Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

zaintzaile.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aingeru sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AINGERUEN OGI. Pan de los ángeles, pan eucarístico. Aingeruen ogia, atsegin eta kontentamendu suerte guztiak dituzuna. Mat 263. Gutienean bederen bazko inguruetan / aingeruen ogi hura formatu zen mugetan. EZ Man I 19. Zeren eztagoka nihoren merezimenduari [...] angeruen ogia iatea. SP Imit IV 5, 1. Aingeruen ogi bizia / gizonak du ohoratzen. Gç 114. Ikhusi zitit aingürien ogiaren jaliak urdentako ziren magitxen jatez plazer hartzen. Mst III 14, 1. Zer indarrak ematen diezte aingeruen ogi sakramentatuak [...] fededunei? Mb IArg I 271. Aingeruen ogiaren errezibitzeko. Brtc 71. Bada ze arpegigaz elduko nas Angeruen Ogia jatera? Añ EL1 156. Artu dezu komunio santua, aingeruen ogia eta Zeruko mana. AA I 463. Aingeruen ogi sakratu hura. Jaur 191. Huna Aingeruen Ogia nun dugun, / zeruko bidean hazkurri'ta lagun. Zby RIEV 1908, 210. v. tbn. Tt Onsa 84. Ch III 14, 1. Mg CC 119. Monho 138. Dv LEd 245. Aingürien o.: UskLiB 106. Atez-ate bildutzen dezuten ogia, da aingeruen ogia, zeren kristau fede-dunen biotzak aingeru onak mugi oi dituzte ematera. Bv AsL 82

Ez dugu aurkitu aingeruen ogi formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aingeruen ogi : Elizen arteko Biblia 2 (adib.: “Zeure herria, ordea, aingeruen ogiaz janaritu zenuen”), Asisko Frantzizko (“Gizonak aingeruen ogia jan zuen”), Aurelia Arkotxa (“Lurralde horietako mendietan zerutik jiten den ihintza xuriari aingeruen ogia deritzaio”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta adibide gisa jasoa baina beste sarrera batzuetan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa ogi eta aingeru sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keria iz.ekin.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aingerutar eta aingerutiar bana: L. Anselmi (“irribarre aingerutarra zeukan”), UnescoAlb (“itxura hain aingerutiarra dutenak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aingerutar: Asisko Frantzisko 4 ("gizon aingerutar" sintagman), U. Iturriaga 2 ("keinu aingerutar bat", "figura aingerutarra"), J.K. Igerabide ("emakume ia aingerutar haren psikean"), J. Zabaleta ("Karitateko lekaimeak aingerutarrak zirela sinestea"), J. Muñoz ("emakume aingerutar horren segurantza"); aingerutiar: K. Linazasoso ("aterpe aingerutiarren bat"); P. Zabala ("lurrin aingerutiar hegalaria").

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea.

Eratorri-konposatu berria hobestekoa da, lehiakidea baino hedatuagoa baita

-tar formako hau erabilixeagoa da -tiar formakoa baino, baita Google-k aurkitu dituenetan ere; eta bakarra aski da, aingeruzko lehendik arautuaren ondoan.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Kategoria

izond. edo izlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aingeru(tu), aingerutzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

aingeru bihurtu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Euskaltzaindiaren Arauak

aingira Anguilla anguilla.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: aingira morea .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: itsasuge; morena: Muraena helena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aingira sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

Murena helena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 51; ETC: 83.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: ainguraketa; Adorez: 0; Labayru: ainguraketa; NolaErran: 0; Euskalterm: ainguraketa, ainguraketa-buloi, ainguraketa-hanka, ainguraketa-plaka, ainguraketa-torloju… (anclaje; Eraik. Industr. Arkit.)

aingura iz. Burdinazko atal aski handia, bi besoz hornitua, kate batetik zintzilik uraren hondora egozten dena, han finkaturik ontzia higitzea eragotz dezan. // ainguratu, aingura/ainguratu, ainguratzen du ad. Ontzia aingura bidez finkatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, ainguratu sarreran beste adiera bat gehitzea komeni da, eraikuntzakoa, alegia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aingura(tu), ainguratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

ontzia aingura bidez finkatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeari dagokio.

Jatorrizko forma

ainitz, anitz

Euskaltzaindiaren Arauak

ainitz* e. anitz

Formarik hedatuena da hobestekoa

anitz

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

aintza merezi duena, goresgarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.

Esapideei dagokien sistematika

eduki: -tzat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aintzakotzat sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.

Esapideei dagokien sistematika

eman: -tzat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aintzakotzat sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.

Esapideei dagokien sistematika

hartu: -tzat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aintzakotzat sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aintzatespen (eta aintzatespen-maila) 4: Matematika/LH ("Zenbaki hamartar eta zatikiaren arteko korrespondentziaren aintzatespena"), ELA/STV 1992 ("Hala ere, kokoloegia izatea litzateke pentsatzea elkarteko politika-batasuna indartzeak besterik gabe errealitate nazionalen aitzatespen-maila handiagoa ekarriko duela"), HezkSaila Txostena 1994 ("Ikastetxetako berrikuntza-lana sustatuko duten mekanismoak eta eragin anitzen aintzatespena lortzea da laguntza ekonomikoa eskuratzea baino garrantzitsuago"), L. Oihartzabal ("Freudek bere ahaleginen lehen aintzatespen ofizialtzat hartu zuen hori"); aintzatetsi 8: ELA/STV 1992 2 ("Ildo honetan, errealitate nazional infraestatalek duten subjektu politikoaren izaera aintzatetsiko lukeen subsidiariotasun-printzipioaren aplikazio zabal batek lagun lezake eszenategi berrian errealitate hauen adierazpen politikoari bidea ematen", "Errealitate honen aurrean euskal sindikalismoa jo eta ke ari da etengabe eskatzen euskal erakundeei aintzatesteko lan eta gizarte politika propioa burutzen erraztuko dioten eskuduntzak"), Bitez ("Bedaio auzoko baserritarrek jarraitu beharreko ordenantzak, auzo hau Berastegiko jauregia eta dorre-gotorlekua dituenarena delarik, bertako patroi banatzaile eta jabe absolutu gisa, jurisdikzio osoan beste jaberik aintzatetsi gabe, bere lur, etxe, mendi, ur, hamarren eta autatuen guztiak bereak baitira"), Matematika/LH ("Bikote ordenatuak koordenatu cartesiarretako ardatz batean grafikoki errepresentatu eta, erreferentzia-sistemek eguneroko bizimoduan daukaten erabilgarritasuna aintzatestea"), HAEA 1995 ("Estatu Integral formularen itzalpean, erregioen autonomiari printzipio konstituzionalaren maila aintzatesten zaio"), ZuzenbHizkera ("Bilera horietan Estatu europarrek lehengo Ekialdeko Estatuak aintzatetsi ditzaten, azken horiei zenbait betekizun eskatzen zaizkie, horien artean Ekialdeko Estatuen barnean bizirik dirauten herri eta hizkuntza gutxituak babestea"), Eskubide errealak ("Oinarrizko eduki hori osatzen dute, Konstituzio Auzitegiaren ustez, eskubidea jabetza eskubide gisa aintzatetsia izan dadin beharrezkoak diren ahalmenek edo jarduketa aukerek"), Finantza zuzenbidea ("Prozedura horretaz landara, behin-behineko edo behin betiko likidazioak itzulketarako eskubidea aintzatets dezake").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eskubide-aintzatespen : Euskalterm 1 (eskubidea aitortze sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aintzatespen : ElhHizt (reconocimiento), HiruMila (reconocimiento eta AS: aintzatespenez: reconocidamente) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

aintzatespen 156: Aizu, Berria 25, Deia 4, Deustuko Unibertsitatea 10, Euskal Herriko Agintaritza 9, EiTB 29, Elhuyar 7, Consumer 7, Espainiako Gobernua 9, Euskaltzaindia 2, Goiena 2, Gomylex 3, Jakin 11, Laneki 27, UEU 10.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aintzatespen 3, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, osaera okerrekoa denez

-etsi osaerako zalantzazkoa da, onenean ere, aintzatetsi aditza; eta aitortze, ezagutze, onartze bezalakoak aski direla uste du lantaldeak.

Maiztasun handia du eta jasotzekoa izan liteke. Hala ere, lehenengo aintzatetsi aditza sartu beharko litzateke. Hurrengo bilerarako datuak jasoko dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu jaso; aintzakotzat etsi B 1 (B. Larrakoetxea: "Arazoa buruan erabili ta aintzakotzat etsi badagit, neuk eroango zauedaz erregeren ontzira ").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aintzatetsi : HiztEn, Euskalterm.

Hiztegietako informazioa

Besteetan, aintzatetsi : HiruMila eta ElhHizt hiztegiek jaso dute, baina ez besteok: EuskHizt, EskolaHE, Lur EF/FE, Lur EG/CE, Casve DVC, DRA.

aintzatetsi 398: Aizu 2, Argia 4, Berria 33, Deia 3, Deustuko Unibertsitatea 88, Europar Batasuna 25, Euskal Herriko Agintaritza 16, EiTB 50, Elhuyar 8, Elkar 2, Espainiako Gobernua 18, Euskaltzaindia, Gomylex 37, Jakin 23, Laneki 38, UEU 50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aintzatetsi 10: Berria 7, Bat-bateko bertsolaritza, Piarres Xarriton, Xabier Aranburu.

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta jasotzekoa. Gainera, aurreko aztergaian aintzatespen sartzeko proposatu zenean, aditza ere jasotzekoa izan zitekeela aipatu zen.

Grafia hobestekoa

aitzin

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-etsi.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

aintzatsu 2: KIkV ("Isuri egizu, arren, Jauna, gure biotzetan zure grazia, Jesukristo zure Semearen Gizakundea, Aingeruaren esanaz ezagutu genduanok, bere Nekaldi ta Gurutzearen bitartez, biztuera aintzatsura eldu gaitezan"); Ibiñ Virgil ("Gaiñera, zutik, Pharosko arriak, irudi biziak, Asarakusen oiñordekoak, Ioberen leiñu aintzatsua, Troa aitagoa ta Kintiu Troiarren iraslea"); OEH argitaratuan gainera Or MB (Ef 3,16: "Ua dan aberats aintzatsuari dagokio, zuengan barneko gizona Bere arnasez azkartzea"); aintzazko (Laux aintzezko) 8: KIkV ("Aintzazko ezkutukiak"); KIkG 2 ("Aintzazko ezkutukiak", "Ixuri ezazu, arren, Jauna, gure biotzetan zure grazia Jesukristo zure Semearen Gizakundea Aingeruaren esanaz ezagutu genduanok, bere Nekaldi ta Eriotzaren bitartez, aintzazko piztuerara eldu gaitezen"); ArgiDL 3 (KIkG-ko testuinguru beretan: "aintzazko piztuera", "aintzazko eskutukiak"); Laux BBa 2 ("Or, negu latzezko gau-ordu luzeetan aintzezko itz-sakonak, idazti zarretan, daurkiz gogo ameslarijak, Asaben eredu garbijak", "Zatordidaz eskura eruan zagidazan aintzezko zerura").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aintzatsu 7: Amez Adisk ("Egiaz esan liteke, ordea, bere biziko egun ospetsu ta alaitsu askoren artean, il zanaren aurrekoa izan zala aintzatsuena"); Ibarg Geroko ("Eder be eder ta aintzatsu agertuko dira zintzoak"); Ker ElizG ("Baiña, torrearen oiñarria Izen guztialdun eta aintzatsuaren itza da, eta torre orrek Jaun guztiz Gorenaren aal-izate ikus-eziñaren bidez irauten dau"); Kristau Bidea ("biztuera hau, Elizak espero duen Jesukristo gure Jaunaren etorrera aintzatsuarekin elkarlotuta dago"); X. Mendiguren B. 2 ("Leihora lasterka egin, alderen alde zabaldu eta burua kanpora atera zuen: lainoaren arrastorik ez; eguratsa garden, alai, adoretsu, odola dantza egitera bultzatzen zuena; eguzki-argi distiratsua, zeru loriatsua, aire hozkirri atsegina, kanpai alaiak... Aintzatsua, guztiz aintzatsua!"); F. Beobide ("Lurra zeharkatuko neuke; zure izena oihukatu eta sinisbakoen lurrean zure gurutz aintzatsua jarri..."); aintzazko 6: Euzkadi 1933 ("Bijar goxeko 9 ta erdijetan, Jon Deuna'ren txadonan, Gernikar Euzko-Batzokija'k eralduta, Iñaki Deuna'ren aintzazko jaupa ixila ixango da"); I. Enbeita ("Gaur, barriz, aren aintzazko abestijak abestuteko eguna"); Zeleta ("Beste toki guzitan bezela, Lasarte'n ere, oneraspen aundiakin ospatu oi ziran bere aintzazko elizkizunak"); Illetak ("Illen elizkizunak benetan 'ondrak' dira; aintzazko elizkizunak egiten zaizkio illari"); P. Ezkiaga ("Hildako bakoitzaren gibela / bere medailero plateran / herio - errazio, whisky tanta zolinak / ditiburuetako botoi moreak / aintzazko postrearen erremate, / anbizio"); H. Knörr ("Aintzazko hiru setiatze gainditu zituen Bilbok Errege-nahiaren boterearen aurka"); aintzezko 1, Laux ("Aberriko ipuin eta azkitzak Mistral'en idaztijai edertasunaren koroya jarri ba'eutsoen, arek aintzezko txadona aberrijari eraldu eutson").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aintzatsu : DFrec 1, AB50 1, HiztEn, LurE, Euskalterm 1; aintzazko : Euskalterm 4.

Sektore jakin bateko informazioa

Bibli itzulpenetan: aintzatsu : BiblE 25 (testuan 15, eta dagozkion izenak: Jainko a.: Sal 29,3; Jdt 9,8; Eg 7,2; Jesukristo a.: 2 Ko 4,4; St 2,1; Jainkoaren presentzia a.: Lb 9,6.23; Erm 9,4; Ju 24; Heb 9,5; Jainkoaren gorputz a.: Flp 3,21; Jainkoaren ahalmen a.: Kol 1,11; Jainkoaren asmo a.: Kol 1,27; berrion a.: 1 Tm 1,11; harekin aintzatsu agertuko zarete zuek ere: Kol 3,4; oharretan 10); IBk (Flp 3,21: [Kristoren] gorputz aintzatsua; St 2,1: Jesu Kristo gure Jaun aintzatsuaren sinesmenean); Bibl (1 Ko 2,8 oh.; 2 Ko 4,4; Flp 3,21; 1 Tm 1,11; St 2,1 eta oh.); Olariaga (Mk 13,26; Lk 21,27; Flp 3,21; Kol 3,4; St 2,1); aintzazko : BiblE 8 (testuan 5, eta dagozkion izenak: a. askatasun: Erm 8,21; a. aulki: Ap 11,16; a. tronu: Mt 19,28; [Jaunaren] a. etorrera: 2 Tm 4,8; a. koroa: 1 P 5,4; oharretan 3); IBk (Erm 8,21: Jainkoaren seme-alaben a. askatasuna; 2 Ko 3, 9: a. zerbitzua; 2 Ko 4,4: Kristoren a. ebanjelioa; Ef 3,16: haren a. aberastasunaren neurrian; 1 P 5,4); IrakBa (Si 47,11: aintzazko errege aulkia; Ba 5,2: aintzazko burutea); IrakDo (Si 47,6: aintzazko koroa); Bibl (1 P 5,4). Cf. aintzazko ezkutukiak (Or MB 1329).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aintza(tu), aintzatzen.

