Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    goibel.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte desde principios del s. XVII; al Sur (además de en algún texto navarro y en Uriarte) se encuentra a partir de principios del s. XX, generalmente en textos guipuzcoanos y usado como adjetivo. En Etcheberri de Ziburu hay una vez gobiel (Eliç 267), seguramente errata. En DFrec hay 13 ejs. de goibel.
    etimologikoa
    Etim. De goi + -bel (< beltz; cf. arbel, orbel... ).
    sense-1
    1. (H); gobel (Dv).
    Oscuridad, tiniebla (sentidos prop. y fig.).
    Eskripturak famatzen du goibel Ejiptukoa. EZ Man I 77. Goibelak du itsutzen. Ib. 104. [Jesukristo hiltzean] goibel beltzez estali zen / zeru planetatsua. EZ Noel 98. Arima ona eta xahua baziñdu, gauza guziak ikhus ziñetzake goibelik gabe, eta errexki adi ziñetzake. Ch II 4, 2. Gauak, ez hunen goibelak, / ez hunen ixiltasunak [...] / etzezaketen guziek / bara araz garabik. Gy 251. Eliza katolikoaz kanpo [...] oro goibel eta nahasdura dire. Hb Egia 105. Argi berak daduzka haren ondokoak [Aita Sainduak] / munduko goibeletan ezin histuzkoak. Zby RIEV 1908, 603. Egia itzalik ez duena eta [...] edertasun goibelik gabekoa. Lap 422 (V 192). Goibel huntarik argi gaitzala / guzien jabe den Jaunak. Mattin 64.
    azpiadiera-1.1
    (AN-5vill ap. Gte Erd ; Lar); gobel (Dv).
    "Capuz, oscuridad del cielo" Lar. "Nublado, nublo" Ib. "Temps nébuleux, nébulosité" Dv. "Bihar goibel izango da (AN-5vill)" Gte Erd 107.
    Goibel deneko. EZ Man II 147. Edo haize edo uria, / goibela edo iguzkia. Gy 141. Sorhoak urztatzea gauaz edo goibeletan. Dv Lab 208. Gobel artetik zerua gorri dago. Dv Mt 16, 3 (Ur zeru goibela). Goibel ondorean urdin. EA OlBe 49. Orain eztago itzalik. / Ezta zeruan goibelik. Arti MaldanB 225. Orain kurlo-saldoa / goibelez lerro-lerro, karraxiz, / ba doa igeri negar. "Navega los nublados". Gazt MusIx 113. Eguzkiak urra du / zeruko goibela. NEtx LBB 281 (v. tbn. 52).
    azpiadiera-1.2
    (AN-5vill-erro-burg, B, Ae; H, VocB ); gobel (A) Ref.: A; A Aezk 293; VocPir 86; EAEL 228; Izeta BHizt; Gte Erd 87 y 310.
     Nube. "Más bien que nube es nubarrón" A Aezk 293. "Goibelak dabiltza (AN-5vill)" Gte Erd 310.
    Agerzen zitzeizkioten goibel belz batzuk. ErroSerm 266. Goibel oiek leokatuik daude ta, ezta euririk. (AN-erro). Inza EsZarr 166. Etxalar aldetik eldu den goibel beltz-beltz orrek bota dik erauntsia! Auspoa 97, 15.
    azpiadiera-1.3
    (H).
    Tristeza.
    Ezpain-ertzean / pipa jartzean, / agur! kezkaren goibela. EA OlBe 70. Goibel-nagirik iñork ez emen, / baizik zorion-uztargi. Ib. 89. Goibel batean uzten ninduen / mundu huntako biziak. Mattin 55.
    azpiadiera-1.4
    "Air fâché, irrité" H.
    sense-2
    2. (V-gip, G, L, B, BN, Ae; SP, Urt Gram, Izt C 235, H); gobel (Dv, A (que cita Dv Mt 16, 3)) Ref.: A; Etxba Eib; EAEL 228; Izeta BHizt.
     (Adj.). (Cielo, día, tiempo, etc.) oscuro, nublado. "Denbora goibela da, le temps est obscur" Urt Gram 495.
    Denbora brumatsua, goibela eta uritsua. SP Phil 350 (He 352 goibela). Uri itxura denean edo uri-ondo goibela, haizerik gabe, orduan hedatu nahi da. Dv Lab 197. Gaur ekaitza, zeren osgorritua da zeru goibela. Ur Mt 16, 3 (Ol, Leon goibel da; He goibeldua, TB, Echn ubel, Ip gor-beltz, SalabBN ilhun, Hual odeiztatruk). Argitan zabaltzen da zeru goibela. SBaroj (in FrantzesB II 121). Zerua goibel zagon. Elsb Fram 132. Goibel da illun billatu oi daroe sarri zerua. Ag Kr 61. Gau goibeletan odei-artean bezela. A Ardi IX. Goibel dagola, baiña oraindik ateri. Or Eus 130. Libiako lurralde goibel bat da, Zaire ibaiaren bazterretan. Mde Pr 117. Arratsalde goibel batez. Etxde JJ 273. Zeru goibeletik trumoia zen entzuten. Arti MaldanB 195. Goibel dago. Izeta DirG 65. Euskal poesiaren zeru goibelean. MEIG III 79.
    v. tbn. Goñi 27. GMant Goi 37. Anab Usauri 109. Otx 37. TAg Uzt 253. Mde Po 27. Txill Let 30. Erkiag Arran 178.
    azpiadiera-2.1
    "Cuando se puede sufrir la cosa, pero el modo u otros adjuntos se hacen muy pesados: naiz bero bego, goibel balego (AN)" Aq p. 63.
    azpiadiera-2.2
    (Nube) oscura.
    Hedoi goibel hek barraiatzatzu. SP Imit III 48, 5. Hedatu arte ikusi diren hedoi itsusi, goibel eta lazkorrak. Hb Egia 9. Hedoiak [...] batzuetan goibel, noiztenka [...] elgarri gainka joanki. JE Bur 76.
    azpiadiera-2.3
    (V-gip, G, AN, L, BN, Ae; SP, H, A); gobel (Dv) Ref.: A Aezk 293, Apend; EI 355.
     Triste. "Gizon goibela, ilhuna" SP. "Yende goibela, gente seria" A Aezk 293. "Jente goibela, gente seria (Ae)" A Apend. Cf. Lar: "Funesto, funestoso, eriozkoa, eriozgoibela".
    Kontent, atseginez eta plazerez bethea, ordea barrenean triste da, goibel eta ilhun. Ax 512 (V 330). Badire batzu bethi serios eta goibel dabiltzanak. Gy IX. Goibel da nere anima il arteraño. Ur Mt 26, 38 (Lç, He, TB, Ip, SalabBN, Echn triste, Dv beltz, Ol, Ker larri, IBk nahigabez, IBe tristuraz). Begia eta barnea goibel. Laph 175. Mattin alegera bezain, ni goibel ninduan. Elzb PAd 46. Denbora goibel hautan / zer ikusgarria! / Erromari beha da / mundua jarria. Zby RIEV 1908, 607. Bekoki goibelaren azpian. Ag Kr 164. Oso goibel zaude. --Illetetatik bainator. EgutAr 1-4-1921 (ap. DRA ). Goibel, ilunpe bizian daramat aste osoa. ABar Goi 50. Musika goibel bat. Mde HaurB 26. Lanerako gogorik gabe, goibel. MAtx Gazt 38. Biotz goibela / ozkarbi biur dezakezu. Gazt MusIx 133. Etsiturik, goibel. Ibiñ Virgil 59. Soiñua ere goibel. NEtx LBB 130. Emazte baten bihotz samurra agertu zerauku goibel. Xa Odol 273. Betik eta goibel antzean abestuaz. Etxabu Kontu 83. Aspalditikan nago / gero ta goibelago / auxe pentsatzen jarririk. MMant 50. Teresak ez dau nai santutasun illun goibelik bere etxe barruetan. Onaind STeresa 79. Mende erdi batez apez, gehienak muga huntan / Egun eder ainitz da hor, goibelak ere batzutan. Larre ArtzainE 343. Irrifarre goibela. MIH 318.
    v. tbn. A Ardi 116. GMant Goi 37. Lab EEguna 113. Or Poem 540. Etxde JJ 17. Txill Let 101. Zait Plat 30. Vill in Gand Elorri 16. Osk Kurl 64. Ataño TxanKan 172. TxGarm BordaB 47.
    azpiadiera-2.4
    Oscuro, tenebroso.
    Erresuma goibeleko despentsaria. "Royaume de Satan". Gy 103. Hill-hadi, ta berehala / hail toki goibeletara. Ib. 98.
    azpiadiera-2.5
    Oscuro, dudoso, incierto.
    Yaun hoiek [ref. a los jueces de un partido de pelota] berek dute yuiatzen hauzia / zenbeit kintze denean goibel ehortzia. (Interpr?). Hb Esk 215. Egia goibel, amets harro eta alegia ozarrak baltsatuz elkharrekin. Hb Egia 71. Etorkizuna zearo goibel / geure begien aurrean. MMant 82.
    azpiadiera-2.6
    Humilde, de baja extracción social.
    Ez diteke goibela ethorki harena. Hb Esk 143. Laboraririk goibelenak berdin nigar, berdin irri egin dezake [...] nola jakintsunik argituenak. JE Bur 167.
    azpiadiera-2.7
    "Habes oculorum acies, begietako bista goibéla" Urt I 100.
    azpiadiera-2.8
    "2. de mine menaçante, peu rassurante. 3. qui a un air fâché, irrité" H.
    azpiadiera-2.9
    (Luz)débil.
    Argi goibelak ez zigun ahalmenik ematen ondoa ikusteko. Mde Pr 113.
    azpisarrera-1
    GOIBEL-ADAR (AN-larr ap. Asp Gehi). Nube.
    azpisarrera-2
    GOIBELAREN GOIBELEZ. De tanta tristeza.
    Erio zorian nago goibelaren goibelez. Or Poem 540.
    azpisarrera-3
    GOIBEL-ARGI (Aq A). "Arrebol (AN)" Aq 1001.
    azpisarrera-4
    GOIBELETIK TRUMOIRA. De mal en peor.
    Manuel Azkarragaruntz atera zan. Goibeletik trumoira, euritik erasoaldira. Ag G 292.
    azpisarrera-5
    GOIBELEZ. Ocultándose.
    Goibelez ilargija odeien artian. "Se ha ocultado". Laux BBa 18.
    azpisarrera-6
    GOIBEL-GABE. Inocente.
    Orobat liteke erratea urkhatzen ez diren guziak on eta goibel gabeak direla. Hb Egia 36.
    azpisarrera-7
    GOIBELIK (Estar, etc.) triste.
    Xiki, zurbil, goibelik, hor zegoen Theresa. Mde HaurB 38.
    azpisarrera-8
    GOIBEL-MURRU (B ap. A; VocB). "Cumulus, nubes en forma de montañas" A.
    azpisarrera-9
    GOIBEL-SAPA (Lh); GOIPEL-SAPA ( (L ap. A)). "Jour de grand hâle" Lh.

    goibel

    goibel
    << gogortu 0 / 0 gonbidatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper