OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gisa.
tradizioa
Tr. Documentado abundantemente en todas las épocas y dialectos desde Leiçarraga (-en gisan ). La forma gixa se encuentra en algunos textos meridionales desde finales del s. XIX. Sg. Azkue (Gram 346) giza es "locución puramente eúskara, originada de giza 'naturaleza, modo de ser'"; v. infra s.v. GISAKO y GISAN ejs. de giza de este autor y de D. Agirre. En DFrec hay 321 ejs. de gisa .
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (gral.; Volt 6, SP, Urt I 23, Lar, Ht VocGr 388, Añ, Gèze, VocBN , Dv, H), gixa, giza Ref.: A; Iz R 297 .
Modo, manera; clase. "Il n'y a pas moyen, ez da gisarik" Ht VocGr 388. "Pareillement, gisa berean" Ib. 396. "Apparence" VocBN. "Ezta gisarik hobeki egiteko, il n'y a pas moyen de mieux faire" H. "Zenbat buru, kainbat gisa (R)" A. "Gisa berean, [...] igualmente" Iz R 297 (v. infra BER GISAN). AxN explica thaillu (114 y 150) por gise. v. modu. Tr. De uso casi gral. excepto entre los vizcaínos, entre los que es escaso (aunque se documenta ya en fray Juan de Zumárraga).
Gisa onean. fJZ 98. Pilatusek gisa hartan / zeroen presentatu. EZ Noel 96. Gisa hunetan minzo badira, hanbatenaz gaztigu handiagoa merezi dute. Harb 446. Orai eta betiereko / zureki tink egoiteko, / eta berhez neholatan / enankidizun gisatan. O Po 42. Bizi aphur hunetan / ibilli bestiturikan, / dolu gisa batetan. Arg DevB 61. Zonbat bekhatü gisa da? Bp I 52. Gisa berean gure izpiritua haren gana alxatu behar dugu. He Gudu 68. Espiritu Santua ez da beti gisa batean etorzen anim guzietara. Mb IArg I 364. Gudu gisa hark, saindu beraren arabera, dosteta bat idukiko zuen. Lg I 214. Kopla-gisa batzuk gozatzeko Sakramentu Sanduaren laudarioetan. LE Kop 137. Nork, diote gero, euskarara ezarri, ta anbeste berso gisatan, ipuiak? VMg 89. Egin dezakegu Jaungoikoaran borondatea Zerukoen gisa beraren graziarekin. Gco I 416. Gure Jesus onak milla gisatara agertu du bere guganako ontasun eta amorio geiegia. AA I 541. Ifernuak asma-araz zetzaken thormenta gisa guziak. Dh 182. Zer gisa ederrean nauten ni paratu! Gy 142. Gañerako zati guziak ere gisa onetan egiñak ziran. Lard 211. Bertze gisa bat idi mihiaren preparatzeko. ECocin 5. Zeliak gisa hortan agertzen zütian Mariak bere ümilitatiaren eta praubeziaren pian gordatzen zütian senthagallak. Ip Hil 119. Erriak gisa orretan iarritakoan, eztira berealakoan beste aldera biurtuten. Ag Kr 81. Gisa hartan gu utziak azken aldian eta, ez da hain errex Bordaxurirat itzultzea. Barb Sup 118. Eriek gaitza berbera izanik, ez dela bi eri berdinik: gisa berean, azkenetan daudenetan ere eztagola bi berdinik. FIr 188. Ateko arkua miresgarriki lantua gótico gisan. Zub 82. Gantzukaria, usai oneko ur edo olio-gisa bat. Ir YKBiz 371n. Alkar-laguntza izango da gisa onetako artu-eman guzien oñarri. EAEg 1-5-1937, 1740 ( ib. 29-12-1936, 675 gixa ). Nunnahi laketuko duen eta bere burua maitaraziko duen apez gisa da; ona, ixila, langilea. Zerb Azk 85. Hitz eta aieru urriko, baina alaia bere gisa isilean. Mde HaurB 76. Gisa artara, bestetara ez omen zun kristau izan nai, ezin zukela. Or Aitork 214. Emakumea ta deabrua, gisa bereko ziran guretzat. NEtx LBB 87. Biarnes apez batek ez duela egundaino lan segiturik egin ahal izan Euskal Herrian [...], eta bai haatik euskaldun batek Biarnoan, bere frantses gisarekin. Larre ArtzainE 263. Bikotea gisa ortan ganbiatuz. Albeniz 162.
v. tbn. (para textos vizcaínos): Itz Azald 148. Echta Jos 95. Onaind STeresa 69.
azpiadiera-1.1.1
" Zer gísa du? ¿cómo está (usted)? (R-uzt)" Iz R 297.
azpiadiera-1.2
2. kisa. Cargo. "Cargo, ardura, bete-bear, kisa" BeraLzM. Cf. infra (II, 2).
Iker-saileko buruzagia aukeratu da urren ta kisa onen autarkiak onela datoz. Eusk 1925, 120.
sense-2
II . (Tema nudo usado como posposición).
azpiadiera-2.1
1. (Lar, Ht VocGr, Añ, VocBN, H, A) .
(Precedido de gen.). Como, a la manera de, del modo que. " Orren gisa (G, BN, S), a manera de ése" A. AxN explica aparailluaren arauaz (530) por prebenzioaren gisa. v. GISAN. Tr. De uso gral. entre los guipuzcoanos, es menos frecuente entre los septentrionales, y poco usual entre los vizcaínos.
Ohoin baten gisa altxatu zuten. EZ Noel 95. Ene gisa ethorriko dire zuregana justu guziak. 44. Idiaren pixa odolaren gisa dohako. Mong 589. Itsuen gisa jo ezak emen, jo ezak or. Lar DT CCIV. Jenero ta preteritoen naspilla edo iskanbillarik, besten gisa, Euskerak ezdu. Cb EBO 33. Irrazionaleen gisa. LE Prog 100. Orroaka dagoan leoi baten gisa. Gco II 446. Anka altxatu eta, / txakurraren gisa, / egiten dio batek / zar, zar goitik pisa. It Fab 76. Gatza arkitzen da arriaren gisa lurraren gañean eta azpian. It Dial 112 (Ur -en gisan, Ip harri gisa; Dv harria iduri). Garbitegian aietxen gisa / Gaudelako emen itxiak. AB AmaE 53. Jarri zituan eskuak tronpetan gisa. Apaol 64. Ala ere nere gisa / ez da aberastu. AzpPr 82. Jentek ere xaten dei [ezkurra] kastañen gisa. Mdg 130. Izkila baten gisa pentzez gain heda zak. Ox 168. Denak alkarri lagun zaiogun / kristau fedetsuen gisa. Tx B I 252. Buruan nitun zorriyen gixa / ill dizkit arkakusuak. MendaroTx 428. Simon ta prantsestaldea, basatien gisa, Provenza ta Conde Erraimun lepo egitera etorri zirenean. Or Mi 110. Arkitu ez duanak --nere gixa-- obe du jarrai ezkongai. Lab EEguna 117. Txilborraren gisa etxeek arma-arria duten kaleak. Anab Poli 79. Alperrikako lan bat egiten ari dan baten gisa sorbaldak jasoaz. NEtx Antz 141. Zuri zor dizugun, ohore baten gisa, / otoi, har zazu. Arti MaldanB 196. Kaliak kristalaren / gixa garbituak. Uzt Sas 356. Beste oitura askoren gisa / txapela ere degu utzi. Insausti 142. Paxkal Belleau horrek, ene gisa, erroak egin zituen nolazbait. Larre ArtzainE 179.
v. tbn. (para textos septentrionales y vizcaínos) Arg DevB 47. INav 97. Xarlem 185. Hb Esk 181. Elzb Po 212. LuzKant 85. Erkiag BatB 138. Xa Odol 157. Mattin 146.
azpiadiera-2.1.1
(Precedido de tema nominal nudo). " Gizon gisa, courageux" SP. " Sehi gisa hartzen zaitut " H. Tr. Gral. al Norte desde mediados del s. XVII, es menos usado por los guipuzcoanos, y apenas se encuentra entre los vizcaínos.
Kontrako guziak pairatzatzu gizon gisa. SP Imit III 47, 2. Ea beraz zuhur gisa / Debotak zuhurzia / dugun eta gero pisa, / zertan dugun bizia. Arg DevB 153. Zuk gizon gisa gauzez iuiatzen duzu. Ch III 17, 1 (Mst gizon ziren bezala). Aingeru gisa egaka zerura igo. Cb Just 135. Giristino gisa biziz. CatLan 70. Hobendun gisa zure bataioa / Galdegiterat. Monho 158. Bekatu mortal bat kofesatzen badu dudazko gisa. CatLuz 33. Bi urthe igaran ditiat Españan pelegri gisa. Etch 240. Gizon prestu gisa, aldeaurrez batak besteari gaztigatu. Izt C 243. Adiskide gisa ni mintzo natzaitzu. Gy 317. Gatza aurkhitzen da harri gisa lür axalian eta lürpian. Ip Dial 112 (It arriaren gisa). Liburu huntan hanitz gauza frantses gisa izendatuak izanen dire, ez dazkiulakotz eskuaraz izenak. ECocin 2. Zuhur gisa nik baitakit / labur dela bizia. Elzb Po 211s. Gustuak kunplitutzen / animali-gisa. Ud 109. Ohora ditzazkegu eta behar ditugu ohoratu, Jainkoaren adixkide gisa. CatJauf 76. Kantuz bazoan auzorat, / Lagun gisa, lagungorat. Ox 121. Elizari jabetasun orren etekiñak lansari gixa ordaindu. Etxde JJ 20. Maixu gisa ari da emen gure Santua. Onaind ( in Gazt MusIx 154 ). Ondoan zuela, morroin gisa, Migel Landibar. Ardoy SFran 90. Koplari gisa nahi zaituztet / guzien partez goretsi. Xa Odol 211. Jostaillu gisa dantzatzen ditu / orrek amabi arrua. MMant 135. Egin zuen bere itzulia, gure bi lagunek segituz juje gisa. Larre ArtzainE 148. Euskal herriko seme gisa, ahal nezakeen neurrian, jokatuko nuela aurrerantzean. MIH 369.
v. tbn. (para textos meridionales) It Fab 104. Basarri 27. Alzola Atalak 118. Salav 28. Lasa Poem 97. Zendoia 241.
azpiadiera-2.1.1.1
Bertutetan hagitz aitzinatzenago dute, zeinak gizon gisago enseiatzen baitira garaitzera zer ere gaitzenik eta kontrakoenik suertatzen baitzaie. "Virilius" . SP Imit I 25, 3.
azpiadiera-2.1.2
(Precedido de oración subordinada con el suf. -(e)n ).
Orai erretzen aizen gisa, / bethi aizela erretzen. 179. Jainkoak, berari zaion gisa, erregelatzen duela. Lg I 266. Katuak lokatza tartean egin oi duten gisa. Apaol 117. Denbora eldu den gisa / Hartuz, behar denean. Elzb Po 211. Tenpra digu on, azia egin digu nai digun gisa. Mdg 129. Egualdi txarrari arpegi ona ipiñi oi deutsienen gisa, barrez barrez, txanogorriren etxera joan zan. Ag Kr 123. Aitak lanari zoazkon gisa / bagira lotzen orobat. Ox 163. Diru-txartel oiek, orain 100, 450 ta 25 laurleko balio dituztelarik eskuz-esku dabiltzan gixa, ikur-zergaz kanpora izango dira. "Como los que actualmente se hallan en circulación" . EAEg 24-10-1936, 126.
azpiadiera-2.1.2.1
(Con -(e)na; todos los ejs. son de Mendigacha).
Egun, xei andia diguna gisa, nik ere dud egun ona. Mdg 122. Ekusten diona gisa, isartan dazkad gaizak kasoak emon bage. Ib. 132. Guartuz nuana gisa, fanenaz gidatuz. 'En la forma que lo voy recordando, iré enviando' . Ib. 149.
azpiadiera-2.1.3
(Tras sintagma nominal det.). Como, a la manera de. v. bezala.
Zeina sinhetsi izan baidu hillak bizten dituena bezala eta ez diren gauzak direnak gisa deitzen dituena bezala. He Rom 4, 17. Irakasten baitzaroen ezen autoritate zuen gizon batek bezala eta ez eskribauek gisa. He Mc 1, 22 (Dv iskribauen arara ). Zuen hegi-muthurrak / mihise batek hila gisa, / gorde ditik elhurrak. Elzb Po 199.
azpiadiera-2.1.4
(Precedido de part.).
Ezin erran gisa zuten / hura ere tormentatu. EZ Noel 169.
azpiadiera-2.1.5
(Precedido de frase condicional).
Ikusten zan Etxe-alai, uso zuri bat erramu tartean balego gisa. Apaol 114.
azpiadiera-2.1.6
(Precedido de -ko ).
Saindu guziez, igandeaz eta gainerakoa, laudetako gisa. Hm 166. Ikusi zuanian zetorkiola bestetako gisa itzegitera, ezkutatu zan Santua. Bv AsL 179. Adios D. Resurreccion betiko gisa. 'Como siempre' . Mdg 152. Eztigu negu guziuan ekusi, kainbat elur nola orai dagona; eta egiteko gisa ere. Ib. 122. Elizondoko gisa emen ere egal aundiko etxeak dira. Anab Poli 86. Oraingo gisa, orduan ere jende asko biltzen zan Panplonan. Salav 49. Nahiz bazen han ere kabala eta ardi hemengo gisa. Larre ArtzainE 264.
azpiadiera-2.1.7
(En otros contextos). " Ori zer gise torri ote da añ agudo? " Iz Ulz s.v. ori.
Ene ganat bere ethorkira gisa bihurtu. Ch III 9, 1. Bañan kontu ori beste gisa moldatu biegu. Sor AuOst 83. Zerbait gisa moldatzen nintzan beti. Xa Odol 39.
azpiadiera-2.2
2. (Precedido de bere, neure, etc. ). Por su (mi, etc.) cuenta, a su (mi, etc.) aire; de modo diferente, especial. " Beregisa, d'une façon particulière" Lecl. " Utz ezazue bere gisa, laissez-le à part lui, de côté" H. " Bere gisa (Sal, R), por su voluntad" A. " Bere gisa utzi, abandonar (AN-5vill-erro)" A Apend. " Naurekisa, a mi manera" Iz Als. " Bereise, contr. de beregise, beregisa, naturalmente, por sí mismo; sin intervención ajena, ni propia voluntaria. Aur ori, beregise erori da lizarretik " Asp Leiz2.
Bere gisa bizi nahi duena gabetzen da baltsan egite den ungiaz. Ch III 13, 1. Bizio hau beregisa behar duzu gudukatu, eta bertzeak baiño eta indar gehiagorekin. He Gudu 108. Guziéi ematenzióte abisu ónak, ez exénpluak solamente, baita itzes ere, nori bere gisa. LE JMSB 165. Nahiago dut beraz neure gisa bizi. Laph 137. Justo Mari Mokoroak irugarren aldiz bere gisa euskeraz antolatua. Mok 1. Bakoitza bere gisa, susmoz bezela, baserri batera bildu giñan. Or SCruz 65. Eta bestia zan bere gisa / estudiatutakua. MendaroTx 325. Astoa ta Rozinante beren gisa ango belar-bazka ugaritan utzi-ta. "Dejando... a sus anchuras pacer" . Berron Kijote 163. Eta horra nun azkenean uzten dituen beren gisa. Etchebarne 117. Bere gisa ez da sortzen surik. Norbaitek ematen dio. Ostolaiz 18. Bere gisa izketan edo errezatzen jarduten zan. Albeniz 26.
v. tbn. Lg I 202. Mb IArg I 302. Monho 48. Dh 71. Hb Egia 18. Sor Bar 29. Elsb Fram 182. LuzKant 145. Zerb Ipuinak 157. Barb Leg 132. Vill Jaink 85. Larz Iru 80. Lab SuEm 208. MEIG I 109.
azpiadiera-2.2.1
(BN-ciz, Sal, R, S ap. A), kisa (G-to-bet-nav ap. A), kiza. "Cargo, cuidado. Bere gisa dago, está a su cargo, le está recomendado" A. " Bere kisa dago ori, ése está a su cargo" Ib.
Nere kisa bedi gudoiala yasorik orain diarduten guda orren amaia. 'Que en mí esté el resultado final' . Zait Sof 117. Apolon-ek baitu bere bizkar etorkizunen kisa. Ib. 67. Gezna eder ori nere kiza artu bear izan nun. Ib. 168.
azpiadiera-2.3
3. (Precedido de bere, neure, etc.). (Decir, etc.) para sí (mí, etc.). v. gisaka.
Zeiñek irabazi zidan jakin orduko, auxe nion neure gisa. Zendoia 117.
azpisarrera-1
HALAKO GISAN... NON. De tal manera... que.
Bainan halako gisan dire non, izpiritua nahasi gabe, ukitzen baitute bihotza. Hb Egia 85. Halako gisan non guziek trufan baitzabilaten. Laph 38.
azpisarrera-2
HALAKO GISAZ... NON (H). De tal manera... que. v. GISA BATEZ... NON.
Arbola loratu gabe nahi lukete fruitua bildu, halako gisaz non erran baititeke hautaz: Desideria occidunt pigrum . ES 180. Itsutzen gaituelarik halako gisaz, non ez baitugu ikhusten. He Gudu 121. Halako gisaz molda dezagun gure egiteko manera guzia, non gu baithan agertuko baitire [...]. Dh 230s. Egiten da arbola bat, halako gisaz nun zeruko xoriak ethortzen baitire. TB Mt 13, 32.
v. tbn. Jaur 147. Gy 228. Jnn SBi 45.
azpisarrerakoSense-2.1
Molda dezadan ene bizia hunelako gisaz non [...]. MarIl 96.
azpisarrera-3
BER GISA. Del mismo modo. v. BER GISAN.
Ene abisa ere Sira / ber gisa edireiten düzü. Xarlem 103. Beha ene abisa zük keta elizan / nik eginen ber gisa lakhatüz eihean. Xikito 3.
azpisarrerakoSense-3.1
" Berber gisa, de la misma manera (R-uzt)" Iz R 394.
azpisarrera-4
BER GISAN (S). Del mismo modo. "Ber gisan, de la misma manera" A s.v. ber. v. BER GISA, BER GISARA.
Gure laguna ikhusten dugunian gosez hiltzera doela, obligatu gira hari sokorri emaitera [...], ber gisan ikhusten dugunian gure laguna tribulazione espiritual handi batetan gure orazione honez obligatu gira haren sokorritzera. Tt Onsa 11. Exhortatzen dütügü ber gisan konfraiak oro, ez jagoiti mankatzez goizanko eta arratseko othoitziari. Mercy 31. Jinko zelükoaren izenian / aita berriz zütüt othoizen, / idola faltsien kitazera / ber gisan exortatzen. Xarlem 672. Orai ere phartitzen beniz zure othoitzez ber gisan / Haietzaz bizi-eraz nezazü malerus nizan denboran. Etch 246. Jesüs harat igaiten ikhusi düzien hura, ber gisan egün batez hantik jaiziren da. CatS 104. Bena mintzatzen giren bezala Jinkoaren beraren perfetzione mügagabez, gure ahalaren arabera, sori düzü zurez ere ber gisan mintzatzera atrebi gitian. Ip Hil VI.
azpisarrera-5
BER GISARA, BER GISALA. Del mismo modo. v. BER GISAN.
Hala nula prinze bat zure etxen errezebitü behar bazünü, ezpeitzintake kontenta zure etxiaren xahatzez; bena zerbaitez orano eder beitziniro; bergisala zure arima behar düzü berthütez edertü, Jesüs-Kristen errezebitzeko. UskLiB 95. Bergisala hartü zizün kalitza bat arduareki eta benedikatürik eman ziezün. Ib. 89.
azpisarrera-6
DEUS GISAZ (En contextos negativos). De ninguna manera.
Biltzen ditu buruak gudu lazgarriak / deus gisaz bertzetarat ezin itzuliak. Hb Esk 225. Deus gisaz ez baitzuten utzi nahi sartzera. HU Zez 126. Ez ziteken hil, deus gisaz, [...] Lamina ez zen batek, hura ikusi eta, haren aintzinean, den othoitzik ttikiena erran gabe. Barb Leg 22.
azpisarrera-7
GISA-ALDATZE. Renovación de cargos. Cf. supra (I, 2).
Kisaldatzea orain egin bear da. Orretarako autarkitara jo da araudiak agintzen duenez. Eusk 1925, 120.
azpisarrera-8
GISA BATERA. De algún modo, por una parte.
Erran zien etzela gisa batera Laphurtar mintzorik, horgo mintzaira Nafartar hutsa zelakotz. Zub 103s. Bizkitartean, gisa batera, hartaz dolu ere zuen. "D'autre part, cependant" . Barb Leg 138. Frantsesa bainiz gisa batera, nola zuhau, ahalgetzen niz. JE Ber 72. Gisa baterat nahi nuke banintz hila, / zerurat joaiteko bakeraren bila. Xa Odol 251.
azpisarrera-9
GISA BATEZ. De algún modo.
Hura dela gisa batez Jesüs-Kristen misterio ororen besta. CatS 107. Egia erran, gisa batez batere ez da harritzeko. Zerb Azk 43. Erran behar da haatik artzain onak horiek oro ikusten eta gisa batez senditzen ere dituela berak. Larre ArtzainE 85.
azpisarrera-10
GISA BATEZ... NON. De tal manera... que. v. HALAKO GISAZ... NON.
Iseia zite orai gisa batez bizitzera, nun hiltzeko orenian lotsa beno haboro alagrantzia ükhen ahal dezazün. Mst I 23, 6. Gisa batez nun edirenen beitzütie [...]. Mst III 33, 1. Azkar nezazü gisa batez nun eztezadan nigar egin behar. UskLiB 12s. Hura da Jinkuari estekatü izatia gisa batez nun [...] biziaren ere galtzera ekharriak beikinate. CatS 43.
azpisarrerakoSense-10.1
(Sin non ).
Aphezek ber miraküillia egiten dizie [...], gisa batez horietarik landan ezpeita ogirik ostian ez kalitzan ardurik. UskLiB 90.
azpisarrera-11
GISA GAIZKI. De mala manera.
Iuduek gure Iaungoikoa garrotatu eta amarratu zuten, baina gisa gaizki. Harb 453. Ezta zerrenik oihala hala eta hain gisa gaizki bilhakatzen duenik. Ax 423 (V 274).
azpisarrera-12
GISAGOKO (Adnom.). Más apropiado.
Nai danean ezkon buztarria askatua legokek. Beste maite gisagokoren baten billa jun bear. TAg GaGo 85.
azpisarrera-13
GISA GUZIZ. De todos modos, de cualquier manera.
Gisa guziz, zer axola nuen nik bixkotxa eta goxokeriez, bakantzetara nindoan egunean! Larre ArtzainE 111. Bazirela bai, gisa guziz, beste bikario lekuak. Ib. 241.
azpisarrera-14
GISA IZAN (Intrans.; usado en 3.ª pers.). "Il est à propos, gisa da" Ht VocGr 410. "Gisa balitz, s'il y avait convenance, s'il était à propos" H.
Gisa dea, [...] eskale batek predika dezan? Laph 92. Betirisantsi bertze asko / begiak itsurik darraizko; / hek ere gisa baitire harendako, / zeren diren gaixto / xoro edo asto. Zby RIEV 1909, 229. --Nahi zinduke trukada bat egin? --Hoin ongi, baldin gisa bazaut. "Si cela me convient" . Darthayet Manuel 374. Oi zu Baxenabarre, / eta zu Lapurdi, / gisa da dezazuen, / hots, egin biderdi. Etcham 128. Baitirudit iñoiz, gisa dan baiñon dedu aundiago demaiodala. Or Aitork 284.
azpisarrerakoSense-14.1
( Gisago izan ).
Buru-lanetako gisago izanen zen eskulanetako baino. Lf ELit 257.
azpisarrerakoSense-14.2
( Gisenik izan ).
Hauta zazu gur-eremuan Jainkoari hitz eman diozun bezala bizitzekotzat gisenik zaitzun lekhua. Birjin 489. Iduritu zitzaion hura zela gisenik xede haren bethetzeko. Ib. 490s. --Noiz behar da drainatu? --Noiz-nahi. Neguan da gisenik. Dv Lab 117s.
azpisarrera-15
GISAKO (Adnom.). (Precedido de gen. o de frase relativa). "(El que es) de mi guisa, nere gisakoa" Lar. "Hara beste zaldi bat hunen gisakoa" Dv. "Beste gizonen gisakoa" H. Cf. gisako.
Harri desilatuaren gisakoak. (Interpr?). INav 84. Mirrazko present andi eder zegokan gisako bat. Mb IArg I 160. Jakob-ren gisako biguntasunaz esan zion. Arr GB 132. Olatuen gizako txakoliña. A BeinB 40. Pensatzen dezue eztituela aitzen [...] esaten dituzuen bear eztiran gisako izkuntzak? Ag Serm 338. Beste edozeiñ erriren gizako geldi-leku arimeari ezer esaten ezteutsan bat. Ag Ioan 181. Egur orri beste bere gixako egur bat josten zitzaion. Inza Azalp 69. Soroskiak eta beroien gisako eginkizunak. EAEg 30-12-1936, 684 ( ib. 6-2-1937, 994 gixako ). Intxaurraren azalan / gisako ontzian. MendaroTx 348. Bere galderak merezi zuan gisako erantzun min bat eman gabe, lasaitu niñun. Ataño TxanKan 226. Etxeko kimu mardo guria, su datorren arto kirten malatsaren gisakoa. Onaind STeresa 27. Nere gisako parranderoak / obe ez joan aruntza. Insausti 255.
azpisarrerakoSense-15.1
(Precedido de tema nominal nudo). " Gizon gisako obra bat, action courageuse" SP.
Konseillu ona eta ez atso gisakoa. ES 171. Eguzki beraren argi gisako argi bat. Mb IArg 235. Mandatari gisako bat zaldi txar baten gañian. Bil 163. Eman zion bere pozarekin eztai gisako bazkari on bat. Bv AsL 136. Ordaiñ gisako sarrerak. ForuAG 285. Idazleen lana ereintza gisakoa da. MIH 121. Hutsak eta huts-gisakotzat har ditzakegunak. MEIG VI 169.
azpisarrerakoSense-15.2
(Precedido de bere, neure, etc. ). Diferente, propio, particular, personal. "Particulier, beregisakoa " Ht VocGr 397. " Beregisakoa, particulier" Lecl. " Halako bere gisako iaun bat da, c'est un monsieur singulier, qui a des façons à lui propres" H. " Beregisako (L, BN, Sc), raro, original" A. Tbn. en Lrq (beregisako) s.v. bere.
Hekien hitzkuntza bere gisakoa da. "Toute particulière" . ES 111. Ez da populurik, bere gisako erlijione bat ez duenik. Lap 13 (V 9). Norbeitek erran dezake: Jende beregisakoa! Aithor dut bai, hori dela hala den gauza, bethidanik naizela nere gisakoa, bertze bat ere ez bezalakoa. Prop 1911, 14. (ap. DRA) Bere gisako arropa. Tx B I 187. Herrikoi izatera saiatu zen; haren saiatze horrek ez zuen ordea ondorio onik izan, bere-gisakoegi zelako. Mde HaurB 11. Gure gisako hiztegi bat moldatua ginuen. Xa Odol 37. Neure gisako beste oitura bat badet, neuretzako ongi dijoakidana. Zendoia 187. Guk, Misionestegian, baginuen gure gisako erregelamendua. Larre ArtzainE 265. Hizkera berezia zor zaio [poesiari], bere gisakoa. MIH 241.
azpisarrerakoSense-15.3
(Otros contextos).
Onak ziran biak, bata bestearentzat gisakoak. Ag AL 136. Eresia otoitzerako gisakoa. NEtx LBB 141.
azpisarrera-16
GISALA. v. GISARA.
azpisarrera-17
GISAN (Precedido de gen.). Como, a la manera de. Tr. Documentado en todos los dialectos. Sg. Azkue gisan y gisara "no se dicen" en guipuzcoano, bajo-navarro y suletino.
Iainkoaren Spiritua uso kolunba baten gisan iausten. Mt 3, 16. Iaun puxanta, nahi duzu giristiñoak elizan, / ehortz daiten, lege gabe ez infidelen gisan. EZ Man II 157. Krutzearen gisan onela ifeniaz. OA 17. Beste guzien gisan biztuko dira azken-ill berri oriek ere. Mb IArg I 60. Zergatik zabiltza zabuka ordi baten gisan? VMg 80. Abere basatien gisan bizi ziran. Lard 388. Gatza aurkituten da arrijaren gisan lurraren ganian ta azpijan. Ur Dial 112. Zertako egiten dü Üntatze hura khürütxe baten gisan? CatS 116. Alaiturik bere biotza etsai aundi bat garaitu biar duan baten gisan. Bv AsL 46. Begi baltz eder batzun gizan. A BGuzur 108. Txorijen gixan. Enb 203. Meza entzutia gustatutzen zait / kristau formalaren gisan. Tx B 236. Gizon batzuek saldu giñuzten / arkume batzuen gisan. MendaroTx 54. Begi-txuku, arnas-bakan / arri dagonaren gisan / entzun aski dut intziri miñau / barnean zer ari zaidan. Or Poem 554. Ate-joka diarduan eskekoaren gisan, biotz-atadian oles egin eban. Erkiag Arran 94. Euskaltzaleak ugaldu dira / olatu aundien gisan. Basarri 47. Ta, arraultza-koskoen gisan, etxe-gain borobillak arresiaren gañetik. Anab Aprika 34. Zoro baten gisan ibilli zan gizona. Etxabu Kontu 157. Beti ele on bat [...], bihotz-altxagarria akulu sustatzaile baten gisan. Larre ArtzainE 118. Mundu au ez da bestean gisan / Jesukristok erosia. Insausti 179. Beldur naiz ez ote garen beti ibiliko [...] herriminak uzkurturik dauzkan arrotz eta kanpotarren gisan. MIH 303.
v. tbn. Cb Eg II 88. CatLan 23. Aran SIgn 8. Zab Gabon 95. Xe 215. AB AmaE 35. Azc PB 101. Ag AL 162. Echta Jos 75. Enb 163. Yanzi 159. TAg Uzt 49. Auspoa 39, 40. Arti MaldanB 201. Salav 74. Uzt Sas 217. Xa Odol 79. Ayesta 62.
azpisarrerakoSense-17.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Gazteak gazte gisan behar dire jauntzi. Dh 133. Aiton seme gisan bizi nahiturik. Arch Fab 121. Baña gu emen deslai itxirik umezurtz gisan. AB AmaE 112. Azken-nai gisan. Or BM 14. Igesi joan zan, uso lumatxuri gixan. NEtx Antz 158. Jostallu gisan erabiltzeko. Basarri 84. Ardi txikia bildots gisan, naiz zarra izan. EZBB I 39.
v. tbn. MMant 165. AZink 173.
azpisarrerakoSense-17.2
(Precedido de -ko ).
Guziak gelditzen dira jaio ziran aldiko gisan. Mb IArg I 204. Emengo gisan Indian ere. Mb IArg II 321. [Amar mandamentuak] Franziako gisan. Ub 170. Beste urtetako gisan. Enb 85. Nola egon zen plazan, / munduan geigo ez balitz / bezalako gisan. EusJok 74. Hemengo gisan, hor ere dena politika. Etchebarne 114. Ni erremediotan / laister asi nintzan, / naiz guztia gelditu / utsaren peskisan, / [illea] galtzen joan baitzan / asitako gisan. Insausti 138. Grafia gaurko gisan aldatu dut. MIH 242n.
v. tbn. Mdg 164. Larre ArtzainE 117.
azpiadiera-2.1
Ezta mintzo zurru-burruka eta nihork deus ezin ezagutuzko gisan. Hb Egia 6.
azpisarrerakoSense-17.3
(Precedido de oración subordinada con el suf. -(e)n ).
Egin zuen, ekusten dezun gisan, bere eskuz. Mb IArg I 178. [Maniak] exekütatürik izan ditian erran den konfrariako personez oroz, diren gisan eta etxekiten dienaren arau. Mercy 43. Otso gosek bildots bat inguratzen / duten gisan, etsaiez herstua. Iraultza 27. Nekezari euskaldun utsak irakatsi deuskuben gisan berba egitera garbiro. Mg PAb 95. Haren eskutik dathorren gisan. Dh 234. Badoaz maiñguka daigiketen gisan. Gy 92. Janzi ori arkitu degu, zuk dakusun gisan. Lard 49. Esan niyon desio, / senti nuen gisan. Bil 70. Egosten da errana den gisan. ECocin 12. Aiekgatikan gaude / oraiñ gauden gixan. Tx B III 63. Gerriak soka luze batez inguratuak, fraidek edo lekaidek eremaiten duten gisan. Zub 77. Mozkor leuden gisan. Or Poem 528. Esker ona baizik ez zion erakutsi izan nahi, haurrak hobekien ulertuko zuen gisan. Mde HaurB 68. Izan kemen aundiko gizon azkarrak, bikaiñak zeraten gisan. NEtx LBB 141. Konpondutzen gerade / guk nai degun gisan. Uzt Sas 154. Errazago zitzaiela gipuzkoarrei, orain ere errazago zaien gisan. MIH 380.
v. tbn. LE Prog 100. CatLan 68. Izt C 140. PE 41. Aran SIgn 111. AB AmaE 47. Mdg 125. Echta Jos 204. Ag G 10. Auspoa 97, 125. ForuAG 333. Larz Iru 116. Xa Odol 283. Gixan: Ag Ioan 274. Gizan: Ag Ioan 267.
azpisarrerakoSense-17.4
(Precedido de sintagma vbal. con sufijo -t(z)eko ). Como para (que).
Onzi txikia zerabillen luma zirudiela ta ez-bai-puntu oro ondatzeko gisan ta eran. Mb IArg I 193. Botza altxatu baitu etxe guziak entzuteko gisan. Laph 82. Bazkaldu berriak ginen, eta zenbait egunentzat ongi izateko gisan. Elzb PAd 56. Herri batetarat heldu ilhuna gabe, biharamunean goizik saltzen abiatzeko gisan. Arb Igand 75. [Eskallerak] jarri zituen amona xarrak / aixa igotzeko gisan. (In Tx B III 138 ). Gipuzkoar kaietako itxasontziak ez daude legez eratuak; ezta onurak emateko gisan ere. EAEg 28-11-1936, 155. Izpurako Itzaalgi ondoan barna Uharterat heltzeko gisan errekaz erreka. Larre ArtzainE 90.
v. tbn. Hb Egia 6. Sor Gabon 19. Lap 33 (V 19). Zby RIEV 1908, 88. Jnn SBi 24. StPierre 28. Barb Sup 86. Lf Murtuts 20. Xa Odol 203.
azpisarrerakoSense-17.5
(Precedido de bere, neure, etc. ). A su (mi, etc.) manera.
Bere gisan eta maneran egiten du bere iokoa. Tt Onsa 63. Ni nere gisan bezala, hura ere berean igandetako arropa ederrenekin. Elzb PAd 4. Biek baitzuten, bakotxak bere gisan, kontrabandist aireño bat. Ardoy SFran 249. Eskolakoa [hezkuntza] ona zen bainan ez txarra batere etx.ekoa ere bere gisan. Larre ArtzainE 24.
azpisarrerakoSense-17.6
(En otros contextos).
Jakin naiez zer gisan arkitzen zen Santuaren gorputza. Mb IArg II 302. Lenengo maitasuna gisan, Paris ezagutu duenak aaztu dezakeanik ez dut uste. Txill Let 116. Nigandik igeska gisan. Ib. 132. Berriz jaio izan banintz gisan. Ib. 111. Ez bestetan gisan. Ib. 59. Otzikarak artuta gisan. Ib. 22.
azpisarrera-18
GISANAGO (Con izan). Ser más apropiado.
Denik ere gisanago zen gizon bat eta ez neskatoko bat izan zadin kanaila multzo haren buruan. Elsb Fram 82.
azpisarrera-19
GISARA (R ap. A; Lar, H; gisala BNc, S ap. A; VocBN, H), GISARAT. (Precedido de gen.). "A manera de" Lar. "Ebanyelioa Mateoren gisara" H. Cf. gisala.
Gizonen gisara mintzo naiz zuen haragiaren flakitatea gatik. He Rom 6, 19 (ib. 3, 6 gizonen gisarat ). Ez herabeztiaren gisala. Mst III 26, 1. Aren gisara / mantxa bage ta osorik / gelditzen dala. GavS 13. Aren gisara izan bear gera. Arr GB 85. Ames baten gisara sosmau nituan lenengo. Ag AL 10. Akuluaren gisara / egiak gure jaidura / sumintzen dauku ardura. Etcham 191. Animalien gisara dabiltz / errespetoak azturik. Basarri 100. Nere gisara, danak argaldu dituk. TxGarm BordaB 94. Bistan dago hitzok ez direla gure gisara bizi, ezta lanperna baten nahiz landare baten gisara ere. MIH 75.
v. tbn. Ur Gen 31, 28. Aran Sign 12. Mde Pr 257. Arti MaldanB 205. Anab Aprika 97.
azpisarrerakoSense-19.1
(Precedido de tema nominal nudo).
Ez dezute ikusten / ortz eta agiñak / errot-arri gisara / daudela egiñak? It Fab 97s.
azpisarrerakoSense-19.2
Bitara esan eta idatzi behar lirateke: euskal-jantzian eta erdal-gisara. MEIG VIII 112.
azpisarrerakoSense-19.3
(Precedido de -ko ). "De esta manera, onelako gisara " Lar.
Millionka ioanen dire bere herrautsetara / gorputzetan agertzeko leheneko gisara. EZ Man I 81. Bazkatuko du mendiko gisara gaiak agintzen dion moduan. Izt C 227. Sermoi batzuk egiten dira euskeraz, lengo gisara. Vill Jaink 8. Oraiñ ez dago gazterik / lengo gisara lotzerik. Olea 200. Gero, oraingo gisara, arre ta esi. TxGarm BordaB 28.
v. tbn. Gy 199.
azpisarrerakoSense-19.4
(Precedido de oración subordinada con el suf. -(e)n ).
Haur ona, Amak ez zaitu / munduan eman argira, / bertze haurrek bere haurrak / ematen tusten gisara. 66. Deus etzen hunen gogara, / ez deus, behar zen gisara. Gy 204. Eguzkiyak landariari zumua eraten diyon gisara, nere begiyak eraten dute zugandik amoriyo gozo bat. Bil 161. Ezurragatik zakur pilla bat / burruka oi dan gisara, / anaiak etsai biurturikan / sartu zitzaion etxera. Otag ( in FrantzesB II 128 ). Euren adiskide egingo nitzeteke, mundu guztiaren adiskide egingo nitzatekean gisara. Ag AL 47. Azkuek eta nahi zuten gisara. MIH 106.
v. tbn. Aran SIgn 74. Mde HaurB 87. Anab Poli 139.
azpiadiera-4.1
(Precedido de participio).
Han penarazi zintuen / ezin erran gisara. EZ Noel 149.
azpisarrerakoSense-19.5
(Precedido de bere, neure, etc.). Por su (mi, etc.) cuenta, a su (mi, etc.) aire; de modo diferente. " Nor bere gisara, chacun à sa guise" SP. " Bego bakhotxa bere gisara egitera, qu'on laisse chacun en faire à sa guise" H.
Anhitz moldez eta diferentki minzatzen baitira [...]. Finean bat bederak bere gisara, anzura eta moldera. Ax 17 (V 8). Bakoitzak bere gisara egin nai zuan Jainko berri bat. AA II 45. Ez naz bakarra, baiña bakarrik nabill eta neure gizara. Ag Ioan 204. Jaungoikoak bere gixara ta mirariz egin zualako. Inza Azalp 53. Pozaren ondorengo penak nere gisara irentsi nituen. Zendoia 235.
v. tbn. Ag AL 28. MEIG VII 170.
azpisarrerakoSense-19.6
(En otros contextos). "De otra manera, beste gisara " Lar, Añ.
Orduan iautsi zitzaien / buruen gaiñetara / suaren kharrazko mihi / batzuekin gisara. (Interpr?). EZ Noel 118. Eta mundua gerora / bioa ohi gisara. Gy 14. Esaera dan bezela: San Markos astia, [...]; edo beste gisara: San Jorji, artuak eregiteko goizegi. Sor Bar 76. Jainkoaren legea / ez dute ikasi: / Gizonenez gisala / ez dira beldurti. Etcham 182.
azpisarrera-20
GISAZ.
azpisarrerakoSense-20.1
a) (Precedido de tema nominal nudo). A modo de.
Nola nizaz, / motil-gisaz, / ziren, iraganean, / zerbitzatu. O Po 7. Baño gizon kristau zintzo gisaz, geiago maite zuen biotz on-onekoa zelakotz. FIr 132.
azpiadiera-1.1
(Tras -t(z)eko ). Como para que.
Oatze ondoan aisa eskuratzeko gisaz utzi zuen. FIr 138.
azpiadiera-1.2
(Con bere). "Bere gisaz, por su cuenta" A Apend.
Gazta urintsuak badakizue nolaz zabaltzen diren bere gisaz eta azaletik arrailatzen. FIr 158. Ta bere gisaz oldoztutzen edo pentsatzen [...] bururatu zitzaion [...] ez ote zuan erretore jaunak elizatik kedats-usaia ekartzen. Anab Usauri 96.
azpisarrerakoSense-20.2
b) (Con predeterminantes como besteetc.). "De cuántas maneras, [...] zenbat gisaz?" Lar. Cf. supra HALAKO GISAZ... NON.
Bertze gisaz behatuko bide diozu zure bizitze iraganari. Ch I 23, 3. Zer nahi beita gisaz, gizonak zerbait gaixtoki desiratzen badu. " Quandocumque" . Mst I 6, 1. Zer nahi gisaz, ez bide zuen, eskolako alkietan, galtzipurdi hanitzik higatu. Ox 190s. Hamazazpi gisaz. Zub 45. Zonbat gisaz aberastu den zurekin Baigorri! Xa Odol 157.
azpisarrerakoSense-20.3
c) Adecuadamente, como es debido. "Kisaz (G-to), cuerdamente, con madurez" A.
Gisaz konbeni lizatekin bezala. UskLiB 92 (Harriet traduce "peut-être"). Bizi dut aita, ni gisaz iagoteko. Or Aitork 248.
azpisarrera-21
GISAZKO (Adnom.).
Hitz gaizki eskiribaturik edo berze gisazko faltarik edireiten duzunean. Harb ũ, 4v.
azpisarrera-22
GISENIK IZAN. v. GISA IZAN.
gisa
<< gihar 0 / 0 gobernari >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper