Harremana

    OEH - Bilaketa

    964 emaitza u bilaketarentzat

    Sarrera buruan (15)


    Sarrera osoan (494)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ezaupide.
    tradizioa
    Tr. Atestiguado en autores meridionales. Antes de finales del s. XIX sólo se documenta en Ubillos y Moguel (que lo emplean glosado), y Lardizabal. A partir de entonces uso se va extendiendo progresivamente, siendo ezaupide la forma más documentada. Al Norte hay ezagut-bide en J. Etchepare. En DFrec hay 5 ejs. de ezaupide y 4 de ezagupide.
    sense-1
    1. (V); ezaubide (G; Añ); ezaunpide; ezagupide; ezagunbide (Añ); ezagut-bide (Dv); zagutbide (Ht VocGr 416) Ref.: A (ezaupide, ezaubide); Etxba Eib (ezaupide).
     Señal, distintivo, marca; medio de conocer. "Remarques" Ht VocGr 416 (?) Dv. "Txapel zurixa zeroien ezaupidetzat" Etxba Eib. v. ezaugarri.
    Orretarako badira lau siñu, señale edo ezagun-bide. Ub 145. Ezagubide edo señalia. CrIc 73. Bizitza on bat dala damubaren ezaubide edo señalerik onena. Mg CO 43 (v. tbn. ezaubide Mg CC 157). Jainkoagana menaz biurtu zalako ezagunbide eta aztarnak utzirik. Lard 311. Txakur amurratuen ezaupidea. Ezale 1899, 126a. Gaitasun aundiz jantzi ezgaituan ezaupidea da. "Es señal de que". Zink Crit 12. Trapu gorri ori [...] aginpidedunen ezaupide gogorra. JBDei 1919, 254. Ortaz ezagutzen da edo ori da ezaupide ziurra esateko nor dan kristau ta nor ez. Inza Azalp 14. Kristauaren ezaupidea (señalea) gurutze santua da. Ib. 13 (17 ezaunpide). Toki-izen bakotxak badauka, inguruko bertze bazter guzienganik toki ura berezteko ezagupidea eta muga. FIr 166. Laguntzalea ohartuko da eri handiaren aurpegiaren itxurari, begitarteari [...]. Orietarik guztietatik ezagupide asko bildu daiteke. Ib. 191. Gaitzaren abiadurari eta urratsari doazkioten xehetasunak ditazke beraz, haurrekin, gaitzaren ezagut-bide bakarrak. JE Med 56. Maisua, zugandiko (zuk egindako) ezaupide edo mirarien bat ikusi nai genuke. Ir YKBiz 165. --Aieru orren zer ezagubide duzu ordea? --Yainko berak ditut berri orren aldarrikari. '¿En qué señal te basas?'. Zait Sof 148. Pekatua zer dan ezagutzeko ezaupiderik oberena Bere eriotza eman zigunan. Or QA 71. Etzan erori Patxi, bainan gero ta argiago erakutsi zituan hordikeriaren ezagupideak. Osk Kurl 178. Lur gazia ezagutzeko [...] onatx ezagupidea: [...]; dastatu ezazu eta saporeak emango dizu ezagupidea. Ibiñ Virgil 87. Sinisbageentzat da ezaubide; ez ostera fededunentzat. "Signum". Ker 1 Cor 14, 22 (Ol, IBe ezagupide; Lç, He seiñale, TB seinhale, Dv ezagutkari, Or Aitork 401, IBk ezaugarri). Tellamendia ezkerretara, / Anboto aitza aurrean, / Memaia eta Udalaitz berriz / ipar aldera urrean, / ezaupideak auetxek dira / adierazpen laburrean. AZink 179.
    v. tbn. Sabiag Y 1934, 29.
    azpiadiera-1.1
    San Blas eta Santa Agedako feriak, neska-mutillen ezagun-bidiak.EgutAr 3-1-1962 (ap. DRA).
    azpiadiera-1.2
    Sentido (facultad de percibir).
    Otoitz aundira sartzeko, leenagotik ezagubideak illunbean gelditu bearrak zirala. "Suspensión de sentidos y potencias". Or (in Gazt MusIx 42). Beste goragoko ezagubide bat asmatzen du: mistikuetan la pointe fine, animaren erpiña. Ib. 44.
    azpiadiera-1.3
    Característica, rasgo.
    Oratik neurri, sotiltasun eta garaitasun sentikizuna du ezaupide. Gazt MusIx 62.
    sense-2
    2. Reconocimiento.
    Zerren gagozan biarturik ezagubide ta honria emotera geure jaunari. CrIc 173.
    sense-3
    3. Conocimiento (que se tiene sobre algo o alguien).
    Bermeon asi zan itxasorako bear direan ezaupideak irakasten. A (in Azc PB 5). Eldu oi da geldiro-geldiro ta oso nekaturik gauzen ezaupidera <esanpide-> ta jakituriko jauregira. Ag Serm 400. Emen bertako jainkoizun batzuen ezaupideak ere baditugu. Euskal-jainkoizunak ziran Laguardiako Useae jainkesak, Kabrianako Uvarna . JMB ELG 102. Jostorratzak ere joste lanen eta jantzien ezaupidea darakuskigute. Ib. 46. Bere bizialdiaren ezagupide zabal bat ematea bidezkoa da. Etxde JJ 16. Alkarren ezaupide, adiskidetasun eta maitetasuna. Erkiag Arran 189. Bizialdian, nekea ta gorrotoa ta ondore urri ta murritzeko ezagupideak besterik izan ez. Erkiag BatB 198. Beste askok, iñoren ezaupiderik gabe joanak, Ameriketako zabaldi aietan [...] salduta. NEtx LBB 34. Bai bait-daki bere ezaupide ta eskolaz, etorriko naizela. "Por sus artes y letras". Berron Kijote 87.
    v. tbn. Ag EEs 1917, 200.
    azpiadiera-3.1
    "(V...), ezaupide, relaciones de amistad" A. "Zaupide (B), trato, medio de adquirir relaciones" Ib. "Guk ezaupide haundixa dauka(g)u familixa horrekin" Elexp Berg. Cf. infra EZAUPIDE(AK) EGIN.
    Zabala ta Léclusen arteko ezaupide ta artu-emonak [...] [Mendizabalen] bidez sortu zirala dirudit. Eguzk LEItz 21. Zure gaztetasuna ezin lotu zenezake, senarrarekiko kezketan. Beste asko gaituzu, zure ezaupidez poztuak [...]. Gure lagunartea geiago estutu bear genuke bion onerako. NEtx LBB 82. [Pio Baroja] Zestuan sendagille egon zanean, ezagunpide aundia zuan Martiñek. Aizarnan iñor beartzen bazan sendagillearengana, Martiñ an joango zan bere billa. Uzt Sas 340. Baña nik berak beste lagun edo ezaupide neban. Gerrika 89.
    azpiadiera-3.1.1
    Trato (fig.).
    [Mariano Izeta idazleak] ez du [...] Dashiell Hammett-ekin ezaupide luzerik. MEIG III 85.
    azpiadiera-3.2
    Conocimiento (entre personas), primer encuentro.
    Onela izan zan gure ezaupidea. Une artan, alkarren besarkada arekin, biok zoriontsu jarri giñan. Alkain 28.
    sense-4
    4. (V? ap. A), ezaubide. Señas, dirección de alguien" A.
    Apaiz jaunak, nik emanda, gordeak zeuzkak ire aitaren argazki, izen ta ezaubidea. Alz Ram 82.
    azpisarrera-1
    EZAUPIDEA EMAN. a) Presentar(se). "Ez dizut neure ezaupiderik eman (G-azp), ez dugu ezaupiderik eman (AN-5vill), elkarri ezaupidea eman (G-azp, AN-5vill)" Gte Erd 114.
    Baita mordo bat alkarri ezagun-bideak ematen ere. Bizi guztiko lagun onak izango diranak, agian oraintxe lenengo aldiz itzegingo dute. TxGarm BordaB 47.
    b) "Ezaupidia emon: dar señales de amistad, conocimiento. Saludar. Nere aurrian egon da baiña eztau ezaupide(r)ik emon eta neuk pe etxat kasoik eiñ" Elexp Berg. "Beak eniñun ezautu baña ezaupidia eman niyon" ZestErret.
    azpisarrera-2
    EZAUPIDEAK EGIN (B); EZAUPIDE EGIN (V-gip, G-azp); EZAUPIDEA EGIN (). Ref.: Izeta BHizt; Gte Erd 114. Conocer(se), entablar trato con una persona. "Herriko bestak ezaupideak egiteko aproposa" Izeta BHizt. "Ezaupide egin genun (V-gip, G-azp)" Gte Erd 114.
    Izen oneko gizon bat ez baten ezaupiderik ez eban egin. Erkiag BatB 189. Neskatilla bategaz egin dau ezagupide sakonagoa. Ib. 172. Uri aundian eginbarri dituan ezagupideak. Ib. 132. Eskerrak ordurako beste ezaupide batzuek egiñak zituanari [ontzian] . NEtx LBB 29. Osaba Santi emen neukan zai, Buenos Airesko puertoan, zintzo asko. Etzan asarre, ezaupidea egin genduanean. TxGarm BordaB 144.
    azpisarrera-3
    EZAUPIDEAN (NIRE, etc.). Que yo sepa.
    Bi erritxo auen apaizok, nere ezaupidean beintzat, [...] alkar ongi artzekoak izan gera. A Ardi 100.
    azpisarrera-4
    EZAUPIDERA (Tras gen.). A conocer.
    Arjentinako Panpara doia. Badaukoz ezagunak an: amezketar anai bi. Aren ezaupidera joiaku Joanixio. Alzola Atalak 69.

    ezaupide

    ezaupide
    << ezagutuezingarri 0 / 0 ezkero >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper