1. (G-azp; A), giharra (V, G, AN, L; SP, H; giarra Lar, Añ H), ginhar (Dv), giñar (AN-gip-araq, L-sar), iñar (AN-5vill, B, BN; VocB ), inhar (H), ginharra (det.; SP (in m.), H), giñarra (Urt Gram 10 (giñh-), A), giharre (V-gip, S, R; giar- Lcc, H), ginharre (BN-mix, S), giñarre (L), ginharri (BN-baig), gearre (Sal), gierre (Mic 7v, VP , Añ (V)), ginherre (BN-baig), gidarra (V-gip), gier (G-nav (+ gierra)), gierri (AN-ulz), gigarra (V), giger (V-ple), gizarra (V-gip), igerri (AN-ulz), iñer (B) Ref.: A (giarra, giarre, gigarra, giñar, giñarre, ginherre, gearre, iñar); Zam Voc (giarra); Iz Als (giyer), UrrAnz (giarría), Ulz (gierri), ArOñ (gidxárra), To (giyarrea); Etxba Eib (gizarria); Izeta BHizt (iñerra); Elexp Berg (giarra, giarre); ZestErret. (Las refs. de los lexicógrafos son muchas veces dudosas con respecto a la -a constitutiva).
(Sdos. prop. y fig.). Magro; músculo. "Magra cosa" Lcc. " Giharra (Ax), à chair vive" SP (v. infra . " Gierrea, magro" VP 36r (ib. 52r giyerrea ). " Ginharriko, qui est du maigre. Ginharriko alderdia, la côté du maigre" Dv. "Au fig. chair vive, endroit sensible" H. "Chair musculaire, maigre, sans mélange de gras" Ib. "Maigre de viande" Ib. "Magro; xingar iñar, tocino magro" VocB . "Carne viva, lo magro de la carne" A. "La fibra más delicada, la parte más sensible del cuerpo [...] (Ax)" Ib. " Argala baña gogorra, dana gizarria zan ba a gizona " Etxba Eib. " Hunek eztu urinik dena iñerra da. Iñarra gantzik gabea " Izeta BHizt. " Xinger-iñerra, parte magra del tocino" Ib. "Gizenik gabeko haragia edo haragi-zatia [...]. Muskulua " ZestErret . Cf. hirugihar.
Au bera egiten due askok Jaunaren itzarekin giarreraño igarotzen bazate. AA III 423. Harzazu xingar freskoa, gizena eta ginarria. ECocin 10. Eskual-ginarri, hemen lodixago, han mehexago den hura orotan bardin zail eta gogor. HU Aurp 215. Gizonak berreun ta amar hezur ditu eta bosteun giar. EgutTo. (ap. DRA) Lehoin bat jauregitik athera zen behin, / --ginharrian erraki, gizenetik urin-- / moldez behar zuela bazkari bat egin. Ox 129. Xingar ginarri xafla ederrak. Zub 90. Bete ditzadan argiz begiok, / eten zain-giar lotuegiok. "Músculos" . Ldi BB 110. Besoko, ixterreko eta zangarreko ginarri batzu gelditzen dira ezinduak. JE Med 104. Giñarri zail mehe batez egina da ["le diaphragme"] . Ib. 64. Ginarri-xafla mehe batzuek lotzen dute Adamen konkorrari. Ib. 54. Orrek ere erakutsi du abertzale biotza galtzairua baño zallagoa dan giarrez egiña dala. Ldi IL 167 (v. tbn. Markiegi ib. 10). Afaritako, lênez gain dute / giar goxo ta koipea. "Rica carne grasa" . Or Eus 78. Giarrak eta lokezurrak. "Músculos y articulaciones" . Etxde Itxas 157. Ez zan argala, lodia gutxiago: giar utsa zan. Anab Poli 17. Nikanor-ek berak egunkariak saldu, eta arek jasotzen zituan koipe ta giarrak? Erkiag BatB 91. Izpirik ez zaigu geiago gelditzen larrutik ginarreraino amodioak beretu ez daukunik. Herr 18-1-1962, 4. Giarrak geldi egonaz galdu egiten dira. Vill Jaink 140. Bertze nehun ez zitzaikun hor bezala gorputza airostuko, odola berotuko, ginar-aldartea indarretan jarriko. Herr 24-9-1964, 4. Batzuk gizena izaten dute / eta zuk dezu giarra. Uzt Noiz 116. Landare onen egosia guztiz garratza duzu, ta edan ezkeroz, muxin, parista, keiñu ta giar-zimurduak ezpain-ertzean. Ibiñ Virgil 53n. Azur danak agertu, / giarrak gogortu. Ayesta 101.

"Jamón, urdaiazpikoa, gierrea, giarra " Añ. " Gearre (Sal), jamón" A.

" Gearre (Sal), parte más fuerte del lino" A.

"Zerbaiten zatirik trinkoena edo zailena" ZestErret .

Sustancia; meollo. "[Eleberriaren gaiak] badu giarrik (S)" Gte Erd 54.
Gure Jaungoikoa bada ez da azalezko zeremonia utsakaz kontentaitan dana; gure barruko giarria da eskaketan deuskuna; eta ala esaminaitan eta juzgaitan ditu gure biotzak giarra giarratik. msOñ2 30r. Bertsuok eta antzar-jokuaren giarra Orixeren Euskaldunak poematik atera ditugu. Etxde JJ 205n. Bere bidez biziaren giarra ausnartzeko gauza egiten ba nau, betor ordu onean erotasuna. Txill Let 36. Orixe duzu Platonek erakutsiaren giarra ta muina. Zait Plat 109. Alkar ezagutze onek ez deutsa kalterik egingo euskeraren giarrari ta euskaldunen izakerari. SM Zirik 6. Benetako euskaldun osoaren berbeteak zelako giarra ta mamin gizena daukon jakiteko. Vill in Bilbao IpuiB 8. Edozeiñek daki nolako giarraz idatzi zuen gure Unamunok gizonaren bizi-nai orren gaiñean. Vill Jaink 110.

ginharri (L-ain ap. A; Dv), ginharre (A), gierre, giarri. (Aplicado tanto a cosas como a personas). Fuerte, vigoroso, robusto. "Ginharri (adj.), se dit d'un homme vigoureux dont les chairs sont fermes et musculeuses. On dit aussi harri ginharra de la pierre dure qui est en masse et non en couches" Dv. "Ginharre, fornido, calificación que se da a un hombre vigoroso, de carnes firmes y musculosas" A. v. gihartsu.
Gizon ginharri xut ile xuri bat. JE Bur 130. Ezagut-errexak dira begitartetik, mintzotik, ibileratik; lerden, ginarri eta zail. JE Ber 86. Gaurko irakurleen agoak idazkera giarra eskatzen dau. TAg GaGo II. Kalerik ez ageri, / baratza dago tarteka; / beso giarrez yotzen / al duzu arrika. Ldi UO 37. Orok daramate etxeko antza; bai edertasunez, bai euskera giarrez. Aitzol in Ldi UO 8. Or dezu, irakurle, gizon mozkote, baño gierria. NEtx LBB 136. Auxe da leku giarra, / ixiltsu eta goitarra, / otoitzerako azkarra. Gand Elorri 54. Eta irazan indarra somatzen baduzu, / beste izaki baten beharra, / maitasun lehertze giharra. Lasa Poem 90. Bere idazlanak beti izan dira gihar, zorrotz eta trinkoak. MIH 333.
v. tbn. TAg Uzt 47.