(V-m-gip, G; Lar, Aq 457, Añ),
lokatz,
lokatsa (H (det.)), lokaitza (H), lokaitz. Ref.: A; Etxba Eib (lokatzia).
Barrizal, lodazal, ciénaga. "Atascadero" Lar. "Atolladero", "barrizal, barrial" Ib. "Trampal, atolladero", "tremedal" Ib. "Abono para la tierra hecho de la broza que juntan las aguas en parajes pantanosos, lokarda (G); el lugar se llama lokatza" Aq 457 ( A, que interpreta "estercolero"). "Revolcarse, iñauldurizka ibilli [...] lokatzan, basatzan, etc." Lar in Aq 1422. "Lodazal" Añ. "Lodazal. Bazan aren ataixan basia eta lokatzia" Etxba Eib. v. lupetza. Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. La forma lokatz es frecuente sobre todo en autores guipuzcoanos. Tenemos lokaitz en Cardaberaz y lokaitza en Moguel. Hay además lokatsa en Uriarte (que usa tbn. lokatz ).
Lokaitza edo beste leku zatar batera botatzea. MgCC 248.
Lokatza baten jausi ta loitu dana, laster dua uraren billa garbietako. CrIc 101.
Lokatzan jirabiran ibilli oi dirala txarri batzuk legez. UrDial 42 (It loiean, Dv, Ip lohian).
Bildur ikaraz dabil, lokatz ala arritzan, / egingo ete daben ankea ipiñi. ABAmaE 363.
Erori eta lurrian lokatzatan exerita gelditu zan. UrruzUrz 15.
Lokatzetan sartuko al aiz / izterretaraño. TxB 188.
Mendi zoko ontan, noiz nai leporaño lokatzetan sartzen zarela. TPKattalin 187.
Mendibide-lokatzak abarka zakarrez gaindu ondoren yaztetxe-atarira elduki. LdiIL 9.
Lokatzetik irtenda / igelak kantari. E. Mujika in Onaind MEOE 843.Eskua lokatzan sartuta, [...] bost Aita gurea errezatzen dere. (AN-larr). AEY IV 240.
Oñak lokatzetik eziñ azkatuz azkenean uraren barrura ito. JAIrazBizia 42.
Ez omen zuan eragozpenik ikusten leen-gizona Kaldeako lokatzaren irakiñaldi batetik ilkia zela siñisteko. VillJaink 62.
Basetxetik aldegiñaz batera, lokatza ta basea ugari. ErkiagBatB 115.
Arria, errekan aingira bezela zebillen, lokatza gaiñean. BBarand 178.
Asto txikiarena jazo jakon: lokatzak pasau ezin, da etzun lokatzan. Gerrika 263.
Baña euria egiten zuanean, lokatz aundia sortzen zan. Albeniz 28.
azpiadiera-1.1
(Fig.)."Fange, boue, bourbier du vice"H, que cita a Cardaberaz. Bekatu berrien lokatz edo amiltegi malkor gaistoan galdu nai ez duenak. MbIArg I 373.
Itsuak sartzen dira beren bide gaistoko lokatzean ta bekatu artean. MbOtGai I 40.
Nere pekatuen leizondo izugarri ta lokaitz itsusian nastu ta itorik [nago]. CbEg II 52.
Negarretako ibar onetan nekez beterik ta pekatuen lokaitzean ondaturik [nago]. Ib. 60.
Jagieraiten deuskuzulako pekatuzko lokatzarik graziyazko jarleku ederrera. Zuzaeta 118.
Batzuek atsegin lotsagarrien lokatzetatik irten nai ez due. AA II 230.
Pekatuaren lokatsa eta zingira atsituaren erdijan. UrMarIl 16.
Erruki zatzakit eta lokatzatik atera nazazu. OlImit III 20, 2 (Mst, Ip, Leon lohitik; SP istilletik, Ch basatik, Pi lupetsatik).
Igaro baitziran oraiño beratzi urte, lokatz illunean iraultzen nintzala. OrAitork 71.
Gure diruak eta izena omen-dabiltz lokatzetan, ama. NEtxLBB 67.
azpiadiera-1.2
Dificultad, problema."Au fig., embarras, difficulté. Lokatz txit ederrean sartua nago, je suis (entré) dans un très beau bourbier, me voilà embourbé bel et bien"H.
Tarteko izan denak bakarrik daki nolako saltsa eta lokatzetan ibili diren orakatuak hizkuntzari dagozkion ikerlanak. MEIG VI 110.
azpisarrera-1
LOKATZA-ARTE.
v. lokatzarte.
azpisarrera-2
LOKATZA-LIRDINGA.
"Lokátzaa lirdikia, el barro superficial que se forma al paso de las ovejas" Iz ArOñ (s.v. lirdika).
azpisarrera-3
LOKATZA-LIRDISKA.
"Lokátzaa-lirdískia, barro no profundo" Iz ArOñ (s.v. lirdiska).
azpisarrera-4
LOKATZA-NAHASTE.
A zer lokatza-nastea eldu den!(AN-larr)'Itz edo egite txar batek zein ondorio txarrak ekar ditzaken!'
.InzaNaEsZarr 204.
azpisarrera-5
LOKATZAPE,
LOKAZPE(En casos locales de decl. sing.). Ezkon-nahasleak berriz ere jausi ziran lokazpean, murgildu ziran maitakerizko zingiran. EtxdeJJ 207s.
[Lorea] ujola batek lokatzapean / utzi zuan lardastua. NEtxLBB 357.
Zenbatenaz ere lehiatzen zaren oinak lehorrean landatu beharrez, hanbatenaz murgiltzenago zara lokazpean. MEIG IX 95.
azpisarrera-6
LOKATZA-ZULO.
Lodazal, barrizal. Txarriak, berriz, osiñeko lokatza-zuloan egin due etzanaldi atsegiña. TAgUzt 99.
Bidean ainbeste lokatz-zulotan zikindu banaiz ere. AtañoTxanKan 23.