Euskaltzaindiaren Hiztegia

404 emaitza ge bilaketarentzat - [101 - 200] bistaratzen.

geldirik
adb. Higidurarik gabe. Ik. geldi 3. Itsasoa geldirik zegoen. Ezin geldirik egon. Geldirik eta alferrik dagoena. Baina nork atxiki geldirik harrotua dena? Zaude geldirik, gizona! Lehen bezain geldirik zirauen.
Azpisarrerak

Esaera zaharrak

Alferrik nekatu baino hobe da geldirik egon.

Aztergaia: geldirik

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: geldi-geldirik.

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

geldi-geldirik

Atzizkien araberako erabakiak

-rik

geldiro
adb. Gelditasunez, astiro. Geldiro ibili. Geldiro irakurri. Geldiro hitz egiten zuen. Geldiro eta nekez.

Aztergaia: geldiro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: geldi(ro)-geldiro.

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

geldi-geldiro, geldiro-geldiro

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E409]: Errepika egitura: geldiro-geldiro, eta ez (ro) parentesi artean dela.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Ohargileak eskatu bezala emana dago idatzaldi berrituan.

geldiro-geldiro, geldi-geldiro
adb. Oso geldiro. Geldi-geldiro jaisten ari da eguzkia.
Loturak

Aztergaia: geldi-geldiro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

gelditasun
1 iz. Geldi dagoenaren nolakotasuna. Gelditasunari darraion herio kutsua. Betetasuna behar nuen, gelditasun osoa, bake egiazkoa.
2 adj. Astiro higitzen denaren nolakotasuna. Gabia erabiltzeko hark agintzen dion arintasun edo gelditasunaz.

Aztergaia: gelditasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
gelditu, geldi/gelditu, gelditzen
1 da/du ad. Higitzeari edo jarduteari utzi edo uztera behartu. Ik. geratu; geldiarazi. Esan zion itsasoari: isil hadi eta geldi hadi. Mandoa gelditu egin zen. Trena gelditu zuten. Gelditu egin zait erlojua. Batetik bestera zebilen gelditu gabe. Geldituko ez den mugimenduaren bila dabiltzanak. Gerla gelditu. Badoa arin-arin, gelditzeke, lurreko bizitza labur hau.
2 da ad. Dagoen tokian edo egoeran jarraitu. Hik ere hobe dun hemen gelditu, zer gerta ere. Geldi zaitez gurekin. Ipuin sorta bat idatzi zuen, baina ez zuen horretan gelditzeko asmorik. Ez zen inor bizirik gelditu. Gau beranduraino kanpoan gelditzea. Lan hori ere eginkizun geldituko da, zeuek ekiten ez badiozue. Bazkaltzera gelditu.
3 da ad. Gertaera edo galeraren baten ondorioz, aipatzen den egoeran gertatu. Bakarrik gelditu zen. Hilda gelditu zen bazter batean. Estatuaren eskuetan gelditu zen irakaskuntza. Lasai gelditu ginen. Joan den urtean gelditu zen alargun. Mutilzahar gelditzeko asmoa. Baserria seme zaharrenarentzat gelditzen da. Galesen ingelesa gelditu da jaun eta jabe. Bigarren gelditu zen. Eta geldi bedi hau argi eta garbi.
4 da ad. Zati bat kendu ondoren oraindik egon edo iraun. Ik. soberatu. Ez da liburuaren alerik gelditu. Gelditzen zaizkidan orduak. Oraindik beste bat gelditzen zait. Gaina kendu ondoren gelditzen dena. Horren arrastorik gelditzen al da? Iraultzean, hala behar eta, zenbait gauza gelditu dira ontzian.
5 da ad. Hitzordu bat berbatu, ados jarri. (Osagarritzat duen aditz-izenak -ko edo -kotan atzizkiak hartzen dituela). Biharamunean ikusteko gelditu ziren. Museora joateko gelditu ginen. Gaur eramatekotan gelditu nintzen.
6 da ad. Batez ere Ipar. eta naf. Zerbait egiteari utzi. (Osagarritzat duen aditz-izenak edo izenak -tik atzizkia hartzen duela). Ez zen irakurtzetik gelditzen. Hauspoak haize ematetik gelditu dira. Nork esan du saindu bilakatzeko behar dela gizon izatetik gelditu? Lanetik gelditu gabe.
Ohiko lexiak

Esaera zaharrak

Orratzak mundu oro du beztitzen, eta da bera biluz gelditzen.

Aztergaia: gelditu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

gelditu, geldi, gelditzen. da/du ad.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

AS gisa gehituz: - (e)tik gelditu .

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gelditu, geldi, gelditzen

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "izena ere bai. Geldiketa bezain egokia, edo egokiagoa esango nuke nik. "Gelditu bikaina egin du atezainak"" (2006-03-03)

gelditxo
1 adj. g. er. adkor. Geldia. Urrats gelditxoak.
2 adb. g. er. adkor. Geldi-geldi, astiro. Dakusagun gelditxo.

Aztergaia: gelditxo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond. eta adlag.

Maiztasuna

g.er.

gelditze
iz. gelditu aditzari dagokion ekintza. Otoitzak esatetik geldi zaitez apur bat; gelditze horrek ez dizu kalterik ekarriko. Gelditzerik egin gabe elizaraino joan. Gero, bat-bateko gelditze zakarra.

Aztergaia: gelditze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: paralización. / IparKazet (Justizia): suspension d'audience: auzi eten / gelditze; dépôt de bilan: konduen uztea / gelditze;liquidation judiciaire: legez heste / gelditze.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

geldiune
iz. Zerbait edo norbait gelditzen den denbora-bitarte laburra. Ik. geldialdi. Bizpahiru segundoko geldiunea. Geldiunerik egin gabe. Musikaren geldiuneei egokitzen. Esaldiaren geldiuneak.

Aztergaia: geldiune

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une

geldo
1 adj. Ilauna, bizitasun edo indarrik gabea. Argala eta geldoa zara. Nahiago ditu jolaserako mutilak; neskak oso geldo iruditzen zaizkio.
2 adb. Motel, geldoki. Geldo ibili da bolada batean, baina orain bizkortu da.
3 iz. Erretzen ari den zerbaitetatik bereizten den zatikia. Ik. ilaun 2. Eskuan erortzen zaidan geldo edo txingar bat ezin pairatu dut; sugar betikoa nola eramango dut?
4 adj. kim. Erreakzionatzen ez duena, erreakziorik sortzen ez duena. Atmosfera geldoa. Gas geldoa.

Aztergaia: geldo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
geldoki
adb. Indar eta bizitasun gutxiz, ahulki. Burua geldoki mugitu du, ez gora, ez behera, ez alboetara.

Aztergaia: geldoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

geldotasun
iz. Geldoa denaren nolakotasuna. Telebistaren arrakasta ikusleen geldotasunari zor zaio.

Aztergaia: geldotasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E126]:  Geldokeria-rik ez dea nonbait?

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulikoa, forma berririk erantsi gabe.

geldotu, geldo/geldotu, geldotzen
da/du ad. Geldo bihurtu. Erritmoa geldotu.

Aztergaia: geldotu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

geldotu, geldo(tu), geldotzen. da/du ad.

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

geldotu, geldo(tu), geldotzen

geltoki
iz. Trena edo autobusa gelditzeko prestatutako tokia; toki horretan dagoen eraikina. Ik. geraleku. Tren-geltokia, autobus-geltokia. Zumarragako geltokian. Geltokian zain zeudenak.

Aztergaia: geltoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-03-25 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

(auto)busen geltoki; itsas geltoki

Jatorrizko forma

taxi-geltoki

Euskaltzaindiaren Arauak

tren-geltokia; autobus-geltokia.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "geltoki eta geraleku-ren artean diferentzia egiteari garrantzitsua deritzot. Horretara, gauza bat da trengeltoki, edo autobusgeltoki, eta beste bat autobusgeraleku edo taxigeraleku. Taxigeltoki-rik dagoenik, testuan ematen den bezala, zalantza egiten dut. Azken baten, beste hizkuntzetan egiten den desberdintasuna proposatzen ari naiz: 'estación/parada' edo 'Bahnhof' edo 'Bushof' batetik, eta 'Haltestelle'" (1995-06-29)

geltokiburu
iz. Geltoki bateko buru den pertsona. Geltokiburuak jaso du bandera.

Aztergaia: geltokiburu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

RENFE: "Geltokiburua: Jefe de estación".

Lantaldearen irizpideak
Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: Elkarketa librea baina jada aski finkatua, eta ofizio ezagun bat adierazteko behar-beharrezkoa. Hortxe dugu mahaiburu ere, ohore guztiekin onartu duguna, ofiziokoa ez den arren.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Jaso egingo da forma soila.

gema
iz. Harribitxia. Bost kontinenteetatik ekarritako mineral eta gemak ikusi ahal izango dira erakusketan.

Aztergaia: gema

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:008 2003-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du 'harribitxia' adierakoak; Biol. eremukoa, berriz, ez dirudi frantsesez erabiltzen denik (bourgeon formak ordezkatu duelako edo).

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

harribitxia.

gemazio
iz. biol. Zelulen ugalketa modua, zelula berri bat sortzeko zelula baten zati bat bereiztean datzana. Legamia-zelulak esferikoak, obalak edo zilindrikoak izan ohi dira, eta gemazioaren bidez zatitzen dira.

Aztergaia: gemazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:38 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E302]: [ik. oharra s.u. zihilketa] (1997-12-01)

geminatu
1 adj. hizkl. Kontsonanteez mintzatuz, kontsonante bakun bat baino luzeagoa izanik, bi unetan ahoskatzen dena. Latineko bokal arteko /tt kk/ geminatuak murriztu eta /t k/ herskari ahoskabe huts bihurtu ziren.
2 adj. arkit. Leiho, arku edo kidekoez mintzatuz, binaka ezarritakoa. Hirugarren solairuan, leiho geminatu bat.

Aztergaia: geminatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:34 2004-11-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

geminatu 5: a ) Hitz-Elkarketa/1 ("A. Irigoienen [...] geminatu semantikoak #mdash# hemengo terminologian tautologiazko dvandvak"), LMuj 2 ("Latineko geminatuek, gehienetan, soilkapena jasaten dute euskarara igarotzean", "-LL+l geminatu latinoa"), R.M. Pagola ("ez da batere garbi bereizten geminatua ala luzatua den bokala"); b ) J.A. Berriotxoa ("bao gehiago dago goiko solairuetan [ez bait dira jadanik defentsarako edifizioak], mainelekin geminaturiko leihoekin").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

geminatu : HiztEn, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

geminatu : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Hizkl.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E207]:  Hizkl. marka ondo dago, baina ez da izenondo horren erabilera bakarra. Horrela: leiho geminatu. Adibideak: leiho geminatu ojibalak (EHAA 1994126 zk.- 1994/07/04), hiru leiho geminatu (Juan Plazaola Artola, Arte gotikoa Euskal Herrian http://www.hiru.com), leiho geminatu bateko erroska harribakarrekoa (BAO. 121. zk. 2001, ekainak 25. Astelehena — 11076 or.) ate geminatu. Adibideak: Ate handi geminatuak (Juan Plazaola Artola, Arte gotikoa Euskal Herrian http://www.hiru.com).

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Aipatu egingo da Arkit. eremua ere: «geminatu 1 izond. Hizkl. 2 izond. Arkit.»

gemini
1 iz. astron. Zodiakoko konstelazioa. (G larriz). Ik. biki 5. Gemini konstelazioa.
2 iz. astron., astrol. Zodiakoa banatzen den hamabi zatietako hirugarrena, eguzkia Gemini konstelazioaren aurrean ikusten den aldiari (ekainaren 15etik uztailaren 16 artekoari) dagokiona; zati horri dagokion ikurra. Ik. biki 6.
3 iz. astrol. Aldi horretan jaiotako pertsona. Ez da egia izango, zu ere gemini?, banengoen ba!

Aztergaia: gemini

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2003-03-12 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-08-25 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan bikieta ("Creado por AG en 1896 de biki y –eta: “Bikietan ilbarrija” AG"); biritxiak Lar ("Géminis, signo del Zodíaco, Biritxiak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

geminis 1, Baietz/2 ("Geminis Maiatzaren 22-tik Ekainaren 21-era. Ateak itxi tristurari"), gemini 3: Habe 1988 ("Gemini Maiatzaren 21etik Ekainaren 21ra"), U. Agirre ("Gemini maiatzak 21 - ekainak 20: Pentsatu al duzu pentsatu beharrekoa? Gero eta denbora gutxiago falta da"), Egunk 1996 ("Gemini: maiatzak 21 - ekainak 20: Santu fina zara bai. Etxean uso eta kanpoan otso"). Ez dugu aurkitu biki formarik zodiakoko zeinu hau izendatzeko; jemin 1, Lç Cal ("Iguzkia Jeminean "). Ez dugu aurkitu biki formarik zodiakoko zeinu hau izendatzeko.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gemini : HiztEn, Euskalterm 1; geminis : LurE; gemini: HiztEn, HiruMila, Zehazki; geminis: LurE; Bikiak: Zehazki. // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gemini : ElhHizt, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sektore jakin bateko informazioa

Berria 2005-08-25: Aries / Taurus / Gemini / Cancer / Leo / Virgo / Libra / Scorpius / Sagitarius / Capricornus / Aquarius / Piscis.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Gemini ZTC 4: Eider Carton (“Gemini konstelazioan disko-itxurako objektu bat ikusi zuen”), Jesus Arregi Bengoa (“Eguzkia maiatzaren 21ean sartzen da Geminin”, “Luzera ekliptikoa 100º da, Geminin”), Joxerra Aizpurua (“itzala Gemini-n zegoela ikus daiteke”); Geminis ZTC 13: Eduardo Artamendi (adib.: “Geminisen sartzen denean””Geministik Cancerrera sartzen denean”, “Txakur txikiak Geminisi jarraitzen dio”), Jesus Arregi Bengoa (“Maiatzaren 21ean Geminis-en sartzen da”), Jon Andoni Boneta (“maiatzaren 21ean Geminis-en sartzen da”) // EPG: M. Lizarralde (“Geminis on batek bezala bi aurpegi ditu Juan Carlos Perezek”), X. Iruretagoiena (adib.: “Taurotik irten eta Geminisen sartzen denean”, “Geminisen egiten zuen bide berdina”, “Geminisen puntuetan barrena”), Edorta Jimenez (“Geminis konstelazio bilakaraziz”), Pello Zabala (“Geminis duzu hurrengoa”). // Ez dugu aurkitu zodiakoko zeinua adierako biki edo antzeko formarik.

Erdaretako formak

es (RAE): Géminis; fr (Larousse): les Gémeaux; en (Collins): Gemini; de (Langenscheidts): Zwillinge.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Onartzekoa da Gemini forma horoskopokoa aipatzeko eta konstelazioa edo zodiakoko zeinua izendatzeko; ez dirudi biki ordaina aipatu behar denik, ez baita adiera horretakorik aurkitu inongo testutan (ez OEH-EEBS eta ez EPG-ZTC corpusetan).

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zodiakoari dagozkionak batera berrikustekoak dira.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko Bikura (2015-10-30): gemini iz. Sin. biki.

gene
iz. Kromosomaren elementua, ondoretasun ezaugarrien transmisio unitate funtzionala. Bihotzekoak eragiten dituen genea identifikatu dute japoniarrek. Gene akastun batek eragiten du minbizia, adituen arabera.

Aztergaia: gene

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:11 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gene, genetika".

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

gene terapia, gene-terapia
iz. Bereziki eritasun genetikoen sendabidean erabiltzen den terapia, organismo baten ehunetan eta zeluletan gaitza eragiten duten geneen lekuan beste gene batzuk jartzean datzana. Prostatako minbiziaren aurkako gene terapia abian da Ingalaterran.

Aztergaia: gene-terapia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Adibide gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): gene-terapia 40: Elhuyar 31 (adib.: “Erretinosi pigmentario gaitzak utzi zuen itsu, duela 7 urte gene-terapiak ikusmena berreskuratzen lagundu zion arte”), Jakin 9 (“Egun hartan, 1990eko irailaren 14an hasitako gene-terapia bidezko saio klinikoek lehen biktima eragin zuten”); terapia geniko 10: Elhuyar 3 (adib.: “Esate baterako, terapia genikoetarako erabili ahal izango direla aipatu du Alkortak”), Berria 6 (adib.: “Gaitza nola garatzen zen, sintomatologia eta terapia genikoa egiteko erabili zuten prozedura"), Jakin (“energi politikak, airearen kutsadura, nekazaritza iraunkorra, elikagaien irradiazioa, ingurumenarentzako arrisku kimikoak, garraio pribatuaren etorkizuna, terapia genikoa, klonazioa, genetikoki eraldatutako organismoak (GEO), informazioaren gizartea, hondakin nuklearren kudeaketa, naturaren balioak”); terapia genetiko 19: Elhuyar (“Jakintza horrek terapia genetikoari atea irekiko lioke. Bide horretan egin da zerbait?”), Berria 17 (adib.: “Terapia genetikoaren historia Pirinioetako etapa ziklista baten parekoa izan da orain arte, gorabehera handiak izan dituena”), EiTB (“Terapia genetikoetan informatikak duen paperaz, ostiraleko 'Forum'ean”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gene terapia 5: Berria (adib.: “Gantza gutxitzeko gene terapia aztertzen ari dira AEBetako eta Suitzako zientzialariak”); terapia geniko 13: Berria 5 (adib.: “Terapia genikoa erabiliz, bi anaia sendatzea lortu dute Alemania”), Juan Garzia 8 (adib.: “Terapia genikotik, nahiz hastapen toteletan baino ez dagoen oraindik, uste osoz espero ditugun aurrerapenek bide horretatik joan behar dute noski”); terapia genetiko 5, Berria (adib.: “Pilulez gain, etorkizun batean kirolariak gen aldaketa horretan oinarritutako terapiagenetiko bat egin ahal izango dutela uste dute zientzialariek”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ZTH: gene-terapia (Genet./Med.) sin. genoterapia, terapia geniko.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es terapia génica, terapia genética / fr thérapie génique, thérapie génétique: Elhuyar: - / Nolaerran: gene terapia / Zehazki: geneekiko terapia / Labayru: - / Adorez5000: -.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia terapia geniko osaerarekin batera. Geniko ere sartzea proposatu da.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa onartzekoa gene sarreran.

genealogia
1 iz. Pertsona baten arbasoen multzoa. Ik. askazi; leinu. Bere familiaren alde bietako genealogia zehazteko.
2 iz. Historiaren adarra, genealogiak aztertzen dituena. Beren jatorri bila genealogia-liburuetan ibili arren, ez zuten aurkitu.

Aztergaia: genealogia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Katal: Genealogia: Genealogía .

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

genealogiko
adj. Genealogiarena, genealogiari dagokiona. Goiz hartan bertan izana nintzen udaleko artxibategi nagusian, nire zuhaitz genealogikoa osatzeko. Hamabi-hamalau familien zuhaitz genealogikoa egin nahi nuke. || Hizkuntzen arteko ahaidetasun genealogikoa.

Aztergaia: genealogiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:006 2003-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

generadore
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, generadore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. sorgailu].

Aztergaia: generadore

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:23 1999-07-14 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh67 2020-05-19 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

generadore (eta j- 3) EB 9: P. Alkain 3 (adib.: "Generadore termoelektriko eta aparatu termoionikoak"), I. Iñurrieta 2 (adib: "Marraztu zirkuitu elektrikoa generadore, eroale eta hartzailearekin"), FisKim/BBB ("Bere potentzial diferentziak konstante dirauen generadore baten poloei..."), P. Ezkiaga 3 (adib.: "Bordara ez zen argindarra iristen eta jeneradore baten bitartez lortzen zuten bertarako argia").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

generadore : AB38 6 (hauetan 2 g. elektriko), LurE, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

generadore : HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF; jeneratore : Lur EG/CE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal generador, -a / générateur formen ordainak: HiruMila: 1 sortzaile, sortarazle; 2 (aparato) generadore, sorgailu; generador eléctrico: sorgailu elektrikoa // ElhHizt: 1 adj. sortzaile; 2 Electr./Fís. sorgailu // Lur EG/CE: 1 sortzaile; 2 indar emaile; 3 generadore // Lur EF/FE: 1 sortzaile; 2 indar emaile; 3 jeneratore // XarHizt: sortzaile, aita; techn. sorgailu // Casve FE: aita, sorzale; tech. sorgailü // HaizeG FB: aita, sortzaile, ernatzaile // T-L LBF: aita // PMuj DCV: emartzaile, ernatzaile, sortzaile, aita, guraso // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

generadore iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, generadore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. sorgailu].

generadore 61 (Argia 9, Berria 22, DiarioVasco 4, EiTB 15, Elkar 3, Consumer 7, Elkar 1, Laneki 1); sorgailu 215.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

generadore 7; sorgailu 19.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Ik. sorgailu / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Egokia da debekua, eta baliokideak bere bidea egin du.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. sorgailu.

general
adj./iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, general-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. jeneral1; jeneral2].

Aztergaia: general

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:07 1994-09-22 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

ager.ak OEH / EEBS segidan: gen- 58 / 72; jen- 629 / 244; ien- 11 / 0.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) iz.ak: general 12: G 5 (Or SCruz); IE-ZuAm 7 (EZ Man II, Tt Onsa, JE Bur); ieneral IE 1 (JesBih); jeneral 127: B 19 (JJMg BasEsc, AB AmaE, Azc PB, Itz Azald, Kk Ab II, Balad, Alzola Atalak); G 59 (Mb IArg II, Cb, Echag, Izt C 33, JanEd I, Arr May, Iraola, Or SCruz, Tx, NEtx LBB, Munita, Anab, Salav); IE-ZuAm 46 (Lç, EZ Man I, Tt, ES, Xarlem, Bordel, Ip Hil, Arb Igand, HU, Barb Sup, Etcham, Zerb IxtS, Zerb Azk, StPierre, Casve SGrazi); EB 3 (MEIG); eta almirante jeneral G 1 (Izt C); buru-jeneral G 1 (Mb IArg I); intendente jeneral G 1 (Izt C); kapita(i)n jeneral G 15 (Izt C); IE 3 (Lç, ES); EB 1 (MEIG); komandante jeneral G 3 (Izt C); jeneral - seme EB 1 (MEIG); teniente jeneral G 5 (Izt C); jeneraltasun IE 2 (Mat); EB 1 (MEIG); jeneraltza EB 1 (MEIG); b) izond.ak: general 36: IE-ZuAm 35 (EZ Man II, Harb, Hm, Tt Onsa); EB 1 (MEIG); ieneral IE 10 (CatLuz, JesBih); jeneral 404: B 93 (Cb CatV, Añ, Mg CO, JJMg BasEsc, Astar II, Cat, Itz Azald); G 144 (Mb IArg I, Cb, Mg CC 102, Gco, AA II, Izt C, Arr May, Aran SIgn, PE, ArgiDL, Uzt Sas, Vill Jaink); IE-ZuAm 164 (E, Lç, Mat, EZ, Harb, Ax, SP, Tt, Gç, Bp, ES, Ch, Mst, CatLan, Monho, Añ CatAN, Dh, Cat, UskLiB, MarIl, Jaur, Laph, CatAe, CatSal, CatS, Ip Hil, HU, Arb Igand, Zerb Azk); EB 3 (MEIG); eta jenerale IE 1 (LE Prog); nagusi-jeneral G 1 (Mb IArg II); c) eratorriak: generalki IE 9 (EZ Man II, Harb); generalkiro G 1 (Gco II); jeneralean G 3 (PE, Uzt Sas); jeneralian G 10 (Arrantz, EusJok, Tx B II, Uzt); Zu 3 (UskLiB, CatS); jeneralki 44: G 2 (Vill Jaink); IE-ZuAm 41 (Lç, Mat, EZ Noel, SP, Tt Arima, Bp II, ES, Ch, CatLan, UskLiB, CatS); EB 1 (MEIG); jeneralkiro G 1 (Gco II).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) iz.ak: general 28: B 3 (Kirikiño, B. Aurre-Apraiz, B. de Arrizabalaga); IE 9 (M. Ariztia); EB 16 (M. Goihenetxe, J. Agirre, J. Sudupe, X. Gereño, J.A. Agirre, S. Garmendia, J.M. Irigoien, D. Urbistondo, X. Amuriza, Egin, Deia, Unesco-ren Albistaria); jeneral 86: B 1 (J. Zubikarai); G 4 (G. Aresti, A. Zavala, B. Latiegi); IE 14 (Catichima edo Fedea..., Eskualduna, D. Soubelet, Otoizlari, D. Landart, Herria); EB 67 (L. Mitxelena, J. San Martin, U. Larramendi, Historia eta ..., Saioka, Euskadi jaietan, J. Hiriart-Urruty, E. Etxebarria Legina, M. Onaindia, X. Gereño, I. Aldabe, J.L. Agote, A. Valdes, Txill, X. Mendiguren Bereziartu, I. Zubiri, Gabai, J. Etxaide, I. Tapia, X. Arbelbide, A. Arozena, Hemen); jenerale EB 12 (I. Aldabe, X. Arzelus 11); b) izond.ak: general 15: B 1 (J. Garitaonaindia); IE 2 (M. Ariztia, F. Krutwig); EB 12 (J. Apecechea, J.R. Etxebarria, Fisika Orokorra, G. Nazabal, M.A. Barcenilla, E.J., Egin); jeneral 69: B 1 (Oñati); G 8 (Jesus'en biotzaren..., J.M. Arzallus, A. Arrinda, R. Bozas-Urrutia, Vill); IE 7 (J. Elissalde, Catichima edo Fedea..., Eskualduna, Otoizlari, M. Goihenetxe, Herria); EB 53 (El Día, T. Barrenetxea, J.M. Zabaleta, J. San Martin, J.L. Davant, Euskal kulturaren urtekaria, J.M. Arrieta, J. Sudupe, Alderdi Komunistaren manifestua, Sakramentinoak, Euskaltzaindia, J. Azurmendi, G. Garate, Pio Baroja, E.J., S. Garmendia, J. Hiriart-Urruty, Egin, J.M. Elexpuru, K. Aulestia, I. Salbidegoitia, J.B. Dirassarre); c) eratorriak: generalean EB 12 (Oihenart Taldea, B. Astobiza, Zinetika Kimikoa, J.M. Txurruka, V. Cortes Alonso, U. Larramendi, I. Aldabe, J. Arregi); generalki 10: G 1 (P. Iztueta); EB 9 (X. Iturpe, P. Alkain, Oihenart Taldea, J.M. Irazola, J.A. Agirre, Amaiur); jeneralean 47: G 1 (Vill); EB 46 (J.I. Iglesias, J. Garzia Garmendia, X. Amuriza, J. Bergara, Euskal Estatistika-Erakundea, E.J., Oihenart Taldea, Elhuyar, I. Irazabalbeitia, M. Ausin, J. Arregi, J. Azurmendi, F. Mendizabal, X. Kintana, F. Arbizu, J. Setien, Elhuyar, UZEI, G. Nazabal, J. Zabaleta, Euskaltzaindia, I. Aizpuru, J.I. Abrisketa, I. Mujika Iraola, B. Atxaga, DV, Gaur express, F. Larrea, F. Ibargutxi); jeneralki EB 14 (I. Ibarrola, M. Murua, J. Amenabar, X. Iruretagoiena, J.I. Paul Arzak, J. Azurmendi, B. Bakaikoa, X. Kintana, X. Gereño, Sagardoa); jeneraltasun EB 1 (J.M. Zabaleta); jeneraltza EB 1 (L. Mitxelena); generalpen EB 1 (J.R. Etxebarria); generalizatu EB 2 (Saioka, I. Aldabe); generalizazio EB 3 (J.M. Goñi, P. Esnal); jeneraldu EB 1 (J. Azurmendi); jeneralizatu EB 6 (M. Pagola, G. Nazabal, Gipuzkoako Ekonomia, P. Arregi, E.J., Amatiño); jeneralizazio EB 6 (J.M. Zabaleta, UZEI, P. Salaburu, Eguna); generalitate EB 1 (I. Aldabe); jeneralidade EB 1 (X. Amuriza).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

a) iz.ak: general : DFrec 1, AB38 1, AB50 34; kapita(i)n general: AB50 2; teniente general: AB50 5; jeneral : DFrec 14, AB50 10, HiztEn-LurE, Euskalterm 4; jeneraltza: HiztEn-LurE; kapitan jeneral: AB50 1; jeneralisimo: Euskalterm 1; b) izond.ak: general : DFrec 20, AB38 11, AB50 9; jeneral : DFrec 53, AB50 14, HiztEn-LurE, Euskalterm 69; c) eratorriak: generalki : DFrec 4, AB38 1; generaltasun : AB38 1; generalizatu : AB38 3, AB50 1; generalizazio : AB38 4; jeneralki : DFrec 3, AB50 2, HiztEn-LurE; jeneraltasun : Euskalterm 1; jeneraldu : DFrec 1; jeneralizatu : DFrec 2, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 8; jeneralizagarri : Euskalterm 1; jeneralizatzaile : Euskalterm 2; jeneralizazio : HiztEn, Euskalterm 6; jeneralista : HiztEn, Euskalterm 1; jeneralitate : Euskalterm 1.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

general* e. jeneral.

Lantaldearen irizpideak
Mailegu onartzekoa da, sistemaren arabera egokituz

ik. jeneral

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j, -al(e)

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A106]: ik. oharra, s.u. ofizial. (1993-02-10)

 - [E124]: [ik. "g/j grafiak" #mdash# ] (1994-05-20)

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: eta ez jeneral.

 - Erabakia: BAgiria (1997-05-30): 'E. Knörrek aurkeztutako oharrak [...] general [...] eta gerok hitzei buruzko ohar-eskariak ez dira onartu'.

generiko
1 adj. Ezaugarri orokor berak dituzten elementu guztiei dagokiena. "Garai hartan" izen generikoa izango zuen testu saila. Orkatz izena generikoa izan zela dirudi, ahuntz tankerako basapiztia guztiak izendatzeko. Sendagai generikoak ekoizteko baimena. Arkitektura zentzu generikoan hartuta.
2 iz. Sendagai generikoa. Generikoak kontsumitzeko ohitura oso zabaldua dago egun AEBn.

Aztergaia: generiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

EEgunk: "† generiko e. jeneriko".

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: [ik. "g/j grafiak" #mdash# ] (1994-05-20)

genero
1 iz. hizkl. Izenak eta kidekoak zenbait motatan sailkatzen dituen gramatika-kategoria. Euskaraz ez dago generorik.
2 iz. biol. Familia bat banatzen den sail bakoitza. Animalia edo landare motak generotan biltzen dira.
3 iz. Eduki edo ezaugarrien arabera sailkatutako arte- edo literatura-lanek osatzen duten multzo edo klasea. Ipuingintza, nobela, poesia, antzerkia, ia genero guztiak ditu landuak.
4 iz. Gizarte zientzietan, kultura jakin batean, norbait gizasemetzat edo emakumetzat hartzeko, kontuan hartzen diren ezaugarrien, jarreren eta eginkizunen multzoa. "Hezkidetza" generotik at egiten den pertsonen hezkuntza da, gizon eta emakumeei egokitutako rol, balio, portaerak eta abar kontuan hartu gabe heztea.

Aztergaia: genero

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1994-09-22 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
EEBSko datuak [laburduren azalpena]

genero (izu genero, literatur genero) forma 87 aldiz ageri da, EB-EgAs (R. Manjón, J. Azurmendi, K. Altonaga, J. Auzmendi, Agenda HABE, UZEI, Elhuyar, A. Etxeberria, X. Kintana, M.A. Unanua, J.A. Berriotxoa, J. Aldabe, M. Lorda, I. Tapia, BITEZ, I. Aizpuru, J.A. Agirre; BEO, Egin, J. Lizarralde, J. Muñoz, Argia, Herriz Herri); generokide EB 1 (JA. Berriotxoa); jenero (jeneru, literatur jenero) 53 aldiz: G 1 (A. Zabala), EB-EgAs 52 (J. Zulaika, A. Lertxundi, Jakin, K. Santamaria, I. Aizpuru, Y. Iguaran, Euskal hizkuntza eta literatura, J.I. Paul, Agenda HABE, J. Zabaleta, Lurgintza, X. Galarreta, Hizkuntza 8, Pio Baroja, J.M. Torrealdai, Deia, Gaur Express, Argia, Zeruko Argia, DV Zabalik, HABE, Hemen, Gure Erria, J. Otaegi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

genero : DFrec 5, AB38 2, AB50 3, HiztEn (hau azalduz), Euskalterm 25; generokide : Euskalterm 1; jenero : DFrec 21, AB38 4, AB50 13, HiztEn ("1 Heg. Herr. salgaia; 2 ik. genero"), LurE, Euskalterm 11.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. EGLab: genero (50-51); balio generiko (90).

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

g / j

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "goi adieretan (genero gramatikala...) g-rekin, jenero, agian, salgai, barazki edo ortuari adierarako utzi liteke" (1995-06-16)

 - [E410]: "ez dut ulertzen zergatik ez den onartzen forma hau, nahiz eta beste jenero bat egon, lehendik mailegatua. Inoiz aurrizki-funtzioan ere azaltzen da, generitipoedogenerotipobezalako formetan" (1995-03-22)

 - [E124]: [ik. "g/j grafiak" #mdash# ] (1994-05-20)

 - [E299]: ik. Manuel M. Ruiz Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Proposamena: 2. e. jenero (esaterako: ‘astean baten baino ez gara joaten jenerotan dendara’). Eta J letran: jenero sartu.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan utziko da lehen itzulikoa.

genero indarkeria, genero-indarkeria
iz. Bikote harremanetako indarkeria fisiko edo psikologikoa, gehienetan gizonezkoak, bere generoari ustez dagokion nagusitasun edo botere adierazpen gisa, emakumearen kontra erabiltzen duena. Eusko Legebiltzarreko Mahaiak babesa eskaini die genero indarkeria jasan duten emakumeei.

Aztergaia: genero-indarkeria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): genero-indarkeria 87: Berria 10 (adib.: “Maitatzen irakasten du Pilar Sampedrok; bikote harremanetan genero-indarkeria egoerak identifikatzen irakasten die gazteei, eta errespetuan oinarritutako erlazioak eraikitzen”), EiTB 69 (adib.: “Ustezko egileak erasoaldia aitortu zuen ertzainen aurrean eta hau ikusita, atxilotu egin zuten genero-indarkeria delitu bat leporatuta”), Argia 2 (adib.: “Izugarrizko nahaspila dago genero-indarkeriaren inguruan, eta korapilo hori askatzen saiatzen gara gako batzuk emanda”), DiarioVasco 6 (adib.: “Babes bereziko gizarte-sektoreak: 10 etxebizitza, beren kargura adin txikikoak dituzten guraso bakarreko bizikidetzaunitateak, genero-indarkeriaren biktimak, bananduak, dibortziatuak eta alargunak, ezintasun psikikoa dutela egiaztatzen duten pertsonak”); genero indarkeria 1136: AEK (“Genero indarkeria. Gero eta sexu eraso gehiago jasaten dituzte AEB-etako armadako emakumeek“), Deia 3 (adib.: “Azken sei hilabeteetako lanari sinadura batekin eman zioten atzo amaiera Bermeon, aurrerantzean genero indarkeriari aurre egingo dion protokoloaren sinaketarekin”), Consumer 3 (adib.: “Genero Indarkeriari buruzko Legeak berariaz debekatzen du bitartekaritzaren aukera”), Berria 914 (adib.: “Erakundeek eta herritarrek gogor salatu zuten atzo ustez genero indarkeriagatik Euskal Herrian gertatu den azken hilketa”), EiTB 166 (adib.: “Zafrako Udalak dolu eguna ezarri du biharko, astelehena, genero indarkeriak eragindako azken biktima omentzako”), Argia 43 (adib.: “Memoria, amatasuna, nazioa, genero indarkeria eta sexu identitatea izan dira aztertutako gaiak”), DiarioVasco 6 (adib.: “EHUk nerabeen eta gazteen harremanen eta genero indarkeriaren arteko lotura ikertu du eta genero estereotipo sexistak oraindik ere oso errotuta daudela, eta genero indarkeriarekin lotutako egoerak detektatzeko eta horri aurre egiteko baliabiderik ez dutela ondorioztatu du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: genero-indarkeria 238, Berria (adib.: “Azken lau urteetan genero indarkeriaren ondorioz hil den emakume kopurua bikoiztu egin da”, “Nola jarri daitezke genero indarkeriaren kontrako politikak abian, errealitatea zein den ezagutu gabe?”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: genero indarkeria Ikus 'Deontologia' atala | genero 2. Kulturak eta gizarteak sexu bakoitzari ezartzen dioten rola. Ez nahasi sexuarekin. Genero indarkeria emakumeen kontrakoa izan ohi da, eta haurren kontrakoa ere bai. | sexu abusu edo sexu gehiegikeria, sexu eraso, sexu jazarpen. Sexu askatasunaren kontrako delituak. Ez nahasi sexu erasoak eta genero indarkeria: 'genero indarkeria' terminoa zabalagoa da, eta, sexu erasoak ez ezik, bestelako tratu txarrak ere izendatzen ditu.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es violencia de género / fr violence de genre: Elhuyar: genero-indarkeria / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa genero sarreran.

genesi
1 iz. Hasiera, Itun Zaharreko lehen liburua. (G larriz). Genesiko Josef eta bere anaien istorioa.
2 iz. jas. Sorrera, hasiera. Teorien genesian egon diren faktore sozialetatik abiatuz ulertu behar dugu zientzia.

Aztergaia: genesi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:23 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Mailak

Jas.

genetika
iz. Biologiaren adarra, ondoretasunaren eta geneen zientzia. Genetikaren legeak.

Aztergaia: genetika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

genetikari
iz. Genetikan aditua den pertsona. Genetikariek bi landare horien arteko desberdintasun genetikoak bilatu zituzten, eta gene jakin batean, ORE1 genean, aurkitu zituzten.

Aztergaia: genetikari

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): genetikari 28: Elhuyar 26 (adib.: “Thomas Kunkel genetikariak eta haren kideek kadmio kloruroarekin tratatu zituzten giza zelulak, eta ikusi zuten berezko akatsen % 28 ez zirela konpontzen”), Jakin (“Charles Davenport genetikari estatubatuarra”), Argia (“Motoo Kimura genetikari japoniarrak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: genetikari , Herria (“Ana Maria Cobo genetikariarekin elkarrizketa”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es genetista / fr généticien: Elhuyar: genetista / Nolaerran: genetikalari / Zehazki: genetikalari / Labayru: genetista / Adorez5000: genetista.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf. genetista beherago.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

genetiko
1 adj. Ondoretasunari dagokiona. Eritasun genetikoak.
2 adj. Jatorriari dagokiona. Euskararen bakartasun genetikoa.

Aztergaia: genetiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
genetikoki
adb. Genetikaren aldetik, genetikari dagokionez. Genetikoki berdin-berdinak izaten dira anaia edo ahizpa bikiak. Genetikoki eraldatutako haziak.

Aztergaia: genetikoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2003-03-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh421 2020-11-24 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

genetikoki 48: Pello Zubiria, Mikel Asurmendi, Joxerra Aizpurua, Gorka Berasategi 2, Garbiñe Ubeda, Edorta Agirre 3, Berria 6, Ixiar Zubiaurre 5, Ainara Arratibel, Jabier Agirre, Irune Lasa 4, Uxua Larretxea, Irati Elorrieta, Mikel Peruarena 4, Arantza Quecedo, Ainara Rodriguez, Maite Asensio 4, Unai Zubeldia, EiTB 9. // genetikoki 421: Aizu 2, Argia 52, Berria 98, Deia 5, Deustuko Unibertsitatea 2, DiarioVasco 4, EiTB 41, Elhuyar 91, Elkar 6, Erlea 3, Consumer 94, Espainiako Gobernua 4, HABE, Jakin 8, Karmel, Laneki 8, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: genetikoki 125: Berria 102, Herria 4, Edorta Agirre 8, Filosofiako gida 3, Xabier Olarra 2, Juan Garzia 2, Itxaro Borda, Ana Urkiza, Xabier Mendiguren Elizegi, Patxi Zubizarreta.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ki osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handikoa eta jasotzekoa.

genevillar
1 adj. Genevillakoa, Genevillari dagokiona.
2 iz. Genevillako herritarra.
geniko
adj. biol. Geneena, geneei dagokiena. Ik. genetiko. Serum bietan adierazpen geniko berbera ikusten da kasu gehienetan.
Azpisarrerak

Aztergaia: geniko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:005 2003-03-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

geniko 5, Genetika eta Osasuna (adib.: "gaixotasunen azterketa eta diagnosian, jaioaurreko diagnostikoan, aholku genetikoan eta gaixotasunen tratamenduan, batez ere terapia genikoan", "Terapia genikoa, faltan dagoen gene bat edo gene akastun bat metodo molekularren bidez ordezkatzean datza").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm) ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

Erdaretako formak

Ez dugu aurkitu ap. fr (DLLF), en (Collins), it (S. Carbonell), de (Langenscheidts).

geniko 6, Asier Fullaondo (“Terapia genikoa”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: geniko 18: Berria 5 (“terapia genikoa”), Juan Garzia 9, Pello Salaburu 3, Josu Zabaleta.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Hiztegi honi ez dagokion teknizismoa.

Zalantzazkoa da mailegua, teknizismo mugakoa baita

teknikoegia da hiztegi honetarako.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

terapia genikoa.

genio
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, genio-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. jenio; jeinu].

Aztergaia: genio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:11 1999-07-14 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. jenio eta jeinu arautuak.

genital
1 adj. Ernaltze organoena, ernaltze organoei dagokiena. Gorputzaren alde genitalak.
2 iz. pl. Ernaltze organoak. Genitaletatik burmuinera eta burmuinetik genitaletara.

Aztergaia: genital

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:22 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

genitibo
adj./iz. hizkl. Kasuez mintzatuz, batez ere jabetasuna adierazten duena. Hitz bat genitiboan ipini. Genitibozko hitzak. Genitiboa, euskaraz, noren eta nongo kasuak izendatzeko erabiltzen da.

Aztergaia: genitibo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2010-02-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
EEBSko datuak [laburduren azalpena]

genitibo (eta -ivo 2) 34: E. Etxezarreta (“genitiboa genitiboz”), J.M. Irazola (“Datiboa / Genitiboa / Komitatiboa / Instrumentala / Genitibo TD / Inesiboa / Adlatiboa / Ablatiboa”, “Nominatiboa / Ergatiboa / Datiboa / Genitiboa / oraintsuago / Instrumentala / Inesiboa / adlatiboa / Partitibo-ablatiboa”, “Toki-denborazko genitiboa”, “gizonaken genitiborako eta gizonaki datiborako”, “Hain zuzen ere genitiboan, instrumentalean eta komitatiboan sartzen den -E- pluralgile honek tokizko kasuetako -ETA-ren -E- honi ere plural kutsua ematen dio”, “Bestalde, genitiboko -E- dela eta, Bizkaiko genitibo zaharra, -aen, zer?”, “Genitibo toki-denborazkoa”, “Genitibo edutezkoaren gainean eraikitzen da”, “Bizidun nahiz bizigabekoekin erabilten da, genitibo edutezkoarekin egin ohi den bezala”, “baina bizidunetan -gan- ipinten da genitibo edutezko ta desinentziaren tartean: Amaren-gan-dik, etab.”), LMuj (“Hitz latinoen azken s hori (bai nominatiboan, genitiboan, akusatiboan, bai neutro singularrean, eta bai askozko maskulino/femeninoan) euskaraz igurzkaria bihurtzen da”), J. Ortiz de Urbina (“Fineraz, genitibo esapideek jabearekiko komunztadura marka daukate”), PAlt (“erlatiboak genitiboan joan beharko lukeenean, oso gaizki moldatzen garela gaurko euskaldunok”, “Frantsesak erakusten digunez perpaus nagusiaren eta erlatibozkoaren elementuen arteko erlazioa genitiboa denean, bestela esan, erlatiboak genitiboan joan beharko lukeenean, oso gaizki moldatzen garela gaurko euskaldunok”, “Leizarragaren irtenbidea ezin errazagoa da, bestalde: genitiboa erabat isildu”, “hizkuntz erromanikoen kategorietan genitiboan joan behar lukeen erlatiboa”), A. Irigoien (“Baina Vulgata-k Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus du, eta medicus genitivo kasuan ez dagoenez gero Duvoisin-ek Sendoek ez dute sendakin beharrik, bai ordean eri direnek erara genitivorik gabeko mugagabe absolutuan itzultzen du”, “artikulua kendurik lekuzko genitiboa behar zenean Iruñeco egiten zen”), A. Barreña (“Edozelan ere, azpimarragarria iruditzen zaigu, gure datuen arabera behinik behin, genitiboaren birdeklinaketa honetaz genitiboaz berataz batera edo goizago jabetu dela baieztatzea”, “Edozelan ere, azpimarragarria iruditzen zaigu, gure datuen arabera behinik behin, genitiboaren birdeklinaketa honetaz genitiboaz berataz batera edo goizago jabetu dela baieztatzea”, “genitibo-marka geroago agertzen zaigu”, “Toki-genitiboa, beraz, genitiboa baino beranduago agertzen zaigu haur honi grabaturiko korpusean”), Eutsi/1 (“Leku genitiboa: Iruñeko; Donostiako”, “Genitiboa: Iruñeren; Donostiaren”, “Genitiboaren gainean eraikia: Iruñearentzat; Iruñearendako; Donostiarentzat; Donostiarendako”), JAMuj (“norengan saileko kasuak genitiborik gabe eraikiak”), E. Lopetegi (“-ko genitiboa lot dakioke”), A. Alberdi (“Euskaraz, izenordain indartuen genitiboak diren neure, heure, bere... + burua formula erabiliz osatzen dira”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

genitibo : AB38 2, AB50 1, HiztEn-LurE, Euskalterm 5.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. EGLab: genitibo (adib. 58; 68; 73; 83; 91; 181; 195; 231-234; 450; 492; 493; 509); eta genitibo bihurkari (70; 71); jabego genitibo (156; 159; 181); leku genitibo (162; 168; 236; 488); EGLU-I, 280 (eta tauletan): genitibo (eta 248: leku-genitibo).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Erdaretako formak

fr (DLLF): génitif, (baina Lafitteren Grammaire Basquen: génitif locatif, génitif possessif); en (Collins): genitive; it (S. Carbonell): genitivo; de (Langenscheidts): Genitiv.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

a) Kategoriak eta arloa aipatzeko eskatuz: «izond. eta iz. Hizkl.» eta b) azpisarrera gisa erantsiz: leku-genitibo.

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Kasuen izenak.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "inolako zalantzarik gabe. Nork irakurri du *jenitibo modukorik?" (1995-06-16)

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Azpisarrerak (berriak): genitibo edutezko, genitibo leku-denborazko.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere hartan utziko da lehen itzulikoa, forma berririk erantsi gabe.

 - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-09-25): izond. eta iz. Hizkl.. Eta AS gisa: leku-genitibo

genoma
iz. biol. Espezie edo banako baten geneen multzoa. Giza genomak 23 kromosoma bikote ditu.

Aztergaia: genoma

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
genomiko
adj. biol. Genomarena, genomari dagokiona. Hainbat minbizi motatan gertatzen diren aldaketa genomikoak.

Aztergaia: genomiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh103 2022-07-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 103 (87 UEU); ETC: 243

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru: 0; NolaErran: 0 / Euskalterm: genomiko (Biol. bilduma genomiko Termino onartua).

Bestelakoak

genoma iz. Espezie edo banako baten geneen multzoa. Giza genomak 23 kromosoma bikote ditu.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu onartzekoa da

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin. Bide batez, genoma formari ere Biol. marka gehitu.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Biol.

genotipo
iz. biol. Banako bakoitzaren zelula-nukleoan dauden geneen multzoa, fenotipoa baldintzatzen duena. Genotipo jakin batek hainbat ingurutan zer fenotipo mota emango duen azal daiteke.

Aztergaia: genotipo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:010 2003-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Teknizismo onartzekoa

.1: cf. supra "fenotipo iz. Biol." korrelatua.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

genozida
1 iz./adj. Genozidioa egiten duena. Hor dago genoziden historia lotsagarrian, Leopoldo II.a Belgikako erregeak Kongon egin zuen ustiatze izugarria.
2 adj. Genozidioari dagokiona. Politika genozida.

Aztergaia: genozida

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

EEgunk: "genozidio, genozida".

genozidio
iz. Gizatalde baten suntsiketa sistematiko eta berariazkoa, erlijio-, arraza- edo politika-arrazoiengatik egiten dena. XX. mendeko genozidio izugarriak. Inoiz baino jende gehiago hil da goseak, inoiz baino genozidio handiagoak egin dira. Genozidio ekintzak.

Aztergaia: genozidio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "genozidio, genozida".

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

gentilizio
iz. Norbaiten sorlekua adierazten duen izena. Ik. herritar izen. Udalerrien izenak eta dagozkien gentilizioak estilo liburuko VII. eranskinean jaso bezala erabiliko dira.

Aztergaia: gentilizio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1995-04-27 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2000-04-12 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2022-09-15 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gentilizio 1, NafarIzendegia ("Azken honetan, izen herrikoien eta, sarritan, berauen deklinabide eta gentilizioaren transkribaketa fonetikoa ere sartzen da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

jentilizio : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es gentilicio formaren ordainak: HiztHand: herritar izen // ElhHizt: jentilizio // HiruMila: 1 (de gentes) jendeen, jendeekiko, herrien; 2 (de linaje) leinu-, leinuko // PMuj DCV: 1 (de las naciones) erri-, errien, errietako; 2 (del linaje o familia) leiñu-, leiñuko, sendiko, sendi-; (nombres gentilicios) etxeko izenak, leiñu-izenak // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Erdaretako formak

fr (DLLF): d'une famille ou lignée (perteneciente al linaje); d'une nation (a una nación); nom des habitants d'une ville; it (S. Carbonell): delle genti, delle nazioni; gentilizio, a (della casata, della prosapia); en (Collins): name of the inhabitants of a country (region etc); de (Langenscheidts): Volks-, Orts-zugehörigkeitsname.

LB: jentilizio 10: Aizu, Berria 2, EiTB 3, Euskaltzaindia 2, UEU 2 // gentilizio 10: Berria, Deia, Elkar 2, Erlea, Euskaltzaindia 3, UEU 2. EPG: jentilizio 1, Berria; Ez dugu aurkitu gentilizio formarik. ETC: gentilizio 42; jentilizio 115.

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

a) ez da nazioartekoa: inguruko hizkuntzek ez dute horren pareko adierazlerik; b) euskaraz, eta maila bateko ahozko adierazpideetan, aski ezagun-erabilia da (besteak beste, euskarak gaitasun berezia duelako -tar osaerako eratorriak ia automatikoki sortzeko); c) ordain egokirik ez du ezagutzen lantaldeak: "herritarren jende-izena" ageri da 38. arau berrituan, baina ez da egokia, dirudienez; d) g-/j- auziaz, ikus aurreko itzulian egindako oharrak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, baina egokiagoa dirudi g-dun grafiakoa latineko gentilicius-etik eratorria denez. Dena dela, erabilera arrunterako herritar(-)izen proposatu da, eta gentilizio formaren definitzaile gisa jasoko da.

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: 'Hauetan g- beharko litzateke gomendatu. Izan ere, euskara jendartean agertzeko ez dio inolako mesederik egiten j- idazteak. Bestalde, jentilizio eta abar mailegu berriak dira, ez dira jende eta jentil-en parekoak'.

 - Erabakia: BAgiria (1997-12-19): 'Jentilizio/gentilizio eztabaida g/j auzia argitzen denerako uztea erabaki da'. // BAgiria (1998-03-27): 'Hemen dagoen ahoskera arazoa erabaki arte zerrendan ez sartzea litzateke zuhurrena. Gainera, frantsesez ere ez omen da erabiltzen hitz hau. Gehienez ere bigarren itzulirako izango litzatekeela dio batzordeak. Arrazoi hauen aurrean, azkenean zerrendatik kentzea onartu da'.

 - Erabakia: (H2.2 / 2011-03-22) Oraingoz ez da hiztegian jasoko.

gentrifikazio
iz. hirig. Hiri bateko auzo zaharkitu eta pobretu batean maila sozial eta ekonomiko altuagoko jendea kokatzean gertatzen den prozesua, ondorio gisa prezioak garestitzea, aurreko auzotarrek pixkanaka alde egitea eta auzoa eraldatzea dakarrena. Pisu turistikoak ugaritu izanaren ondorio zuzenetako bat da gentrifikazioa, eta azkenaldi honetan eragin handia ari da izaten hirien erdialdeko auzoetan eta auzo historikoetan.

Aztergaia: gentrifikazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh76 2022-07-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 76; ETC: 157

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: gentifrikazio iz. gentrificación Chueca da gentrifikazioaren adibide klasikoa: Chueca es un ejemplo clásico de gentrificación, Adorez: 0, Labayru: gentrifikazio 1 iz. gentrificación; NolaErran: 0. / Euskalterm: gentrifikazio (Soziol.)

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Hirig.

gentziana
iz. Errosta.

Aztergaia: gentziana

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2004-11-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa

Sin. errosta.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Gentiana sp.

geodesia
iz. Lurraren formaz eta luze-zabalaren neurketaz aritzen den zientzia. Inguruko eremuak neurtzeko, ez dugu geodesian aditu bat behar nahitaez.

Aztergaia: geodesia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
geodesiko
adj. Geodesiarena, geodesiari dagokiona. Erpin geodesikoaren gainean eserita.

Aztergaia: geodesiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:24 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

geodinamika
iz. Geologiaren adarra, lurrazala aldatzen duten prozesuak aztertzen dituena. EHUko geodinamika saileko irakaslea.

Aztergaia: geodinamika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

geoestrategia
iz. Geografiari eta demografiari dagozkien faktore estrategikoen multzoa. XX. mendearen bigarren erdiko nazioarteko politikaren eta geoestrategiaren ikur nagusia izan zen Berlingo harresia.
geoestrategiko
1 adj. Lurralde edo eremuen kokapenaz mintzatuz, hainbat estaturentzat estrategikoa dena. Euskal Herriak kokapen geoestrategiko interesgarria duela diote.
2 adj. Geoestrategiarena, geoestrategiari dagokiona. Gerra Hotzaren oinordeko den borroka geoestrategiko horretan dago Ukrainaren egungo gakoetako bat. Egiptok interes geoestrategiko handia du.

Aztergaia: geoestrategiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-02-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2016-10-26): geoestrategiko 32: Elkar, HABE, Berria 21, Jakin, Argia 8.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: geoestrategiko 3, Berria.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu geoestrategiko formarik.

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Maileguen gutxienekoa betetzen du, eta erabilia da.

geofisika
iz. Geologiaren adarra, Lurra osatzen duten elementuak eta haiengan eragina duten gertakari fisikoak ikertzen dituena. Hain zuzen ere, Teheran hiriburuko geofisika-behatokiak Richterren eskalan 3,6ko indarra zuen lur astintze bat hauteman zuen ordu horretan bertan.
geofisiko
adj. Geofisikarena, geofisikari dagokiona. Teknika geofisikoen artean erabiliena eta informazio gehien eman duena uhin sismikoen abiaduren analisia izan da.

Aztergaia: geofisiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh78 2022-07-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 78; ETC: 194.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: geofisiko izond. geofísico, -a; Adorez: 0, Labayru: geofisika Geol geofísica; NolaErran: 0 / Euskalterm: prospekzio arkeologiko geofisiko (Arkit. Termino onartua).

Bestelakoak

geofisika iz. Geologiaren adarra, Lurra osatzen duten elementuak eta haiengan eragina duten gertakari fisikoak ikertzen dituena. Hain zuzen ere, Teheran hiriburuko geofisika-behatokiak Richterren eskalan 3,6ko indarra zuen lur astintze bat hauteman zuen ordu horretan bertan.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

geografia
iz. Lurrazalean gertatzen diren natura, biologia eta giza gertakariak aztertzen dituen jakintza. Geografiako liburuak. Geografiako irakaslea. Geografia izenak.

Aztergaia: geografia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-03-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05
geografia fisiko
iz. Geografiaren adarra, lurrazalaren eta itsasoen konfigurazioa aztertzen dituena. Hala dio Zaragozako Unibertsitateko geografia fisikoko irakasleak.

Aztergaia: geografia fisiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-03-25 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-05-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak

geografia iz. Lurrazalean gertatzen diren natura, biologia eta giza gertakariak aztertzen dituen jakintza. Geografia fisikoa: natura gertakariak aztertzen dituena. Geografia orokorra: orotariko geografia. Geografiako liburuak. Geografiako irakaslea. Geografia izenak.

Lantaldearen irizpideak
Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa geografia orokor eta geografia politikorekin batera.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa geografia eta fisiko sarreretan.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "erratu bat da? Ala geografia-fisika edo geografia fisiko?" (1995-06-29)

geografia orokor
iz. Geografiaren adarra, lurrazalean diren osagai guztiak eta horien arteko eraginak aztertzen dituena. Filosofo horren lana geografia orokorraren inguruko azalpen bat da.

Aztergaia: geografia orokor

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-05-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 0 / EPG: 0 / ETC: 3 “Egitate zoragarria da, printzipioz, batek espazio baten geografia orokorra ondoriozta dezakeela zein puntu-bikote elkarren ondokoak diren jakinda bakarrik!” (Itziar Laka)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0;

Bestelakoak

geografia iz. Lurrazalean gertatzen diren natura, biologia eta giza gertakariak aztertzen dituen jakintza. Geografia fisikoa: natura gertakariak aztertzen dituena. Geografia orokorra: orotariko geografia. Geografiako liburuak. Geografiako irakaslea. Geografia izenak.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Komeni da azpisarrera gisa jasotzea geografia politiko eta geografia fisiko formekin batera.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa geografia eta orokor sarreretan.

geografia politiko
iz. Geografiaren adarra, lurrazalaren banaketa eta antolaketa politikoa aztertzen dituena. Zeren, geografia politikoa gorabehera, herrialde hau ez dago Frantzian.

Aztergaia: geografia politiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2021-05-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

geografia orokor aztertzean azpisarrera gisa sartzeko proposatua.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa geografia eta politiko sarreretan.

geografiko
adj. Geografiarena, geografiari dagokiona. Izen geografikoak.

Aztergaia: geografiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
geografikoki
adb. Geografiaren aldetik, geografiari dagokionez. Ordutik, geografikoki ez ezik, politikoki ere banatuta egon dira Gaza eta Zisjordania.

Aztergaia: geografikoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:28 1999-07-14 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh155 2020-11-24 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

geografikoki 18: Mikel Garcia, Aritz Galarraga, Gorka Bereziartua, Urtzi Urkizu, Beñat Zamalloa, Xabier Aranburu, Ruben Sanchez, Fredi Paia, Imanol Magro 2, Josu Iraeta, Mikel Elorza, Andoni Tolosa, Eñaut Gantxegi, Jenofa Berhokoirigoin, Berria, Juan Luis Zabala, Miren Garate. // geografikoki 155: Aizu, Argia 22, Berria 62, Deia 6, Deustuko Unibertsitatea, DiarioVasco 6, Europar Batasuna, EiTB 9, ElCorreo, Elhuyar 11, Elkar 3, Espainiako Gobernua 2, Euskaltzaindia 3, Goiena, HABE, Jakin 8, Laneki 13, UEU 3, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: geografikoki 35: Berria 16, Herria 3, Iñaki Mendiguren 9, Isabel Arrigain 4, Iñaki Heras, Xabier Mendiguren Elizegi, Xabier Arregi.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ki osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handikoa eta jasotzekoa.

geografo
iz. Geografiaren irakaskuntzan edo ikerketan aditua. Klaudio Ptolomeo, geografoa eta astronomoa.

Aztergaia: geografo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
geoingeniaritza
iz. Kliman eragin ahal izateko bereziki garaturiko tekniken multzoa, berotze globalari aurre egitea helburu duena. Berriz ere oroitarazi dute geoingeniaritzaren aroa dela, ingeniaritzaren bidez kliman eragitekoa.

Aztergaia: geoingeniaritza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-02-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): geoingeniaritza 49: Elhuyar 14 (adib.: “Klimarekin lotutako geoingeniaritza proiektuak biltzen dituen eskema”), Berria (“Geoingeniaritzaren azken proposamenaren berri izan da berriki”), Jakin (“Zeintzuk dira aukerak eta ohartarazpenak, geoingeniaritza eta aldakuntza genetikoa bezalako irtenbideen aurrean?”), Argia 33 (adib.: “Hala, zenbait teknika moratoriatik kanpo daude, geoingeniaritzarekin jarrera kritikoa dutenen ustez barruan behar luketen arren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu geoingeniaritza formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu geoingeniaritza, geoingenieritza formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es geoingeniería / fr géo-ingénierie: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: ingeniaritza iz. Mota guztietako makinak, zubiak eta bideak, industria-tresneria eta kidekoak marrazteko, egiteko edo mantentzeko zientzia eta tekniken multzoa. Mendi ingeniaritza.

Lantaldearen irizpideak
Zalantzazkoa da mailegua, teknizismo mugakoa baita

Oraingoz ez da jasoko; teknikoegia izan daiteke.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Maileguen gutxienekoa betetzen du, eta erabilia da.

geokimika
iz. Lurrazalaren konposizio kimikoa aztertzen duen zientzia. Geologia eta kimika elkartzen dituen zientzia da geokimika.

Aztergaia: geokimika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: geoquímica.

geologia
iz. Lurraren egitura eta bilakaera aztertzen duen zientzia. Geologian aditua. Geologia-gertakariak. Eskualde baten geologia-azterketa.

Aztergaia: geologia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-03-25 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: [ik. "g/j grafiak" #mdash# ] (1994-05-20)

geologiko
adj. Geologiarena, geologiari dagokiona. Landare guztiak, txori guztiak, formazio geologiko guztiak ezagutzen zituen. Urtegia hartzen duen inguruaren ezaugarri geologikoak.
Azpisarrerak

Aztergaia: geologiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:22 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

geologo
iz. Geologian aditua. Gertaera hori oso interesgarria izan da, geologoek itsas azpiko zenbait gertakari hobeto ulertzeko.

Aztergaia: geologo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "filosofo hartzen bada, geologia, geografia, geometria eta horien ondoan geologo-ta ere bai agian" (1995-03-27)

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

geolokalizazio
iz. Lurrean dauden gauzak espaziotik lokalizatzeko sistema. Geolokalizazioaren mundura iraultza ekarri dute Google Earth eta Google Maps aplikazioek. Gure telefonoaren geolokalizazioa aktibatua egonez gero, saltoki baten aurretik pasatzean, saltoki horren eskaintzak ikusi ahal izango ditugu.

Aztergaia: geolokalizazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-02-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: lokalizazio iz. Lokalizatzea.

LBeh (2016-10-26): geolokalizazio 26: Aizu, Elhuyar 4, Berria 12, EiTB 8, Argia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: geolokalizazio, geoerreferentziazio termino normalizatuak dira (es geolocalización, georreferenciación; fr géolocalisation, géoréférencement; en geolocation, georeferencing).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu geolokalizazio formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: geolokalizazio Objektu mugikor bat, hala nola telefono bat, koordenada sistema batean non dagoen zehaztea, haren uhinei segituta.

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Maileguen gutxienekoa betetzen du, eta erabilia da.

geometria
iz. Matematikaren adarra, gauzakiez edo irudiez, eta haiek espazioarekin dituzten erlazioez, aritzen dena. Geometriako liburua. Geometria-azterketak.

Aztergaia: geometria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt 1993-03-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

espazioaren geometria

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: [ik. "g/j grafiak" #mdash# ] (1994-05-20)

geometriko
adj. Geometriari dagokiona. Irudi geometrikoak.

Aztergaia: geometriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

eite geometriko, forma geometriko; gorputz geometriko; irudi geometriko; transformazio geometriko

geomorfologia
iz. geol. Geologiaren adarra, lurrazaleko erliebearen gorabeherak eta horien eragileak aztertzen dituena.

Aztergaia: geomorfologia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:35 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: geomorfología.

geomorfologiko
adj. geol. Geomorfologiarena, geomorfologiari dagokiona. Osagarri gisa, aurreko mapari elementu geomorfologiko batzuk gehitzen zaizkio.

Aztergaia: geomorfologiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:006 2003-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

geoparke
iz. Balio geologiko handiko lurraldea, ondare hori, bertako biztanleekin eta kulturarekin batera, babesteko eta zaintzeko UNESCOk gune babestu izendatu duena. Lurraren historia harrizko orrietan gordetzen duten eremuak babesteko sortu ziren geoparkeak. Jende asko etortzen da egun bakar bat pasatzera, eta geoparke guztiaren ikuspegi orokorra egun batean ikusteko prestatu dugu ibilbidea.

Aztergaia: geoparke

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh168 2020-06-16 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): geoparke 54: Elhuyar 8 (adib.: “Ingalaterrako North Pennines geoparkeko zuzendari Chris Woodley-Stewarten esanean, "geoparkeak ez dira arrokez bakarrik arduratzen, pertsonak ere kontuan hartzen dituzte”), Berria 25 (adib.: “63 geoparke daude mundu osoan”), EiTB 8 (adib.: “Geoparkearen kudeaketaz arduratzen da Geogarapena erakundea”), Argia (“Horrelako txangoren bat egin nahi baduzu gidarekin, Euskal Kostaldeko Geoparkeak Debatik abiatuta antolatzen ditu”), DiarioVasco 12 (adib.: “Euskal Kostaldeko Geoparkeak eskaintzen ditu bisitarien artean harrera bikaina lortu duten bi esperientzia hauek, eskaintza zabalago baten barruan, Deba, Mutriku eta Zumaiak osatzen duten lurraldeak duen ondare geologiko, natural eta kulturala ezagutzera emateko asmoz”). // (2020): geoparke 168 (gehienak izen propioak).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu geoparke formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es geoparque / fr géoparc: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -

Lantaldearen irizpideak
Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakiko da, oraindik ez dago hain hedatua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Izen propioaren mugakoa izan da, baina arrunt bihurtu da. Gaur oso hedatua.

geopolitika
iz. Geografiako natura-ezaugarrien eta estatu politikaren arteko erlazioaren azterketa. Afrikako merkatuetan erruz sartzen ari da Txina eta kontinentearen geopolitika aldatu du horrek.

Aztergaia: geopolitika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

geopolitiko
adj. Geopolitikarena, geopolitikari dagokiona. Egoera geopolitiko berrira moldatzeko gaitasuna.

Aztergaia: geopolitiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

georgetowndar
1 adj. Georgetowngoa, Georgetowni dagokiona. Georgetowndar langileak.
2 iz. Georgetowngo herritarra.

Aztergaia: georgetowndar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

georgiar
1 adj. Georgiakoa, Georgiari dagokiona. Georgiar nekazariak.
2 iz. Georgiako herritarra.

Aztergaia: georgiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10 1994-09-22 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa
georgiera
iz. Batez ere Georgian mintzatzen den hizkuntza. Ik. kartveliera. Georgieratik X. Kintanak itzulia.

Aztergaia: georgiera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza). Sin. kartveliera.

Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa
geosinklinal
iz. geol. Lurrazaleko sakonune handia, luzaroan sedimentazioa eta hondoratzea izan duena. Geosinklinalen bidez eratu omen zen, Suess geologoaren ustez, egungo kontinenteen banaketa eta orografia.

Aztergaia: geosinklinal

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2003-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Geol.

geostrofiko
adj. meteorol. Atmosferako gertakariez mintzatuz, Lurraren errotazioaren eraginez sortzen den Coriolisen indarrarekin erlazionaturik dagoena edo horrek eragindakoa. Haize geostrofikoa.

Aztergaia: geostrofiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:41 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

geostrofiko EB 3: I. Antigüedad ("'haize geostrofikoa' dela esaten zaio"), UZEI 2 ("Adbekzio geostrofikoa: Haize-osagai geostrofikoak egikaritzen duen adbekzioa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

geostrofiko : HiztEn, Euskalterm 8 (hauetan (hurbilketa) kuasi-g., oreka g., haize geostrofikoaren eskala, haize g., adbekzio g., bortizitate g.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

geostrofiko : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Meteorol.

geotektonika
iz. geol. Geologiaren adarra, egitura geologiko handiak (ozeanoak, kontinenteak) aztertzen dituena. Geologia estrukturalaren adar horri, sarritan, geotektonika deritzo.

Aztergaia: geotektonika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: geotectónica.

geotermiko
adj. Lurraren barneko fenomeno termikoena, lurraren barneko fenomeno termikoei dagokiena. Energia geotermikoa.

Aztergaia: geotermiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua
geozentriko
adj. Teoriez eta kidekoez mintzatuz, lurra erdigunetzat duena. Astronomiaren teoria geozentrikoa.

Aztergaia: geozentriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2003-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

gepardo
iz. Afrikako eta Asiako animalia haragijalea, panteraren oso antzekoa, ugaztunetan lasterrena (Acinonyx jubatus). Ikusi berri nuen gepardo zuriaren korrika-saioa bezain arin.

Aztergaia: gepardo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Acinonyx jubatus.

Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena

Acinonyx jubatus

geraezin
adj. Ezin geratuzkoa. Ik. geldiezin. Iraultza geldo baina geraezina. Idatzi ahala, barre geraezin batek hartzen zuen.

Aztergaia: geraezin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

geraezin EB 4: JMB Mitoak ("egutegi geraezinaren baldintza gogorrak betetzeko"); EKUrtek 1984 ("narratibaren igoera geraezinak"); Fdz. de Larrinoa ("Eta / nire oin busti berri artetik ari da / geraezin"); Ikastola 1992 ("Ikaspilotaren boom geraezina Gipuzkoan"); gera ezinezko EB 1: X. Gereño ("Baina iraultza gera ezinezkoa da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

geraezin : PMuj DVC (imparable) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berri, egokia.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ezin.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E126]: forma berri, egokia. Baina geldiezin tradiziokoa (?) badugu, zertarako behar dugu geraezin “forma berria”? Berria dea?

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan utziko da lantaldeak proposatua.

gerakin
iz. Zerbaitetatik geratzen den gauza. Ik. geldikin; gainerako; enparau. 1939ko martxoan Hitlerrek Txekoslovakiaren gerakina suntsitu zuenean.

Aztergaia: gerakin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2006-01-10 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerakin EB 2: GAO 1991 ("Kloro gerakina"); EHAA 1992 ("aurreko urteetako gerakinak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerakin : Euskalterm 8 (kreditu-g., aurrekontuaren g., g.-zoru, ogasun-g., etab.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: gerakin 'remanente'.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gerakin : HiruMila (remanente) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: remanente.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

aski da geldikin gorago proposatua.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kin.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E123]: “Ikus geldikin-en esandakoak”

 - [E208]: erro ezberdineko hitzak dira, eta litekeena da ñabarduraren baterako biak beharrezkoak izatea. Horregatik hobe genuke ez kondenatzea, Cfr. erd. remanente, resto, stock,...

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Jaso egingo da forma eta, geldikin bezala, azalpenik gabe jasoko: «gerakin iz.»

geraldi
iz. Geldialdia. Geraldi honetan hilabete egin eta Haserotera joan ziren. || Gurutze bideko geraldiak.

Aztergaia: geraldi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
geraleku
iz. Autobusak eta kidekoak, bidaiariak igotzeko edo jaisteko, gelditzen diren tokia. Ik. geltoki. Autobusen geralekuan zain zegoen.

Aztergaia: geraleku

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-03-25 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

(tren)geraleku

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
geranio
1 iz. Belar landare usaintsua, lore arrosak, gorriak edo zuriak dituena, lorategiak eta leihoak apaintzeko erabiltzen dena (Pelargonium sp. ). Leihoetako geranioak izan ziren beroaldiari tinko eutsi zioten bakarrak.
2 iz. Belar landare usaintsu eta apaingarria, lore urdinak, moreak eta zuri-urdinak ematen dituena (Geranium sp. ).

Aztergaia: geranio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Geranium sp.

Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena

Geranium sp.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E299]: ik. Manuel M. Ruiz Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)

gerarazi, geraraz, gerarazten
du ad. Geldiarazi. Batzuk hasten dira pozez jauzika, eta ezin inork gerarazi ditu. Epaia gerarazteko.

Aztergaia: gerarazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

gerarazi, geraraz, gerarazten. du ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gerarazi, geraraz, gerarazten

geratu, gera, geratzen
da/du ad. Gelditu. Sukaldeko atean geratu zen. Beribila geratuz. Birjina geratzen zela erditu aurretik, erditzean eta erdituz gero. Ni, eta hau garbi geratzea nahi dut, ni Gobernuaren alde nago. Korderik gabe geratu. Harriturik geratu ziren. Zeri lotu behar diren ez dakigun hari izpiak geratzen dira beti. Bihotzaren taupadak ezin geratuz. || Maiatzerako aldaketa egiteko geratu zen Joxe.
Ohiko lexiak

Aztergaia: geratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

geratu, gera, geratzen. da/du ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

geratu, gera, geratzen

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E409]: AS: geratu barik (sin cesar).

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa, forma berririk erantsi gabe.

gerba
iz. Intxaurrondoarena edo haritzarena bezalako lore sexubakarren multzo zintzilikaria. Azido azetilsalizilikoa, sahatsaren azalean eta gerba emeetan dago batez ere.

Aztergaia: gerba

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:IrEm 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerba forma behin ageri da (J.M. Satrustegi: "Portu gainean gosalduko genuela esan diet eta jarraitu dugu. Iruzki zoragarria zegoen azkeneko gerban. Lainoska arro batek estaltzen zigun beherean herria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerba : HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

'intxaurrondo, urritzondo edo gaztainondoaren lore arren multzo zintzilikaria'.

Informazio lexikografikoa
Formen arteko bereizketa semantikoak

gerba 'intxaurrondoarena edo haritzarena bezalako lore arren multzo zintzilikaria'; garba 1 garrama, tresna; 2 azaoa.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E115]: 'intxaurrondo, urritzondo edo gaztainondoaren lore arren multzo zintzilikaria' azalpenean ez ote den lorearen eta ez lore arren galdetu du.

 - Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS): ondo dago.

 - Erabakia: (2010-03-26): Bere hartan utziko da lehen itzulian onarturiko gerba.

gerente
iz. Heg. Kudeatzailea. Administrazio-kontseiluko burua, gerentea eta gainerako kideak errege-dekretu bidez izendatuko dira.

Aztergaia: gerente

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:30 1999-07-14 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh535 2021-01-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Corpus eta hiztegietako datuak

gerente, gerentzia eta kudea- formak begiratu ditugu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

kudeatu IE 2: Lf ap. Zait Plat ("Azken mailakoek ez dute izanen deus ere ikustekorik herriaren kudeatzeari buruz"), Lf ap. Casve SGrazi ("Errienta [...] xingola bat seinale, eginkizunen kudeatzeko"); Ik. OEH argitaratuan gainera Herr 1955 eta 1963 ("Adi-arazi dute [...] nahiago luketela politika hori bera bertze norbaitek kudea baleza", "Basakeria hutsa da gisa hortan politikaren kudeatzea"), Lf ELit ("Etxekandere baten beharra, barneko lanen kudeatzeko eta familiari alaitasun berri baten ekartzeko"), Alth ap. Lander RIEV 1911 ("Küdeatzia, lema"); kudeatzaile IE 1: Zub ("Kudeatzaile horier yarraikitzen dira ardiak maltsoki"); Ik. OEH argitaratuan gainera Herr 1955, 1959 eta 1964 ("Gure goresmenak bai Lekuindar kudeatzaleri, bai [...] ostaler adixkideari", "Errege ohia [...] jauregian zagoen eta fama zen hura zela azpitik politikaren kudeatzaile", "Vietnam-eko tropen kudeatzalea aintzindari amerikanoa ba omen zen") // Ez dugu gerente , gerentzia formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerente (eta j- 6) 17 ager.: B 1 (Santa Mariñe 1994); G 1 (J.M. Artzalluz); EB 15 (M. Irazgoiti 2, Elhuyar, EHAA 1986-1993, ArrPress 1989, Egunk 1981, A. Iban 2, Ikastola 1992, K. Izagirre 5); gerentzia (eta j- 2) 5 ager.: B 2 (SM Eztenk); EB 3 (G. Nazabal, EHAA 1993, NPAO 1994); kudeaketa (eta ekonomi k., hirigintz k., k. helburu, k.-kreditu, k.-lan, k.-lankidetza, k.-sistema, k. zuzendari, k. zuzendaritza, udal k.) EB 90: X. Garagorri 2, I. Fernandez 2, Ondare eskualdaketa 1990, XedBilduma 1989 3, Legazpi 87-88, ZerbGidaliburua 1989, EHAA 1984-1992 bitartekoak 27, AAO 1989 11, BEO 1990 3, J. Artaraz, X. Arana 5, A. Aldezabal, Eusko Ikaskuntza, EstiLib, UZEI 2, GAO 1992-1994 15, BAO 1992-1993 4, Egunk 1992-1994, J.M. Ormaetxea, NPAO 1994, Koperatiben Legea 1993; kudeakuntza EB 2: MAtx, G. Ansola; kudeantza EB 1: B. Oihartzabal; kudeari IE 1: Herr 1983; kudea-sistema EB 1: UZEI; kudeatu 29 ager.: IE 3 (Lf, Otoizlari 1985, Herr 1992), EB 26 (Zabal 1974, J.L. Davant 2, J. Tobar-Arbulu, K. Zuazo, XedBilduma 1989, EHAA 1989-1994 bitartekoak 9, HerrizH 1988, Koperatiben Legea 1993, X. Arana, B. Oihartzabal, UZEI 2, Egunk 1992, BAO 1993, GAO 1994 2, UnescoAlb 1992); kudeatzaile EB 10: XedBilduma 1989, Azurm 2, M. Arozena, Koperatiben Legea 1993 4, UZEI, EHAA 1992; kudeatzailetza EB 1: EHAA 1990; kudeatze (eta gizarte k., k.-ahalmen, k.-egitasmo) EB 5: KultUrtekaria 1985, Mundua 1993, M. Navarro, ZerbGidaliburua 1989 2.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerente : DFrec 1, AB38 2, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 5; gerentzia : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 4; kudeaketa : HiztEn, Euskalterm 30; kudeamendu : Euskalterm 4; kudeatu : DFrec 4, AB50 10, HiztEn, LurE, Euskalterm 4; kudeatzaile : DFrec 2, AB38 1, AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 10; kudeatzailetza : Euskalterm 1; kudeatze : AB50 1, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

gerente : BEZ ("Gerentea, Zuzendari Ahalduna, Langilego burua: Gerente, Director Apoderado, Jefe de Personal"), EEgunk ("gerente, gerentzia"); HezkAdmin (eta gerentzia ); Prestas: 14 lek. (B 6 / G 8).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gerente : HiruMila, ElhHizt; gerentzia : HiruMila, ElhHizt; kudeaketa : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF; kudeatu : EuskHizt (*1926, 1976), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE ('administrar') eta EF/FE, Casve EF (küdeatü), HaizeG BF, Lh DBF, DRA (Lhande aipatuz), PMuj DVC; kudeatzaile : EuskHizt (~1930), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE ('gestor, administrador') eta EF/FE, Casve EF (küdeazale), DRA, PMuj DVC; kudeatze : EuskHizt (1962), Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DVC // HiruMila: kudeakide, kudeakidetza, kudeamen, kudeamengabezia, kudeatzailetza.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal gerente / gérant formen ordainak: gerente : HiruMila, ElhHizt // HiruMila: kudeatzaile // Lur EF/FE: administratzaile, kudeatzaile // XarHizt: arduradun, kudeatzaile, artezkari // Casve FE: -zain, zainlari, etxekizale // HaizeG FB: behargile, zaintzale, atxikitzale, kudeatzale // T-L LBF: kudeatzale, atxikitzale, -zain // PMuj DCV: eraentzaile, aduradun; g. director: artezkari, zuzendari, gidari, buruzagi // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Azkue Aurkibidea.

gerente 106: Berria 38, EiTB 64, Argia 4; kudeatzaile 241. // gerente 529: Aizu 3, Argia 29, Berria 147, Deia 2, DiarioVasco 52, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 212, ElCorreo, Elhuyar 7, Elkar 18, Erlea, Consumer 4, Espainiako Gobernua 7, Goiena 7, HABE 3, Jakin 8, Laneki 6, UEU 17, Uztarria 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gerente 192: Berria 134, Anjel Lertxundi 10, Bego Montorio 6, Ramon Saizarbitoria 6, Bernardo Atxaga 5, Joseba Sarrionandia 5, Aingeru Epaltza 3, Lopez de Arana 2, Pako Aristi 2, Xabier Mendiguren Elizegi 2, Edorta Agirre 2, Oskar Arana 2, Karlos Zabala, Iban Zaldua 3, Felipe Juaristi, Joxemari Iturralde, Juan Garzia, Txillardegi, Josu Zabaleta, Edorta Jimenez.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

BEZ: "Gerentea, Zuzendari Ahalduna, Langilego burua: Gerente, Director Apoderado, Jefe de Personal" / EEgunk: "gerente, gerentzia" / HezkAdmin: gerente / Prestas: 14 lek. (B 6 / G 8).

Lantaldearen irizpideak
Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

mailegu onartzekoen baldintza minimoa betetzen du, baina formaren aldetik bakarrik, adiera bana baititu gaztelaniaz eta frantsesez: arazoak sor litzakeenez, eta kudea- formakoak aski hedatuak direnez, hauek proposatuko dira, ordaintzat.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez da beharrezkoa mailegua, ordain egokia baitu euskaraz (kudeatzaile); batzorde ahaldunduak baztertu du.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du eta maiztasun handia du (baliteke zenbait idazlek gaztelaniazko gestor, -a / gerente bereizteko behar izatea). Jasotzekoa da ‘kudeatzailea’ definitzailearekin.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. kudeatzaile.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

kudeatzailea.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E299]: ik. Manuel M. Ruiz Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Kendu hiztegitik gerente eta gerentzia.

gerentzia
iz. Heg. Kudeaketa. Inoiz baino hobeto prestatuta gaude egungo emakumeak, baina % 30 bakarrik daude zuzendaritza eta gerentzia postuetan. Horregatik eskaini nizun fabrikako gerentzia.

Aztergaia: gerentzia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:37 1999-07-14 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh70 2022-12-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LB: 69; ETC: 149.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: gerentzia iz. gerencia [cargo y oficina] / Adorez: gerentzia e. kudeaketa, kudeatze / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gerente, gerentzia" / HezkAdmin: gerencia.

gerente iz. Kudeatzailea. Administrazio-kontseiluko burua, gerentea eta gainerako kideak errege dekretu bidez izendatuko dira.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da, gerente aruatuarekin batera. Heg. marka dagokio, baita lehendik arautua dagoen gerente formari ere.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. kudeaketa, kudeatze.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Heg.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: bigarren mailan bada ere, ez genituzke saihestu behar. Hegoaldean behintzat hizkuntza mintzatuan oso erabiliak dira. Agian hobe kudeatzaile, kudeaketa jarrita.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Kendu hiztegitik gerente eta gerentzia.

gerezi
1 iz. Gereziondoak ematen duen fruitu txiki, mardul eta hezurduna, gehienetan azal gorri iluna duena. Gereziak jaten. Gerezi hezurrak. Mendekoste gereziak. Gerezi denbora. Basa gereziak. Gerezi arbola.
2 iz. Gereziondoa. Gereziak ere zur ederra du.
3 iz. Gereziondoaren zura. Gerezizko altzari baten gainean.

Aztergaia: gerezi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-07-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: gerezi-aranondo: Prunus cerasifera; gerezi-erramu: Prunus laurocerasus; gereziondo: Prunus avium; gereziondo japoniar: Prunus serrulata; basagereziondo: Prunus avium; otsagereziondo: Prunus padus.

Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "Basa-gereziondo hartu bada, basagerezi ere bai, ezta? Hau marrarik gabe. (basamarrubi ez duzue sartu, baina sartu beharrekoa iruditzen zait niri)" (2006-03-03)

Euskaltzainen oharrak

 - [E409]: Sartu: AS: Gerezi-arbola.

 - [E210]: Azpisarrera (berria): gerezi(-)hezur.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Lantaldeak aipatu duen gerezi-erramu jasoko da, baina besterik ez, oraingoz.

gerezi erramu, gerezi-erramu
iz. Arrosaren familiako zuhaitza, hosto iraunkor distiratsu eta gogorrak dituena eta lore zuri usain gozokoak ematen dituena (Prunus laurocerasus).
gereziondo
1 iz. Arrosaren familiako zuhaitza, loreak sortetan dituena eta gereziak ematen dituena (Prunus cerasus var. avium). Gereziondoak loretan izan dira oraintsu arte.
2 iz. Gereziondoaren zura. Esku bat sakelan eta gereziondozko pipa luze bat beste eskuan.

Aztergaia: gereziondo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-09-22 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Prunus avium.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: basa-gereziondo , gereziondo japoniar (edo Japonia-gereziondo , hau hobetsiko balitz).

Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena

Prunus avium

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: gorago, gaztainondo hitzean esandakoagatik, ene ustez japoniar gereziondo dugu erarik egokiena.

 - [E210]: Azpisarrera (zehaztu): basa-gereziondo > basagereziondo (azpisarreren ataletik kendu eta sarrera nagusia eman?).

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): basa-gereziondo forma segurutzat dauka batzordeak; eta X. Kintanak begiratuko du japonia(r) osagaiduna nola erabili izan den.

gerezitze
iz. Batez ere zub. Gereziondoa. Sukaldeko leihotik gerezitzeak, dena lili-zuri, miretsi nituen.

Aztergaia: gerezitze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-tze/-ondo.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Batez ere Zub.

Forma baten adiera(k)

gereziondoa.

gergoviar
1 adj. Gergoviakoa, Gergoviari dagokiona.
2 iz. Gergoviako herritarra.

Aztergaia: gergoviar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-12-11

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Euskaltzaindiaren Arauak

Gergovia / gergoviar.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

geriatra
iz. Geriatrian espezialista den medikua. Hanketako nekea zahardadearen sintometako bat da, ez larriena, geriatrak esaten didanez.

Aztergaia: geriatra

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua
geriatria
iz. Medikuntzaren adarra, zahartzaroko eritasunak eta sendabideak aztertzen dituena. Zorioneko geriatria, zahar-etxeak haurtzaindegi bihurtu baititu! Geriatria-zerbitzuak.

Aztergaia: geriatria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

geriatriko
1 adj. Geriatriarena, geriatriari dagokiona. Sorospen geriatrikoa.
2 iz. Adineko pertsonak zaintzeko erietxe egoitza. Geriatriko barruan ez dute, geletan edo otorduetan ez bada, alkohola edaten uzten.

Aztergaia: geriatriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-07-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

geriza
1 iz. Itzala. Joxe Mokoren geriza ikusi orduko. Geriza egin. Zuhaitz handi baten gerizaren pean.
2 iz. Babesa. Familiaren geriza.
Azpisarrerak

Esaera zaharrak

Ahuntzaren buztanpean geriza gutxi. Edozein ilek bere geriza.

Aztergaia: geriza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau72
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-05-28 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

talka-geriza

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gerizan ; eta adibide gisa: geriza egin.

Orrialde guztiak:
 

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus