49470 emaitza bilaketarentzat - [401 - 450] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
adaki(tu), adakitzen.
du ad.
1 adarrei adaxkak eta hostoak kendu. 2 adar moztuez egurra egin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau H | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
ez dugu aurkitu.
EB dira adaptaketa eta adaptapen (N. Balluerka) bana; adaptatibo 2 (K. Altonaga, Elhuyar); adaptatu 5 (J. Sierra, J. Azurmendi, J. Agirre, A. Azkona); adaptazio 6 (Vill; J. Iturbe, X. Portugal, UZEI, Hemen).
adaptagarri : HiztEn; adaptagarritasun : Euskalterm 1 ('adaptabilidad'); adaptapen : AB38 1; adaptatibo : HiztEn, Euskalterm 1 (eta sozio-adaptatibo); adaptatu : HiztEn ("1. moldatu, moldarazi"; "2. Ekol. Adaptazioa gertatu"), AB38 6, Euskalterm 1; adaptatzaile : AB50 1 ('realizador'), HiztEn, Euskalterm 2 (eta adaptatzaile grafiko); adaptatze : DFrec 1, AB38 1 (eta adaptatze-falta, adaptatze-prozesu); Euskalterm 1 (adaptatze-erantzun 'respuesta adaptativa'); adaptazio : DFrec 1, AB50 4, HiztEn, LurE ("ik. egokitze"), Euskalterm 3 (eta adaptazio-fase, adaptazio-printzipio). // Hustuketan 'adapta-' itzulitako besteak: doitu: AB50 1, egokiera: AB38 3, AB50 2; egokitu: AB38 29, AB50 45; egokitzaile: AB38 1; egokitze: AB38 2, AB50 1; eraketa: AB50 1 (adaptación técnica: teknika-eraketa); moldaera: AB38 3, AB50 2; moldaketa: AB50 2; moldakuntza: AB38 2; moldatu: AB38 9; moldatzaile: AB38 1; taxotu: AB50 1; teatroraketa: AB50 1 ('adaptación al teatro'). // Euskaltermen: aurrindu 1, bertakotu 2, lekukotu 1, moldatu 3; aurrintze (misiozko aurrintze 'acomodación misionera'); egokitzapen 4 (egokitzapen funtzional 'adaptación funcional'; ekonomi egokitzapen 'adaptación económica'; industri egokitzapen 'adaptación industrial'; egokitzapen morfodimentsional 'adaptación morfodimensional'; egokitzapeneko arau 'norma de adaptación'); egokitze 1 (eta egokitze arrazional 'adaptación racional'; egokitze kolektibo 'adaptación colectiva'; moldaera-ikasturte, egokitze-ikasturte 'curso de adaptación'; portaeren egokitze 'adaptación de comportamientos'); moldaera 8 (eta moldaera-ezaugarri, moldaerazko ezaugarri 'caracter adaptativo'; moldaera-ikasturte, egokitze-ikasturte 'curso de adaptación'; moldaera-sindrome 'síndrome de adaptación'; misio-lanerako moldaera 'acomodación misionera'; munduarekiko moldaera 'adaptación al mundo'; moldaera(zko) 'adaptativo'; moldaerazko erradiazio 'radiación adaptativa'; moldaerazko konbergentzia 'convergencia adaptativa'; ez-moldaerazko ezaugarri 'carácter no adaptativo'); moldaketa 2; moldapen (moldapen eszeniko 'adaptación escénica'); moldatze 2 (eta argitara moldatze 'adaptación a la luz'; ilunetara moldatze 'adaptación a la oscuridad'; pertsonalitate(aren) moldatze, nortasun(aren) moldatze 'adaptación de la personalidad'; moldatze-erantzun 'respuesta adaptativa'; zeregin moldatzaile, moldatze-funtzio 'función adaptativa'; moldatze-maila 'nivel de adaptación'; moldatzeko egintza 'acto de adaptación'; moldatzeko gaitasun 'capacidad de adaptación'); egokigarri ('adaptable'); moldagarri ('adaptable'); moldagarritasun 'adaptabilidad'; moldagailu (moldagailu bipolar 'adaptador bipolar'; moldagailu grafiko, adaptatzaile grafiko 1 'adaptador gráfico'); moldatzaile 'adaptativo' (eta zeregin moldatzaile, moldatze-funtzio 'función adaptativa'; bideraketa moldatzaile, bide-erakusketa adaptatzaile 'encaminamiento adaptativo').
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
mailegu onartzekoen minimoa betetzen du; gehienetan, ordea, aski dira egokitu , girotu , moldatu , etab. Arloren batean beharrezkoa ote da (cf. Psikol., Ekol.)? Ohar bera dagokie aditzetiko izenei.
- [E306]: "Lehen erabiltzen genuen Elhuyarren, baina orain bazterturik dago eta 'egokitu' edo 'moldatu' erabiltzen ditugu, baita arlo teknikoetan ere" (2001-01-23)
- [E410T]: "eta adaptatze, adaptazio: "Aski dira egokitu/moldatu/girotu, etab.etik sortuak. Arloren batean beharrezkoak ote dira?" UZEIn horrela uste izan dugu aipatutako arlo horietan (Psikologia, Ekologia) eta baita Informatikan ere, nahiz eta moldatu edo beste batzuen bidetik ordain sinonimoak egiten saiatu" (J. Agirre, 2000-11-07)
- [K202]: "33.131.1 oharrarekin ados" (2000-11-24)
- [E123]: 'sarrera honen gaineko txostena irakurri ondoren, hauxe proposatuko nuke: * e. egokitu, girotu, moldatu' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): '* markarekin ematea onartu da. Horregatik, adaptatze eta adaptazio ez dira aipatuko'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adar, ada-
azpisarrera gisa gehituz: adar-zulo ; eta adib. gisa: adar-oker.
adib., 1. animalien hezur-luzakina ("akerrak adarrak okerrak ditu"); 2. zuhaitzen enborretik ateratzen den besoa ("pagoaren adarrak moztu"); 3. musika-tresna ("adar-hotsa entzunda"); 4. hed. bidearen, zientzien, etab.en zatia (???)
- [I108]: "adierak" (1993-02)
- [I102]: "hitz honek badu 5. zentzu bat, Bilboko erdaran oraino ere, eta euskaratik mailegatua, entzun daitekeena: sirena. "Lantegiko adarrak 12etan jotzen du egunero"" (1995-01-10)
- [K204]: "eta adarburu: taula batetan "un noeud"; calzador. Bada ere "ortzadar", "deiadar"" (1995-01-13)
- [E208]: 'Hitz honek, gutxienez beste bi adiera hauek izan beharko lituzke: 5. aulkiaren bizkarraldea edo ohearen atzeko aldea. 6. zapatak janzten laguntzeko tresna, gaur eskuarki metalezkoa. Biak Orotarikoan ageri dira'.
- [E123]: 'biak jaso daitezke. Nolanahi ere, askoz hobeto dokumentaturik dago OEHn 5. adiera, 6.a baino; azken honetan, hiztegietako aipamena bakarrik ageri da. Baina egokia izan daiteke, batez ere 'calzador' esateko besterik ez badugu'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'aipatutako bi adiera berri horiek ere erantsiko zaizkio adar sarrerari'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adarbakar (eta adar-bakar 1) 5: JMB ELG 4 ("Leiza-artzaren eta rinokeros edo adarbakarraren ezur batzuek zeuzkan bere inguruan", "rhinokeros edo adarbakar", "Beste batzuek ez: rangifer, illedun elephas eta illedun adarbakarrak egurasti otza gura dute", "Rinoceros tichorbinus #mdash# adarbakarra), Berron Kijote ("onoko au irudituko zitzaion: bidezko izango dala, nik ere deituraren bat artzea leengo zaldunek oi zuten bezela: "Suzko Ezpata"rena bata, "Adar-bakarra" bestea" #mdash# cuál se llamaba el de la Ardiente Espada, cuál el del Unicornio) // Ik. OEH argitaratuan, beti ap. AA jasotako adar bakoitz izond. 2 eta adarbakoitz iz. 4: "Ekusten du nola dar[rai]kion aberetzar izugarri bat adar bakoitza. Bereala asi zan lasterka alegin guziaz, baña adar bakoitza zerraikion"; "Zer aditzera ematen du adarbakoitzak? Eriotza, iltzea alabaña beñ bakarrik egiten dan gauza da, eta orregatik adarbakoitzaren izenez aditzen da eriotza", "Usatu zion bein gizon bidez zijoan bati Unikornio edo Adarbakoitza deritzan animalia aserre batek", "Bidez dijoan gizona da jaio dan gizon ta emakumea. Adarbakoitza edo unikornia da, gure sortzetik asi ta beti orpoz orpo darraikigun eriotza").
adarbakar (eta adar-bakar 1) 9: JMB LEG ("mamut haundia eta adarbakar iletsuak zebiltzan hemen"), Millox ("Holako oihan baserik ez zuen pentsatzen ere izaiten ahal zitakela, abere handi eta bazuetan gaixtoz beteak: adar-bakar, lehoin, lehoin-nabar, suge..."), M. Lopez 7 (adib., "Zu bezalako morroi luze argal batena? #mdash#esan zuen adarbakarrak erdeinari", "Katua bezain arin, adarbakarrak buelta eman, eta bikote pisutsuaren atzetik hasi zen", "Beste aldeko sasi artean ezkutaturik, lehoia eta adarbakarra adi zeuden"); ez dugu adarbakoitz formarik aurkitu.
adarbakar : AB38 1 (unicornio), HiztEn, LurE, Euskalterm 2 (unirrámeo); adarbakoitz : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 (unicornio) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Vulgata-ko unicornis itzuliz, adarbakoitz (eta adarbakotx): Ur (ik. in BOEg: Sal 21,22; 28,6; 77,69; 92,11; Is 34,7); likorna : Dv (pasarte beretan) #mdash# Beste itzulpenetan: bufalo: BiblE; basidi (eta basaidi, baso-idi), IrakDo (eta basaidisko), Ker (eta basa-idikume), Ir HNL (basidikume), Or (MB 317), Ol (eta basidikume).
adarbakar : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte, unicornio: Rhinoceros unicornis; 2 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), XarHizt (unicorne), DRA (adar-bakar: 1 rinoceronte; 2 de un solo cuerno; 3 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco), PMuj DVC (adar-bakar: 1 mogón; 2 unicornio, rinoceronte); adarbakoitz : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte; 2 unicornio; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), Casve EF (adarbakoitx: amputé d'une corne), Lh DBF (adarbakhoitz: amputé d'une corne), DRA (1 unicornio; 2 muerte; eta adar-bakhoitz: corniquebrado), PMuj DVC (adar-bakoitz: narval: cetáceo) // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF.
1 izond. adar bakarra duena. 2 iz. errinozeroa.
- [E208]: 'adarbakar / adarbakoitz: lehen hitzerako norbaitek proposatu duen 'errinozero' adiera hori erabat zaharkitua da eta espainierazko behialako unicornio nahasgarriari dagokio, animalia mitiko horren inkonografian (frantsesez licorne deitua) zaldi adardunik inon aurkitzen ez zenez gero, inoiz errinozeroak irudikatzen zirelako, edo narbal derizon zetazeoaren adarra bera. Gaur egun, gainera, bizirik dirauten errinozero gehienak afrikarrak dira, hots, adar bikoak. Halere, alegiazko animalia izendatzeko gaurko euskaldun gehienek hobeki ulertuko lukete adabakar adarbakoitz baino. Hortaz, proposamen hau egingo nuke: adarbakar 1 izond 'adar bakarra duena' 2. alegiazko animalia, unikornioa. adarbakoitz e. adabakar. Edonola ere, gogoan izan unikornio hitza ere sartu beharko genukeela'.
- [E210]: '2. adieraren arabera, hitz hori errinozeroaren sinonimoa da eta, kasu horretan, komeni da latinezko esamoldea jasotzea (rhinóceros)'.
- [E123]: 'OEHko datuak jasota, adarbakar 'errinozero' adieran Barandiaranek erabili zuen. Horretaz gain, Eskolarako Hiztegi Entziklopedikoak ere badakar, baita Hiztegi Entziklopedikoak ere, baina errizonero-ri lehentasuna emanaz. Adarbakoitz 'monocerote, pescado con un cuerno que se parece a un unicornio' eta 'abada o rhinoceronte' Larramendik; eta 'unicornio' adieraz, berriz, Larramendik, Añibarrok, eta Agirre Asteasukoak. Horiek horrela, ez dakit ez niokeen lehentasuna emango adarbakoitz-i 'unicornio' adieran, nahiz gero bere lekuan unikornio ere sartu (hori aztertuko da bere garaian). Dena den, txostena eskatuko diot Jose Antonio Adurizi nola dabiltzan kontuak EEBSen. Bestalde, hiztegi guztiek jaso dute adarbakoitz 'unicornio' adieran'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'Ontzat eman da [E208ren] oharra, eztabaidaren ondoren. Beraz, sarrera hori honela geratuko da: 1. izond. 'adar bakarra duena'. 2. iz. 'adar bakarreko animalia mitologikoa''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adarbakar (eta adar-bakar 1) 5: JMB ELG 4 ("Leiza-artzaren eta rinokeros edo adarbakarraren ezur batzuek zeuzkan bere inguruan", "rhinokeros edo adarbakar", "Beste batzuek ez: rangifer, illedun elephas eta illedun adarbakarrak egurasti otza gura dute", "Rinoceros tichorbinus #mdash# adarbakarra), Berron Kijote ("onoko au irudituko zitzaion: bidezko izango dala, nik ere deituraren bat artzea leengo zaldunek oi zuten bezela: "Suzko Ezpata"rena bata, "Adar-bakarra" bestea" #mdash# cuál se llamaba el de la Ardiente Espada, cuál el del Unicornio) // Ik. OEH argitaratuan, beti ap. AA jasotako adar bakoitz izond. 2 eta adarbakoitz iz. 4: "Ekusten du nola dar[rai]kion aberetzar izugarri bat adar bakoitza. Bereala asi zan lasterka alegin guziaz, baña adar bakoitza zerraikion"; "Zer aditzera ematen du adarbakoitzak? Eriotza, iltzea alabaña beñ bakarrik egiten dan gauza da, eta orregatik adarbakoitzaren izenez aditzen da eriotza", "Usatu zion bein gizon bidez zijoan bati Unikornio edo Adarbakoitza deritzan animalia aserre batek", "Bidez dijoan gizona da jaio dan gizon ta emakumea. Adarbakoitza edo unikornia da, gure sortzetik asi ta beti orpoz orpo darraikigun eriotza").
adarbakar (eta adar-bakar 1) 9: JMB LEG ("mamut haundia eta adarbakar iletsuak zebiltzan hemen"), Millox ("Holako oihan baserik ez zuen pentsatzen ere izaiten ahal zitakela, abere handi eta bazuetan gaixtoz beteak: adar-bakar, lehoin, lehoin-nabar, suge..."), M. Lopez 7 (adib., "Zu bezalako morroi luze argal batena? #mdash#esan zuen adarbakarrak erdeinari", "Katua bezain arin, adarbakarrak buelta eman, eta bikote pisutsuaren atzetik hasi zen", "Beste aldeko sasi artean ezkutaturik, lehoia eta adarbakarra adi zeuden"); ez dugu adarbakoitz formarik aurkitu.
adarbakar : AB38 1 (unicornio), HiztEn, LurE, Euskalterm 2 (unirrámeo); adarbakoitz : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 (unicornio) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Vulgata-ko unicornis itzuliz, adarbakoitz (eta adarbakotx): Ur (ik. in BOEg: Sal 21,22; 28,6; 77,69; 92,11; Is 34,7); likorna : Dv (pasarte beretan) #mdash# Beste itzulpenetan: bufalo: BiblE; basidi (eta basaidi, baso-idi), IrakDo (eta basaidisko), Ker (eta basa-idikume), Ir HNL (basidikume), Or (MB 317), Ol (eta basidikume).
adarbakar : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte, unicornio: Rhinoceros unicornis; 2 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), XarHizt (unicorne), DRA (adar-bakar: 1 rinoceronte; 2 de un solo cuerno; 3 rama que se deja sin cortar al podar un árbol, a fin de que suba la savia y no se pudra el tronco), PMuj DVC (adar-bakar: 1 mogón; 2 unicornio, rinoceronte); adarbakoitz : EuskHizt, HiruMila (1 rinoceronte; 2 unicornio; 3 de un solo cuerno), ElhHizt (1 de un solo cuerno; 2 unicornio; 3 h. errinozero: rinoceronte), EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (unicorne / unicornio), Casve EF (adarbakoitx: amputé d'une corne), Lh DBF (adarbakhoitz: amputé d'une corne), DRA (1 unicornio; 2 muerte; eta adar-bakhoitz: corniquebrado), PMuj DVC (adar-bakoitz: narval: cetáceo) // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF.
1 izond. adar bakarra duena. 2 iz. errinozeroa.
- [E208]: 'adarbakar / adarbakoitz: lehen hitzerako norbaitek proposatu duen 'errinozero' adiera hori erabat zaharkitua da eta espainierazko behialako unicornio nahasgarriari dagokio, animalia mitiko horren inkonografian (frantsesez licorne deitua) zaldi adardunik inon aurkitzen ez zenez gero, inoiz errinozeroak irudikatzen zirelako, edo narbal derizon zetazeoaren adarra bera. Gaur egun, gainera, bizirik dirauten errinozero gehienak afrikarrak dira, hots, adar bikoak. Halere, alegiazko animalia izendatzeko gaurko euskaldun gehienek hobeki ulertuko lukete adabakar adarbakoitz baino. Hortaz, proposamen hau egingo nuke: adarbakar 1 izond 'adar bakarra duena' 2. alegiazko animalia, unikornioa. adarbakoitz e. adabakar. Edonola ere, gogoan izan unikornio hitza ere sartu beharko genukeela'.
- [E210]: '2. adieraren arabera, hitz hori errinozeroaren sinonimoa da eta, kasu horretan, komeni da latinezko esamoldea jasotzea (rhinóceros)'.
- [E123]: 'OEHko datuak jasota, adarbakar 'errinozero' adieran Barandiaranek erabili zuen. Horretaz gain, Eskolarako Hiztegi Entziklopedikoak ere badakar, baita Hiztegi Entziklopedikoak ere, baina errizonero-ri lehentasuna emanaz. Adarbakoitz 'monocerote, pescado con un cuerno que se parece a un unicornio' eta 'abada o rhinoceronte' Larramendik; eta 'unicornio' adieraz, berriz, Larramendik, Añibarrok, eta Agirre Asteasukoak. Horiek horrela, ez dakit ez niokeen lehentasuna emango adarbakoitz-i 'unicornio' adieran, nahiz gero bere lekuan unikornio ere sartu (hori aztertuko da bere garaian). Dena den, txostena eskatuko diot Jose Antonio Adurizi nola dabiltzan kontuak EEBSen. Bestalde, hiztegi guztiek jaso dute adarbakoitz 'unicornio' adieran'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'Ontzat eman da [E208ren] oharra, eztabaidaren ondoren. Beraz, sarrera hori honela geratuko da: 1. izond. 'adar bakarra duena'. 2. iz. 'adar bakarreko animalia mitologikoa''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-bakoitz.
unikornioa, alegiazko animalia.
- [E109]: 'Koska bat dugu hemen: bakoitz, egungo euskaran, bereizkuntzak bereizkuntza, ez dela gehiago "bakar" ("Jainkoaren seme bakoitz", eta abar). Horregatik komeniko litzateke kentzea edota marka bat ipintzea, Zah. edo' (2001-04).
- [E123]: 'XKren oharra ikusita, han eman dut OEHko datuen berri. Eta, esan bezala, eskatu diot JAAi txostena'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): ''adarbakarra' adiera emango da, besterik gabe'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-bakoitz.
unikornioa, alegiazko animalia.
- [E109]: 'Koska bat dugu hemen: bakoitz, egungo euskaran, bereizkuntzak bereizkuntza, ez dela gehiago "bakar" ("Jainkoaren seme bakoitz", eta abar). Horregatik komeniko litzateke kentzea edota marka bat ipintzea, Zah. edo' (2001-04).
- [E123]: 'XKren oharra ikusita, han eman dut OEHko datuen berri. Eta, esan bezala, eskatu diot JAAi txostena'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): ''adarbakarra' adiera emango da, besterik gabe'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adareta (golde-mota)
'golde-mota'
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adargabe izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: AS.
adarjotzaile : HLEH, HiztEn, LurE / ElhHizt: + / EskolaHE: +
fosildutzat emanik, loturik idaztekoa.
-jotzaile.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: AS: adar-jotze.
adarjotze: HLEH, HiztEn, LurE / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-jotze.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adarka adlag.
azpisarrera gisa gehituz: adarka egin .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
egin: -ka.
adarkatu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
adarka egiten duena.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adarkatu, adarka(tu), adarkatzen. 1 du ad.: zezenak adarkatu zuenean. 2 da ad.: bidea adarkatzen den gunean.
adarkatu, adarka, adarkatzen
- [A105]: "eta adartu: Adiera desberdinetarako jarriko nituzke: adarkatu, adarka(tu), adarkatzen. du ad.: zezenak adarkatu zuenean / adartu, adar(tu), adartzen. du eta da ad.: Ébrancher, se ramifier, banatu" (2001-03)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:27 | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-ki 'gaia'.
adarkizko orrazia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adar- + izond. osaerakoak bildu dira.
ik. OEH argitaratuan: a) 'mogón' adierako adarmotx : (Garral EEs 1925) eta adar-motx (Or Eus 63); b) 'cornituerto' adierako adar oker (Mg PAb); c) 'corniabierto' adierako adar zabal (It Dial 93 / eta Ur adar zabala, Dv adarrak zabalduak, Ip adarrak ükhan behar dütü zabal); d) 'rhinoceros tichorbinus' adierako adarbakar (JMB ELG); e) 'de un solo cuerno' adierako adar bakoitz (AA II); 'unicornio' adierako adarbakoitz (AA II eta AA III); f) 'la mínima parte de una onza' adierako adarme (TB Lc 15,8 / eta Lç, Dv drakma, HeH diru, Oteiza moneda, Ol txanpon, Leon diru-pheza; Otag EE 1884, Etxba Eib); g) 'nudoso' adierako adarrondotsu (Etch 304 / eta ChantP 182 phasta zela adar-ondozü); h) 'rama alta' adierako adar goi (Zby RIEV 1909).
a) 'rhinoceros tichorbinus' adierako 2, EB: adar-bakar (J. Millox: "Holako oihan baserik ez zuen pentsatzen ere izaiten ahal zitakela, abere handi eta bazuetan gaixtoz beteak: adar-bakar, lehoin, lehoin-nabar, suge"); adarbakar (J.M. Barandiaran: "Lehengoetan, mamut haundia eta adarbakar iletsuak zebiltzan hemen"); b) adar haundi IE 1 (E. Salaberry: "Bethi goizean goizik abiatu, akhuluaz ernarazten dituela, malin eta ildoari hasteko lotsa diren, idi adar haundi, ezin iratzartuak"); c1) 'adar zabalak dituen animalia' adierako adar-zabal 1 (Larregi La Cruz 1932: "Bestea gorrizta ta adar-zabala, Kokua"); c2) 'oreina' adierako adarzabal EB 1 (Bizia lurrean: "Hauetan, adarzabal, eper, faisai eta beste animaliak hazten ziren").
adarbakar 'unicornio': AB38 1, LurE, Euskalterm 1; 'unirrámeo': Euskalterm 2 (apendize adarbakar); adarbakoitz 'rinoceronte': LurE; adar-apal : DFrec 1; adarrapal : Euskalterm 1 (zumar adarrapal); adar-erre : DFrec 1; adarmotz : HiztEn-LurE; adar-zabal : DFrec 1; adarzabal : HiztEn-LurE, Euskalterm 1; adar zorrotz : AB38 1; adarzorrotz : HiztEn; adarzuri 'xiloria': Euskalterm 1; adar zuzen : DFrec 1.
Ik. adarzabal (Dama dama) fitxako hustuketa Izendegian: adarzabal : Brink-Barruel Mamíferos;Gordailu IkastHiztegia; PMuj DCV; X. Kintana Hizt80; Perez Olloa Navarra; adartzabal : LMuj DGT; bas-auntz : PMuj DCV; dama : UEU Antropologia; X. Kintana Hizt80; orein : PMuj DCV; Azkue DVEF; oren : PMuj DCV; orkatz : PMuj DCV; orkatz nabar : Ker Biblia; PMuj DCV,M. Ariztia Abereen mundua.
adarmotz: HLEH, EuskHizt (azalpen berritua), HiztEn, LurE / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-motz.
adar bat behintzat falta zaiona edo moztua duena.
- [E123]: 'ohar zorrotza egin digu Elhuyar-ko iritzi-emaileak, oroitaraziaz Euskaltzaindiak erabaki zuela sudur-luze moduko elkarteak marrarekin edo loturik idatz zitezkeela. Gero, ordea, askotan bi aukera horietatik bakarrean arautu ditugu horrelako elkarteak (goragoko adarbakar lekuko). "Beraz, Hiztegi Batuan bahuvrîhiak agertzen direnean, bietara idaztea erregutzen dizuegu (gure ustez, lotuta idazteak abantailak ditu, abantaila asko izan ere, baina hori ez da kontua; araua betetzea da eskatzen dugun gauza bakarra". Beraz, adar-motz, adarmotz behar genuke. Eta jokabide hau onartzen bada, sistematikoki zaindu hemendik aurrera)' (2001-03-28).
- Erabakia: Erabakia (2001-07-20): 'AEk araua aldatzea eskatuko luke. Eztabaida piztu da. Arazoa mahai gainean uztea erabaki da iraila arte'. Erabakia (2001-11-30): 'Hitz honen idazkerari buruzko Erabakia irailean mahai gainean utzi zen. Kontua da, hitz elkartuen idazkerari buruz Euskaltzaindiak emandako arauak hitz hori adarmotz gisa nahiz adar-motz bezala ematea eskatuko luke. Beraz, era horretako hitz elkartu guztiei bina sarrera eman beharko litzaizkieke. Hori hiztegi-ikuspegitik ez da oso itxurazkoa. Beste irtenbidea, berriz, araua aldatzea litzateke. Dilema horren aurrean, euskaltzainek egokiago ikusi dute horrelakoetan bi formak ematea beti. Beraz, sarrera guztiak sistematikoki zuzenduko dira bikoteka emanaz'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-04-27 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E119]: 'Hortzik gabeko eskuarea. Tresna arrunta eta asko erabilia. Eultzian garia eta hautsa biltzeko arrastelua zurezkoa da, lohia eta elurra biltzekoa burdinezkoa. Labeko su hondarrak biltzeko tresna, egurrezko nahiz burdinezkoa, txikia da eta gider luzea du. (Medialuna) Bibl.: Adaro. Rastrillo de madera con palo muy largo para distribuir el rescoldo por el horno del pan. (Goñibar-mun., FLV 86, 129. or.) Asdaro (BNc, Lc) Rastro que se usa para limpiar el horno, separar la nieve, desbrozar caminos, etc. Adaroka asi dira elurrean bide egiten. (AN-os.) Azkue. Adaro (L. Har.) Pelle à cendre (four). Lhande. Adaro (Lc, BNc), rastro que se usa para limpiar el horno, separar la nieve, desbrozar caminos, etc. v. arado. OEH. Adaro. 2 rastro para desbrozar, BNL. P. Mugica'.
- [E123]: 'OEHko corpusean ez dut adibiderik aurkitu, baina zenbat hiztegitan ageri den ikusirik, eta bizirik dagoen hitza, jasoko nuke 'hortzik gabeko eskuarea' adiera emanaz. Nahi izanez gero, Ipar. eta Naf. Ezar diezaiokegu'.
- Erabakia: Erabakia (2001-04-27): 'sartzea onartu da 'hortzik gabeko eskuare modukoa, ikuilu eta abarrak garbitzeko erabiltzen den tresna' adierarekin'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
adarra jo: niri behintzat ez didazu adarrik joko!
"niri behintzat ez didazu adarrik joko!"
- [A104]: "Beste adiera hau ere azaldu beharko litzateke: "Beasaingo fabrikako adarra jotzen ari da"" (1994-05-18)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHL | 2021-03-23 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
adarrak jarri: bikotekidea, beste batekin sexu-harremanak izanez, engainatu (s.u. adar)
Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.
Azpisarrera gisa jasotzekoa adar eta jarri sarreretan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHdef [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Er. gabea, baina onartzekoa, ez baitu trabarik egiten.
-ko izengilea.
eduki-neurria.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-ondo.
Ipar.
adabegia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-tsu.
Ipar.
adabegitsua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:41 | 1997-03-12 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
adar(tu), adartzen.
Ik. adarkatu.
-tu/-katu.
du eta da ad.
- [E208]: 'ez dut uste h. adarkatu ipintzea zilegi denik, forma biak zuzenak izanda. Gainera, adartu, soil-soilik 'adarrak irten edo atera' den bitartean, adarkatu, ordea, aurrekoaz gainera,' adarrekin jo' ere bada. Beraz ez dira sinonimoak. Biak uztea hobe'.
- [E123]: 'gainerako batzordekideok ere hala uste baduzue, ondo. Hiztegi Batuko lantaldearen proposamena bere horretan utzi nuen. Baina egia da hiztegi guztiek jaso dutela adartu 'adarretan banatu' adieran'.
- Erabakia: Erabakia (2001-05-25): 'da ad. dela esango da eta 'adarrak atera' adierarekin utziko da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
ez da tradizioko forma (nekez izan liteke, aberea inguru hauetan ezagutzen ez denez), baina gure aldetik ezer asmatzen hasi beharrik ez dugu, asmatua eta proposatua dagoenez, eta neurriren batean onartua.
-r+z-.
-zabal.
Damma damma.
- [E123]: 'lehen esandakoaren arabera, adarzabal, adar-zabal' (2001-03-28).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-04-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adibide gisa gehitzeko eskatuz: "adats-izpiak zituen urrearen pareak".
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
AS gisa gehitzeko eskatuz: adausi egin .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
egin.
adausi sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
-ka osaerakoak, normalean, sarrera gisa eskainiko dira [Hala egiten da lehen pasaldiko zerrenda Euskaltzaindiak berrikusian].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 |
- [E208]: -ska onartu beharko litzateke.
- Erabakia: BAgiria (1995-09-29): -xka idatziko da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-09-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-al izond. erref.
izond.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): adberbial izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Maileg | 1992-11-26 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Zub.
deabruaren izena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
EArauak 38: Etiopiako Herri-Errepublika / Etiopia; etiopiar; Addis Abeba; addisabebar.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
AS gisa erantsiz: adei-lege .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- [E109]: 'Gutunetan ezartzen ohi dena erants liteke: adeitasunez' (2001-04).
- [E123]: 'ados'.
- Erabakia: Erabakia (2001-06-29): 'adibide gisa, adeitasunez eranstea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Er. gabea, eta berria; baina erregularra.
-ki: -tsu-ki.
adeitasunez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adelatu, adela, adelatzen. Batez ere Zub. da/du ad. 'prestatu, apailatu'.
adelatu, adela, adelatzen
Batez ere zub.
'prestatu, apailatu'
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.