OEH - Bilaketa

962 emaitza u bilaketarentzat

Sarrera buruan (15)


Sarrera osoan (494)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
euskal.
tradizioa
Tr. Su uso se generaliza en todos los dialectos a partir de la segunda mitad del siglo XIX, aunque en los autores septentrionales es más general el uso de euskaldun (q.v.) en los mismos contextos. La forma más general (incluso entre los autores que emplean euskera ) es euskal. Sólo hallamos euskel (si exceptuamos Euskel Erri en Lazarraga) en algunos autores meridionales del s. XX: E. Aranzadi (in Kk Ab II 5), Zaitegi (Sof 5) y (junto a euskal ), F. Irigaray, Lizardi y Labayen, y euzkel en Enbeita (87) y Kirikiño (Ab II 184); cf. NeolAG s.v. euzkeldun . Al Norte, Iratzeder y Xalbador emplean euskal , junto al más usual eskual . Los suletinos emplean üskal . En DFrec hay 3616 ejs. de euskal (141 de ellos sept.), 7 de eskual, 43 de euzkal , y uno de euzkel, eüskal y üskal, respectivamente.
sense-1
(V, G, AN ap. A ), euskel (V-ger-arr ap. A), euzkel, uskal (F. pref. de euskara). Vasco, de (en) lengua vasca. En algunos textos, gralmente. modernos, parece referise más bien al territorio o al origen que a la lengua; v. p. ej. Neure euskal fedia (1866) BBatzarN 225, Euskal Paper Egintza (Urruz Urz 17), Euskalmendi tinkeak (Ag Ioan 109), Euskal itsaso, mendi eta lurpetarik (Iratz 121), Euskal ikurriñ aietakoren bat (Ugalde Iltz 39), Euskal-dantzak (MAtx Gazt 64), Pilota, euskal jokoa (Xa Odol 279) o Ba al da arte-sailean euskal eskolarik? (MEIG I 111; Cf. MEIG IV 49ss, donde se recuerda la relación con la lengua de este término). "Eskal-hitztegia, dictionnaire basque" SP. "Euskel (V-arr-ger), var. de euskal por influjo de u, como en uger, musker, etc." A. Cf. erdal. v. euskaldun; euskara (2).
Naiko zutela jai-igandeetako euskal sermoiezko nere laguntza. Mb IArg I 53. Ez dago belaarririk entzuteko zelako erdeera mordolluakaz ezaiñduten dabeen euskal berbeetia. JJMg BasEsc VII. Erein daiguzan guk bere euskal askaziak, / Iraun dagian euskaldun beti gure Erriak. AB AmaE 461. Euskal-iztun. Ag EE 1895b, 169. Eskuara kenduz geroz kentzen ahal laukukete eskual izena ere. HU Aurp 206. Eztot baiña uste, gertakizun aazkarriren bat gomutaratu izan arren, euskalseme dongetzat eukiko nozuenik. A Ezale 1897, 239a. Üskal noelen lilia, huntürik Jesüsen inkarnazioniaren uhuretan (tít.). UNLilia 1. Aritx eder bat dago, / euskal biotzetan. Echta Jos 261. Esakera garbiak, mamidunak, euskel usaindunak biltzeko eta argitaratzeko. FIr 160 (cf. ib. 155 euskal). Euskal-asmo eder aiek. Lab EEguna 117. Aditu dugu Euskal fraideek aditu zure oihua. Iratz 149. Nere lenbiziko euskal-eskola gure sukalde ua izan zinan. Or QA 42. Zer da, beraz, euskal kultura? Egiaz ez da zuzen, nere ustez, euskaldun kulturaz mintzatzea. Mde Pr 42. Euskal kulturaren etxegintzan zerbait egin nai badugu, nork bere arria bearko du jarri. Vill Jaink 10. Noizkoa dan agur euskal itza? Alzola Atalak 144. Gero, zenbat lan-puxketa, euskal egunkari ta aldizkarietan zabalduak. NEtx LBB 8. Euskal-Asterako. Ib. 113. Holaxet aunitz euskal kanta ikasi nituen. Xa Odol 31. Euskal diakronian, bada, bi jokabide ikusten ditut nagusi. MEIG VII 107. Itzulpen hau, berriz, zuzena izanik, jatorra da eta euskal usai garbia dariona alde guzietatik. MEIG III 100.
v. tbn. (referencias anteriores al s. XX): Mb IArg I 53. Ur MarIl 126. Azc in Afrika 82. Aran SIgn 200. Legaz III. Ag AL 141. Itz Azald 6. Eskual: Laph 184. Eskal: Hb Esk 213.
azpisarrera-1
EUSKAL-BERRI. v. EUSKALDUN BERRI.
Pouvreau euskalbarri maitea. Alzola Atalak 86.
azpisarrera-2
EUSKAL-EGUN. Día vasco (de la cultura vasca).
Oraiko Euskal-egunen egitaruan dagon nere itzaldi hau. Lacombe LEItz 77. Euskal-eguna. (tít.). Enb 50. Euskal-eguneko batzordean sartuko zaitugu. Lab EEguna 79. Euskal-egunaren eraltzalleak bai omen dute ortan errurik. Ldi IL 56. Bergaran bertan, Agorra (Iralla)ren 7gnean aurtengo Euskel-eguna egitea erabaki du. Ib. 128.
azpisarrera-3
EUSKAL HERRI. v. Euskal Herri.
azpisarrera-4
EUSKAL-ETXE. Casa vasca (lugar de reunión de los vascos fuera del país). Cf. euskaletxe 'casa vasca, casa del País Vasco' en Ag Serm 419.
Buenos Airesetako lur gorian izan bedi gure gizaldearentzat Eskual-etxea bigarren ohantze bat. JE Bur 212.
azpisarrera-5
EUSKAL-GAIZTO (V-gip, G-azp), EUSKAL-GAITZ. (AN-gip; eskal gaitz SP; uskalkaitz AN-5vill; eskualkaitz B). a) (Adj.). "Eskal gaitza, qui parle mal basque" SP. "Euskalgaiztoa da (V-gip, G-azp), ziero euskalgaiztoa zan (G-azp), uskalkaitza da ori arront (AN-5vill), euskalgaitza da (AN-gip), eskualkaitze da (B)" Gte Erd 220.
Libra ezazu eskalgaitz, othoi, ene mihia. EZ Man I 131. Len-lenik egin bear duen lana dala ura zikintzea, laster bera geratzen dala ez euskaldun, baizik euskal-gaitz egiña. Lh EEs 1915, 244.
b) (V, G), EUSKAL-GAITZ (AN-5vill, L, B; SP). Ref.: A (euskalgaitz); Etxba Eib; Iz ArOñ; Gte Erd 220. (Sust.). "Jerigonza, mal vascuence" A. "El habla de las personas erdeldunes que no llegan a dominar el euskera. Nere amak, Vitorixakua izan arren, euskal-gaizto eitten eban" Etxba Eib. "Euskalgaizto, dana euskal gaizto eiten daue umiak, los niños hablan en mal euskera todo" Iz ArOñ. "Euskélgaizto eiñ, hablar mal el euskera" Ib. (tbn. euskálgaizto eiñ). "Euskalgaitza egiten du (AN-5vill, B), euskalgaizto egiten du (G-goi-azp)" Gte Erd 220.
Eskar gaitz batean itzuliak direnaz landan [liburuak]. He Phil III. S. Franziskoko fraide maisu euskal-gaitzeko errian jaio bat. Mb IArg I 54. Geuri entzunda dakijeez baseerrijetakuak Jaungoiko omnipotentia, poderosua [...] ta beste onako berba euskalgaiztoko asko. fB Ic I IX (v. tbn. Aran SIgn 203 que cita el ej. de fr. Bartolomé). Euskal gaizto itz egiten du. Urruz Urz 105 (ap. ELok 252; la ref. es incorrecta). Uskara hun, üskalgaitz, frantzez, biarnes, erdara, oro hun zaitzo (S). Eskual 21-8-1908 (ap. DRA). Euskera euskal-gaizto / biurtutzeraño. Olea 261.
azpisarrera-6
EUSKAL-GARBI. Buen vascuence. Cf. EUSKAL-GAIZTO.
Erakutsiko diete beren erritarrei jakin behar dutena, bai ta zekitenaren gain zerbait euskal garbiren zati on ere. Mb IArg I 55.
azpisarrera-7
EUSKAL-JAI. Fiesta vasca.
1899ko bertako [Aramaioko] euskal-jaietarako egilleak atondua. (tít). AB AmaE 414. Or aditu det euskal jaierako "Jonixio" bertsolariari itzegin diotela. Lab EEguna 89. Igezko urtian Eibarren egin ziran Euskaltzalien Batzarretan ainbat euskal-jai ederren tartian umientzako sariketak pe egon ziran. SM Zirik 110. Iñungo euskal jai ta iskanbilla guzietan sartzen itun. Ataño TxanKan 206. Gaurko au oso garrantzi aundikoa: Elkoko Euskal Jai ospetsua. Gerrika 219. Gaia, oraingo aldian, Antoine d'Abbadie ezagunak Azpeitian, 1893an, eratu zituen euskal jaiak dira. MEIG III 122.
azpisarrera-8
EUSKAL-JANTZI. "Euskerizar una voz de prestado. Nai da nai ez, euskal-jantzi biar izan dira erromatarrengandikako berba asko" Etxba Eib.
euskal
<< eultzi 0 / 0 euskaldun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper