Harremana

    Euskaltzaindiaren Hiztegia

    2. Hizkuntza-baliabideak
    3. Hiztegi orokorrak
    4. Euskaltzaindiaren Hiztegia

    49470 emaitza bilaketarentzat - [1601 - 1650] bistaratzen.

    aitzineratu, aitzinera/aitzineratu, aitzineratzen
    da/du ad. Aitzinatu, aurreratu. Partida amaitzeko 12 minutu geratzen zirela aitzineratu zen lehen aldiz Miarritze. Lau minutura, Arbizuk 29-26 aitzineratu zuen Baiona.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzineratu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:38 1997-05-07 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. aitzinatu eta aitzindu / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Forma baztertua

    Bazt. Ik. aitzinatu, aitzindu.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E123]: 'egoki al da izartxoa ematea ondo osatua egoteaz gain Leizarragak edo Jean Etxeparek erabili duten formari? Ez ote hobe aipatu gabe uztea?'

     - [E208]: 'aitzineratu* e. aitzinatu. Bat nator MArekin, baina ez aipatu gabe uzteko, bereziki aipatzeko baizik, nahi bada 'aitzinatu' definizioarekin. Ez da gisa aitzina eta aitzinera onartu ondoren, orain bi horietako baten eratorria arrazoirik gabe baztertzea'.

     - [E116]: '(2002-04) biak utziko nituzke, azalpenik eman gabe'.

     - Erabakia: EArau 119: 'aitzinatu...' eta 'aitzineratu, aitzinera(tu), aitzineratzen. du ad. 'aitzinera, aurrera, ekarri''.

    aitzinetapa
    iz. Txirrindularitzan eta kideko beste zenbait kiroletan, itzuli handi bateko hasiera-etapa, eskuarki motza eta erlojupekoa, lehen sailkapena egiteko antolatzen dena. Gipuzkoako Itzulia bihar hasiko da Aian, eta 2,7 kilometroko erlojupekoa izango dute aitzinetapa gisa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzinetapa

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-06-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak

    LBeh (2014-04-03): aitzin-etapa 39: Berria 37 (adib.: “Gaur hasiko da Frantziako Tourra, Brest hirian, azken 40 urteetan ez bezala, aitzin-etaparik gabe”), EiTB 2 (adib.: “Tourreko etapak: Aitzin-etapa 03/07 Rotterdam - Rotterdam (CRI) 8”); aitzin etapa 2, Berria (adib.: “herenegungo aitzin etapako irabazlea”).

    Beste (edozein) iturritako erabilerak

    EPG: aitzin-etapa 67, Berria (adib.: “188 txirrindulari atera ziren aitzin-etapan, eta gaur soilik 160 aterako dira.”).

    Zerrenda osagarriak

    BerriaEL2013: prologo etapa* e. aitzin-etapa.

    Lantaldearen irizpideak
    Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

    Adierazle egokia, horren premia dago eta forma hori da zabalduena (idazkera lotua dagokio).

    aitzinetiko
    adj. Aurretikoa. Sorberritzearen aitzinetiko obrak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzinetiko

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -ka-: -tiko/-tikako.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzin sarrerari dagokion azpisarrera.

    Erabileremu dialektala

    Ipar.

    aitzinez aitzin
    adb. Aurrez aurre. Aitzinez aitzin esan dio.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzinez aitzin

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: AS: aitzinez aitzin / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS: aitzinez aitzin / EskolaHE: AS: aitzinez aitzin.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzin sarrerari dagokion azpisarrera.

    Erabileremu dialektala

    Ipar.

    Forma baten adiera(k)

    aurrez aurre.

    aitzingidari
    1 iz. Gidaria.
    2 iz. Aitzindaria.
    3 iz. Buruzagia.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzingidari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Bigarren mailan onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Euskara batuan hobestekoa

    Ik. 1 gidari; 2 aitzindari; 3 buruzagi.

    aitzinirudi
    iz. Zerbaiten aurretiko irudia. Moises, Jesusen aitzinirudia da; hodeia eta Itsaso Gorriaren iragatea, giristino bataioarenak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzinirudi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 119
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1997-05-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Ez dugu aurkitu.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    M. Etxehandi baitan jaso dira EEBSn agertu diren lau aintziniduri (Bibl-16 73, adib.: "Mois Jesusen aintziniduria da"; "Girixtino bataioaren aintziniduria").

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    aitzinirudi : DFrec 1 (Euskararen Liburu zuria 555: "etorkizuneko katalan unibertsitatearen aitzinirudi izan nahi lukeen Pradeseko unibertsitatean"), Euskalterm 1 (aurreirudi, tipo sinonimoekin batera, 'prefiguración, tipo' itzuliak); aitzinirudikapen ('prefiguración') eta aitzinirudikatu ('prefigurar'): Euskaltermen bana. Ez dugu aurkitu iturriotan: AB38; AB50; HiztEn; LurE.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    aitzinirudi , aitzinirudikatu : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

    Erdara/euskara hiztegietako datuak

    Erdal prefiguración, préfiguration / prefigurar, préfigurer-en ordainak beste hiztegietan: HiruMila: aitzinirudi, aurreirudi / aitzinirudikatu; Casve FE: lehenündüritze, aitzinüdüri / aitzinetik üdüritü; PMuj DCV: len-irudi, aurrezko irudi / aurrez iruditu, len-iruditu. Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, XarHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, HaizeG FB, T-L LFB, Azkue Aurkibidea.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Lantaldearen irizpideak
    Zalantzazkoa da mailegua, teknizismo mugakoa baita

    Tekn. mugakoa (bakan erabilia da, erdal prefiguración / préfiguration bezala).

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E123]: 'badu txostena; nik sartuko nuke'.

     - Erabakia: EArau 119: 'aitzinirudi'.

    aitzinkontu
    iz. Aurrekontua. Aitzinkontua 4,57 milioi eurokoa izanen da.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzinkontu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:40 1997-05-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Corpusean eta OEH argitaratuan ez dugu aurkitu.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    EB dira aintzin kontu 1 (Egin 1977: "Koordinakundeak, Euskal Herriko udal bakoitzari, berreuskalduntze lanetarako lokal propio bat eskatuko dio, aintzin kontu orokorrak udalaren gain izanik") eta 3 aitzinkontu (I. Fernandez: "irakaslegoaren kontratazioa, aitzinkontuak aprobatzea eta garatzea..."; X. Mendiguren Bereziartu: "Eskolak ekinean hasteko beharrezko duen Projektu eta Aitzinkontu zehatza egiteko"; Hemen 1986: "Komenio horren arabera, ordea, ez zen Eskolaren aitzinkontua betetzen (hamar milioi)...").

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    aitzinkontu : HiztEn ("Ik. aurrekontu"); aintzin-kontu garbi : AB50 1 ('balance') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE, Euskalterm.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    aitzinkontu : ElhHizt ("Ipar. Presupuesto"), HiruMila, XarHizt, Casve EF (aitzinkontü), PMuj DVC (aitzin-kontu, aintzin-kondu) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Ik. aurrekontu / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Lantaldearen irizpideak
    Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

    Iparraldekoek erabakitzekoa da behar duten, aurrekontu arautuaren ondoan.

    aitzinsolas
    iz. Hitzaurrea. Aitzinsolas ederra ezarri dio liburuari.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzinsolas

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:19 1997-05-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Zerrenda osagarriak

    EEgunk: "aitzindari, aitzin-solas (hitzaurrea)".

    Informazio osagarria
    Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

    -n+s-.

    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    -solas.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

    aitzinttoan
    adb. Ipar. Lehentxeago. (Garai bat adierazten duen sintagma baten eskuinean erabiltzen da). Bi orenak aitzinttoan, ezin gehiago jasanean bere oinazeak, egin zuen oihu handia. Gudu baten aitzinttoan bildu zituen lagun oro bere gelara. Erromara heldu zen 1538 aitzinttoan.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzinttoan

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -tto-an.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzin sarrerari dagokion azpisarrera.

    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    lehentxeago.

    aitzintxe
    adb. Lehentxeago, arestian. Galdegiten zioten zergatik, eta aitzintxe esan dudan arrazoia ematen zien.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzintxe

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

    aitzintxean, aitzintxetik.

    Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

    -n+x-.

    Atzizkien araberako erabakiak

    -xe.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    lehentxeago.

    aitzintxean
    adb. Lehentxeago, arestian. Badakizu aitzintxean zer erran dudan. Horregatik premia dira jorrak, bereziki belar tzarrak hazten ari direnean edo aitzintxean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzintxean

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -n: -an.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzintxe sarrerari dagokion azpisarrera.

    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    lehentxeago.

    aitzintxetik
    adb. Lehentxeago. Sasi artean zinkurin batzuk aditu ditiat aitzintxetik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzintxetik

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -tik.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzintxe sarrerari dagokion azpisarrera.

    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    lehentxeago.

    aitzitik
    1 lok. Bigarren perpausak lehendabizikoak dioenaren kontrakoa dioela adierazten duen hitza. Ik. aldiz1; berriz 2; ostera2 2; kontrara 2. Zaharra zikoitza da; gaztea, aitzitik, eskuzabala. Gure borondatea ona da Jainkoarenarekin bat eginik ez badago?, inola ere ez; aitzitik, horrela ez dagoenean, gaiztoa da. Ordea, ez da handik segitzen okerragoa dela euskara; aitzitik, badirudi bere lehenbiziko garbitasunean dagoela.
    2 lok. (baina-ren eskuinean). Ez zela espero zuen bezain ederra, baina aitzitik, nekez ikus daitekeela itsusiagorik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aitzitik

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04 1993-10-20 Lantaldeak besterik gabe onartua
    aitzur
    1 iz. Lurra lantzeko eta harrotzeko lanabesa, zurezko gider batez eta hari zeharka loturiko burdinazko xafla lau eta ahodun batez osatua. Jorratzeko aitzurra (Ik. jorrai). Bi hortzeko aitzurra (Ik. bihortz). Aitzurraz zuloak egin. Aitzurrarekin eman. Aitzurraren kirtenean bermatu behar izan zuen altxatu ahal izateko. Egun osoa ematen zuen aitzur lanean.
    2 iz. lgart. Mozkorraldia. Ez diat aitzurrik harrapatu nire ezkontza egunetik.
    3 iz. lgart. Bizar makina.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Jorraia aitzurraren berdin nahi.

    Aztergaia: aitzur

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-07-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:Hletra
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Jatorrizko forma

    aitzur: (h)aitzur

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa gehitzeko eskatuz: aitzur-begi , aitzurrean .

    Informazio osagarria
    Grafia hobestekoa

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E302]: "Bi ohartxo. Bat: aitzurtu, aitzurra harrapatu edo antzeko erreferentzia egin beharko litzateke hain erabilia den adiera hori agertzeko edo argitzeko. Bi, aitzur-motak izan behar al dute lekutxo bat hiztegi honetan? Gogoratu aitzur era asko daudela: jorraia, hortz-bikoa, hondea-aitzurra, pertzuna, palarra..." (2000-11-08)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: esanahiak bereiziz: 1 'baserriko lanabesa'; 2 'bizarra moztekoa, bizar-aitzurra'.

     - Erabakia: BAgiria (2000-02-25): ez da oharra ontzat eman.

    aitzur begi, aitzur-begi
    iz. Burdinazko xaflaren zuloa, giderra sartzen dena.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aitzurgintza
    iz. g. er. Lurra lantzea, nekazaritza. Ik. laborantza.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzurgintza

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-12-17 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Izt.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Lantaldearen irizpideak
    Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

    -gintza osaerako librea.

    Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

    adierazle egokia da, onartzekoa.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aitzurgintza

    aitzurka
    1 adb. Aitzur ukaldika. Aitzurka eta harrika hil zuten.
    2 adb. Aitzurrean. Maiz doazkit bertso sortak bihotz barnetik gaindika, ene fraide anaiekin nabilelarik aitzurka.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzurka

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ka.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    1 aitzur-ukaldika. 2 aitzurrean.

    aitzurkada
    iz. Aitzur kolpea. Hobia zulatzen ari zirenen aitzurkadak entzuten nituen bide barrenetik. Aitzurkada batez burua txikitu nion.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aitzurkada

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -kada.

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    aitzur-kolpea.

    aitzurketa
    iz. Aitzurrean egitea, aitzurtzeko lana. Karobia zela, laia zela, aitzurketa zela, simaurrak eramatea zela, zeregin handia sortzen zitzaien. Hator aitzurketara, ni noan lekura.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Azpisarrerak

    Aztergaia: aitzurketa

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

    aitzurketan.

    Atzizkien araberako erabakiak

    -keta 'lana'.

    aitzurketan
    adb. Aitzurrean. Orain ere aitzurketan ari zara? Aitzurketan egin dugu gaur ira sailean. Aitzurketan jardun.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzurketan

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    EuskHizt: AS / HiztEn: AS: aitzurketan ari, egin, ihardun / LurE: - / ElhHizt: AS: aitzurketan ari / izan / egin / ihardun / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -keta-n.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzurketa sarrerari dagokion azpisarrera.

    Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

    aitzurketan ari; aitzurketan egin; aitzurketan jardun.

    aitzurlari
    iz. Nekazaria. Nekez irabazten du aitzurlariak bere ogia. Letra bat bakarra ere ezagutzen ez duten artzain, aitzurlari eta ikazkinak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aitzurlari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    aitzurrean
    adb. Aitzurraz lurra lantzen. Aitzurrean hasi. Aitzurrean ari da. Aitzurrean egin. Ez daki aitzurrean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak

    Aztergaia: aitzurrean

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS: aitzurrean egin / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -n: -an.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    aitzur sarrerari dagokion azpisarrera.

    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    aitzurraz lurra lantzen.

    aitzurrotx
    iz. Bi edo hiru hortzeko aitzur modukoa. Bat-batean, ohartzen da mutila bere aitzurrotxa landan ahantzi duela.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aitzurrotx

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    bi edo hiru hortzeko aitzur modukoa.

    aitzurtu, aitzur/aitzurtu, aitzurtzen
    1 du ad. Aitzurrez landu. Ereingo dute liho-hazia, lurra aitzurtu eta simaurturik. Mahastia aitzurtu, zohiak apurtu. Urtero hiruzpalau aldiz aitzurtu behar da soroa. Geldi gaitezen etxean, aitzur dezagun geure baratzetxoa.
    2 du ad. Aitzurrez zuloa egin. Ik. zulatu1 2. Neronek aitzurtu nuen putzu hau. || (nor osagarririk gabe). Aitzurtu zuen lurrean eta gorde zuen nagusiaren dirua. Paduretako lohietan apur bat aitzurtzea aski izaten da nahi beste zizare lortzeko urte guztian. Ama Birjinak esaniko tokian aitzurtu zezatela agindu zuen, eta han zegoen eliza.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aitzurtu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:23 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

    aitzur(tu), aitzurtzen.

    Informazio lexikografikoa
    Aditz-erregimena

    du ad.

    aiui
    1 iz. g. er. Oihua, garrasia, bereziki pozak eraginikoa. Saltoka, brinkoka, aiui eta zantzoak egiten, eskuak elkarri emanda.
    2 interj. Arratsaldean besta handia, eta gero, aiui, aiui! irrintzi ozenak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiui

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio lexikografikoa
    Maiztasuna

    g.er.

    Forma baten adiera(k)

    oihua, garrasia.

    aiuika
    adb. Aiui eginez. Baina orain, aupadaka entzuten ditut, deiadar eta aiuika dabiltza, nire bila.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiuika

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ka.

    aiuma
    iz. Aienea. Hil zaio bere ukuiluko behi bat, eta, honen aiuma eta negarrak!
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiuma

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio lexikografikoa
    Maiztasuna

    g.er.

    aiuntamentu
    iz. Heg. beh. Udala; udaletxea.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aiuntamentu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:14 1997-05-07 Bigarren mailan onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. udaletxe / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Behe-mailako formaren aldean hobestekoa

    Beh. Ik. udal, udaletxe.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: '(2002-03-11) Ene ustez, lehengo zerrendatik bigarren honetara behe mailako eta letragabeen ahozko usadioko hitz arruntak maila idatzian onartzeko irizpidea zeharo aldatu dugu. Nire ustez, literaturaz ari bagara, hobe barik, erabil jarri beharko genuke'.

     - [E210]: 'horren ordez hobesten diren artean, kontzeju gehitu beharko litzateke, Hegoaldean hori oso arrunta baita, nahiz eta gauza bera izan ez'.

     - [I202]: 'Esanahietan 'herriko etxe' gehitu Ipar. eta Naf. markekin. (Kontuan izanik 2001eko uztailean onartutako "Geografia hitzen zerrenda"-n horrela eman zela)'.

     - [E116]: 'OEHn ageri da adibide askorekin, Hegoaldeko testuetan. EEBSen ere badira adibide asko (Urrujulegi, Gaminde, Aristizabal, Unzurrunzaga, Saizarbitoria, Zarate, Esnal etab.) Nik uste dut, hortaz, 'hobe' ongi jarria dagoela. Bestetik, AIk egiten duen oharra guztiz bidezkoa ikusten dut'.

     - Erabakia: Erabakia (2002-06) 'proposamena bere horretan utzi baina Heg. erantsiz'.

    aiurri
    iz. Pertsona baten edo gizatalde baten izaera, bizitzan aritzeko moduari dagokionez. Aiurri gaiztoko gizona. Haren aiurri atseginak erakarri ninduen. Herri bakoitzak badu bere aiurri berezia.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiurri

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    aiuta
    1 iz. Ipar. Laguntza. Zure aiutarik gabe ezin gaitezke babestu.
    2 iz. Ipar. Hesteak libratzeko uzkitik sartzen den isurkaria. Ik. enema. Aiuta eman, ipini.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiuta

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    aiutari
    iz. g. er. Laguntzailea.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aiutari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Forma baztertua

    Bazt. Ik. laguntzaile.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: 'aiutari, aiutatu, aiutatzaile bezalakoak, gaur zaharkituak badira ere, beste hitz batzuk, #mdash#eta ez eredu batuko aldaki soilak#mdash# , diren aldetik ez genituzke baztertu behar, zahar edo g. g. e. moduko markaz utzi baizik, gaurko forma erabilienarekin definituz. Bestela jokatuz gero geure ondare lexikala alferrik murriztuko dugu'.

     - [E116]: 'Leizarragak eta Maisterrek erabili dute. Agian egokiago da g.er. markarekin uztea. Hala ere, oso gutxitan erabili ditugu hiztegian Zah. g.er. markak biak batera. 'Noharroin' da sartu dugun bakanetako hitza Zah. g.er. dela esanez ("behartsua, erromesa"). Nik ez dut eragozpenik sartzeko, baina kontuz ibili beharko ginateke, zeren gerta baitaiteke kanpoan uztea egiaz erabiltzen ditugun hitzak eta beste batzuk, gutxi erabiliak eta zaharrak, zerrendan sartzea. EEBSn ez da ageri hitz hau. Zuek ikus'.

     - Erabakia: Erabakia (2002-06) 'aiutari g.e. 'laguntzailea''. EArau 120: 'aiutari iz. g.er. 'laguntzailea'' eta 'aiutatu* e. lagundu', 'aiutatzaile* e. laguntzaile'.

    aiutu
    adj. bizk. Egokia, erakoa. Esaeran tolesgabea, ibileran aiutua, begirunean samurra.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aiutu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1992-12-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Euskaltzaindiaren Arauak

    aiutu Bizk. izond.E301: "[nik zerrendatik kendu egingo nuke]" (1994-05-23).

    Informazio lexikografikoa
    Erabileremu dialektala

    B

    Maiztasuna

    gaur gutxi erabilia

    Kategoria

    izond.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E108]: "Batzutan hitz ez hain erabiliei ere sarrera emaiten zaienez gero ez dut ikusten zergatik ez den biltzen aiutu, arerio, beharleku, berbaldun, berbaro, dontsu, gomuta eta abar, eta abar, erakorik. Hor desoreka ageri da. Ez da sartzen kokot(e), matxet [oh.] {eta ez *matxete} eta abar, typokorik ere". (1993-02-20)

     - [E301]: [nik zerrendatik kendu egingo nuke]" (1994-05-23)

     - [I102]:  ajutu, horretara idatzi behar dela uste dut, esanak esan arren, nahasketa ikaragarri bat sortzen ari gara bestela. Euskalki guztietan morfologiaz sorturiko [j] hotsa egon badago: baita Gipuzkeraz ere. Adibidez: Loiola [lojola], goian [gojan], zaio [zajo], e.a. Ajutu, tajutu eta horrelakoetan, berriz, arazoa ez da hori. Horko [j]-k edo [X]-k (fonetikoki) beste jatorri bat dauka, eta desberdin gorde behar da. Bide batez, horrek agerian uzten du, egon dauden beste arrazoietatik aparte, euskaraz projektu idatzi behar dugula" (1995-01-10)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]: "Bizkaiko forma dela kontuan hartuta, komenigarri izan daiteke horren sinonimo bat gehitzea: aiutu Bizk. izond. 'egoki'".

     - [E208]: "esangura jarri 'egokia'".

     - Erabakia: EArau 120: "aiutu Bizk. izond."

    aixkol
    iz. Belar landare lekaduna, gezi itxurako hostoak, lore zuri edo ubelak eta zurtoin adarkatua dituena eta bazka gisa erabiltzeko edo aleagatik ereiten dena (Lathyrus sativus).
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aixkol

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak erabaki gabe utzia
    Hiztegi Batuko Lantaldea: EArau 120

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Corpusean ez dugu aurkitu. Ik. OEH argitaratua: aizkol: 1 arveja cuadrada (testu-lekukotasunik gabe); 2 "(AN-5vill), lenteja" A.; Ol 2 Sam 17,28; Ol Ez 4,9.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    Ez dugu aurkitu.

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    aixkol : HiztEn ("Bot. Leguminosoen familiako landare belarkara. Zurtoina adarkatua, hostoak lantza-formakoak, loreak moreak edo zuriak eta leka-motako fruituak ditu. Abereak bazkatzeko erabiltzen da (Lathyrus sativus)") // LurE ("Bot. Tximeletaren antzeko hostoak dituen landarea. Loreak moreak eta txuriak ditu; fruitu egoskariak ematen ditu. Haziak hagin itxurakoak ditu") // aizkol : HiztEn ("ik. aixkol") // LurE ("Bot. Landare papileonazeoa. Lore more edo zuriak ditu eta fruituak lau hazi dira, jateko onak. ik. zalgea") // Euskalterm: Izendegia-n aixkol ageri da, eta Nekazaritza Hiztegia-n aizkol (Lathyrus sativus) // Ez dugu aurkitu bestetan: DFrec; AB38; AB50.

    Sektore jakin bateko informazioa

    Ik. Izendegia: aixkol: Lathyrus sativus. / Ikus Izendegiaren hustuketan: a) aixkol (Lathyrus sativus) fitxa: aiskol : Guía PlantMed; aixkol : X. Irigarai; Azkue DVEF; PMuj DCV; Irigaray Landareak; JIr OnomBot; aizkol : PMuj DCV; aramu-bedar : PMuj DCV; arbeja : JIr OnomBot; askol : Lcq; Irigaray Landareak; PMuj DCV; axkol : X. Kintana Hizt80; garilar : PMuj DCV; gilbin : PMuj DCV; ilar-latz : Irigaray Landareak; illar latza : Lcq; illarlatz : PMuj DCV; latira : PMuj DCV; muela : JIr OnomBot; sube-ilar : PMuj DCV; sugeilar : LMuj DGT; b) dilista (Lens culinaris medicus) fitxa: aizkol : Bouda-Baum; PMuj DCV; chiliste : Carreras y Gandi GGPVN; chillista : Lcq; diliste : Carreras y Gandi GGPVN; lenteja : LMuj DGT; tilsta : PMuj DCV; tindil : Bouda-Baum; txarta : Bouda-Baum; txilista : Bouda-Baum; PMuj DCV; ziziri : Bouda-Baum; c) zalke arrunt (Vicia sativa) fitxa: abeza : JIr OnomBot; aizkol : PMuj DCV; algarroba : LMuj DGT; arbejuela : JIr OnomBot; axol : PMuj DCV; balke : PMuj DCV; beza : JIr OnomBot; zalke : JIr OnomBot; d) zuhain-zalke (Vicia sativa var.) fitxa: aixkol : PMuj DCV; alge : Arzdi PlantR; axkol : PMuj DCV; idar : PMuj DCV; illar : PMuj DCV; illar biribil : PMuj DCV; illar txiki : PMuj DCV; illarka : PMuj DCV; txirta : M. Loinaz; J.M. Olaizola; zalge : PMuj DCV; zalke : X. Kintana Hizt80; PMuj DCV.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    Beste hiztegietakoak: EuskHizt: aizkol: "Naf. (G. er.) zalkeraren familiako landarea, lore zuriak, urdinak edo moreak eta hagin itxurako haziak, jateko onak, dituena (Lathyrus sativus); dilista" // ElhHizt: aixkol: Bot. almorta, muela, guija, tito (Lathyrus sativus); aizkol: 1 (Bot.) almorta. Ik. aixkol; 2 ik. aizkorol // HiruMila: aixkol: (Bot.) almorta, muela (Lathyrus sativus); aizkol: ikus aixkol // EskolaHE: aixkol: Bot. Tximeletaren antzeko hostoak dituen landarea, lore more-txurikoa (Lathyrus sativus). Egoskariak ematen ditu // Lh DBF: aixkol, aizkol: petits pois carrés, vesce; aizkol: var. de aixkol // DRA: aixkol: almorta, muela; aizkol: lenteja (Olabide, II Sam., 17,28); axkol: arveja; II almorta, quija // PMuj DVC: aiskol: alverjón, arvejón, almorta, guija, tito; aixkol: almorta, muela, tito, guija (Bot.); aixkoldi: muelar; aixkol-soro: muelar; aizkol: 1 lenteja; 2 veza, arveja, algarroba BNR; 3 almorta, arvejón, muela, tito, guija; aizkol-sail: lentejar // Ez dugu aurkitu besteotan: Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. aixkol / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Lantaldearen irizpideak
    Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

    ezagutzen dituen datuen argitan, ezin erabaki dezake lantaldeak aixkol den hobestekoa ala aizkol.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E116]: 'hitz honek badu txostena. Ez du zerikusirik 'aizkora'rekin. Landare bati dagokio: 'Lathyrus sativus' (dilista-edo). Bietara erabili izan da, baina agian pixka bat gehiago 'aizkol' bezala. Nik horrela utziko nuke'.

     - Erabakia: Erabakia (2002-06): 'aixkol'. EArau 120: 'aixkol iz. Latyrus sativus'.

    aizarnazabaldar
    1 adj. Aizarnazabalgoa, Aizarnazabali dagokiona.
    2 iz. Aizarnazabalgo herritarra.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizaro
    1 iz. g. er. Ostegun Santua, bereziki egun horretako gaua. (A larriz).
    2 iz. g. er. Aste Santuko azken hiru egunetako goiz otoitza.
    3 iz. g. er. Ilunpeak. (Singularrean nahiz pluralean). Tisifone zurbila, Estigiako aizaroetatik ihesi, egun-argitara dator.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aizaro

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Informazio lexikografikoa
    Maiztasuna

    g.er.

    aizina
    iz. Ipar. Astia, beta. Jateko aizinarik ere ez zuten. Gutik lukete asti eta aizina gauza horien guztien irakurtzeko.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aizina

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio lexikografikoa
    Erabileremu dialektala

    Ipar.

    Forma baten adiera(k)

    astia, beta.

    aiziriztar
    1 adj. Aiziritzekoa, Aiziritzeri dagokiona.
    2 iz. Aiziritzeko herritarra.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkatu, aizka, aizkatzen
    du ad. g. er. Uxatu, haizatu. Hango algara gozo harroak txori mordo bat aizkatu zuen aldameneko sasitik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aizkatu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

    aizka, aizkatzen.

    Informazio lexikografikoa
    Aditz-erregimena

    du ad.

    Maiztasuna

    g.er.

    Forma baten adiera(k)

    uxatu, haizatu.

    aizkolapustu
    iz. Aizkora-apustua.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aizkolapustu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Tradizioak ez du besterik agintzen

    aizkol- formako elkartuetatik, aizkolapustu eta aizkoljoko bakarrik jasoko dira hiztegian, elkartu garden aldatu gabeen bidez definituz eta, beraz, hauek hobetsiz.

    Informazio osagarria
    Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

    -ra/-l-.

    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    -apustu.

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    aizkora-apustua.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: 'seguru gaude hau dela dagokien grafia? Gogoan izan, adibidez, euskal meza, euskal jokoak, eliz ataria...'

     - [E116]: 'OEHn beti 'aizkora apustu' ageri da. Kasu batean bakarrik 'aizkol apustu'. EEBSn ez dut adibiderik aurkitu. Ez dakit ongi zergatik proposatu den 'aizkolapustu'. Ez litzateke egokiago h jartzea (aizkol apustu h. aizkora apustu?) Ikusi gero aizkoljoko'.

     - Erabakia: Erabakia (2002-06): 'aizkolapustu "aizkora-apustua"'.

    aizkolari
    iz. Aizkoraz lan egiten duen pertsona; bereziki, aizkora-jokoan lehiatzen dena. Egurra txikitzeko indarra behar du aizkolariak. Aizkolari txapelketa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aizkolari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArauB
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: sartzekoak lirateke.

     - Erabakia: BAgiria (2000-02-25): aizkolari onartu da baina aizkol joko ez.

    aizkoljoko
    iz. Aizkora-jokoa. Aizkoljokoa, zezen plaza ederrean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aizkoljoko

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH: AS.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    -joko.

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    aizkora-jokoa.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: "seguru gaude hau dela dagokien grafia? Gogoan izan, adibidez, euskal meza, euskal jokoak, eliz ataria..."

     - [E116]: "Hemen arazo bat sortzen da. Hau hola ikusirik, badirudi 'aizkoljoko' sarrerak lehentasuna duela 'aizkora-joko' sarreraren parean, beltzean datorrelako ('aizkora joko' eraketa librea denez, ez da ageri ezta azpisarrera gisa ere). Ez da inolako dudarik, hala ere, askoz ere erabiliago izan dela 'aizkora joko' (marraren kontua alde batera), 'aizkol joko' (normalean bereiz) baino. Ez litzateke egokiago h jartzea (aizkol joko h. aizkora joko?) Edo gutxienez, 'aizkora' sarreran eman azpisarrera hauek. / Kontura gaitezen letra beltzean, bere horretan utziz gero proposamena, aizkoljoko agertuko dela, ez aizkora joko. Baina ez da dudarik hau askoz ere erabiliagoa dela bestea baino. Beraz, hori nolabait ere adierazi beharko litzateke, bestela jendea nahasten delako".

     - Erabakia: BAgiria (2000-02-25): aizkolari onartu da baina aizkol joko ez // Erabakia (2002-06): "dagoen moduan utzi".

    aizkolketa
    iz. g. er. Aizkora-lana.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aizkolketa

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-05-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -keta 'lana'.

    Informazio lexikografikoa
    Maiztasuna

    g.er.

    aizkora
    iz. Zura eta kidekoak ebakitzeko erabiltzen den lanabesa, burdinazko xafla lau, aho-zorrotz eta begidun batez, eta begian finkatzen den zurezko kirten batez osatua. Horregatik da ona aizkora zorrotza; eta aizkora kamutsa, berriz, txarra. Ezarri diote aizkora zuhaitzondoari. Zur zaharrak aizkoraz jo eta landarerik ipini ez.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aizkora

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-08-27 Lantaldeak besterik gabe onartua
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa emateko eskatuz: aizkoran ; eta adib. gisa: aizkora-apustu, aizkora-begi, aizkora-joko, aizkora-kirten, aizkora-kolpe, aizkora-ukaldi.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]: 'Horren azpisarrera gisa gehi daitezke, esate baterako, aizkora-aho eta aizkora-buru. Nahitaez gehitu beharrekoa da aizkora-kirten, gorago ageri baita zerrendan bertan (aizkolgider* e. aizkora-kirten)'.

     - [E116]: 'Gorago zer erabaki dugun, baina uste dut hauek guztiak [adibide gisa gehitzeko proposatuak zeuden aizkora(-)apustu, aizkora(-)begi, aizkora(-)joko, aizkora(-)kirten, aizkora(-)kolpe, aizkora(-)ukaldi] azpisarrera gisa eman beharko genituzkeela.

     - Erabakia: Erabakia (2002-06): 'horiek denak, adibideak kenduta, AS gisa eman. Eta "aizkora ahoa" eta "aizkora buru" sartu AS gisa'.

    aizkora aho, aizkora-aho
    iz. Aizkoraren ertz zorrotza. Airean jasotako aizkora-ahoaren moduko distirak egiten zituen argiak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora apustu, aizkora-apustu
    iz. Aizkoran egiten den norgehiagoka, ezarritako enborrak lehiakideak baino azkarrago ebakitzean datzana eta apustua tarteko duena. Aizkora-apustu bat jokatu da kostako herri batean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora begi, aizkora-begi
    iz. Aizkoraren kirtena finkatzen den zuloa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora buru, aizkora-buru
    iz. Aizkoraren xaflan, begia dagoen aldea. Aizkora-buruarekin sartu nituen iltzeak, mailurik ez neukan eta.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora joko, aizkora-joko
    iz. Aizkoran egiten den norgehiagoka, ezarritako enborrak lehiakideak baino azkarrago ebakitzean datzana. Zabaletako Inazio Marik eta Abadiñoko Jose Domingok egin behar zuten aizkora jokoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora kirten, aizkora-kirten
    iz. Aizkoraren eskutokia. Bagenekien aizkora-kirtenak eta borra-kirtenak egiten.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    aizkora kolpe, aizkora-kolpe
    iz. Aizkora-kolpeak entzun ziren pagadian.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Orrialde guztiak:
     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak