1.
(G, AN-5vill; Urt II 387, VP 51v (
-lz-
), Lar, Añ(V, G), H(V)),
galtzarpe (V-ple-oroz-gip, G-nav, BN-baig; Dv, H-rz-SP),
galtzerbe (G-bet),
kaltzarpe (V-m),
kaltzerpe (V).
Ref: A (galtzarbe, galtzarpe, galtzerbe, kaltzarpe, kaltzerpe); Iz ArOñ ; Iz Als y Elexp Berg (galtzarpe); Etxba Eib (galtzarpia); ZestErret. Axila, sobaco."Alipilus, [...] nihori galtzarbeko ille atheratzaillea
"Urt I 500.
"Sobaquina, el mal olor, galtzarbeko kiratsa
"Lar.
"
Azigurenak urten detse galtzarpian
"EtxbaEib.
Azkue atribuye a Pouvreau galzarbe, pero en su dicc. sólo hallamos galzarpe.v. GALTZAR-AZPI, GALTZAR-XILO, 1 galtzar (2), besape. Tr. Documentado desde mediados del s. XIX en textos de todos los dialectos, salvo en suletino.
Ez du arkitu bat bakarrik [...] galtzarbeaz gora igarotzen zaionik. IztC 453.
Galtzarbian [...] arraskaka. Bil 131.
[Umea] besoetan artu nai izan eban gero, ta kaltzerpetik oratuaz [...]. ABeinB 76 (v. tbn. 51).
Galtzarpetik laguntzen ditugu alditxartzera doazinak. JEBer 97.
Galtzarpean gurintxorik agertu. JEMed 141.
Zakuan sartu ta bizkarretik bera edo galtzarbetik bera, nolabait ekartzen zituan. BasoM 104.
Segaren esku-lekua galtzarpean jarri ta atseden-puska bat artuz.AtañoTxanKan 9.
Halako handitsu gisakoak sortzen zitzaizkion iztarte-galtzarbeetan. MEIG IX 97.
v. tbn. Ud 115.
azpiadiera-1.1
(G-azp),
galtzarpe (V-gip)
Ref.:
ElexpBerg;
ZestErret
. (En casos locales de decl. sing.).Bajo el brazo."
Galtzarpian zaroian periodikua
"ElexpBerg.
Khordazko zurubi bat galtzarpean. Laph 132.
Saskitxoa galtzarbean artu. ArrGB 7.
Ezkerreko galtzarpean. AgKr 140.
Galtzarbetik iges egin ziolako. AnabPoli 63.
Oilla lokak txitak bezela, galtzarbean artzen niñun. JAzpiroz 180.
Besotara bat Herria galtzarpean. LarreArtzainE 186.
v. tbn.
JanEd II 98. Lab SuEm 202. Galtzarpe: Lander (ap. DRA). Alz Ram 105. Barb Leg 134. TAg Uzt 6. SM Zirik 22. Erkiag Arran 83. Arti Ipuin 26. Auspoa 39, 117. Ataño TxanKan 193. Kaltzarpe: Otx Euzk 1929, 5 (ap. DRA). Kaltzerpe: A EY II 144.
azpiadiera-1.2
altzarpe (altzá(a)rpee V-gip) . (Uso adv.)."
Guardásola altzárpee dabela, con el paraguas bajo el brazo"Iz ArOñ..
sense-2
2.
(G-to ap. Iz To; Dv). Costado."Partie immédiate au-dessous de l'aisselle"Dv.
"
Galtzarbia, el bajobrazo"IzTo.
v. 1 galtzar (4). Egin zuan Jaunak emakumea gizonaren galzarbeko saietsezur batetik. AA II 90 (I 577 galtzarbeko).
sense-3
3.Seno.v. 1 galtzar. Neure neskatoa ematen daroat hire galtzarbean. UrtGen 16, 5 (Dv besoetan, Ol, Ker altzoan).
Eman zuen bere eskua bere galtzarbean; gero atheratu zuen: eta horra haren eskua xuria zen ezkabiaz. UrtEx 4, 6 (Ur, Ol, Ker kolko, Dv, Bibl golk(h)o).
Elizaren haurretarik zare: haren galtzarpean so[r]berritua eta altxatua. HePhil 40.
Egun eginen ditut goraki zure laudoriak, Jauna, zeren zure galtzarpean hartu beinauzu. JesBih 454.
Othoi zure galtzarpera har nezazu ni. DvLEd 143.
azpiadiera-3.1
Baiñan lagundu zuen lurrak emastea, ideki zuen bere galtzarbea, eta hurrupatu izan zuen dragoiñak bere ahotik arthiki izan zuen ibaia. "
Os suum"
.HeApoc 12, 16 ().
sense-4
4."Zurrón (Darric)"DRA. v. galtzarpa..
Galtzarbean arturik beren ertekoa. "En su alforja"
.OrEus 248.
azpisarrera-1
GALTZARBE-MAKILA.
Muleta. v. GALTZAR-MAKILA. Aritz-adar batzuez galtzarbe-makillak antolatu ziozkaten. Eizg 82 (ap. DRA).
azpisarrera-2
GALTZARBE-SARE(V-gip, G-to-bet; VP;kaltzerpe-s. V-m). Ref.: A (galtzarbe-sare, kaltzerpe-sare); Iz UrrAnz (galtzarbesaria). Morral. "Galzarbe-sarea, bujaca" VP 51v. "Burjaca, saco de cazadores" A. "El morral de red en forma de bandolera en que se llevaba comida, etc." Iz UrrAnz. v. galtzasare. Galtzarbe-sare bat du / mutillak agertzen, / eta txerrikume bat / die erakusten. ItFab 31.
Bere galtzarbe-sare eta bi kañoiko eskopetarekin. EgutTo 16-11-1920 (ap. DRA
).
azpisarrerakoSense-2.1
(galtzerbe-sare G-to-bet ap. A; kaltzarpe-s. V-m ap. A; kaltzerpe-s. V-m ap. A)."(V-m), saco que llevan los niños a la escuela"A.