Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 irain.
    tradizioa
    Tr. De uso frecuente en la tradición meridional, documentado ya en RS (irain eman ). Se encuentra tbn. en algunos textos septentrionales: Etcheberri de Ziburu, Eguiateguy (h -), Harriet, Duvoisin, Etcheberry y J. Etchepare. Los autores vizcaínos emplean las formas iraun y, menos frec., irain ; Añibarro (EL 2 224) usa irauna , con -a constitutiva. Hay irau (irau egin ) en Etcheberri de Ziburu, e iraun en Etcheberry. En CatBurg se lee iran-, seguramente errata. En DFrec hay 30 ejs. de irain.
    sense-1
    1. (G ap. A ; Lar, Añ, Dv (que cita a Dh), H (BN)); iraun (Vc ap. A; Lar, Añ, Dv); irau (h- Lar, Hb; i- H) Insulto, ofensa, injuria, denuesto. "Injuriosamente, irainez" Lar y Añ. "Reproche, irauna" Lar (cf. ib.: "reprochar, irainatu"). "Hirau, outrage, affront" Hb (Lhande transcribe eróneamente hiran). "Petite offense" H.
    Iranak [sic] barkatzea. CatBurg 31. (sin duda errata por irainak, que aparece en el orig. de Mendiburu, o por irañak, más acorde con los usos gráficos de Larramendi) Gaistoentzat egiten ziradian hirañetan erraiten zereian ihur maite etziela ta ihurek maite etzütiela. Egiat 205. Irauez mintzo zitzaizkiola. HeH Lc 22, 65 (He injurio eta blasphemio erraten zioten). Munduko irainak eztiki jasaiteko indarra. Dv LEd 3. Gure honriari iraun edo injurijak egitera. (1859). BBatzarN 183. Irauna erran nahi da erreprotxua. Etcheberry 96. Ernegua edo Jaungoikoaren kontrako irain andiya. Itz Azald 80. Irain garratzak alkarri jaurtitera. Kk Ab I 19. Iraina atheratzen zaiku zonbaiti aho-bethez. JE Ber 93. Zuk andrai irañez ezarten dautsezun akatsetarik. Otx 21. Arengandik artutako iraiña edo Zuriñek iraintzat etsitakoa. Erkiag Arran 172 (177 iraun). Iraiñak bengatzeko. Berron Kijote 166. Iñoiz be irain txikienik be Kristori egin bage. Onaind STeresa 38. Badirudi irain bihurtu dela izen hori honen ahotan. MIH 270.
    v. tbn. Mb JBDev 19. Añ EL1 104. Lard 302. Aran SIgn 43. A BeinB 90. Ag G 352. GMat Goi 54. KIkV 81. TP Kattalin 196. Ir YKBiz 386. TAg Uzt 64. EA OlBe 98. Zait Sof 190. Etxde AlosT 45. Mde Pr 158. Or Aitork 294. Anab Poli 61. Arti Tobera 275. Vill Jaink 95. Olea 128. Iraun: Mg CC 188. Azc PB 301. Enb 124. Or Tormes 113. Irau: Alz Ram 54.
    sense-2
    2. (H).
    Ira, cólera; fiereza. Sg. Azkue: "4. º (AN), ánimo?, valor?" y cita el ej. de Mendiburu (OtGai I 106).
    Nai adiña leoi, oraingoetatik, edo, oraingoak baño, ausardi ta irain geiagokoak. Mb OtGai I 106. Irañik bageko biotzarekin. Mb OtGai II 221. Geldituko da irañez edo iraz betea dirudiela. Mb OtGai III 350. Joango da anima bakoitza bere gorputzagana, eta nork esan, zeñ iraiñ gaiztoarekin begiratuko dion? AA III 540.
    azpisarrera-1
    IRAIN-EGILE. "Qui lance des injures" Dv.
    azpisarrera-2
    IRAIN EGIN (Lar, H, A). Ofender, insultar. "Agraviar" Lar.
    Bere eskas eta inperfekzioneez irau eta erantzuki egin diot. Neure ahalaz difamatu dut. EZ Eliç 149. Eztakizkion ikhusle guziak ezar irau eta ihakin egiten. HeH Lc 14, 29. Lotsarik gabe zuri irain egiten hari. Dv LEd 136. Zerri-zainek ere irain egin zidaten. Arti MaldanB 200. Evoluzioa onart baditeke Bibliari iraiñik egin gabe. Vill Jaink 59.
    v. tbn. JE Bur 101. Or Mi 34. Otx 134.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Con modificadores).
    Bestek egiten deustazan irain ta ofensa txiker arinenak. Añ LoraS 153. Iraunak egin ziozteien [...] beren desleialkeriez. Etcheberry 96. Guzurrez iraina egiten deutsanak. Itz Azald 110. Samindu gaituenai edo irañen bat egin dauskuenai. KIkV 49. Zer irain egin dautsubet? Otx 25. Iraunak edo erreportxuak egiten diozka. Egunaria 1966, 7. (ap. DRA) Iraiñ gogorra egin didazu. Berron Kijote 42.
    v. tbn. Ur Bisit 8 (ap. A). Ag AL 124. Itz Azald 155. A Ardi 75. Inza Azalp 146. Eguzk GizAuz 150. TAg Uzt 47. Etxde AlosT 46. Mde Pr 174. Erkiag Arran 187.
    azpisarrera-3
    IRAIN-EGINGARRI. "Outrageux, injurieux" Dv.
    azpisarrera-4
    IRAIN EMAN ( iraun emon V ap. A; irauna emon Añ); IRAINAK EMAN ( iraunak emon V ap. A). Ofender, injuriar. "(Dar en) cara, irauna emon" Añ (cf. supra irauna (no det.) en Añibarro). "Iraunak emon, echar en cara defectos" A. "U ortik [...], iñori iraunik emoten egon barik (V-ger)" Ib. (s.v. u).
    Iraunik ze emak iñori. "No des baldón a nadie". RS 189. Desegingo dituzu persekuzino ta iraun emon daruezanak. Mg CO 282. Jardun baga iraunak alkarri emoten. AB AmaE 417. Jaungoikoari iraunik emon baño, enparau guztiak galdu be naiago izatea. KIkV 56.
    v. tbn. Añ EL2 143. Ur MarIl 78.
    azpisarrerakoSense-4.1
    Mundukuen irauntsi eta iraun emote guztijak gaiti.Mg CO 288.
    azpisarrera-5
    IRAIN-GOGO. Intención de insultar, injuriar.
    Guzur biribil, laidogura zikin, iraingogo makur zeitekeana. Erkiag Arran 158.

    irain

    irain
    << iragangia 0 / 0 iraurko >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper