Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hutsal.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte en Duvoisin, J. Etchepare, Althabe, Lafitte y Mirande, y al Sur en Lizarraga de Elcano y en autores guipuzcoanos del s. XX. En DFrec hay 10 ejs.
    sense-1
    1. (BN, Sal, S; u- Arch Gram 14, Foix ap. Lh.) Ref.: A (utsal); Lrq (hütsal, ütsal); EAEL 227.
     Estéril; seco. "Lur utsala (Sal), tierra ligera y poco fértil" A. "Sec, stérile" Lrq. "Terre inculte" Lh.
    Lurgáiek lén utsál zirénak bere orázios itzulizitue lur ón fruitu emálleak. LE JMSB 246. (Jaiean landutako) alor gura gelditu ze ain utsal nola area, ezpaitzue egundaño yago ekarri pikor bat . (72). LE-Ir. Gu garade pobre errumesak, gauza on guzien beartsuak nigarresko balle gontan, leku desertu utsal gontan. (384). Ib. Lanthare baliuza da [...]. Edieiten da lür ütsaletan eta baratzetan. Alth Bot 13.
    azpiadiera-1.1
    (BN-baig, Sal, R ap. A ).
    "Ogi utsala (Sal, R), pan de seis o siete días" A.
    Ógi utsál gogórra. LE Ong 16r.
    azpiadiera-1.2
    (H (+ u-)).
    Marchito. "Flétri, fané, passé" H (s.v. uxala).
    Diótena dá, eztiótela emáten dretxorík gloriaráko, diréla obra ilak, fruita ártxoak utsálak grazia-faltas. LE Urt (ms.) 83r. Kristorén zarmendu utsálak dire, baña aiénean daude fedeagátik. LE Doc 212. Egótea bai zarmendua aieneán, baña utsál edo eár. LE ( in BOEanm 1138).
    azpiadiera-1.3
    "(BN-baig), enjuto, encogido" A.
    azpiadiera-1.4
    "Gaztena utsala (BN-baig), castaña huera" A.
    sense-2
    2. Mero, puro, simple. v. 1 huts (II, 1).
    Eztá ikustegúra ikúste útsa ta utsála, baizik ére ikustearéki partizipatzendú berarén edertásun ta glória. Ib. 538. [Meza sándua ezta] memória ta errepresentázio utsála. LE ( in BOEanm 870).
    sense-3
    3. (AN, L, BN, Sal, S, R ap. A ; Dv, Foix).
    "Que n'a pas de consistance. Haragi hutsala, viande dépourvue de substance. Idi hutsala, bœuf maigre" Dv. "Fade, ütsal, hila" Foix. "Cosa pobre, efímera, de poco valor. Janari utsal bat, una comida de poco valor. [...] Etxe utsalak (Sal), casas pobres" A.
    azpiadiera-3.1
    Vano, vacuo; inútil. "Legeak hutsal dire juierik ez den tokietan, les lois sont sans vertu là où il n'y a pas de juge" Dv.
    Zenbatak munduan jakitate hutsal batek galtzen dituenak, Jainkoaren zerbitzurako duten axola gutiarengatik! Dv Imit I 3, 6. Hargatik jakizue Amanek gure izenean bidali zarozkitzueten gutunak hutsalak direla. Dv Esth 16, 17. Nahiago dugu bizkitartean itzulkuntza tinkisko, apur bat kazkar izana gatik, ezin ez leunkeriaz malet edo hutsal. JE GH 1924, 577. Josuk eztauskunean barruan itz-egiten, utsala da atsegiña. Pi Imit II 8, 1. [Berrikeriak] hainitz badira hutsalak, dena axal, dena dirdir eta itxura, barnean deus onik gabekoak. Lf GH 1933, 401. Bizi onetako kezkak eta aberastasun utsalak eta gozamenak ito-arazten dute. Ir YKBiz 174. Almen ori uts eta utsala, ezetako eza izango litzake. Eguzk GizAuz 93. Alperrikako egikizun utsala dala, ezagutuko du. Zait Sof 183. Utsala, ziñez, gaxterik eroritakoa, zarkote eraikitzea. 'Vano es'. Ib. 116. Lingusitika izendun sirena alfer, hutsalaren lillurek ez badute zorabiatzen. Mde Pr 206. Kezka utsal onek biotzetik aldegin zionean. Or Aitork 234. Zeiñek neri esan, nere biotz utsalean iduripenka arat-onat iraulten danak baizik? Ib. 349. Ames billoixi eta utsal dituk / ire geroko-usteak. Gand Elorri 95. Zauskada gozoen eztia miazkaturik, lengo lorra utsal dirudigu orain. Onaind ( in Gazt MusIx 149). Etzaitut emen geldiarazi nai olerki utsal, itzul-inguru eta atergabeko erasiekin. Ibiñ Virgil 83. Gure gaiztakeriaren lorratzek baliraute, utsal gertatuko dira. Ib. 43. Jainko hutsalak maitatuz. Bibl Ps 4, 3. Infernuetara jaistea zakur-amets edo sorginkeria hutsal bihurtu da. MIH 323s. Pelay Orozkok inoiz egin duen galdera hutsaletan ez baitut gelditu nahi. Ib. 380. Bere gogoa amets hutsalen bidez nahasiz. MEIG I 142. Arrazoi askorengatik da harrigarrizko eta alemanez idatzia egotea ez da horien artean hutsalena. MEIG VI 150.
    azpiadiera-3.2
    (Sal, R ap. A ; Dv).
    "Fig., gizon hutsala, homme nul, sans valeur, sur qui on ne peut faire de fond" Dv. "Jende utsala (Sal, R), personas de poco fuste" A.
    Iainkoarekiko iakiterik ez duten gizonak utsal dira. Or Aitork 184.
    sense-4
    4. "Gizon utsal bat (Sal, S, R), un hombre avaro" A.
    sense-5
    5. "(BN-baig), lugar sombrío donde el sol no penetra nunca" A.
    sense-6
    6. (El) vacío.
    Utsal aundia barna, lur, egurats, itxaso ta su ixurkorraren aziak nola elkartu ziran kantatzen bait zun. "Inane". Ibiñ Virgil 49.
    azpisarrera-1
    HUTSALXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). "Ütsaltxe, un peu trop sec (S)" Lrq.
    Eznia khentüz geroz eztie axuriek bethi alhagia marduetan etxeki behar, bena aldika alhagia ütsalxaguetarat. GH 1931, 453.

    hutsal

    hutsal
    << hustu 0 / 0 hutsaldi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper