OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
euskaldun.
tradizioa
Tr. Además de la forma más usual euskaldun , al Sur, durante la primera mitad del siglo XX, se encuentran también euzkaldun , en Enbeita (55), Kirikiño (Ab II 132) y T. Agirre (Uzt 91) y euzkeldun, en ForuAB (81), Enbeita, Kirikiño (Ab I 82) y Altuna (5). Fr. Bartolomé escribe normalmente euskaldun (Ic I VIII) pero tbn. hay un ejemplo de ezkaldun (ib. IV). En suletino la forma más general es üskaldün (uskaldun en Mdg 127); Tartas (cf. Arima 3 y Onsa 183) e Inchauspe emplean tanto euskaldun como üskaldün . Tbn. F. Elizalde escribe uskaldun . En labortano y bajo-navarro la forma más documentada es eskualdun aunque Dechepare, Leiçarraga (ambos con h- ), Materre (XIX) y Axular (17 (V 8)) emplean euskaldun (que tbn. es usada por autores modernos como Zerbitzari o Xalbador). Aunque es menos frecuente, también hay eskaldun sobre todo en textos labortanos (EZ Noel 175, INav 120, He, Monho, Hb Esk 39, Dv Lab 71, Elzb Po 202). Escriben tbn. con h- Laphitz (heskualdun 219) y Eguiateguy (hüskaldun 225). En DFrec hay 1078 ejs. de euskaldun, 22 de euzkaldun, 4 de euskeldun, 3 de euzkeldun y eüskaldün, respectivamente, y 2 de eskualdun .
sense-1
(V, G, AN, Ae; SP, VP 24r, Lar, , H; h- H), euskeldun (V, G, AN-larr-erro; Lar, ), euzkaldun, euzkeldun (BeraLzM), eskualdun (V-m, G-nav, L; Urt Gram 7, Dv, H; h- VocBN , H), eskaldun (BN, Ae; Urt Gram 7, Dv (s.v. uskaldun), H), eskeldun (H (s.v. eskualdun )), uskaldun (AN-gip-ulz, Ae, Sal, R; Dv, H; ü- S; Gèze) Ref.: A ( euskaldun, euskeldun, eskualdun, eskaldun, uskaldun ); Lrq ( üskara ); Etxba Eib; Iz Ulz ( uskeldúne zará ); Iz Als ( eskualdun ); Iz ArOñ; Echaide Nav 258; Elexp Berg .
Vasco, natural del País Vasco (ref. sólo a los vascoparlantes). "Bascongados" Lar. "Basque de nation" Dv. "Qui parle la langue basque" H. Cf. euskotar, euskal herritar. Tr. Documentado desde Dechepare, es de uso gral.
Heuskaldun den gizon orok altxa beza buruia. E 259. Heuskaldunak berze nazione guzién artean ezgarela hain basa. Dedic * 6v. O, Dabiten kanta ederren / banarazitzaillea, / zuri zordun zaitzu eskaldun / kopla maitatzaillea. (In EZ ) Eliç XXI. Eskual-Herriko umea zer ahal dateke baizik eskualduna. ES 118. Uskaldun puro leitzen estakitenei. El 1. ainkoak haiñitz grazia bereziz seiñalatu izan dituen arren eskaldunak. He (pról. del Nuevo Testamento). Franzes euskaldunai. Cb EBO 18. Euskaldun gazte askok. Ib. 33. Gure eskualdun phuruen errenkurek eta larderiak desira horren bethetzetik urrundu naute orai artean. Brtc 7. Euskaldun gitxik nekatu nai du euskerazko hitzak billatzen. Ub 3. Agertu erdaldun arrotzentzat alango liburutxuba, ta itxi euskaldun etxekuak utsik. Mg CO 294. Adiskide maitiak, / euskaldun neriak. Echag 270. Pirenen bi aldetan eskalduna sorthu. Hb Esk 39. Euskaldun jaio nintzan, / euskalduna azi, / euskara utsik amak / eustan irakatsi. AB AmaE 18 (27 euskeldun ). Euskaldünak, Jinkoaren aitzinian ikhus dezagün batügünez gure bihotzetan gure aitek zütien fedezko sendimentiak. Ip Hil 166 (165 üskaldün ). Bera leen zan baiño ere euskaldunago itzuli aiñ urrutitik. Mok 19. Ordu da euskeldunek erabil zagun euskara. FIr 155. Euskaldun erdelzaliak. BEnb NereA 86. Gure eskuadran ere ni bakarrik nintzan euskalduna: napar-erdeldunak, kazereñoak, gallegoak eta orrelakoak nituan. Salav 67. Gure erran zaharra, "euskaldun fededun", / bere erran beharrez gabetu da egun. Xa Odol 241. Iñoiz edo bein gertatu bada / euskaldunen bat kanpuan, / estimatuak izan gerade / beti gabiltzan lekuan. Uzt Sas 228. Gure arteko bereizkuntza honetan [...] baziren, noski, elkarren artean bai euskaraz eta bai erdaraz zekitenak; beraz, euskaldun eta erdaldun zirenak aldi berean. MEIG IV 57.
azpiadiera-1.1
(Antepuesto al sust.). v. euskal.
Halakotz hik, Zalgiz, Eskaldun Poeta, / Burura behar duk erramu-boneta. O Po (ed. Michel) 249. Eskualdun umea haz baledi Grezian. ES 385. Euskaldun neskatillak. Mg PAb 147. Eskaldun aphezak Amerika behera yoan. Hb Egia 123. Euskaldun soldaduba. Afrika 44. Eskualdun kozinera. ECocin tí. Euskaldun erakasle ots-andikoa. Aran SIgn 53. Eskualdun irakurtzaleak. HU Aurp 198. Euskaldun agintari bat bakarra. Ag AL 105. Eskualdun haurra. Ox 136. Euskaldun irakurlea. Ir YKBiz V. Euskara, oi Euskara! zutan da gorderik / mendez mende egoki euskaldun gogoa. Iratz 11. Euskaldun idazle handienetarik bat delakotz. Zerb Azk 43. Euskaldun arrantzale asko. Erkiag Arran 162. Amerikako euskaldun artzaiak. Basarri 181. Eskualdun alabak nahi baitituzte emaztetzat. Larz Iru 20. Beste euskaldun gizaseme bat. NEtx LBB 29.
v. tbn. Iratz 95. Etxde AlosT 9. Mde Pr 43. BEnb NereA 101. Alzola Atalak 86. Olea 179. Uzt Sas 302. Xa Odol 232. Onaind STeresa 103. Larre ArtzainE 190. Eskaldun: Monho 60. Eskualdun: MarIl 5. Laph 59. Arb Igand 93. Etcham 48. Ardoy SFran 22.
azpiadiera-1.1.1
(Ref. a cosas).
Egin zian gerla handirik / üskaldün hiri orotan. Xarlem 1478. Gure euskaldun erriko / soldadu nobleak. Echag 22. Konde de Peñaflorida, Euskaldun Laguntza Errealaren lendabiziko ipinle ta zuzendari betikoa. Izt C 456. Moldatu [Manterolak] Euskaldun / Kanta-tegia. AB AmaE 115. Biba mendi-gainean eskualdun arbola. Elzb Po 202. Eskualdun dantza hortan. Zby RIEV 1908, 85. Nun da euskaldun txakolina? Azc PB 79. Badakika gero hik, zer den eskualdun bazkaria? JE Bur 34. Eskualdun makilak eskuan. Barb Sup VI. Eskualdun pestarik orai ez da behin. Ox 173. Eskualdun odola. Etcham 217. Oiei zor diezute gaurko euskaldunak euskaldun-legeen ezaguera ta maitasuna. Or SCruz 143. Poztu euzkeldun mendi maitiak, / poztu euzkeldun errijak. Enb 49. Ala aziko euskal-ermitagintza. SMitx Aranz 97. Egiaz ez da zuzen, nere ustez, euskaldun kulturaz mintzatzea. Mde Pr 42. Alaitasuna besterik etzan / euskaldun sukaldietan. BEnb NereA 205. Denek berdin egitia / Eskualdun solasak. LuzKant 121.
v. tbn. AA II 222. It Fab 213. Afrika 63. Ag AL 120. Echta Jos 262. Iratz 191. Etxde JJ 83. Gand Elorri 84. Alzola Atalak 123. NEtx LBB 195. Larre ArtzainE 191. Eskaldun: Hb Esk 154. Eskualdun: Arb Igand 25. HU Aurp 198. JEtchep 59. Ardoy SFran 12.
azpiadiera-1.2
(Uso adj., pospuesto al sust.).
Urrengo abisoak maisu euskaldunak gorde bear ditu. Cb EBO 50. Dendatu biar gara, erdera usaiñak itxirik, nekezari euskaldun utsak irakatsi deuskuben gisaan berba egitera garbiro. Mg PAb 195s. Franzizkok jesuita heskualdun bat bazuen berekin. Laph 219. Lauretx, Bizintxo, Loiola, Txaberi, / lauak saindu eskualdunak. Zby RIEV 1909, 400. Noiz atzartuko dire Berdoliren boz-emaile burraso eskualdunak? HU Aurp 145. Ibaizalgo Ninfa / euskaldun maiteak. Azc PB 205. Ordenantza euzkeldun bat. ForuAB 81. Gure gizon eskualdunak berak erran bezala egin dut lerro aldi au. FIr 153. Axeri eskualduna, hor nonbeit, Bankakoa edo Aldudekoa. Barb Leg 138. Fameli euskalduna izan da beti Satrustegitarrena. Alzola Atalak 122. Guraso euskaldunak semeak euskaldun ezin badituzte egin. Ataño TxanKan 96. Mutil euskaldunik ez ote dago Donostin? TxGarm BordaB 79. Irakurle euskaldunak ez du liburu hau ireki besterik nahi duen lekuan. MEIG II 69.
v. tbn. VMg IX. Astar II XV. Izt C 453. Or Tormes 121. Zerb Azk 9. Lek SClar 136. Erkiag Arran 30. Xa Odol 29. Larre ArtzainE 169. Eskualdun: Elsb Fram 129. JE Bur 144. Ox 151. Etcham 128. Zub 86. Ardoy SFran 21. Xa EzinB 42. Eskaldun: Hb Esk 42.
azpiadiera-1.2.1
(Ref. a cosas).
Nafarroako Erresuma eta iru Probinzia euskaldunak. Izt C 125. Juan dan eunkidako Lagunkida Erreal Euskaldunaren asmoak. Aran SIgn 209. Doiñu aek berekin zuten arnas euskaldunak ernarazi zizkan nonbait aurzaroko oroitzapen erdi-illak. Mok 8. Kaseta üskaldünak hetsi zeikün borta. Const 13. Agur zuer ere, bazter eskualdunak. Ox 166. Jeiki da arraza euskalduna. Olea 125. Pan-pin umeen tebeo euskaldunaren alde Ondarroan niarduan lana ikusirik. Etxabu Kontu 95.
azpisarrera-1
EUSKALDUN BERRI.
Persona que ha aprendido el euskera después de niño.
Diputazioneak predikaria berexi du, eta da Zarranz Pedro jauna euskaldun berria, apeztuez geroz euskaldundurik. FIr Eskual 8-11-1929, 4. Gogorat yiten zaizkit oraiko idazleak, gutiz geienak eskualdun berriak. (1935). Zub 19. Zure euskera ez da gauza! [...] Zure "peregre" edo urruti ori euskaldun-berriarena duzu baitipat. SMitx Unam 86. Au be euskaldunbarria, Aita Leandro legez. Alzola Atalak 73. Bidarteko erretore euskaldunbarria. Ib. 86. Euskaldun berria izanik, eta bere aldiko euskaldun berria, ezin gauzak ikus Larramendiren begiz. MIH 347. Euskaldun berriari edo euskaldun berri izateko bidean dabilenari. MEIG III 153.
azpisarrera-2
EUSKALDUN-EZ.
No vasco. v. erdaldun.
[Euskaldunak] dakiela nondik ta noizdanik datorren: zeña dan Euskaldun-ezak itsuka baizik eztakitena. Lar Carta a Mb 279.
azpisarrera-3
EUSKALDUN FRANTSES.
Vasco-francés. v. FRANTSES EUSKALDUN.
Laphurtar eskaldun franzesek. Revol 91.
azpisarrera-4
EUSKALDUN GARBI.
Vasco que habla su lengua habitualmente, con corrección y naturalidad (tbn. fig., no referido a personas).
Aphez iakintsun eta saindu bezain eskualdun garbi. Brtc 7s. Izan berori euskaldun garbija: Naparrua [...] ta Bizkai guztiko bazter guztietan ibilli nekatuten buruba, Erdal-errijetan baño geijago. Mg CO 293s. Harizpe jenerala, Eskualdun garbia. Michel LPB 422. Kardaberaz, Mendiburu, Mogel ta beste Euskaldun garbijak irakurtera. fB Ic I IX. Euskara dala [...] Tubal gogoangarriak [...] ekarri izan zeban izkuntz [...] gozoa. Euskaldun garbi garbia zan, bada, Tubal. Izt C 5. Lendabiziko artzain Euskaldun garbietatik datozen izen ezkutapetsu oek. Ib. 225. Gizon gaixo bat [...]; heskuaraz mintzo, heskualdun garbiena bezala. Laph 142. Mondragoiko uri noble ta euskaldun garbiari. AB AmaE 282. Dontsua ume ama daukana / Euskaldun garbi osoa. Ib. 426. Euskaldun garbia ta euskaldun garbien semea dozu. A BeinB 65. Zazpi senide aita batenak / danak euskaldun garbiyak. Tx B I 131. Orain datorren liburutxo au / ere euskaldun garbia. Uzt Sas 18. Euskaldun garbia dalako, danen jostallu ta parregarri or dabilkizute. Ataño TxanKan 17. Zuberotarra zen, biarnes muga horietakoa, ez dugu euskaraz hanbat entzun [...]. Senarra bai euskaldun garbia zen. Larre ArtzainE 19. Izan, euskaldun garbia izan naiz beti. MIH 369. Peñaflorida [...] euskaldun garbia zen, hizkuntza sendo, ugari eta betearen jabea. MEIG I 215. Euskaldun garbiek erabiliko ez zituztelakoan [Larramendiren asmakariak] . MEIG VII 68.
azpisarrerakoSense-4.1
Vasco puro, no contaminado (no necesariamente referido a la lengua).
Urrun aiphatzen dute athorra xuria, / Seinalatzen duena Eskaldun garbia. Hb Esk 188. Lau mill urte onetan Euskaldun garbia [...] / Orbandu baga iñoz zeure jatorria, / Oituren ian zedin irakaslaria. AB AmaE 26. Guztiak joaten dira txarteletara [...] euskaldun garbi guztiak egin bear dabien legez. Ag Kr 40. Benetako euskaldun garbi ango oitura-jolas-izkuntzak ere. Mok 7. Euskaldun garbi sortu zaio [liburua]. Ez euskaraz dagoelako bakarrik, baita ere euskal mamiz --adibidez, bertsoz, pentsaeraz hitzez adina-- oratu duelako [Villasantek] . MEIG III 88.
azpisarrera-5
EUSKALDUN MOTZ.
Natural del país que desconoce el euskera.
Burgosko erdaldun naiz Bilbo-aldeko euskaldun motzen bat datorrelako, beste guztiak euskera ezpailekiten bizi bear? A Ardi 81.
azpisarrera-6
EUSKALDUN ZAHAR.
(El) que habla euskera desde niño.
Esanaren arabera, euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi [...] euskal literatura da. MEIG IV 50. Egia da, agian, ez direla euskaldun zahar eta betikoak bezain jatorki mintzatuko. MEIG VIII 45.
euskaldun
<< euskal 0 / 0 Euskal Herri >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper