Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

denbora: HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

Le Petit Robert: temps; Collins: time.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: denbora-pasa iz. eta adlag., denborazko.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: denbora batean , denbora bateko , denbora berean , denboran , denborarekin , denboraz .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

denbora-pasa, denborazko

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA ASKOAN. Durante mucho tiempo. "Dénpòra askúan, en mucho tiempo" Iz ArOñ. v. DENBORA LUZEAN. Endemas eukiten badau / denpora askuan. DurPl 84. Denpora askoan jariotu zuten errekak urre ta zillar naste. Izt C 62. Gogo bagarik egon nazala denpora askoan. Itz Azald 144. Denbora askuan bajatu gabe / mendiyan dira egoten. Tx B II 42. Ez geunden denbora askoan tankera artan bildurrak kosk egiteko. Anab Aprika 60. Bi ankak moztu ta denbora askoan karro batean erabiltzen zuten. Albeniz 31. v. tbn. TxGarm BordaB 84. BAyerbe 21. BBarand 166. Denbora askotxoan alkarrekin ikullu batean egon dirala ta... alkar ezin-ikusia, besterik ez. Muj PAm 58. (Con -ko, adnom.). Lapur txikiyak kastigatzeko / non-nai badago kartzela, / kupira gabe ematen zaio / denbora askoko itzala. Tx B II 95. Aurrean artu duan guztia badarama, naiz etxe, zubi, bide ta baratz, denbora askotako lenen itxaropena ordu biren buruan ondatzen duala. Munita 20.

denbora askoan 127: Aizu, Elhuyar 4, Consumer 5, Berria 70, EiTB 33, Karmel, Argia 8, Laneki, DiarioVasco 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora askoan 65 Berria 35 (“Profesionaletan denbora askoan aritutakoa da eta badaki zeri buruz ari den”), Anton Garikano 6 (“Denbora askoan egon nindunan”), Luis Elberdin 4 (“Denbora askoan kontrazepzioa emakumeen esku utzi dute gizonek”), Bernardo Atxaga 2 (“Operazioa denbora askoan prestatu huen hik”), Koro Navarro 2, Anton Garikano 2, Iñaki Iñurrieta 2, Rataplan, Ander Irizar, Xanti Iruretagoiena, Xabier Olarra, Patziku Perurena, Asisko Frantzizko…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa denbora luzean azpisarrera arautuarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

bat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

aspaldi, lehen.

Esapideei dagokien sistematika

bat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

aspaldikoa, lehengoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

bera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA EGIN. Pasar el (un, mucho, etc.) tiempo. v. DENBORA IGARO. Eta han zerbait denbora egin zutenean. Lç Act 15, 33 (He egin [...] zenbait denbora; Ol, Ker egonaldi bat eginda, IBe denboraldi bat egin; TB egon, Dv egotu). Preparatzen zenbat denbora egin behar duzun. EZ Eliç 137. Zeintzuek komulgatu ondoan denpora gutxi bat eginda dijoazan Elizatik beren zer egiñetara. Mg CC 238. Biarrian egiten dan denporia. Astar II 68. Get-en zerbait denbora egin zuen. Lard 170. Elkarrekiñ denbora asko egiteko asmoan. Urruz Urz 36. Denbora luzea egin zuan artan. JAIraz Bizia 115. Ez gendun denpora asko egin Toledon. Alzola Atalak 71. Ez dakitela leku artan zenbat denbora egin genduan. AZink 93. Denpora guzti ori, iñora urten barik, erromeri utsian egin genduan. Gerrika 236. "Denboria eiñ, hacer tiempo, matar el tiempo. Denboria eitten nago, afaittarako ordura arte" Etxba Eib. Gurdiaren gañean / gure ama Flora, / [...] egiten denbora, / laster uda berrian / joateko kanpora. Echag 255.

denbora egin 283.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora egin 75: Agustin Otsoa 6 (“Nahikoa denbora egin dut belaunak ahulduta”), Anjel Lertxundi 12 (“Irakaslea, tarimatik jaitsirik, atzera-aurrera dabil mahai-ilaren artean, guk poema ondo irakurri bitarteko denbora egiten”), Aingeru Epaltza 3 (“Beren herrietatik egotziak hainbertze denbora egin ondoan, gogoz zeuden itzultzeko”), Ramon Saizarbitoria 2 (“Ez dakit zenbat denbora egingo genuen batak bestearen aurrean, txitxarren karrankek astunago egiten zuten isiltasunean”), Arantxa Iturbe, Pello Salaburu, Jokin Urain…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA EMAN. Pasar el (un, mucho, etc.) tiempo. v. DENBORA IGARO. Ea zertan iaioz gero eman duzuen denbora. EZ Man I 85. Zein denbora labur emaiten dudan, preparatzen naizenean. SP Imit IV 1, 5. Adimentuzko laneetan denpora guztia emon baga. Añ EL1 18. Gaizki legikete hanbat denbora debozioneko gauzetan ematea. Dh 71. Beraz lan hartan eman denbora galdua izatu da enetzat. Dv Lab 368. Ez zuen Nabarreten denbora handirik eman. Laph 29. Oh Mariaren onran emandako denbora apur batek zenbat balio duen! Arr May 33. Arriya lantzen emondako denporia galdu biar ebalako. Kk Ab II 175. Ez neban dudan denpora alperrikorik emon. Gerrika 161. Pasar el rato. "Denboria emon, pasar el tiempo. Abontzako Pantaleonek, denboria emonaz, malletan eitten eban suteixan" Etxba Eib. Gei eder, ta ugarijak zeren gañian berba egiñ, zer kantau, ta zer kontau denporia ondo emoteko. JJMg BasEsc 107. Orrelako berbak ez oi dituguz esaten txantxetan baño: ipuinak barriz denporia emoteko. Astar II 146. Denpora emoterren asten zara jokuan. Ib. 126. Eta baldin gañera baneuka liburu on bat edo liñoa eta linaia, zeñ ederki, zeñ nai erara denbora emango nukean! Arr GB 67. Dibersioz nai nuke, nik eman denbora, / Iñor ofendi gabe pasarikan broma. AB AmaE 401. Jaietan joan oi giñan andik Endarlatzera bitartean zegoan baserri batera, dantza ta jolasean denbora ematera. Urruz Zez 55. Denpora dohainik eta urririk emate bat zen. Arti Ipuin 67. Banebillen kalez kale denpora emonaz. Gerrika 129.

adib: denbora 2 iz. Bitarte horren zati mugatua. Denbora luzea. Denbora gutxi. Ene biziaren denbora laburra dela. Denbora apur bat nahi luke, eta denbora ukatua zaio. Berriketan denbora asko igarotzen duenak. Denbora gutxi barru. Denbora eta leku orotan. Denbora osoa, erdia. Hainbat denboraz. Denbora guztia otoitzean daramatela. Ene hango denbora baitzihoan burura. Zerbait egiteko behar den denbora. Ez du horretarako denborarik. Zerbaitetan ematen den denbora. Asteasun eman nuen denboran. Ez da denbora asko esan didatela. Denbora da lotsaz bizi zarela. Munduko atseginek, diren handienek ere, denborarekin unatzen dute.

denbora eman 254: Aizu, Deia 2 (“Eta gehienbat ahalegina egiten dut entzuleari denbora ematen esaten gabiltzana ikus dezan, irudika dezan”), Elhuyar (“Zenbat denbora emango duen bakoitzak martxan”), Elkar 3 (“Agureari denbora eman behar zitzaiola pentsatu zuen”), Consumer 24 (“janari berriak onartzeko bezainbeste denbora emanez”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora eman 136: Berria 46 (“Oraindik ez dute aditzera eman zein ote diren heriotzaren arrazoiak, zenbat denbora eman duen gorpuak uretan, ezta zein den hildakoaren nortasuna ere”), Herria 3 (“Bakotxa beha zagon zer denbora emanen zuen Ramuntxo Lamothe faborito nagusiak eta nor izanen zituen kontrario azkarrenak”), Ramon Saizarbitoria 5 (“Hoteleko eskailera oinean, iristerik ez zuen zerbaiti denbora ematen ari zela iruditu zitzaidan”), Unai Elorriaga, Jon Arretxe, Sonia Gonzalez, Jon Alonso, Pedro Alberdi, Bernardo Atxaga, Jon Muñoz. Antton Olano, Juan Kruz Igerabide, Edorta Jimenez, Rafa Egiguren, Juan Martin Elexpuru, Hasier Etxeberria…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA ERAMAN. a) Pasar el (un, mucho, etc.) tiempo. v. DENBORA IGARO. Denbora guzia zeramaten gauza beharretan. SP Imit I 18, 3. Zertan beraz okupatzen / daramagu denbora. Arg DevB 161. Bere arimaren artha largaturik, zeruari eta izarrei beha baitarama denbora. Ch I 2, 1. Denbora othoitzean eta meditazionean zaraman. Mih 13. Bekhatutan eraman badu bere denbora. Dh 131. Piaiako denbora guzia eraman nuen bekhaturik ahalkegarrienetan hondatua. MarIl 71. Ene absenziari agertu aproba / Zuñen fidelki zian eraman denbora. Etch 80. Oi denbora gaizki prezatua eta gaizkiago eramana. Dv LEd 193. Denbora guzia obra onetan zeraman, eriak ikhusiz. Laph 87. Artzantzako eginkizun arrunt eta gaitzgabeetan eraman du bere denbora guzia. Mok 6. Handik goiti otoitzean zeraman denbora gehiena. Zerb Azk 45. Pasar el rato. Ederrak ituan, mutillak, eta denbora atsegiñez eramaten ziten. Or Mi 10. b) (Con aux. trans. tripers.). Llevar tiempo, quitar tiempo. Eserziza horiok batetan guziak egin behar balire egun guziez, egiazki gure denbora guzia eraman liazakegute. SP Phil 539.

denbora eraman 162: Aizu (“Ordurako, AEK-k denbora zeraman hausnarrean, Korrikaren aldeko euskal herritarren ahalegina nola eskertu pentsatzen”), Elhuyar 4 (“denbora darama emakumezko langile horiei laguntzen”), Consumer, Berria 59, EiTB 75 (“Estatu Batuan denbora daramate baina gurean zabaldu berria da merkatua”), Jakin, Argia 11, Laneki, DiarioVasco 9.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora eraman 40: Berria 14 (“Klubak denbora darama haren ordezkariarekin negoziatzen, baina akordiorik ez dute lortu”), Ibon Uribarri 2, Josu Zabaleta, Urtzi Urrutikoetxea, Agustin Otsoa, Elena Touyarou, Hasier Etxeberria, Luis Elberdin…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA GALDU. Perder el tiempo. "Denbora ez galdu berriketan! (G-nav), [...] berriketan denbora galdu dugu (AN-gip), oiek solasean bai denbora azkarki galdu (AN-5vill)" Gte Erd 3. Ezen deliberatu zuen Paulek Efesez aitzinago iragaitera, denborarik gal ezlezanzat Asian. Lç Act 20, 16. Nola gerotik gerora ibiltzeaz galtzen dugun denbora. Ax 152 (V 101). Zeri gagozka hunenbertze / galtzen dugula denbora? Gç 195. Trabaillatzeko, eta ez solaz alferretan denbora galtzeko. Ch I 17, 3. Ez dezazun denbora gal, arrazoiñatzen zure buruarekiñ yakiteko ea tentazioneari konsentitu diozun. He Gudu 117. Denbora galtzen, edo lanean bere indarra estaltzen duten sehiek. Brtc 65. Ürrhats auherrez denbora galdü zian. Egiat 219. Zeren denbora galtzea berenaz ere gaizki handi bat baita. Dh 71. Bazenkije zelakua dan, etzeunkee orretan denporia galduko. Astar II 188. Gure alde daukagu / gauza bat bakarrik, / ez zaigula irtetzen / bidera lapurrik: / gurekin galdu gabe / denbora alperrik. Echag 236. Galdu dot denporia zorakerijetan. Ur MarIl 24. Etzuen nahikatu han galdu denbora. Hb Esk 55. Asi zan, denborarik galdu gabe, Jaungoikuaren naia betetzeko bidiak egiten. Bv AsL 41. Emazue lanean, hor bidez-bide diru xahutzen eta denbora galtzen ibili gabe. HU Aurp 110. Ta, denborarik galdv gabe, lotü ziren bidiari. Const 31. Agur eta agur, denborarik galdu gabe basoak ezarri dituzte mahainean. Lf Murtuts 30s. Guk beldurra baginuke langileak pikoxekin mendi ederraren zilatzen hasarazi balituzte, denbora galduko zutela, eta bertzerik ez. Zerb Azk 39. Dirua eskintzia denporia alperrik galtzia litzeke. SM Zirik 67. Emen etziok denbora galtzerik. Anab Poli 42. Baita ere laixter io / an enbor aundira, / denbora galdu gabe / albora begira. Insausti 214. Bide horiek, gainera, linguista guztien edo gehienen ustez, ez dutela denbora alferrik galtzea beste atarramenturik. MEIG I 238. v. tbn. Hm 197. SP Phil 333. ES 184. Lg I 315. Jaur 104. Gy 147. Elzb Po 36. Jnn SBi 65. JAIraz Bizia 85. Mde Pr 262. Txill Let 21. JEtchep 72. Larz Senper 92. MAtx Gazt 38. Ardoy SFran 152. Mattin 86. Albeniz 43. Denpora g.: Añ GGero 123. Arti MaldanB 205. Gerrika 184. (Con determinantes). Eztukegu gure denbora galdu, gure adimendu eta afekzione guzia hartan [...] abanzatzera enplegatu dukegun orduan. Lç Adv ** 8v. Nahikunde hutsetan, desirkundetan, denbora guztia gal. Ax 53 (V 34). O zenbat denbora galdu izan, ta galtzen dedan! Cb Eg II 99. Zertako nahi duzu galtzerat utzi oraino denbora baliosa? Brtc 176. Jainkoak daki zenbat denbora galtzen dute elheketan. Dh 71. Deseo ta gurari utsetan denpora guztia galduten dogu. Añ GGero 47. Bertzalde, zure juan jinetan ospitaletik eskolarat, eskolatik ospitalerat, zonbat denbora ez zindezake gal? Laph 100. Denbora guztia jostatzen galdu det. Ill Testim 8. Badire holako purruxkerietan beren denbora galtzen dutenak. Zerb Azk 5. Ta jan-edan onetan, jakiña, josteari emon bearreko denpora ederra galduko eban. Bilbao IpuiB 189. v. tbn. Tt Onsa 64. CatLan 109. Jaur 132. Dv LEd 179. Elzb Po 83. Osk Kurl 20.

adib: denbora 1 iz. Gauzak gertatzen eta izakiak aldatzen diren bitarte mugagabea. Iraganez doa beti denbora. Itzul ahal baneza iragan den denbora. Denborak ahantzarazten dituen oroitzapenak. Denbora galdu. Denboraren buruan. Denboraren joana gelditzea nahi luke. Denbora neurtzeko tresnak.

denbora galdu 423: Aizu 6, Deia 11, Elhuyar 4, Elkar 2, Consumer 5, HABE, Berria 189, EiTB 126, Euskaltzaindia 2, Jakin 7, Argia 47, Laneki 9, Erlea 2, DiarioVasco 12.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora galdu 224: Berria, Herria, Ana Urkiza, Migel Angel Mintegi, Arantxa Iturbe, Agustin Otsoa, Jon Alonso, Patxi Iturritegi, Joan Mari Irigoien, Ramon Saizarbitoria, Juan Kruz Igerabide, Anjel Lertxundi, Luis Elberdin, Itxaro Borda…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA-GALTZE, DENBORAREN GALTZE. Pérdida de tiempo. Denboraren galtze hunetzaz [...] kontu hertsia eman beharko baitiogu Iainkoari. Ax 160 (V 107). Jokü, tenpora galze eta solas debetatier [ihes egitia]. Bp II 42. Berarekin eztabaidan aritzea denboraren galtzea zela. Etxde JJ 47. Denbora galtze ainitz egin dut semenario haundiko lehen denboretan. Larre ArtzainE 197.

denbora(-)galtze : Aizu (“Askoren ustez denbora galtzea dena mesedegarria ote osasunerako?”), Berria 3 (“Bigarrenean, ikasten ari zarena tontakeria bat iruditzen zaizu, ezertarako balio ez duen denbora galtze bat”), Elhuyar (“Berez, denbora-galtzea baino ez da”), EiTB 3 (“nire bizitza denbora galtze bat dela pentsa arazi zidalako baizik”), Argia (“hezkuntza-sistemak planteatzen dituen bideak denbora-galtzea direla”), Jakin (“Arazo larri bat daukagu: gure garraio sistema gehiegi dago oinarrituta errepideetan, eta horrek eragiten ditu buxadurak, auto ilarak, istripuak, denbora galtzeak, kutsadura, gas kutsagarrien isurketak, osasun arazoak...”), Laneki (“Javierrek uste du prestakuntza denbora-galtzea dela azken batean”); denboraren galtze 1, Berria (“Ondotik hasi da lanean (beti irakurtzeko zerbaitekin da eskuetan, ez ikastea denboraren galtzea dela dio eta liburu den txarrenak ere baduela zerbait balios denik)”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora-galtze : Berria (“Nire astialdia urrea da eta ez naiz hona gehiago etorriko, denbora galtze hutsa delako”), Hasier Etxeberria (“Gainerako guztiak adabaki eta denbora galtze soil zirela”), Joxemari iturralde (“Segi ezazu, Morales, segi eta utz itzazu alde batera itzulinguruak eta alferrikako denbora galtzeak”), Iñaki Mendiguren (“Baina denbora-galtzea izan da dena, azken batean, hil egingo baitzaitut gaur bertan”), Pako Aristi (“Guk karakol haiek irensten genituen abiada ikusita, neure buruari esan ohi nion sarritan ea ez ote zen denbora galtze izugarria Isidoraren lan hura guztia minutu urri batzuk besterik irauten ez zuen otordu goxo hura egitek”)…; denboraren galtze 1, Edorta Jimenez (“Horiekin ere hitz batzuk izatea ez da denboraren galtzea izango, ez eta duintasunaren galtzea ere”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: DENBORA GUTXIAN (d. gutxixan Iz ArOñ 125), GUTITAN. En poco tiempo. v. DENBORA LABURREAN. Tr. Hay denbora gutitan en Axular, pero luego sólo se encuentra gutxian (o gitxian), ya en Cardaberaz, propio sobre todo de autores guipuzcoanos del s. XIX; se documenta tbn. en fr. Bartolomé, Uriarte y algún texto del s. XX. Hain denbora gutitan egiten den bekhatuagatik hanbat denboratako gaztiguaren emaiteaz. Ax 608 (V 391). Ona denbora gutxian [...] gloria andia irabazteko bidea. Cb Just 131. Noiz [...] egite au bekatu dan ez da erraz denbora gutxian adieraztea. AA III 554. Jakindurik agudo / artzaiak mendiyan, / jatxi dira lasterka / denbora gutxiyan. Echag 30. Zer! orren denbora gutxian bizitzen dira? It Dial 9 (Ur denpora gitxijan, Dv ephe laburra, Ip denbora gütiz). Guziak txit denbora gitxian egin zituen. Lard 469. Berak egin omen zituan oso ibillaldi luzeak, ezin-sinistu alako denbora gutxian. Anab Aprika 81. Gauz asko erabaki bear dira / emen denbora gutxiyan. Uzt EBT 109. Denbora gutxin ezaguera / artutako neskatilla. Ayesta 28. Baiña onek sermoia mutillari, ain denbora gutxian erori zalako. Insausti 168. v. tbn. Bv AsL 72. Arr May 45. Apaol 103. EusJok II 140. Denpora gitxijan: fB Ic III 373. Durante poco tiempo. Madoz izeneko erritxoan egon zan abade. Denpora gitxian. Iru illabetean bakarrik. Alzola Atalak 123. Denbora gutxian sua piztuta eduki arren, bazkari aundia jartzen zala. Insausti 159. v. tbn. JAzpiroz 60. Denbora gutxin: Insausti 176.

adib: gutxi 1 zenbtz. Kopuru txiki zehaztugabea adierazten duen hitza. (Izen sintagmaren eskuinean doa eta mugagabean jokatzen da; dagokion izena zenbakarria denean, aditzarekiko komunztadura singularrean nahiz pluralean egin daiteke). Anton. asko. Liburu gutxi erosi genituen. Duela urte gutxi gertatua. Egun gutxi barru. Ogi gutxi jaten du. Lotsa gutxi dute. Eskola gutxi ikasia. Egur gutxi den tokietan. Janari gutxi da hori lau lagunentzat. Euskaldun gutxi da horren berri ez dakiena. Berri on gutxi. Buruhausterik asko eta nahigabe ez gutxi. Zabaldu omen dira munduan ohitura gaizto ez gutxi. Edale on gutxi langile on. Oso gauza gutxi. Mihi gutxik dute hain dohain ederra. Sineste gutxiko gizona. Indar gutxirekin. Aste gutxiren buruan. Hitz gutxitan esateko. Denbora gutxian. Bertute hori gauza gutxitzat daukate. Denbora gutxiz egiten du anitz.

denbora gutxian 491: Aizu 4, ElCorreo, Deia 17, Elhuyar 20, Consumer 23, HABE 4, Berria 266, EiTB 70, Jakin 11, Argia 42, Laneki 13, Erlea 3, DiarioVasco 17.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: DENBORA GUTXIZ. En poco tiempo. v. DENBORA LABURREZ. Tr. Se documenta sobre todo en textos septentrionales; aparece ya en Axular y Etxeberri de Sara, pero no vuelve a documentarse hasta el s. XIX. Denbora gutiz egiten du anhitz. Ax 391 (V 256). Probetxu hobeak direla denbora gutiz abereak gizenarazten badira. Dv Lab 259. Ez ginuela aspaldian, hoin denbora gutiz, hoinbertze ele makur [...] aditu. HU Zez 48. Denbora gutxiz patrikak ustu. Yanzi 130. Denbora gutxiz amaika gauza eldu zitzaizkan burura. Uzt Noiz 21. Hoin denbora gutiz ez ginuen mirakulurik ikasi. Larre ArtzainE 176. Urruntzea baiño fitetzago eta denbora gutitzago egin baitezakezu hurbiltzea. Ax 82 (V 55). Durante poco tiempo. Denbora gutiz gozatu ahal zuketela, eta hekien loria iraupen gutitakoa izatu zela. ES 108. Denbora gutiz sofrituz. Xa Odol 143. [Behi gorriek] ezne gehiago emaiten die, bena denbora gütiagoz. Ip Dial 95 (It denbora gutxiagoan, Ur denpora gitxiaguan, Dv iraupen laburragoan).

adib: gutxi 1 zenbtz. Kopuru txiki zehaztugabea adierazten duen hitza. (Izen sintagmaren eskuinean doa eta mugagabean jokatzen da; dagokion izena zenbakarria denean, aditzarekiko komunztadura singularrean nahiz pluralean egin daiteke). Anton. asko. Liburu gutxi erosi genituen. Duela urte gutxi gertatua. Egun gutxi barru. Ogi gutxi jaten du. Lotsa gutxi dute. Eskola gutxi ikasia. Egur gutxi den tokietan. Janari gutxi da hori lau lagunentzat. Euskaldun gutxi da horren berri ez dakiena. Berri on gutxi. Buruhausterik asko eta nahigabe ez gutxi. Zabaldu omen dira munduan ohitura gaizto ez gutxi. Edale on gutxi langile on. Oso gauza gutxi. Mihi gutxik dute hain dohain ederra. Sineste gutxiko gizona. Indar gutxirekin. Aste gutxiren buruan. Hitz gutxitan esateko. Denbora gutxian. Bertute hori gauza gutxitzat daukate. Denbora gutxiz egiten du anitz.

denbora gutxiz 8: Elhuyar, Berria 4, Argia, Laneki, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora gutxiz 1, Josu Zabaleta (“Denbora gutxiz geroztik, ordea, eta Nini ez zen artean han izana”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, baina gutxi sarreran.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa da denbora sarreran ere.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora eta hartu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA IGARO, DENBORA IRAGAN. (Sólo incluimos aquí ejs. con igaro, iragan trans.). Pasar el (un, mucho, etc.) tiempo. v. DENBORA EGIN, D. EMAN, D. ERAMAN, D. PASATU, D. BOTA, D. BIDALI. Bekhatutan egoiteko, desirkundetan eta nahikundetan denboraren iragatieko. Ax 51 (V 33). O zein doatsukiago iragan duten bere denbora, zuk zurea baino! SP Phil 373. Beldürrez thenpora profeitürik gabe igaren dezagün. Mst I 10, 1. Iragan duela denbora preziatu hura bere Salbatzaillearen ofentsatzen. Lg II 191. Zu ganik hastandua iragan dudan denbora. Mih 117. Zeñ ederki igaro gentzakean Komunioko aurreko denbora piska. AA I 456. Zertan iragan duk hire denbora? Dh 146. Denpora geijago igaroten dabeenak jazten. JJMg BasEsc 157. Asteko denbora iragaiten mündiaren jüdikatzen. Etch 304. Gauza miraritsu guztiak zearo azaltzen denpora geiegi igaro ez dezadan. Izt C 67. Aurrerantzian denpora obeto igaroteko. Ur MarIl 24. Bazter eder aberats onetan zerbait denbora igaro. Lard 44. Beraz othoitzak uzten zion denbora iragaiten zuen eriekin. Laph 79. An igarotzen zuan gañerako denbora karidadezko lanetan. Bv AsL 50. Igande egunetan giristino guziek Jainkoaren goresten eta hari eskerrak bihurtzen iragan dezatela denbora guzia. Arb Igand 125. Zertan igarotzen ote zuan ba denbora? Urruz Zer 117. Bere haur denbora hola iragana zuken. JEtchep 53. Nola iragana zuen Parisen bere gazte denbora. Ardoy SFran 181. v. tbn. Denbora igaro: Gco II 17. Aran SIgn 21. Olea 63. Denbora iragan: Jnn SBi 59. Pasar el tiempo, pasar el rato, distraerse. Utzkitzu urrikimendura erakar zaitzaten liburuak, ezenez denboraren iragaitekoak. SP Imit I 20, 1. Apaldu daigun orain, ta apal ostian igaroko dogu denporia alegrija onian. Mg PAb 108. Begira zure etxean izan oi diran neskatx eta mutillen billerak edo batzarreak, jokatzeko eta denbora atsegiñ onean igarotzeko aitzakiarekin. AA II 121. Aphez batek ezduia eginbide seriosagorik bere denbora iragaiteko? Gy XI. Zerbaitetan behar duela denbora iragan, muthil bati manatzen dio gerlaz eta amodioz mintzo den liburu zerbait ekhar dezon. Laph 19. Denboraren iragaitekotz, berriz hasi naiz zeredozer idazten. Mde Pr 59. Bide puska bat pollita egin ginuen elgarrekin [...]. Hobe zuen ixilik egon balitz. Halere denbora errexkiago iragan nuen. JEtchep 110.

adib: denbora 2 iz. Bitarte horren zati mugatua. Denbora luzea. Denbora gutxi. Ene biziaren denbora laburra dela. Denbora apur bat nahi luke, eta denbora ukatua zaio. Berriketan denbora asko igarotzen duenak. Denbora gutxi barru. Denbora eta leku orotan. Denbora osoa, erdia. Hainbat denboraz. Denbora guztia otoitzean daramatela. Ene hango denbora baitzihoan burura. Zerbait egiteko behar den denbora. Ez du horretarako denborarik. Zerbaitetan ematen den denbora. Asteasun eman nuen denboran. Ez da denbora asko esan didatela. Denbora da lotsaz bizi zarela. Munduko atseginek, diren handienek ere, denborarekin unatzen dute.

denbora igaro 140: Aizu 5, Arabako batzar nagusiak, ElCorreo 2, Deia 2, Elhuyar 9, Consumer 22, Berria 49, EiTB 16, Euskaltzaindia, Gipuzkoako batzar nagusiak, Jakin 4, Karmel 2, Argia 7, Laneki 15, Erlea 2, DiarioVasco 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora igaro 62: Berria 15, Iñaki Mendiguren 3, Edorta Jimenez, Patxi Zubizarreta, Jose Antonio Mujika, Anton Garikano, Juan Kruz Igerabide, Ramon Saizarbitoria, Koldo Biguri, Urtzi Urrutikoetxea…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa denbora sarreran eta igaro sarreran gehitzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA LABURRE(T)AN. En breve plazo, en poco tiempo. v. DENBORA GUTXIAN. Are da erhokeria handiagoa [...] uste izaitea ezen herstura hartan, hain denbora laburrean, prestatuko eta aphainduko dela. Ax 200s (V 134). Denbora laburretan filosofa hura jin izan zen hilzera. Tt Arima 118. Denbora laburrean elkargana ziran guziak. Mb IArg I 359. Liak denbora laburrean izan zituen lau seme. Lard 37. Lana ori egiteko oñ / denbora lagurrian. Yanzi 174. (Con ko-, adnom.). Juduen bekatua zan denpora laburrekoa, iraun zuen Jesusen Pasio santuak iraun zuen bestean. Mg CC 244. Ostatari denpora laburrekoen zain dagozan oe lizunak. Erkiag BatB 135.

denbora laburrean 119: Aizu 5, Deia 8, Elhuyar 5, Elkar 4, Consumer 5, HABE, Berria 41, EiTB 15, Jakin 7, Argia 26, Laneki 2; ez dugu aurkitu denbora laburretan formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora laburrean 93: Berria 10, Herria, Xabier Amuriza 7, Jon Alonso 6, Joan Mari Irigoien 5, Agustin Otsoa 4, Jose Morales 4, Ana Urkiza, Josu Zabaleta…; ez dugu aurkitu denbora laburretan formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa denbora laburrean forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: DENBORA LABURREZ (BN-arb-ciz ap. Gte Erd 76). a) Por poco tiempo. Denbora laburrez iduki du enperadore ta errege bakoitzak bere erreinu edo inperioa. Mb IArg I 342. Denbora laburrez izatu zuen buraso hain behar-bezalakoekin bizitzeko atsegina. Jnn SBi 172. b) En poco tiempo. [Gizona] arte eta denbora laburrez, miseria eta dolore handiz betherik bizi da. Tt Onsa 96. Denbora laburrez kongregazione xume hura handizki emendatu zen. JesBih 388. Denbora laburrez, Ebanjelioa mundu guzian hedatu zuten. CatJauf 30. Zaharrenak lehenik kargatuz egurrez, / Baionara derama denbora laburrez. Ox 94. Jaun superior biarnesa [...] beste bi urte gabe galduko ginuena, denbora laburrez eritasunak eremanik. Larre ArtzainE 157

adib: handizki1 1 adb. Neurri handian, asko. Handizki desiratzen dutena. Denbora laburrez talde txiki hura handizki emendatu zen. Herritarrek handizki prezatua.

denbora laburrez 10: HABE, Berria 4, EiTB, Argia 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora laburrez 26: Herria 13, Berria 2, Michel Oronoz 2, Piarres Aintziart 2, Marzel Etxehandi, Agustin Otsoa, Bego Montorioa, Daniel Landart, Juan Martin Elexpuru, Fernando Morillo, Xipri Arbelbide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, baina handizki sarreran.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa da denbora sarreran ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA LABURRIK BARNE(AN). Dentro de poco tiempo, en poco tiempo. Komuniatu dutenetik sei egunen buruko, batzutan lehenago, bederen denbora laburrik barnean. Lg II 224. Denbora laburrik barnean, segurki eguerdi baino lehen. Elzb PAd 78. Huna bada nori esker dukezuen bizia denbora laburrik barnean. Jnn SBi 73. Juduak Jaunaren laguntzari gomendatu ziren eta denbora laburrik barne murruak [...] ederki bururatu zituzten. Zerb IxtS 72. Denbora laburrik barne borta-leihoak hetsi zituen gakoz. JEtchep 20. Hain segur zerbait ageriko dela denbora laburrik barne. Larre ArtzainE 317.

Ez dugu aurkitu denbora laburrik barne(an) formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora laburrik barne : Herria 10 (“Beren burua erakutsi dute gazteek Pausun: zeren gai izanen diren, eta hain segur denbora laburrik barne”), Xipri Arbelbide 2 (“Jadanik Ziburun ziren Ploermelgo fraileak bildu zituen denbora laburrik barne, eskola beren gain hartzera, ordainez frailegaien zentro bat egiten zutela hor berean”), Eneko Bidegain (“Aberatsenek eta urguluntzienek ere denbora laburrik barne ikasi zuten han diruak ez zuela baliorik, denak kaka berean zirela eta hori onartu behar zutela”), Jean Baptiste Etxarren (“Zinez, izigarriko makurra denentzat, burdin olak hetsiko baitziren denbora laburrik barne!”), Piarres Xarriton (“beren erreinuen legeen arabera uzten dituzte buruzagi bat edo beste erregeorde bezala erreinuen gobernatzeko giristinoki, ondokoaren hautua egin arte, hori, denbora laburrik barne, egin ohi den bezala, egiten ahal baita; eta, beraz, ez da Aita Sainduaren gobernu beharrik”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia Iparraldean eta azpisarrera gisa jasotzekoa Ipar. markarekin denbora laburrik barne forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA LUZE(A)Z. Tr. Propio de la tradición septentrional; al Sur sólo se encuentra en Echagaray. No hemos encontrado ejs. en el s. XX. Denbora luzez ian gaberik. Lç Act 27, 21 (Dv aspaldian). Denbora luzeaz bide bat eduki duen urari, ezta erraz bertzetarat irioitea eta eragitea. Ax 86 (V 59). Gizona ezin daukiela dan- denbora luzez bekhatu mortal gabe. Tt Arima 8. Ezta thenpora lüzaz hunian egonen ahal. Mst I 24, 7. Denbora luzez bata bertzea ganik urrunduak. Dh 177. Legen zauriaz denbora luzez / urrikari bizituak, / Lezon arkitu izan dituzte / erremedio zerukoak. Echag 218. Aphainduraz hain garrazki mintzatu zen non andreak [...] neurrirat jautsi baitziren eta denbora luzaz neurrian egon. Laph 153. Denbora luzez etzaite egon / zeure buruan kaltean. ostolaiz 99.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora luzez 193: Herria, Berria 98, Asisko Frantzizko, Julen Gabiria, Txiliku, Juan Kruz Igerabide, Ibon Uribarri, Joan Mari Irigoien, Anjel Lertxundi, Edorta Jimenez…; denbora luzaz 8: Herria, Berria, Jose Angel irigaray, Piarres Aintziart, Michel Oronoz, Ana Urkiza, Xipri Arbelbide, Piarres Aintziart; ez dugu aurkitu denbora luzeaz formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa denbora luzez forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora sarreran.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: a tiempo completo.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: DENBORA PASATU. Pasar el (un, mucho, etc.) tiempo. v. DENBORA IGARO. Eriak, ta orien an dauden Lagunak orazio oiek biotzeko sosegu, ta debozioaz errezatuaz, denbora obeto, ta errazago pasatu, ta animen probetxu andiago aterako dutela. Cb Eg III 353. Jainkoaz, eta bere salbamenduaz orhoitu gabe denbora hainitz pasatzen dutenek. Brtc 56. Plazer bezanbat penetan pasatzen dixi denbora. Bordel 69. Ez det asko pasako / erriyan denbora. Bil 102. Bere denbora guztia Zu serbitzen pasa duana. Sor Bar 38. Adiskideak eginda daude, kanpoko edo auzoko, / Uztartu gabe denbora asko ez dute oiek pasako. Basarri 118. Artatik illa izan bear zuan, oso denbora gutxi oiean pasata. Salav 21. Ene andreak aldiz, ohetik lekora, / ez du salda egiten pasatzen denbora. Xa Odol 148. Sasoi onean errez ta pozik / oi degu denbora pasa. Insausti 311. v. tbn. Xe 371. Iraola 31. Tx B I 256. Etcham 44. Etchebarne 30. Pasar el tiempo, pasar el rato. Zenbat aberats ez da / ibiltzen goizetik / denbora nola pasa / ezin asmaturik. It Fab 172. Denbora pasatzeko / dibersiogarri, / kanta au erosi leiki / txanpon bategaiti. Afrika 71. Meza luzian egondu gera / eziñ pasarik denbora. Xe 344. Zenbat aldiz kalean denpora pasatzen, / Genduan Martiñegaz, ta eskolea galtzen. AB AmaE 234. Bazkal-eta etxean geldi zaite, erran zure arrosarioa eta denbora pasa etxondoko eremuetan. Arb Igand 145. Amabi bertso paratu ditut / denbora pasatutzeko. EusJok I 69. Gero denbora pasatu gendun / kontu kontari atian. Tx B I 62. Iñoiz juanik denbora pasa / erriko bolatokira. Olea 58. Ez naiz orroitzen zertan pasatu ginuen denbora, dantzarier beha edo. Xa Odol 37. Euskalerriko bertso-zaleak / denbora pasa dezaten. Uzt Noiz 22. Lenago ere badet beste liburu bat, gaur bezelaxe denbora pasatzeko egiña. BBarand 8.

adib: egonean adb. Higitu gabe, ezertan aritu gabe. Belar ebakitzen adina denbora pasatzen zuen egonean. Erabaki arte egonean egon gabe. Gutxitan egonean, askotan lanean. [s.u. egon1]

denbora pasatu 680: Aizu 2, ElCorreo 2, Deia 5, Elhuyar 22, Elkar 4, Consumer 36, HABE, Berria 189, EiTB 330…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denbora pasatu 126: Berria 25, Herria 5, Julen Gabiria 5, Joxemari Iturralde 4, Ramuntxo Etxeberri 3, Fernando Rey 3, Joseba Sarrionandia 3…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, egonean sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Bi adiera ditu: ‘igaro da’ eta ‘eman du’; azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa da denbora sarreran ere.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora eta pasatu sarreretan.

LBeh (2014-04-03): denbora-tarte 159: Elhuyar 112 (adib.: “Denbora-tarte horretan hamar eguneko desoreka bat agertzen bada, orekatu egiten da”), Consumer 25 (adib.: “Argazkiak errebelatu edo eskaneatzeko denbora-tarterik ez digu kentzen, teknologia honi esker sortzen den irudi-artxiboa ordenagailuan berehala ikus daitekeelako”), Berria 2 (“bada produktu horiek berak dira denbora-tarte baten ondoren geneak inhibitzen dituztenak, alegia, gehiago ez transkribatzea eragiten dutenak”), EiTB 16 (adib.: “Webby sariek duten berezitasun nagusia, golardoak banatzen diren ekitaldian irabazleei eskainitako denbora-tartea da”), Argia (“Kafe bat hartzeko darabilgun denbora-tarte laburra, esate baterako, eternitatearekin lotu dezake”), DiarioVasco 3 (adib.: “Antolatzaileek guztien parte-hartzea eskertuko lukete, «eskainiko den gaia eta denbora-tarteak gure seme-alaben heziketan lagungarriak izango baitzaizkigu”); denbora tarte 285: AEK, Elhuyar 2, Consumer 22, Berria 167, EiTB 45, Jakin 6, Argia 32, DiarioVasco 10. // denbora(-)tarte 558.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: denbora(-)tarte 169: Berria 119 (adib.: “Denbora tarte horretan ikasten eta jasotzen duena funtsezkoa da bere garapenarentzat”), Iñaki Mendiguren 14 (adib.: “Metereologo modernoek askoz denbora-tarte luzeagoko eguraldi-zikloen agerpenak argitu dituzte”), Fernando Rey 17 (“Memoren gelara joan eta denbora tarte batean ate aurrean egon zen geldirik, zalantzan”), Josu Zabaleta 5 (adib.: “distiraldi horien arteko denbora-tartea aldatu egiten da”), Lopez de Arana (“Denbora-tarte batean, Martin geldi-geldi geratu zen, begiak itxi-irekika”), Bat-bateko bertsolaritza 4 (adib.: “Aurkaria kantuan ari dela norberak pentsatzeko duen denbora-tartea”), Alberto Ladron Arana 5 (“Denbora tarte luze batez, zaharraren begiak xake taula hutsetik gerrontzeko sakela batetik bi minutuero ateratzen zuen erlojura mugitu ziren”), Edorta Jimenez 4 (adib.: “Horrela, Mexikoko horixe bihurtuko da idazlearen bizialdian ilunen geratuko dendenbora-tartea”), Ramon Saizarbitoria 3 (adib.: “Oraindik ere, neurtzen ez dakidan denbora tarte bat egon ginen”), Xabier Arregi 3 (adib.: “ideien historian hausturak ugaltzea, historia hutsaren baitan denbora tarte luzeak sortzea”), Urtzi Urrutikoetxea 2, Xabier Olarra 2, Koldo Zuazo 2, Monika Etxebarria 2, Migel Angel Mintegi 2, Irene Aldasoro 2, Pako Aristi 2, Jon Muñoz 2, Ander Irizar, Karlos Zabala, Elena Touyarou, Juan Luis Zabala, Xabier Mendiguren Elizegi, Ibon Uribarri, Unai Elorriaga, Iñigo Aranbarri, etab. // denbora(-)tarte 224.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

adib: denbora 2 iz. Bitarte horren zati mugatua. Denbora luzea. Denbora gutxi. Zotzak denbora gutxiko sua izaten du. Ene biziaren denbora laburra dela. Denbora apur bat nahi luke, eta denbora ukatua zaio. Berriketan denbora asko igarotzen duenak. Denbora gutxi barru. Edozein linguistak denbora gutxiren buruan menderatuko lituzkeenak. Jainkoaz oroitu gabe denbora anitz pasatzen dutenak. Denbora eta leku orotan. Denbora osoa, erdia. Hainbat denboraz. Ene hango denbora baitzihoan burura. Zerbait egiteko behar den denbora. Ez du horretarako denborarik. Ez da denbora asko esan didatela. Denbora da lotsaz bizi zarela. Denbora-tarte batez ohe ertzean egon ginen eserita, eraztunari begira-begira. Luzamendu horretan zebilela, denbora handia igaro zitzaion. Denbora laburra da gelditzen zaiguna

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta erabilia.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

denbora-tartea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa ematekoa da denbora sarreraren barruan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa denbora eta tarte sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: iz. eta adlag.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

AS gisa gehituz: denboraldi-aurre .

aurredenboraldi baztertua aztertzean, denboraldi-aurre arautua denboraldiaurre gisa jasotzea proposatu da historiaurre, kanpainaurre modukoen bidetik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

lehen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

gero, denbora bat igarotakoan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

denboratxo; denporatxo. Dim. de denbora. Kapak... badu bere denboratxua, jauna. Aitona zanena zan... Sor Bar 36. Orain dala ogei urte izandu nitzan azkeneko ango festetan. --Denboratxua da. Ib. 72. Olloak bigarren arrautzok ekarteko denporatxoa bear izango dau. Bilbao IpuiB 258.

denboratxo 73: Aizu 2, Argia 4, Berria 10, DiarioVasco 4, EiTB 10, Elhuyar 3, Elkar 21, Erlea, Consumer 11, Goiena 5, Jakin, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

denboratxo 27: Joxemari Urteaga, Koldo Biguri, Iñigo Aranbarri, Edorta Jimenez, Julen Gabiria, Iñaki Segurola, Pako Aristi, Joxemari Iturralde, Unai Iturriaga, Anjel Lertxundi, Bego Montorio…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Badu ñabardura, ez da guztiz librea. Adkor. markarekin jasotzekoa.

Mailak

Adkor.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. denboraz OEH argitaratuan: a) 'con el tiempo' adierakoak: SP Phil, Cb Eg III, Egiat, Gco II, Lard, Apaol, Lap, Const, Anab Aprika, NEtx LBB; -p- : Añ LoraS, AB AmaE, Kk Ab II. b) 'en un tiempo, en cierta época' adierakoak: Harb, ES, Mb IArg I, Lg I, Hb Esk, Zby RIEV 1908, Zerb Azk, Larz Iru, Xa Odol. c) 'a tiempo, con tiempo' adierakoak: Cb Eg III, Bv AsL, Ill Pill, Alzola Atalak; -p- : Añ EL, Astar II, Izt C, Ur MarIl, Itz Azald, SM Zirik. d) 'hace tiempo' adierakoa: Moc Atalak. e) 'pronto' adierakoak: Ill Testim, Munita, Or Eus.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

denboraz G-EB 3 (T. Garmendia: "O, San Agustin, erori ziñan / mundu txar onen saretan,/ ama maitea bizitu arren / sinismenaren garretan,/ baña denboraz konturaturik / zenbiltzan bide txarretan"; Pello Zabaleta: "Orra beatzi bertso / uste gabe tira,/ farrez egoten nazu / askotan begira;/ ezta nolanaikua / oriyen mugira,/ noizbait e txandakuak / azalduko dira (eta oharrean: "alboan beste au... denboraz oiek ere / eroriko dira"); Artea eta gizona: "Denboraz ordea, lehen kristau haien iraupen jasankortasunak erromatar gizurenen arreta irabazi zuen"); denporaz G-B 3 (Irakatsiak: "Itukin bat laster kenduten ezpada, denporaz etorriko da tellatua jausitera"; Zeu zeutara: "Luzarotxoan lo egin neban, ez dakit zenbat denporaz"; Garm Bidaso: "Denporaz, bere jaioterrira itzulirik, lantegia idekitzea erabaki zuenean, konturatu zan etzela gauza otargintza lana bear bezela burutzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

denboraz : AB50 1 ('a tiempo'). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

denboraz : ElhHizt (AS); denboraz kanpoko : HiruMila; denboraz kanpokotasun : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

denbora sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS