voc (G)), yayu. "Agraciado, bello. Emakume yayoa, mujer bella. Es la única palabra que en G tiene ya como inicial" A. "Bello, hermoso" Zam Voc. Andi ta txiki, makal ta indartsu, iaio ta itxusi danak. AgG 333.
Gorputz iaioko mutilla. Ib. 138.
Toloxa, emakumetxo zurbil bat bailitzan gutxituz, emetuz izendatzen duten Tolosa yayua. AArdi VI (21 y 47 yayu).
Itxurabako matxango onen aldian milla bidar yayuago nazan oneri. Otx 76.
Saill eder naro guzien gañez / yayoen Ulia-mendi. EAOlBe 59.
v. tbn. Etxde JJ 197. Lurbira iratzarri, / gazte ta jaioa. Gand Elorri 49.
sense-3
3.(Uso adv.).Excelentemente."
Yayo egon, estar en grande"Bera app.v. iaioki. Plazara juaten danian orrek / lana egiten du iaio. EusJok 52.
Itzegin du yayo. Tx(
inImazAuspoa 24, 138
).
Mendi oitako giza jendeak / serbitu zituan iaio. AZink 132.
Prest zeukan lana [...] ondorengo leialak burutu zion. Bai iaio burutu ere. MEIG VI 79.
sense-4
4.(Uso sust.).Perito. Ardura au [...] errekisara azalduko dan iaioaren gain izango da. "Perito"
.EAEg 9-4-1937, 1467.
Gai guziei buruz iaio izenaren jabe diranak."Peritos en todas las especialidades"
.Ib. 28-4-1937, 1578.
sense-5
5.(Exclam. de entusiasmo o aprobación). --Gure txapelaz ura ustu dezakegu. --Iaio! Ederki!PMujNoni 52.