Kategoria

du ad.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Euskaltzaindiaren Arauak

aintzin* e. aitzin

Jatorrizko forma

aintzira, laku

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

aintzira da hobestekoa; laku berria dela adieraziko da, eta

Forma baten adiera(k)

aintzira handiak izendatzeko erabiltzen dela

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

irudia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

1 iz. laiotza, ospela. 2 izond. itzaltsua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: ainuri(a) "(AN-ulz, Sal; Aq 307 (AN, aiñurea)), aiuri(a) (AN), auri(a), ainura (AN), aiube (Darric (BN) ap. Lh y DRA). Ref.: A (aiñuriaz, aiñura, aiuri); A Apend (aiñuri); Iz Ulz (ayuri). Aullido. Cf. ainkuri. v. garrasi, marruma"; añuri : (Sal) Camp Orig 101s: "Altobiskarko errudio senti dra otsoen lotsagarrizko añuriak" (Oroz-Betelu añuriak, Legasa aiuri ikaragarriak, Erasun otsoak auriaz daude, Saldías auriak); aiñuri (Sal) A: "Aiñuria norbaitek xotuta egiten dixie;..."; ainuratu "Aullar, ainuratu (AN) Aq 307".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aiuri EB 3 (X. Mendiguren B.: "Aiuri on bat egidak, azkenekoa, agur esateko"; "Suzko armen tiro-hotsak eta ikaratutako eta larritutako gizon baten ahotsa entzun ziren aiuriekin nahasian, eta guztiaren gainetik kristal hautsien burrunba"; "Piztia zaurituaren aiuriari jarein zion Morganek, bi pauso atzerantz emanez, eskua bihotz gainean zuela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ainkuri : HiztEn-LurE; ainuri : AB50 1, HiztEn; aiuri : HiztEn ("Ik. ainuri") // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ainkuri(a) : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, DRA; ainuri(a) : ElhHizt, HiruMila, PMuj DVC (eta ainuriaz); aiuri(a) : HiruMila, DRA, PMuj DVC; aiurika : HiruMila; aiuria egin : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: ainkuri / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Naf.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

intziria, zinkuria.

Jatorrizko forma

aio "zain"

Maiztasuna

oso gutxi erabilia dela seinalatuko da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan aiots formaren 19 ager.: B 4 (Laux), G 10 (Jaukol 2, Aitzol 3, Ir 2, Zait, Etxde 2), IE-Naf 5 (FIr 2, LE 3); eta aioska (Ir YKBiz), aiosketan egon (LE Ong) bana.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aiots : HiztEn iturrian bakarrik jaso da. Ik. Jr 9,23; 31,15; Mt 2,18; Mt 5,38-39; Lk 8,52 pasarteen itzulpenak.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ik. SMitx IG I 221, 373; Vill Jes 268: P. Esnal Ai, ene Jainko.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aiots forma eman dutenak: EuskHizt, Harluxet, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal gemido / gémissement formen ordainak hiztegietan: ElhHizt: adia, auhen, kexu, hasperen, zizpuru, aiene, deitore. // HiruMila: "1 kexu, intziri, zinkurin, oihumin, heiagora, adia, arrubia (...) 2 grito: oihu, marraka, garrasi (...) 3 sollozo: zotin, zarrada, zarrasta (...) 4 lamento: dolamen, erosta". // Lur EG/CE: aiene, hasperen, zinkurin, intziri, adia. // Lur EF/FE: "1 Auhen, zinkurin, pleinu, intziri. 2 Dolumen. 3 Hasperen". // Casve FE: "intziri, mindurika, zinkurin, oihümin; (animaux) kurrinka, sanka; (de femme) miuka; (sur un malheur) deitora". // HaizeG FB: "auhen, auri, intzirina, paturri, *dolamen, *pleñu; (du chien) uhurri; (de la colombe) ttiuka; (du vent) haize-marruma, haize-xixku". // T-L LFB: "auhen, zinkurin, pleinu; (de la colombe) ttiuka". // PMuj DCV: "(quejido, suspiro) eiagora, auri, antzi, intziri, zizpuru, aiots , adia, oiuska, zinkurin; g. de paloma: uso-urruma, ttiuka; g. de dolor: negar-zotin; g. del viento: aize-marruma". // BeraLzM: ayots , zotin, ai, adia, audi, auri, oju min, oju samin, intzin, intzini, zinkuri, zinkuru, zinkurin, zinkiri. // Azkue Aurkibidea: adia, aiots , antzi, arkhuma, aunsimin, auri, auria, ehiagora, heiagora, intzira, inzini, laidu, oihu samin, oihumin, oiu min, oiu samin, oiuska, zipho.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

intziria, aienea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ezin.